TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE

TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE

AFRIKAANS£ TAALBEWEGING

TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE

TAALBEWEGING

DEUR

Dr. E. C. PIENAAR,

Professor in Holland$ aan die Universiteit van Stellenbosch.

(Vierde Vermeerderde Druk)

UITGEWERS:

NAS!ONAf,B PRRS, BEPEUK, KAAPSTAD. STELLENBOSCH EN BLOEMFONTEIN. 1931.

Ek hou van 'n man wat sy moeder eer in die taal uit haar vrome mond geleer,

en die bastergeslag in sy siel verag

wat, haar verstotend, hulself kleineer.

JAN CELLIERS.

Miin Vlaanderen spreekt een eigen taal;

God gat elk land de zijne, en, laat ze rijk zijn, laat ze kaal:

ze is Vlaamsch, en ze is de mijne!

GUIDO GEZELLE.

Min Modersprak, so slicht un recht, Du ole frame Red!

Wenn blot en Mund ,min Vader" seggt, So klingt mi 't as en Bed.

KLAUS GROTH.

BY DIE DERDE DRUK.

Sedert die laaste uitgaaf van hierdie werk het ek heelwat nuwe gegewens kon versamel betreffende die ontstaan en ontwikkeling van die Twede Afrikaanse Taalbeweging.

Dit het

heeltemal ander insigte gevoer wat,

ek vertrou, 'n j ulster historiese beeld sal gee van die nuwe beweging.

Met die volledige erkenning van Afrikaans deur die Kerk in 1924, en deur die Staat in 1925, kon die geskiedenis van die Afrikaanse taalstryd ook finaal afgesluit word.

Verder het daar gedurende die laaste vyf jaar 'n hele reeks nuwe digbundels verskyn wat in hierdie uitgaaf bespreek word tot op datum toe, sodat ook van ons poesie 'n vollediger beeld kon gegee word.

Hierdie uitgaaf verskil dus in belangrike opsigte van die voorafgaande, wat inhoud sowel as omvang betref.

Dat hierdie werk daardeur nog beter aan sy doel mag beantwoord as voorheen, is die wens van

Stellenbosch, September 1925.

DIE SKRYWER.

BY DIE VIERDE DRUK.

Hierdie uitgaaf het weer aanmerklik in omvang toegeneem. Die belangrikste toevoeging bestaan in die volledige behandeling van wyle dr. A. G. Visser se lewe en werk. As gevolg van interessante besonderhede (wat mevr. Visser en mnr. S. H. Eyssen van Heidelberg my vriendelik verskaf het), kon 'n juister en vollediger beeld van die digter se ontwikkeling gegee word.

Verder is 'n grondiger bespreking gewy aan Leipoldt se gewysigde herdruk 'van

Langenhoven se lewensloop vollediger geskets, terwyl ook plek ingeruim is vrr enkele jonger digters, o. m. C. M. van den Heever en Eitemal.

Die historiese oorsig is hier en daar aangevul en die hele teks grondig hersien.

Stellenbosch, Desember 1930.

DIE SKRYWER.

INHOUD.

HOOFSTUK I.

DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING.

bls.

§ 1. Inleiding 1

§ 2. De Goede Hoop 15

§ 3. Laat 't ons toch ernst wezen 25

§ 4. Polemiek oor Afrikaans 36

§ 5. Stigting van die Afrikaanse Taalgenootskap 42

§ 6. Die beweging in Kaapland 44

§ 7. Stigting van die Afrikaanse Taalvereniging 51

§ 8. Teenstand 55

§ 9. Vooruitgang 59

§ 10. Stigting van die Akademie 64

§ 11. Die Brandwag 66

§ 12. Offisiele erkenning van Afrikaans 72

§ 13. Ons Moedertaal en Die Huisgenoot 79

§ 14. Afrikaans in die Kerk 89

§ 15. Afrikaans in die Skool 106

§ 16. Afrikaans in Holland 119

§ 17. Groei 128

HOOFSTUK II.

TAAL VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING.

§ 1. Taalverhoudinge in die Nederlande 136

§ 2. Taalverhoudinge in Suid-Afrika · 141

§ 3. Taal van die Regte Afrikaners 148

§ 4. Taalstandpnnt van die Nuwe Beweging 159

§ 5. Die taal van Preller 167

§ 6. Die taal van De Waal 172

bls.

§ 7. Die taal van Langenhoven 181

~ 8. Die taal van Celliers 185

§ 9. Die taal van Totius 190

§ 10. Die taal van Malherbe 193

§ 11. Die taal van Joubert .... 194

§ 12. Die taal van Leipoldt 201

§ 13. Prof. Kamp oor digtertaal 203

§ 14. Taalgebruik uit later tyd 207 HOOFSTUK III.

POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING.

1. Voorbodes 219

2. Jan F. E. cemers 233

(1) Lewensloop en werke 233 (2) Die Vlakte en ander gedigte 240

(3) Die Rivier 265

(4) Unie-Kantate 268

(5) Martjie 271

(6) Die Saaier en ander gedigte 277 (7) Jopie Fourie en ander gedigte 282 (8) Die Lewenstuin en ander gedigte 287

(9) Die groot Geheim .. 291

(10) Liefdelewe 295

~ 3. Totius (Dr. J. D. du Toit) 301 (1) Lewensloop en werke 301 (2) By die Monument

. .

(4) Wilgerboombogies 325

(5) Rachel 329

(6) Trekkerswee 339

(7) Kinderverse en Psalmberyming 351

bls.

§ 4. Dr. C. Louis Leipoldt 356

(1) Lewensloop en werke 356

(2) Oom Gert vertel en ander gedigte 358

(3) Dingaansdag 381

(4) Uit drie werelddele 397 (5) Uitgesoekte gedigte vir Jong-Suid-

afrika 408

§ 5. Dr. D. F. Malherbe 409

(1) Lewensolop en werke 409

(2) Karoblommetjies 410

(3) Klokgrassies 419

(4) Vir Vryheid 423

(5) Die Timmerman 427

(6) Rivier en Veld 432

(7) Die skaduwee van 'n vrou 438

(8) Somerdae . . 441

§ 6. H. H. Joubert . . 448

(1) Lewensloop 448

(2) Verse oor Piet Retief 448 (3) Dageraad en Sonneskyn 457

§ 7. Adv. C. J. Langenhoven 465

(1) Lewensloop en werke 465

(2) Eerste gedigte . . 470

(3) Die Pad van Suid-Afrika 477 (4) Gesange in Afrikaans . . 485 (5) Die Rubaiyat van Omar Khayyam 489

§ 8. Adv. Eugene Marais

(1) Lewensloop (2) Gedigte

§ 9. Dr. A. G. Visser

(1) Lewensloop en werke (2) Gedigte

(3) Rose van Herinnering

493 493 494 501 501 508 524

(4) Die Purper Iris (5) Uit ons Prille Jeug

~(6) Slotbeskouing

§ 10. Dr. A. D. Keet

( 1) Lewensloop

(2) Gedigte

§ 11. ·

br.

I' .,, (1) Lewensloop (2) Gedigte

'§ 12. Adv. H. A. Fagan

(1) Lewensloop

(2) .'n Eerste digbundel

§ 13. Adv. F. van den Heever

·: • (1) Lewensloop

!· · (2) Gedigte

§ 14. Dr. J. R. L. van Bruggen ..

. (.1) Lewensloop (2) Lentestemme (3) Gedigte

§ 15. C. M. van den Heever

.(1) Lewensloop

§ 16.

(2) Stemmingsure (3) Die nuwe Boord J onger digters

(1) Harper Martins (2) Lodovikus ..

(3) Johann -Smit

(4) ·wmem Kamp ...

(5) Theo. Jandrell . (6) Dirk Mostert (7) Eitemal

§ 17. Besluit

bls.

. 533 541 542 545 545 546 556 556 556 570 570 570 572 572 572 581 581 581 587 589 589 590 596 600 600 600 601 601 . 604 605 13fl8 . . 610