4.1 Koud tegen elkaar

(1)

4 VErBINDINGSMoGELIJKHEDEN

4.1 Koud tegen elkaar

Toepassing: breedteverbinding en dikteverbinding

Paul Delcour Bart De WaeleBernard Despiere Paul Delcour Yvo Borry

dikteverbinding Breedteverbinding

(2)

De verschillende stukken sorteren we volgens kleur en structuur. Dan brengen we de lijm in de lengterichting van het hout aan. De stukken brengen we samen en spannen we op met spangereedschappen.

Breedteverbinding koud tegen elkaar

Dirk WatthéDirk Watthé

(3)

Dikteverbinding koud tegen elkaar

k WatthéDirk Watthé

(4)

4.2 Halfhoutverbinding

Toepassing: hoekverbinding, T-verbinding, kruisverbinding en lengteverbinding

Bij deze verbinding werken we de helft van de dikte of de breedte van de stukken weg waardoor ze terug in één vlak vergaren. Bij de samenstelling van vlakke constructies volgens de houtdikte is de halfhoutverbinding een constructiemethode die een minimum aan werk en gereedschappen vergt.

Halfhoutverbindingen passen we hoofdzakelijk toe bij de uitvoering

Paul Delcour

Hoekverbinding

Kruisverbinding

T-verbinding

Lengteverbinding

(5)

Hoekverbinding op halfhout

elcourDirk WatthéDirk Watthé

(6)

T-verbinding op halfhout

Lengteverbinding op halfhout (rechte liplas)

Dirk WatthéDirk WatthéDirk WatthéDirk Watthé

(7)

4.3 Pen-en-gatverbinding

De pen-en-gatverbinding is de meest klassieke verbindingsmethode voor constructies van massieve stukken met stijlen en regels.

Als algemene regel kan gelden dat we de dikte van de pen en de breedte van het gat op 1/3 van de houtdikte nemen. Bij machinale uitvoering van de pennen en de gaten kan dit bij benadering 1/3 zijn, naargelang het beschikbare snijgereedschap.

4.3.1 open doorgaande pen-en-gatverbinding

Toepassing: hoekverbinding

Hoekverbinding

open doorgaande pen-en-gatverbinding

Paul DelcourDirk Watthé

(8)

Bij de open doorgaande pen-en-gatverbinding werken we het gat volledig uit op de kopse kant. We voorzien dus geen eindvermindering.

Bron Hulsta / D (www.huelsta.be) (yb)

(9)

4.3.2 Doorgaande pen-en-gatverbinding

Toepassing: hoekverbinding en T-verbinding

Bij deze constructiemethode boren we het gat volledig door de breedte van de stijlen. Daardoor is het kopshout van de pen zichtbaar op de zijvlakken van de constructie. Bij een hoekverbinding passen we een eindvermindering toe.

Hoekverbinding doorgaande pen-en-gatverbinding

T-verbinding doorgaande pen-en-gatverbinding

Paul Delcour

Hoekverbinding T-verbinding

(10)

4.3.3 Niet doorgaande pen-en-gatverbinding

We gebruiken een niet-doorgaande pen waar:

• geen kopshout mag gezien worden;

• meer stevigheid (bvb. tegen afhangen) gewenst is;

• geen wateropslorping mag gebeuren bij het kopshout.

Bij deze verbinding maken we de pen een tweetal millimeter korter dan de diepte van het gat. Zo geven we de overtollige lijm ruimte bij de assemblage. Net zoals bij de hoekverbinding met doorgaande pen en gat voorzien we een eindvermindering.

Hoekverbinding gesloten niet-doorgaande pen en gat

Paul Delcour

Hoekverbinding T-verbinding

Dirk Watthé

(11)

4.3.4 Dubbele pen-en-gatverbinding

Paul Delcour

Hoekverbinding dubbele open pen-en-gatverbinding

Hoekverbinding met dubbele niet-doorgaande gesloten pen-en-gatverbinding

Hoekverbinding met dubbel gesloten doorgaande pen-en-gatverbinding

T-verbinding met dubbele doorgaande pen-en-gatverbinding

T-verbinding met niet-doorgaande dubbele

(12)

Bij zwaardere houtsecties kun je meerdere pennen naast elkaar gebruiken.

Afhankelijk van de functie van het stuk kun je kiezen voor een • doorgaande pen-en-gatverbinding;

• niet doorgaande pen-en-gatverbinding;

• open pen-en-gatverbinding;

• gesloten pen-en-gatverbinding.

Deze verbinding komt vaak voor bij raamwerk. Bijvoorbeeld bij raamwerk dat erg onderhevig is aan afhangen en raamwerk dat is samengesteld uit smalle onderdelen.

Het voordeel van deze constructiemethode is dat je dubbel zoveel lijmoppervlakte hebt, waardoor de weerstand tegen het afhangen alleen maar verhoogt. De pendikte bedraagt 1/5 van de houtdikte.

Natuurlijk kun je afwijken van deze verhouding, afhankelijk van de beschikbare gereedschappen.

Een variant op deze hoekverbinding is de verstekverbinding.

Hoekverbinding met dubbel open doorgaande pen en gat

Bart De Waele

(13)

4.4 Losse veer

Toepassing: breedteverbinding

De verschillende stukken voorzien we in de lengterichting langs beide zijden van een groef. In deze groef plaatsen we een losse veer, gemaakt uit bv. triplex, multiplex. Een losse veer uit massief hout vermijd je het best, omdat ze in de lengterichting kan splijten.

De veer maken we ± 2 mm smaller dan de diepte van beide groeven samen, zodat de verbinding zich bij het verlijmen en opspannen sluit.

Deze verbindingsmethode kun je met een doorgaande of met een niet-doorgaande losse veer uitvoeren.

Paul Delcour

Verbinding met doorgaande losse veer Verbinding met niet-doorgaande losse veer

(14)

Breedteverbinding met niet-doorgaande losse veer

(15)

4.5 Koekjesdrevel

Toepassing: breedteverbinding Variante benaming: lamel

Breedteverbinding met koekjesdrevel

Met een koekjesdrevelfreesmachine kun je op regelmatige afstanden in het hout groeven frezen. In deze groeven voorzie je dan later een koekjesdrevel waarmee je het hout kunt verbinden. Deze koekjesdrevels bestaan uit kunststof of uit een stuk massief hout zoals beukenhout. De plaatjes hebben een ingedrukt profiel om een betere verlijming te krijgen.

Paul DelcourDirk WatthéDirk Watthé

koekjesdrevel

foto festool

(16)

4.6 Drevels

Toepassing: hoekverbinding, breedteverbinding Variante benamingen: deugel, deuvel

Drevelboringen doe je machinaal. We streven naar 1/3 van de houtdikte. Je boort in beide zijkanten van de plank gaten die 1mm dieper zijn dan de helft van de lengte van de drevel. Zo heeft de lijm die je gebruikt, ruimte om zich te verspreiden bij het opspannen van de verbinding. Houten drevels worden overwegend gemaakt uit beuk en zijn voorzien van langse groefjes en zoekranden. De groefjes vergroten het lijmoppervlak en doen de overtollige lijm bij het verbinden wegvloeien.

ronde houten drevel

Hoekverbinding met drevel

Dirk WatthéPaul Delcour

Breedteverbinding met drevel Hoekverbinding met drevel

Häfele

(17)

4.7 Losse pen

Toepassing: breedteverbinding, hoekverbinding, T-verbinding

De gaten worden machinaal aangebracht. De losse pennen zijn gemaakt uit massief hout of multiplex. De pennen moet je een paar mm korter maken om tijdens de verlijming geen problemen te krijgen.

Losse pennen kan je ook aankopen. Ze zijn in diverse afmetingen in de handel verkrijgbaar.

Losse pen

festool

Breedteverbinding met losse pen Hoekverbinding met losse pen T-verbinding met losse pen

Paul Delcour

(18)

Patrick CoeneDirk WatthéDirk WatthéDirk Watthé

Hoekverbinding met losse pen

Breedteverbinding met losse pen

Machine met uitgestoken frees

(19)

4.8 Tand en groef

Toepassing: breedteverbinding, hoekverbinding en T-verbinding

De verschillende stukken krijgen volgens houtdikte een tand aan de ene zijde en een groef aan de andere zijde. De tanddikte is gewoonlijk ± 1/3 van de houtdikte. De tandbreedte maken we 0,5 mm smaller. Deze verbindingsmethode vraagt twee verschillende bewerkingen, namelijk het frezen van een groef en een sponning.

Bij dit type verbinding moet je uiteraard rekening houden met houtverlies in de breedte.

Een bastaardtand (met een tanddikte van 1/2 van de houtdikte) gebruik je om stukken in hoek volgens de lengterichting met elkaar te verbinden. Zo krijg je een steviger uitzicht, terwijl er binnen een holle ruimte is.

In het ene deel frees je een groef. Aan het andere deel steek je een tand die niet meer dan twee mm korter is dan de diepte van de groef. om de overtollige lijm op te vangen.

Breedteverbinding met tand en groef Hoekverbinding met tand en groef T-verbinding met tand en groef

Paul Delcour

(20)

Breedteverbinding met tand en groef Verbinding met tand en groef

Bron Hulsta / D (www.huelsta.be) Dirk WatthéDirk WatthéDirk Watthé

(21)

4.9 In het verstek

Toepassing: hoekverbinding met verstekfrees

De verstekken brengen we met een frees machinaal aan de verschillende stukken aan.

Het ene stuk frezen we terwijl het aangevoerd wordt met de

breedste zijde op de tafel. Het andere stuk wordt aangevoerd met de breedste zijde tegen de geleiding van de machine. om verwisseling te voorkomen, gebeuren de bewerkingen vanaf één basisvlak.

Deze verbindingsmethode is volledig machinaal uitvoerbaar met aangepaste frezen. De schuine tand- en groefvorm bevordert het vergaren en de sterkte van de verbinding omdat we een groter lijmoppervlak krijgen.

Deze verbinding kun je ook toepassen met een losse veer, koekjesdrevel of koud tegen elkaar.

Hoekverbinding met verstekfrees

(22)

4.10 Visgraat

Toepassing: breedteverbinding, dikteverbinding

Dit type van breedte- en dikteverbinding voer je volledig machinaal uit. Het voordeel daarbij is dat je een groter lijmoppervlak creëert. Dit profiel frees je langs beide zijden. De eerste freesbewerking kun bij elke plank langs één zijde uitvoeren.

Voor de tweede freesbewerking moet je de machine opnieuw instellen met de ringen of door de freesas te verstellen.

Yvo Borry Dirk Watthé

Breedteverbinding met visgraat Dikteverbinding met visgraat

(23)

4.11 Zwaluwstaart

4.11.1 Doorgaande zwaluwstaart

Doorgaande zwaluwstaarten voer je meestal uit waar er een grote trekkracht op de stukken kan optreden. Een voorbeeld hiervan zijn laden.

Het aantal staarten bepaal je door de breedte van het werkstuk te delen door tweemaal de houtdikte.

Bij het gebruik van deze constructiemethode blijft het kopshout van beide stukken zichtbaar.

4.11.2 Niet-doorgaande zwaluwstaart

Paul DelcourPaul Delcour

Hoekverbinding met doorgaande zwaluwstaarten

Hoekverbinding met niet-doorgaande

Hoekverbinding met doorgaande zwaluwstaarten bij een lade

Hoekverbinding met niet-doorgaande

(24)

4.11.3 Trekzwaluwstaart

Toepassing: T-verbinding

Paul Delcour

T-verbinding met doorgaande trekzwaluwstaart T-verbinding met niet-doorgaande trekzwaluwstaart

(25)

4.11.4 Schuifzwaluwstaart.

Toepassing: breedteverbinding en T-verbinding

De schuifzwaluwstaart met bijbehorende groef breng je machinaal aan. Aan één zijde van de plank frees je de schuifzwaluwstaart en aan de andere zijde de groef waar de schuifzwaluwstaart juist inpast.

Bij deze verbinding schuif je de stukken zijdelings in elkaar.

Deze verbinding zorgt ervoor dat bij krimpen of zwellen van het hout de verbinding altijd dichtgespannen blijft.

Paul Delcour

Breedteverbinding met schuifzwaluwstaart T-verbinding met doorgaande schuifzwaluwstaart

Hoekverbinding met doorgaande zwaluwstaart

Bart De Waele

(26)

4.12 Tandverbinding

Een hedendaagse uitvoering van de zwaluwstaart is de tandverbinding. Een nadeel van de tandverbinding is dat deze verbinding geen trekkrachten kan opvangen.

Paul Delcour

Hoekverbinding met tand

Hulsta

(27)

4.13 Liplas

Aan de uiteinden wordt een lip gezaagd op een halve houtbreedte.

De beide ingezaagde borsten dienen precies tegen het uiteinde van de te verbinden stukken aan te sluiten, want anders wordt de verbinding veel zwakker. De verbinding wordt best mechanisch versterkt.

Toepassing: lengteverbinding

Paul Delcour

(28)

4.14 Schuine liplas

De uiteinden worden recht ingezaagd. De hoogte van de borsten bedraagt 1/6 van de breedte van de balk . De lengte van de las is één- tot tweemaal de breedte van de balk. Deze constructie verzwakt de balk niet en is gemakkelijk te maken. De lassen kunnen eventueel versterkt worden met behulp van bandijzer.

Paul Delcour

Lengteverbinding met schuine liplas

Paul Delcour

(29)

4.15 Haaklas

Deze verbinding pas je vooral toe wanneer in de lengterichting van de houtstukken grote trekkrachten optreden. De lengte van de las is een- tot tweemaal de breedte van de balk. De diepte van de inkepingen krijg je door de dikte van de balk in zesden te verdelen.

Lengteverbinding met haaklas

(30)

4.16 Schuine haaklas

Paul Delcour Paul Delcour Paul Delcour

(31)

4.17 Vingerlas

Deze verbinding kun je beschouwen als een industriële verbinding die je met aangepaste machines uitvoert. Aan de beide kopskanten breng je met een speciale frees kleine langwerpige V-vormige inkepingen aan. Ze passen nauwsluitend zoals vingers in elkaar. Het lijmoppervlak wordt zo sterk vergroot.

Paul Delcour

Lengteverbinding met vingerlas

Philip DeltourPhilip Deltour

Lengteverbinding bij massieve meubelpanelen

Yvo Borry