NL
NL
EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 15.6.2016 COM(2016) 416 final
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD
Vierde verslag over herplaatsing en hervestiging
2 1 Inleiding
In het vierde verslag over herplaatsing en hervestiging wordt een geactualiseerde stand van zaken gegeven sinds het laatste verslag van 15 mei1 en worden de acties beoordeeld die van 13 mei 2016 tot en met 14 juni (de verslagperiode) door alle belanghebbende partijen zijn ondernomen om uitvoering te geven aan de aanbevelingen met het oog op een versnelde implementatie van de herplaatsings- en hervestigingsregelingen.
Sinds 13 mei 2016 zijn 876 personen2 in Griekenland aangekomen. Dit aantal lijkt de neerwaartse trend van de toestroom, die het gevolg is van de uitvoering van de Verklaring EU-Turkije, te bevestigen. In totaal verblijven meer dan 57 000 migranten in Griekenland, van wie 8 450 op de Griekse eilanden en circa 49 000 op het Griekse vasteland3. Volgens ramingen van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de vluchtelingen (UNHCR)4 behoort 65% van de migranten op het vasteland (circa 30 000 personen) tot een van de nationaliteiten die voor herplaatsing in aanmerking komen. In Italië hebben de verbeterde weersomstandigheden tot de verwachte grotere toestroom geleid. Sinds 13 mei zijn 14 852 personen5 aangekomen. Deze ontwikkeling komt overeen met de trend die in dezelfde periode in 2015 werd waargenomen. Door de aankomst van meer dan 14 000 personen op de Italiaanse kust liet de laatste week van mei een piek in de toestroom zien. Dit bracht eveneens een hoge toename met zich mee van personen die tot een van de nationaliteiten behoren die voor herplaatsing in aanmerking komen (voornamelijk Eritreeërs, tot 35% van de nieuw aangekomen personen). Volgens informatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken wachten in Italië 4 000 Eritreeërs op herplaatsing.
Tijdens de verslagperiode is het aantal herplaatsingen vergeleken met de voorafgaande maand toegenomen. Er zijn 780 extra personen herplaatst, twee keer zoveel als in de voorgaande periode, waarmee het totale aantal tot dusver herplaatste personen uitkomt op 2 280 (1 503 vanuit Griekenland en 777 vanuit Italië). Hoewel deze toename een vooruitgang is, wordt hiermee nog lang niet voldaan aan het doel van de Commissie om maandelijks 6 000 personen te herplaatsen. Bovendien komt dit resultaat grotendeels voor rekening van dezelfde lidstaten als in de voorgaande verslagen, die hun inspanningen om personen te herplaatsen verder hebben vergroot. Het aantal herplaatsingsoverdrachten en toezeggingen in Italië blijft bijzonder laag gezien het toenemende aantal potentiële herplaatsingskandidaten dat in dat land aankomt. De totale voortgang op het gebied van herplaatsing blijft derhalve onbevredigend.
Wat hervestiging betreft zijn tot nu toe 7 272 van de overeengekomen 22 504 mensen via de regeling van juli 2015 hervestigd vanuit hoofdzakelijk Turkije, Jordanië en Libanon. De in de Verklaring EU-Turkije overeengekomen acties worden pas sinds 4 april uitgevoerd6. Sinds
1 COM(2016) 222 final.
2 Onregelmatige binnenkomsten van 14 mei t/m 10 juni - Bron: Frontex, zoals door Griekenland gemeld in het kader van het dagrapport Westelijke Balkan.
3 Bron: Griekse autoriteiten en UNHCR.
4 http://data.unhcr.org/mediterranean/country.php?id=83.
5 Het aantal onregelmatige binnenkomsten in Italië via zeegrenzen van 14 mei tot en met 10 juni zoals meegedeeld in JORA (Joint Operations Reporting Applications) in het kader van de gezamenlijke operatie Triton 2016. Na validatie kunnen de gegevens nog wijzigen.
6 SN 38/16, 18.3.2016.
3
dat moment zijn 511 personen in het kader van het 1:1-mechanisme vanuit Turkije in de EU hervestigd, van wie 330 sinds het laatste verslag.
2 Herplaatsing
2.1 Maatregelen door de lidstaten van herplaatsing
Van 13 mei tot en met 14 juni werden 780 extra personen herplaatst, 594 vanuit Griekenland (naar België, Finland, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, Malta, Portugal en Spanje)7 en 186 vanuit Italië (naar België, Cyprus, Finland, Frankrijk, Nederland, Malta, Portugal, Slovenië, Spanje en Zwitserland)8. Op 9 juni heeft Frankrijk 139 personen vanuit Griekenland herplaatst, wat aantoont dat het mogelijk is een groot aantal personen tegelijk over te dragen.
Tijdens de verslagperiode heeft Frankrijk in totaal 236 personen herplaatst. Andere landen die werk maken van herplaatsing zijn Portugal met 168, Finland met 70, Luxemburg met 41 en Malta met 15 herplaatste personen tijdens de verslagperiode. Deze landen zullen doorgaan met de regelmatige maandelijks herplaatsing van personen. Voor het einde van juni zijn nog eens 511 extra herplaatsingsoverdrachten gepland vanuit Griekenland9 en 6 vanuit Italië10.
Ondanks deze toename voldoen de lidstaten nog geenszins aan hun toewijzingsverplichtingen uit hoofde van de Raadsbesluiten. Nu we halverwege de periode geraken waarop de Raadsbesluiten betrekking hebben, is nog slechts 2% van de herplaatsingen uitgevoerd. Vijf lidstaten (Hongarije, Kroatië, Oostenrijk, Polen en Slowakije) hebben nog geen enkele verzoeker herplaatst, zeven lidstaten (België, Bulgarije, Duitsland, Litouwen, Roemenië, Spanje en Tsjechië) hebben slechts 1% van hun toewijzing herplaatst en slechts vier lidstaten (Finland, Luxemburg, Malta en Portugal) hebben meer dan 10% van hun toewijzing herplaatst11.
Maatregelen om het beperkte aantal toegezegde plaatsen te verhogen: elf lidstaten (Bulgarije, Duitsland, Finland, Frankrijk, Letland, Luxemburg, Nederland, Portugal,
7 20 naar België, 38 naar Finland, 192 naar Frankrijk, 41 naar Luxemburg, 13 naar Malta, 58 naar Nederland, 148 naar Portugal, 84 naar Spanje.
8 5 naar België, 6 naar Cyprus, 32 naar Finland, 44 naar Frankrijk, 2 naar malta, 25 naar Nederland, 20 naar Portugal, 6 naar Slovenië, 22 naar Spanje en 24 naar Zwitserland.
9 29 naar Cyprus, 8 naar Estland, 57 naar Finland, 126 naar Frankrijk, 31 naar Ierland, 18 naar Letland, 27 naar Litouwen, 42 naar Nederland, 61 naar Portugal, 52 naar Roemenië en 60 naar Spanje.
10 6 naar Cyprus.
11 Finland 16%, Luxemburg 13%, Malta 31% en Portugal 13%.
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
Herplaatsingen vanuit Italië en Griekenland (oktober 2015-juni 2016-met inbegrip van de geplande)
IT EL Totaal
4
Slowakije — eerste toezegging, Spanje en Roemenië)12 en één geassocieerde staat (Zwitserland)13 hebben 1 955 nieuwe plaatsen aangeboden om personen die om internationale bescherming verzoeken, snel te herplaatsen (de "formele toezeggingen"). Het merendeel van de formele toezeggingen betrof herplaatsingen vanuit Griekenland (1 605), terwijl het aantal formele toezeggingen in Italië bijzonder laag is (350). Het totale aantal formele toezeggingen van de lidstaten van herplaatsing bedraagt 7 731 (2 04814 voor Italië en 5 68315 voor Griekenland).
Oostenrijk16 en Hongarije hebben nog geen toezegging gedaan. Bovendien blijft Polen de herplaatsingsprocedure de facto opschorten17. Tot slot hebben de meeste lidstaten tot dusver minder toezeggingen gedaan dan aansluit bij hun toewijzing voor de periode waarop de besluiten betrekking hebben (bijv. Kroatië, Tsjechië, Duitsland, Polen en Slowakije hebben slechts 1-2% toegezegd).
Maatregelen om de beantwoording van herplaatsingsverzoeken te versnellen: dezelfde lidstaten (Finland, Frankrijk, Luxemburg, Malta en Slovenië) als uit de vorige verslagperiode en Zwitserland doen inspanningen om de reactietijd voor herplaatsingsverzoeken te verkorten.
Vooral de systematische extra veiligheidsgesprekken door lidstaten van herplaatsing zorgen voor een langere reactietijd, die de doelstelling van twee weken en zelfs de termijn van twee maanden voor de voltooiing van de gehele herplaatsingsprocedure waarin de Raadsbesluiten voorzien, overschrijdt. Lidstaten moeten hun verwerkingscapaciteit voor herplaatsingsverzoeken vergroten en hun veiligheidsgesprekken op een dusdanige wijze organiseren dat de reactietijd van twee weken kan worden gerespecteerd. Griekenland en Italië, daarbij ondersteund door Frontex en Europol, zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van veiligheidscontroles en doen geen herplaatsingsverzoeken voor verzoekers die zorgen baren wat de veiligheid betreft. Lidstaten van herplaatsing moeten bij de vaststelling van de noodzaak van extra veiligheidsgesprekken een evenredige benadering kiezen waarbij rekening wordt gehouden met al uitgevoerde controles. Het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO) voert gesprekken om mogelijke uitsluitingsgronden bij de registratie van herplaatsingsverzoeken te signaleren. Deze werkwijze kan zo nodig verder worden uitgebreid.
12 Bulgarije 50 voor Italië en 50 voor Griekenland, Estland 20 voor Griekenland, Finland 100 voor Italië, Frankrijk 50 voor Italië en 400 voor Griekenland, Duitsland 100 voor Griekenland, Letland 55 voor Griekenland, Litouwen 10 voor Italië en 80 voor Griekenland, Luxemburg 20 voor Italië en 30 voor Griekenland, Nederland 50 voor Italië en 100 voor Griekenland, Portugal 400 voor Griekenland, Roemenië 70 voor Italië en 130 voor Griekenland, Slowakije 10 voor Griekenland en Spanje 200 voor Griekenland.
13 30 voor Griekenland.
14 In de vorige verslagperiode is een formele toezegging van Roemenië niet in aanmerking genomen;
daarentegen werd melding gemaakt van een toezegging van Luxemburg voor 30 personen, terwijl de formele toezegging voor 20 personen pas tijdens deze verslagperiode werd gedaan.
15 De formele toezegging van Kroatië voor 20 personen (10 voor Griekenland en 10 voor Italië) geldt pas vanaf juli.
16 Voor Oostenrijk geldt een tijdelijke opschorting van de herplaatsing van 30% van de verzoekers die aan Oostenrijk zijn toegewezen op grond van Besluit (EU) 2015/1601 van de Raad. Bijgevolg is voor Oostenrijk de herplaatsing van 1 065 personen voor een jaar opgeschort. De normale wettelijke verplichtingen met betrekking tot de herplaatsing van de resterende toewijzingen blijven echter onverminderd op Oostenrijk van toepassing en derhalve worden toezeggingen en herplaatsingen van deze lidstaat verwacht.
17 Begin april heeft Polen de verwerking opgeschort van 73 herplaatsingsverzoeken die de Griekse asieldienst op basis van een toezegging door Polen van 16 december 2015, aan Polen heeft gedaan. Daarmee is de herplaatsingsprocedure drie en een halve maand na deze toezegging de facto bevroren. Hetzelfde geldt voor verzoeken uit Italië.
5
Tijdens de verslagperiode hebben een aantal lidstaten (Bulgarije, Tsjechië, Estland, Frankrijk, Letland, Litouwen en Slowakije) een aantal herplaatsingsverzoeken afgewezen zonder gemotiveerde redenen of op andere dan in de Raadsbesluiten over herplaatsing beschreven gronden18. Het ontbreken van redenen voor de afwijzing van herplaatsingsverzoeken is niet in overeenstemming met de Raadsbesluiten over herplaatsing en druist in tegen de geest van loyale samenwerking.
Maatregelen voor de aanpak van problemen in verband met de herplaatsing van kwetsbare verzoekers, met inbegrip van niet-begeleide minderjarigen: in Italië zijn in 2016 sinds 31 mei 7 152 minderjarigen via de zee het land binnengekomen, van wie 6 658 (93%) niet-begeleid. Zij vertegenwoordigen 15% van alle aankomsten en een toename van 170% vergeleken met dezelfde periode in 2015. Hieronder bevonden zich 1 021 minderjarigen uit Eritrea (waarvan de meesten niet-begeleid) en 32 Syriërs. Tussen 1 en 31 mei kwamen 3 113 niet-begeleide minderjarigen in Italië aan, onder wie 876 Eritreeërs en 4 Irakezen. Hoewel het aantal aankomsten in dezelfde periode voor Griekenland onbekend is, meldt het nationaal centrum voor maatschappelijke solidariteit (EKKA) in dit land dat sinds begin 2016 1 609 niet-begeleide minderjarigen naar EKKA zijn verwezen, van wie er 585 zijn opgevangen in specifieke centra en 625 nog wachten op een plaats19.
Tegelijkertijd verloopt de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen nog altijd uiterst moeizaam. Sinds 13 mei zijn twee niet-begeleide minderjarigen vanuit Griekenland naar Luxemburg herplaatst, waarmee het totaal van herplaatste niet-begeleide minderjarigen op 23 komt. Op 24 juni moeten nog eens drie niet-begeleide minderjarigen vanuit Griekenland naar Finland worden herplaatst. Slechts enkele lidstaten zijn bereid om te herplaatsen niet- begeleide minderjarigen op te nemen en de aangeboden plaatsen zijn ontoereikend om alle in aanmerking komende niet-begeleide minderjarigen te herplaatsen. Als onderdeel van hun formele toezeggingen moeten meer lidstaten plaatsen vrijmaken voor niet-begeleide minderjarigen.
Maatregelen om bij de migranten het vertrouwen in de regeling te vergroten: de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en het EASO hebben met specifieke lidstaten van herplaatsing (o.a. Letland, Roemenië) samengewerkt om informatiemateriaal samen te stellen, in het bijzonder video’s van met succes herplaatste migranten die over hun ervaringen vertellen. Andere lidstaten, zoals Portugal, overwegen een vergelijkbare aanpak. Het EASO heeft in samenwerking met de audiovisuele dienst van de Raad een video20 gemaakt, waarin de ervaringen van een naar Frankrijk herplaatst gezin uit Syrië worden verteld. In Italië onderzoekt de IOM de mogelijkheid van Skype-gesprekken tussen herplaatste personen en personen die herplaatst moeten worden in het kader van vóór vertrek te verzorgen culturele oriëntatie.
Maatregelen ter versterking van de capaciteit van het EASO om Italië en Griekenland te steunen: in de meest recente oproep van het EASO voor deskundigen voor Italië, die op 28 mei 2016 werd gepubliceerd, werd om 35 extra deskundigen verzocht. Sinds 6 juni zijn er 15
18 Er wordt op gewezen dat Tsjechië en Slowakije het merendeel van de ontvangen herplaatsingsverzoeken hebben afgewezen.
19 De resterende 399 personen hebben Griekenland waarschijnlijk verlaten toen de noordelijke grens werd opengesteld.
20 Beschikbaar op: http://tvnewsroom.consilium.europa.eu/video/how-relocation-works-the-experience-of-a- syrian-family
6
aanbiedingen21 ontvangen en andere zijn nog in behandeling. In totaal zijn in Italië 29 deskundigen en 27 cultuurbemiddelaars ingezet, maar dit aantal is ontoereikend met het oog op de toename van aankomsten die in de zomermaanden wordt verwacht. Daarom zijn dringend meer personen in deze functies nodig, die bovendien voor een langere termijn worden aangesteld.
In de laatste oproep voor Griekenland22 werd om 62 deskundigen verzocht voor steun bij de herplaatsingsregeling in Griekenland. Tot dusver zijn door de lidstaten en de geassocieerde staten 58 deskundigen aangesteld23. In totaal zijn in Griekenland 39 deskundigen en 29 tolken ingezet, maar dit aantal is ontoereikend met het oog op de toename van het te verwerken aantal gevallen die na afloop van de preregistratie wordt verwacht. Om die reden is het EASO voornemens om een oproep te doen voor nog eens 50 deskundigen en 50 cultuurbemiddelaars.
2.2 Maatregelen van Griekenland en Italië, met inbegrip van de belangrijkste punten van de stappenplannen
Griekenland
Maatregelen om de hotspots volledig operationeel te maken: alle hotspots zijn nu volledig operationeel.
Maatregelen om de registratie en verwerking van migranten te versnellen: de Griekse asieldienst is in nauwe samenwerking met de UNHCR en het EASO op 8 juni begonnen aan een grootschalige preregistratie voor circa 49 000 personen die momenteel zijn ondergebracht in opvangfaciliteiten op het vasteland24. Deze operatie zal naar verwachting eind juli zijn afgerond. Er is informatiemateriaal in verschillende talen beschikbaar gesteld (bijv. Engels, Arabisch, Dari, Farsi en Pasjtoe). Twee mobiele registratie-eenheden (een voor Zuid- en een voor Noord-Griekenland) van elk 60 personen moeten per dag de preregistratie van 1 400 personen mogelijk maken. Deze mobiele registratie-eenheden werken in gemengde teams bestaande uit ambtenaren van de asieldienst, medewerkers van de UNHCR en de IOM, EASO-deskundigen (in totaal 16) en tolken van de NGO MetACTION. In totaal zullen meer dan 260 medewerkers zich gedurende zes werkdagen per week op deze taak toeleggen.
Deze grootschalige preregistratie moet de volledige afhandeling van verzoeken om internationale bescherming gemakkelijker maken en bespoedigen. De operatie zal ook een bijdrage leveren aan de inspanningen die de Griekse asieldienst zich getroost om de identificatie te verbeteren van het merendeel van de irreguliere migranten op het vasteland die mogelijk internationale bescherming nodig hebben (inclusief gegevens als nationaliteit, leeftijd en kwetsbaarheid), met het doel deze personen in een van de volgende vier procedures op te nemen: herplaatsingsprocedure, Dublinoverdrachten, nationale asielprocedure en vrijwillige terugkeer. De verwachting is dat 60 tot 65% van de gepreregistreerde personen tot een van de nationaliteiten behoort die voor herplaatsing in aanmerking komen.
21 Zwitserland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Estland, Verenigd Koninkrijk, Roemenië en Malta.
22 Dit is de vijfde oproep van het EASO voor deskundigen die de herplaatsing in Griekenland moeten ondersteunen. Over deze oproep, gepubliceerd op 21 april, werd voor het eerst verslag uitgebracht in het derde verslag over herplaatsing en hervestiging.
23 Duitsland, Finland, Frankrijk, Litouwen, Nederland, Noorwegen, Polen, Roemenië en Zweden.
24 https://www.easo.europa.eu/news-events/joint-press-release-pre-registration-asylum-seekers-greek-mainland- starting-today.
7
Maatregelen om de registratiecapaciteit van de Griekse asieldienst te verbeteren: het aantal gemengde registratieteams van de asieldienst en het EASO is tijdens de verslagperiode uitgebreid met, naast medewerkers van de asieldienst, negen deskundigen in Athene, zeven deskundigen in Thessaloniki en drie deskundigen in Alexandropouli, terwijl EASO- deskundigen en beambten van de Dublineenheid in twee ploegen in Athene zijn begonnen te werken. Om zijn personeelstekort op te lossen heeft de Griekse asieldienst per 6 juni 22 medewerkers ingezet die bij de preregistratie optreden als toezichthouder. Zij werken samen met en vergemakkelijken het werk van 34 contractwerkers die door de UNHCR bij de asieldienst gedetacheerd zijn als registratiebeambten. Dit betekent dat de asieldienst tijdens de grootschalige preregistratie de capaciteit heeft om dagelijks een constant aantal van 150 herplaatsingsverzoeken te verwerken en niet zal toenemen in overeenstemming met de hogere output van de preregistratie.
Tegen het einde van de preregistratie wordt echter een aanzienlijke toename van de verwerkingscapaciteit verwacht. Het personeel dat momenteel wordt ingezet voor de ondersteuning van de preregistratie, zal zich dan gaan bezighouden met de verwerking van herplaatsingsverzoeken. Bovendien zal de preregistratie zorgen voor een efficiëntere en meer planmatige uitvoering van de daaropvolgende afhandelingsprocedure. Tijdens de preregistratie zal rechtstreeks in de Griekse asieldatabank een dossier worden geopend, zodat de gemengde registratieteams van de asieldienst en het EASO gebruik kunnen maken van de al beschikbare informatie. De verwachting is dat als gevolg daarvan de samenstelling van de gemengde teams ook zal veranderen. Momenteel staat het systeem uitsluitend toe dat een zaakbehandelaar van de Griekse asieldienst samenwerkt met één EASO-deskundige en één tolk. De verwachting is echter dat door de efficiëntieverbetering die de preregistratie teweegbrengt, een zaakbehandelaar van de Griekse asieldienst kan gaan samenwerken met vijf of meer EASO-deskundigen, waardoor de dagelijkse verwerkingscapaciteit aanzienlijk zal toenemen. Het EASO heeft de Griekse asieldienst daarom per direct de inzet van 50 registratiedeskundigen (en 50 tolken) aangeboden om de overgang tussen de preregistratie en de volledige afhandeling vlot te laten verlopen.
In de bovenstaande grafiek is te zien dat de totale capaciteit van het Griekse asielstelstel voor de verwerking en aanvraag van herplaatsingsverzoeken een blijvende groei doormaakt. Zoals in het vorige verslag is vermeld, ging het aantal registraties gepaard met een vergelijkbare
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000
Totale aantal toegezegde plaatsen
Totale aantal geregistreerde herplaatsingsverzoeken Totale aantal naar lidstaten verzonden herplaatsingsverzoeken Totale aantal gehonoreerde verzoeken Herplaatsing vanuit Griekenland: overzicht van ontvangen toezeggingen, geregistreerde verzoeken,
verzonden verzoeken en gehonoreerde verzoeken (01/02/2016-13/06/2016)
8
toename van het aantal toezeggingen. De snelle capaciteitsgroei voor het aanvragen van herplaatsingsverzoeken gaat echter niet gelijk op met het aantal antwoorden van lidstaten van herplaatsing hierop. Tijdens de verslagperiode is deze kloof zelfs toegenomen. Griekenland heeft in totaal 1 481 herplaatsingsverzoeken gedaan, terwijl slechts 605 van deze verzoeken werden ingewilligd door de lidstaten van herplaatsing. Dit tempoverschil kan een ernstig knelpunt gaan vormen in de fase na de grootschalige preregistratie.
Meer in het algemeen moet de registratiecapaciteit van de Griekse asieldienst verdere wezenlijke verbeteringen ondergaan om asielaanvragen na de herplaatsing te kunnen afhandelen, zoals ook wordt beschreven in de aanbeveling van de Commissie gericht tot de Helleense Republiek over de door Griekenland te nemen dringende maatregelen in het licht van de hervatting van overdrachten uit hoofde van Verordening (EU) nr. 604/2013 (C(2016)3805).
Maatregelen om de coördinatie te verbeteren en de beantwoording van herplaatsingsverzoeken te versnellen: de goedkeuring van het herplaatsingsprotocol is uitgesteld tot 8 juli, zodat de eerste resultaten van de grootschalige preregistratie in aanmerking kunnen worden genomen. Aanvankelijk vond de registratie in het Grieks plaats en werd de essentiële informatie op het formulier voor het indienen van een herplaatsingsverzoek naar het Engels vertaald. De registratieformulieren worden nu in het Engels ingevuld door de EASO-deskundigen van de lidstaten en vervolgens in hun geheel opgestuurd naar de potentiële lidstaat van herplaatsing. Daardoor kunnen de lidstaten van herplaatsing de dossiers beter beoordelen.
Maatregelen ter verbetering van de opvangcapaciteit in Griekenland: de totale Griekse opvangcapaciteit omvat op 10 juni meer dan 50 00025 tijdelijke en permanente opvangplaatsen voor zowel irreguliere migranten als personen die mogelijk internationale bescherming behoeven en hebben aangegeven dat te willen of een asielverzoek hebben ingediend. Deze opvangplaatsen moeten echter aanzienlijk worden verbeterd om aan de normen te voldoen26. Van de 20 000 plaatsen die in het kader van de huurregeling door de UNHCR in december 2015 voor herplaatsingskandidaten zijn toegewezen, waren er op 6 juni 6 385 beschikbaar, waaronder 1 833 plaatsen in hotels/complete gebouwen, 3 351 plaatsen in appartementen, 908 plaatsen in het centrum in Lagadikia, 165 plaatsen binnen gastgezinnen en 128 plaatsen in speciale centra voor niet-begeleide minderjarigen.
Behalve de trage beantwoording door lidstaten van herplaatsing is de wijdverbreide verspreiding van herplaatsingskandidaten over het land een van de belangrijkste oorzaken dat de herplaatsing in Griekenland zo traag verloopt. Griekenland heeft toegezegd drie herplaatsingscentra op te richten (twee in het noorden en een groot doorreiscentrum in de regio Attica) met huisvestingsmogelijkheden voor 6 000 herplaatsingskandidaten. Het doel daarvan is verschillende stappen in de herplaatsingsworkflow te centraliseren (bijv.
gezondheidscontroles, informatieverstrekking voor vertrek, aanvullende controles of indien
25 http://www.media.gov.gr/index.php;
http://rrse-smi.maps.arcgis.com/apps/MapSeries/index.html?appid=d5f377f7f6f2418b8ebadaae638df2e1
Deze tijdelijke noodopvangplaatsen en permanente opvangplaatsen zijn gevestigd op Egeïsche eilanden in de hotspotgebieden en op het vasteland. Op 2 juni 2016 zijn er slechts 1 108 permanente accomodatieplaatsen waar uitsluitend personen die om internationale bescherming verzoeken en niet-begeleide minderjarigen worden gehuisvest.
26 Aanbeveling van de Commissie gericht tot de Helleense Republiek over de door Griekenland te nemen dringende maatregelen in het licht van de hervatting van overdrachten uit hoofde van
Verordening (EU) nr. 604/2013, C(2016) 3805.
9
mogelijk zelfs kennisgevingen). In deze context heeft de UNHCR zich bereid getoond 6 000 plaatsen in het kader van de huurregeling beschikbaar te stellen voor herplaatsingscentra, zodat alle volledig geregistreerde herplaatsingskandidaten hier kunnen worden ondergebracht27.
Op 14 juni is echter slechts een van de drie door de Griekse autoriteiten toegezegde herplaatsingscentra gerealiseerd, namelijk Lagadikia. Voor de resterende twee centra hebben de Griekse autoriteiten nog geen geschikte locatie aangewezen. Er lopen besprekingen tussen de UNHCR en de Griekse autoriteiten over het ter beschikking stellen van meer locaties voor de bouw van speciale herplaatsingscentra, met name in de regio Attica28. Deze herplaatsingscentra moeten zo snel mogelijk worden gerealiseerd om grotere knelpunten en uitvoeringsproblemen te voorkomen op het moment dat de grootschalige preregistratie is voltooid.
Italië
Maatregelen om de hotspots volledig operationeel te maken: momenteel zijn de hotspots van Pozzallo, Lampedusa, Trapani en Taranto operationeel. In Pozzallo moet nog extra werk plaatsvinden om de functionaliteit en de arbeidsomstandigheden van de hotspot verder te verbeteren. In Taranto moet de omheining rondom de faciliteit worden verhoogd en moet een airconditioningssysteem worden geïnstalleerd om de migratiestromen in de faciliteit in goede banen te leiden. De pieken in het aantal aankomsten in de afgelopen dagen laten zien dat de beschikbare capaciteit van de operationele hotspots ontoereikend zal zijn in de zomermaanden. Italië moet daarom werk maken van de realisatie van de al aangekondigde hotspots.
Gezien het grote aantal ontschepingen dat buiten de bestaande hotspots plaatsvindt, moeten de Italiaanse autoriteiten samen met de EU-agentschappen versneld mobiele hotspots realiseren die voor de zomer operationeel zijn. Op 7 juni 2016 heeft de Commissie het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken een overzicht verstrekt met voorstellen voor hotspotverbeteringen naar aanleiding van recente bezoeken, waarin ook suggesties van EU- agentschappen zijn opgenomen.
Maatregelen voor betere coördinatie: de operationele standaardprocedures voor Italiaanse hotspots29 zijn vastgesteld en naar de betrokken lokale overheden gestuurd op 17 mei 2016. Er zullen informatiesessies over deze procedures worden georganiseerd voor de betrokken partijen in alle hotspots (te organiseren door het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken in samenwerking met de Commissie, Frontex, Europol, EASO, UNHCR en IOM).
De coördinatie tussen de verschillende Italiaanse departementen en de partijen op het gebied van herplaatsing behoeft echter wel verbetering, met name waar het de communicatie tussen
27 Delegatieovereenkomst met de UNHCR voor de 20 000 plaatsen in het kader van de huurregeling, die hoofdzakelijk ten goede komt van asielzoekers die voor herplaatsing in aanmerking komen, maar ook van andere verzoekers in verband met gezinshereniging in andere EU-lidstaten en personen die asiel aanvragen in Griekenland, met name kwetsbare verzoekers. Naar verwachting zullen de 6 000 plaatsen die beschikbaar worden gesteld voor herplaatsingscentra hoofdzakelijk gebruikt worden voor de huisvesting van herplaatsingskandidaten.
28 De herplaatsingscentra moeten door de EU worden gefinancierd als onderdeel van de delegatieovereenkomst met de UNHCR in het kader van de huurregeling.
29 De inhoud is publiekelijk beschikbaar op: http://www.libertaciviliimmigrazione.dlci.interno.gov.it/it/hotspot.
10
opeenvolgende stappen van de herplaatsingsprocedure betreft. Om dat te bereiken steunt de Commissie de Italiaanse autoriteiten bij de ontwikkeling van een herplaatsingsworkflow waardoor de herplaatsingsprocedure snel kan worden uitgevoerd. In het document wordt de taak van elke partij beschreven en worden voor elke stap van de herplaatsingsworkflow termijnen vastgesteld. Bovendien wordt een reactietermijn voor de lidstaten van herplaatsing vastgesteld om de herplaatsing te bespoedigen. Naar verwachting zal een eerste opzet van de herplaatsingsworkflow tijdens de volgende vergadering van verbindingsfunctionarissen medio juli worden besproken.
Maatregelen ter verbetering van de verwerkingscapaciteit in Italië: de capaciteit van de Italiaanse autoriteiten om aanvragen te registreren en te behandelen moet worden vergroot.
Volgens EASO-verslagen is een aanzienlijk aantal verzoekers in afwachting van de registratie/afhandeling van hun aanvragen en deze stap is noodzakelijk om herplaatsingen mogelijk te maken. Het EASO biedt Italië weliswaar ondersteuning, maar er zijn extra deskundigen nodig om de toename van het in Italië aankomende aantal verzoekers van nationaliteiten die voor herplaatsing in aanmerking komen, aan te kunnen. In mei 2016 zijn twee nieuwe registratiehubs in Mineo en Taranto in gebruik genomen. Daarnaast beschikt Italië over drie operationele specifieke herplaatsingshubs (Villa Sikania/Agrigento, Bari en Crotone). De efficiëntie van de herplaatsingshubs en van de registratie in het algemeen, kan worden verbeterd door de inzet van mobiele teams (eventueel gemengde teams van EASO- deskundigen en Questura) die de registratie en de volledige afhandeling van verzoeken in herplaatsingshubs en op andere locaties, vooral in Rome, voor hun rekening nemen30.
Maatregelen om de beantwoording van herplaatsingsverzoeken te versnellen: Italië laat geen extra veiligheidsgesprekken door lidstaten van herplaatsing toe en hanteert dit beleid zeer strikt. Sommige lidstaten herplaatsen om die reden geen verzoekers vanuit Italië. Aan beide zijden is daarom een flexibele houding vereist: de lidstaten moeten alternatieven voor veiligheidsgesprekken vinden en verzoeken om veiligheidsgesprekken tot een absoluut minimum beperken (uitsluitend in individuele en naar behoren gemotiveerde gevallen), terwijl Italië dergelijke gesprekken in uitzonderingsgevallen moet toestaan. De mogelijkheid om EASO-deskundigen te betrekken bij het voeren van uitgebreidere gesprekken en, voor de Italiaanse autoriteiten, om een veiligheidsformulier te verzenden met de verschillende controles die de betreffende persoon in elke fase van de procedure heeft ondergaan en de uitkomst daarvan, kan ook bijdragen aan het vertrouwen en aan vermindering van het aantal verzoeken om extra gesprekken door de lidstaat van herplaatsing. Bovendien kan de aanstelling van een Italiaanse veiligheidscorrespondent het proces vergemakkelijken. Italië en de andere lidstaten worden tevens aangemoedigd om snel bilaterale samenwerkingsovereenkomsten op te stellen of andere bestaande kanalen en instrumenten voor politiesamenwerking te benutten, zodat rechtshandhavingsinstanties en Europol de mogelijkheid krijgen vingerafdrukken te vergelijken en uit te wisselen voor veiligheidsdoeleinden en strafrechtelijke doeleinden.
Maatregelen voor de aanpak van problemen in verband met de herplaatsing van kwetsbare verzoekers en niet-begeleide minderjarigen: er zijn nog geen specifieke procedures vastgesteld om de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen te vergemakkelijken. Dit gaat een van de belangrijkste prioriteiten worden, enerzijds omdat zij
30 Deze mogelijkheid bestaat voor sommige hubs, maar niet in Castelnuovo di Porto. Deze hub is niet officieel aangewezen als herplaatsingshub, maar wordt door veel herplaatsingskandidaten wel gebruikt als doorreiscentrum op weg naar een andere lidstaat.
11
(evenals andere kwetsbare groepen) prioriteit zouden moeten krijgen ingevolge de Raadsbesluiten over herplaatsing en anderzijds vanwege het toenemende aantal niet-begeleide minderjarigen uit Eritrea dat in Italië aankomt.
Maatregelen om bij de migranten het vertrouwen in de regeling te vergroten en te voorkomen dat zij zich terugtrekken: in het beginstadium van de herplaatsing wilden de personen die in aanmerking kwamen voor herplaatsing, deels vanwege gebrek aan vertrouwen niet aan de regeling deelnemen.. Deze situatie is aanzienlijk veranderd. Volgens verslagen van het EASO, de UNHCR en organisaties die de verschillende CARA's (opvangcentra voor asielzoekers), hotspots en herplaatsingshubs beheren, willen praktisch alle voor herplaatsing in aanmerking komende personen aan de regeling deelnemen. Dit vertrouwen is echter broos en de duur van de procedure en eventuele problemen bij de opvang in de lidstaten van herplaatsing kunnen het vertrouwen in de regeling gemakkelijk schaden, waardoor deze tendens weer kan keren.
2.3 Maatregelen van de Commissie en de EU-agentschappen
Europese Commissie
De Commissie is Italië en Griekenland ter plekke blijven ondersteunen. Zij heeft speciale bijeenkomsten georganiseerd om de knelpunten bij de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen op te lossen en heeft onlangs verschillende bezoeken aan Italië gebracht om mogelijkheden te onderzoeken de herplaatsingsoverdrachten in een vergelijkbaar tempo te laten plaatsvinden als waarmee dat in Griekenland gebeurt. De Commissie werkt nog steeds samen met het Nederlandse voorzitterschap van de Raad aan de ontwikkeling van een vragenlijst waarmee zorgen van de lidstaten ten aanzien van de veiligheid in kaart kunnen worden gebracht, en aan manieren om die zorgen weg te nemen.
Griekenland heeft van de Commissie een aanzienlijke financiering ontvangen waarmee het land zijn asielsysteem in overeenstemming met de EU-normen kan brengen. Op 20 mei is 56 miljoen EUR aan noodfinanciering uit fondsen op het gebied van binnenlandse zaken (fonds voor asiel, migratie en integratie - AMIF) en het fonds voor interne veiligheid (ISF) toegekend aan respectievelijk de Griekse autoriteiten (13 miljoen EUR), de IOM (13 miljoen EUR) en de UNHCR (30 miljoen EUR) om de Griekse autoriteiten beter in staat te stellen nieuw aangekomen migranten te registreren en hun asielaanvragen te verwerken, terwijl de Commissie op 24 mei een bedrag van 25 miljoen EUR aan noodfinanciering (AMIF) heeft toegekend aan het EASO om deze organisatie extra mogelijkheden te bieden de Griekse autoriteiten verder te ondersteunen. Inclusief deze laatste financiering heeft de Commissie Griekenland sinds begin 2015 in totaal 262 miljoen EUR aan noodhulp uit fondsen op het gebied van binnenlandse zaken (AMIF en ISF) toegekend, hetzij rechtstreeks aan de Griekse autoriteiten, hetzij door tussenkomst van Europese agentschappen en internationale organisaties die in het land actief zijn31.
31 Deze noodhulp komt bovenop de 509 miljoen EUR die Griekenland voor de periode 2014-2020 heeft ontvangen via zijn nationale programma's onder de fondsen op het gebied van binnenlandse zaken (AMIF en ISF), waarbinnen ook een aanzienlijk bedrag beschikbaar is om de uitvoering van asielbeleid te ondersteunen.
12
Tot slot heeft de Commissie uit hoofde van haar functie als toezichthouder op de uitvoering van de Raadsbesluiten over herplaatsing, lidstaten die tot dusver niet aan hun verplichtingen hebben voldaan, hierop aangesproken en zij zal dit ook in de toekomst blijven doen.
Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken
Maatregelen om voor Griekenland en Italië het herplaatsingsproces te versnellen en de registratiecapaciteit te vergroten: het EASO heeft de steun aan de Griekse asieldienst tijdens de verslagperiode uitgebreid van 24 naar 39 deskundigen uit de lidstaten. Het registratieproces wordt door 19 deskundigen ondersteund, die de registratie gezamenlijk verwerken. Eén deskundige ondersteunt de Dublineenheid en de overige 18 deskundigen houden zich bezig met de informatievoorziening via twee telefonische informatielijnen en door in de kampen informatie te verstrekken over registratie, herplaatsing en Dublinprocedures. Een verdere geplande uitbreiding met nog eens 18 deskundigen uit de lidstaten ter ondersteuning van de registratie, moest worden uitgesteld, omdat een aantal medewerkers van de asieldienst betrokken is bij de preregistratie. Om te voorkomen dat bij de registratie een achterstand ontstaat, is het EASO nog steeds voornemens de steun aan het registratieproces te vergroten zodra de preregistratie is voltooid. Tijdens een bezoek aan Griekenland heeft het EASO de mogelijkheden bekeken van een verdere ondersteuning van het matchingsproces (bedoeld om verzoekers aan bepaalde lidstaten te koppelen) en aanbevelingen gedaan om dit te bevorderen.
Het EASO zet in Italië 29 van de 61 deskundigen uit de lidstaten en geassocieerde staten waarom verzocht is, als volgt in: 6 deskundigen in de hotspots, 5 deskundigen in twee mobiele teams (met als standplaatsen Rome en Catania), 12 deskundigen in herplaatsingshubs en 6 deskundigen in de Dublineenheid in Rome. Daarnaast zet het EASO maximaal 48 cultuurbemiddelaars (voor Arabisch, Tigrinya en Koerdisch) in om het herplaatsingsproces te ondersteunen (vanaf 6 juni zijn er ter plekke 36 cultuurbemiddelaars werkzaam).
Met de Italiaanse autoriteiten is een door asielondersteuningsteams van het EASO opgesteld noodplan overeengekomen waarmee de verwachte toename van aankomsten door middel van extra ondersteuningsmaatregelen moet worden gestroomlijnd, zodat het herplaatsingsproces in een aanvaardbaar tempo kan worden voortgezet. Op grond van dit plan zouden nog eens 74 EASO-deskundigen nodig zijn. Bovendien handhaaft het EASO een flexibele aanpak dankzij de inzet van mobiele teams. Gezien het groeiende aantal herplaatsingskandidaten zullen deze teams in Catania en Rome echter wel moeten worden uitgebreid. Op het moment dat de plannen van de Italiaanse autoriteiten om nieuwe hotspots te openen, realiteit worden, zullen opnieuw extra medewerkers moeten worden aangesteld.
3 Hervestiging
Uit de informatie die van de deelnemende staten werd ontvangen, blijkt dat in het kader van de hervestigingsregeling van 20 juli 2015 in de periode tot 10 juni 2016 7 272 personen werden hervestigd in 19 staten van hervestiging (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, IJsland, Italië, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Tsjechië, het Verenigd koninkrijk, Zweden en Zwitserland).
De meeste aan de regeling deelnemende staten hebben aangegeven dat hun hervestigingsactiviteiten voornamelijk (maar niet uitsluitend) waren gericht op Syriërs die in
13
Jordanië, Libanon of Turkije verblijven. Lidstaten moeten in de toekomst de mogelijkheid van hervestiging uit in de pacten aangegeven prioritaire landen overwegen32.
Doordat lidstaten dossiers verwerken die zij via de UNHCR van Turkije ontvangen, blijft het aantal hervestigingen vanuit Turkije groeien. Sinds 4 april 2016 zijn 511 Syriërs uit Turkije hervestigd uit hoofde van het onderdeel hervestiging van de 1:1-regeling33. Ook neemt een groter aantal lidstaten actief deel aan de regeling. Sinds het laatste voortgangsverslag hebben behalve in Finland, Duitsland, Litouwen, Nederland en Zweden hervestigingen plaatsgevonden in Italië, Luxemburg en Portugal.
Momenteel worden in de Raad, in nauwe samenwerking met de Commissie, de UNHCR, de IOM en het EASO, operationele standaardprocedures voor een vrijwillige humanitaire toelatingsregeling met Turkije ontwikkeld, die van kracht zullen worden zodra onregelmatige grensoverschrijdingen tussen Turkije en de EU tot het verleden behoren of ten minste voor lange tijd aanzienlijk zijn afgenomen. De inhoud hiervan is op 7 juni met Turkije besproken om de onderhandelingen voor het einde van de maand te kunnen afronden.
Terwijl de Raad zich, op het niveau van het COREPER, achter het voorstel heeft geschaard dat de Commissie op 21 maart 2016 heeft ingediend om extra plaatsen ter beschikking te stellen voor hervestiging en andere vormen van legale toegang vanuit Turkije mogelijk te maken door wijziging van Besluit (EU) 2015/1601 van 22 september om personen die om internationale bescherming verzoeken, te herplaatsen vanuit Italië en Griekenland, heeft het Europees Parlement zich nog niet over dit besluit uitgesproken. Europarlementariër Ska Keller (rapporteur) heeft op 26 mei een ontwerpadvies bij de LIBE-commissie ingediend met 9 juni als uiterste datum voor de indiening van wijzigingen. Verschillende lidstaten hebben de verwachting uitgesproken dat zo spoedig mogelijk overeenstemming over deze overeenkomst zal worden bereikt.
4 Volgende stappen
De humanitaire crisis in Griekenland blijft voortbestaan en vereist dat de verplichtingen van de lidstaten uit hoofde van de Raadsbesluiten over herplaatsing snel en volledig worden uitgevoerd. In Italië zal het aantal aankomsten door de te verwachten seizoensgebonden migratiepieken in korte tijd sterk stijgen. Er zullen gelijktijdig grote aantallen ontschepingen plaatsvinden, waardoor sprake zal zijn van een snelle toename van het aantal herplaatsingskandidaten.
In zijn conclusies34 erkent de Europese Raad de urgentie van de situatie en dringt hij aan op een snellere herplaatsing. De oproepen van de staatshoofden en regeringsleiders moeten gepaard gaan met vastberaden optreden van de bevoegde nationale diensten op het terrein.
32 Mededeling over het nieuwe partnerschapskader met derde landen in het kader van de Europese migratieagenda, COM(2016) 385 final, blz.8. Dit gebeurt met volledige inachtneming van de relevante protocollen bij de Verdragen die van toepassing zijn in bepaalde lidstaten.
33 Tweede verslag over de vooruitgang bij de uitvoering van de verklaring van de EU en Turkije (COM(2016) 349).
34 Conclusies van de Europese Raad van 7 maart 2016. http://www.consilium.europa.eu/en/press/press- releases/2016/03/07-eu-turkey-meeting-statement
14
De Commissie erkent dat er vorderingen zijn gemaakt en inspanningen zijn geleverd die tot een groter aantal herplaatsingen hebben bijgedragen. Desondanks sluiten de behaalde resultaten nog niet aan bij de gedane oproepen en de omvang van de problematiek. In haar eerste verslag over herplaatsing en hervestiging35 vond de Commissie dat per maand ten minste 6 000 herplaatsingen moesten plaatsvinden.
De zomermaanden vormen een kritiek moment voor herplaatsingen. Griekenland is begonnen met een snelle en grootschalige preregistratie die voor een snellere identificatie en volledige registratie van herplaatsingskandidaten moet zorgen.
Griekenland moet zijn verwerkingscapaciteit blijven vergroten om knelpunten te voorkomen nadat de preregistratie is voltooid, zodat verzoekers hun aanvragen zo snel mogelijk kunnen indienen, de extra herplaatsingscentra kunnen worden geopend en in aanmerking komende verzoekers kunnen worden herplaatst.
De sterke toename van herplaatsingskandidaten in Italië (4 000 te herplaatsen Eritreeërs), die het gevolg is van een goede informatievoorziening en een grotere toestroom van nationaliteiten die voor herplaatsing in aanmerking komen, vereist dat de Italiaanse autoriteiten spoedig werk maken van de uitbreiding van hotspots en de verwerkingscapaciteit.
Daarnaast moet Italië speciale procedures in het leven roepen voor de herplaatsing van niet- begeleide minderjarigen en de huisvesting van deze minderjarigen verbeteren.
De lidstaten moeten hun verantwoordelijkheid nemen door adequaat te reageren met een groter aantal toezeggingen, een zorgvuldige planning van de herplaatsingsoverdrachten voor de komende zes maanden en een snellere beantwoording van herplaatsingsverzoeken (en door de aanvullende veiligheidscontroles te beperken tot specifieke en naar behoren gemotiveerde gevallen). Verder behoeven Griekenland en Italië extra ondersteuning van lidstaten voor de inzet van EASO-deskundigen om het aantal registraties te verhogen. Deze deskundigen zouden voor de duur van minimaal zes maanden moeten worden ingezet.
De Commissie dringt er bij lidstaten op aan dat zij hun verplichtingen uit hoofde van de Raadsbesluiten over herplaatsing ten volle nakomen en roept hen op zich actiever in te zetten voor herplaatsing en personen te herplaatsen die aan hen zijn toegewezen. Lidstaten die nog geen toezeggingen hebben gedaan of nog geen personen hebben herplaatst, moeten hier onmiddellijk mee beginnen.
De Commissie zal de uitvoering van de twee Raadsbesluiten over herplaatsing op de voet blijven volgen en hiervan maandelijks verslag doen. De Commissie behoudt zich het recht voor om maatregelen te treffen tegen lidstaten die hun verplichtingen niet nakomen.
Tegelijkertijd moeten de lidstaten hun verbintenissen inzake hervestiging blijven nakomen, ook als onderdeel van de uitvoering van de Verklaring EU-Turkije36.
35 COM(2016) 165 final.
36 Tweede verslag over de vooruitgang bij de uitvoering van de Verklaring EU-Turkije (COM(2016) 349).
