DT\499809NL.doc PE 329.884
NL NL
EUROPEES PARLEMENT
1999
««««
««
««
««
« «
2004
Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken
4 juni 2003
WERKDOCUMENT
over het Schengen-informatiesysteem II (SIS II): actuele ontwikkelingen discussies over tijdschema, nieuwe functie-eisen en gebruikers
Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken
Rapporteur: Carlos Coelho
PE 329.884 2/6 DT\499809NL.doc
NL
Het Schengen-informatiesysteem (SIS) is opgericht als compenserende maatregel voor de afschaffing van de controles aan binnengrenzen. Het is de bedoeling dat tot eind 2006 een informatiesysteem (SIS II) van de tweede generatie wordt ontwikkeld. Dat levert een aantal belangrijke vragen op (inhoud, gebruikers, locatie, beheer, databescherming, synergie met het nieuwe visa-informatiesysteem, begroting, situatie van de nieuwe lidstaten enz.) waarover het Europees Parlement van gedachten moet wisselen.
Het SIS is opgezet voor maximaal achttien deelnemende staten. Door de uitbreiding van de EU moet thans een nieuw systeem worden ontwikkeld.
Afgezien van de behoefte aan een nieuw systeem als gevolg van de uitbreiding en een reeks praktische problemen van het SIS zij erop gewezen dat de belangrijkste gedachten achter het SIS in de loop van de jaren veranderd lijken te zijn:
"Toen het SIS werd gecreëerd, was het slechts bedoeld als compenserende maatregel voor het openen van de grenzen. Sindsdien, en niet in de laatste plaats omdat het SIS zich bewezen heeft als nuttig en doeltreffend werktuig, is de erkenning gegroeid dat het potentieel van het SIS zou kunnen worden gemaximaliseerd, vooral in het kader van de politiële samenwerking.
De duidelijkste voorbeelden hiervoor zijn de vereisten die als doel hebben, de toegang tot SIS- gegevens uit te breiden tot andere autoriteiten dan die voor wie die toegang aanvankelijk was voorzien. Voor het merendeel gaat het om autoriteiten die niet in staat zullen zijn om de concrete maatregelen te nemen waarvoor de signaleringen zijn ingevoerd (arrestatie, weigering van toegang tot het grondgebied, mededeling van verblijfplaats, bewaking, ...), maar voor wie de wetenschap dat de gegevens van een persoon zijn ingevoerd in het SIS, goed van pas kan komen bij hun werk en hun efficiëntie kan vergroten. Natuurlijk dient dat soort toegang zorgvuldig overwogen te worden, niet alleen om zeer voor de hand liggende redenen van gegevensbescherming maar evenzeer om te vermijden dat, door een al te
genereus SIS-toegangsbeleid de SIS-gegevens in waarden zouden inboeten en het SIS minder doeltreffend zou worden. Desalniettemin bestaat er brede overeenstemming over het idee om de SIS-gegevens voor andere doeleinden te gebruiken dan die aanvankelijk waren voorzien, en met name ter informatie van de politie in brede zin, een idee dat mede voortvloeit uit de Raadsconclusies naar aanleiding van de gebeurtenissen van 11 september 2001."1
Daarom moet er politieke overeenstemming worden bereikt over de noodzaak om een SIS van de tweede generatie in te voeren, hierna SIS II genoemd, dat een grotere capaciteit zal hebben en nieuwe mogelijkheden krijgt op technisch gebied en op het gebied van onderzoek, dankzij de meest recente ontwikkelingen op het gebied van de informatietechnologie.
1. Tijdschema
Het is de bedoeling dat SIS II eind 2006 een feit is. Voor de nieuwe lidstaten die niet kunnen deelnemen aan het bestaande SIS is dat tijdstip zeer belangrijk. De facto is het zo dat de nieuwe lidstaten onmiddellijk na ondertekening van de Verdragen als waarnemers kunnen optreden, en hun volledige deelname aan het Schengen-acquis moet uitsluitend afhankelijk zijn van de vereiste voorwaarden en niet van het feit dat het onmogelijk is om SIS II op tijd
1 Nota van het voorzitterschap over de vereisten waaraan het SIS moet voldoen, doc. 5968/02 van 5 februari 2002.
DT\499809NL.doc 3/6 PE 329.884
NL
operationeel te laten zijn. Tot het moment waarop het nieuwe SIS II een feit is, kunnen zij niet deelnemen aan het volledige Schengen-acquis. In dat geval moeten de grenscontroles van de huidige lidstaten gehandhaafd blijven.
De Raad heeft nog geen definitieve beslissing genomen over de nieuwe functionaliteiten van SIS II. Als het de boeling is een behoorlijk IT-systeem op te stellen kan de doelstelling van het systeem tijdens de ontwikkeling niet voortdurend worden gewijzigd. Daarom is besloten een systeem op te zetten waarmee alle functies kunnen worden vervuld die mogelijkerwijs worden verwacht. In een later stadium behoeft slechts te worden besloten of een bepaalde functie al dan niet wordt geactiveerd.
Op 5 en 6 juni 2003 moet de Raad een besluit nemen over de architectuur, waarover op grond consensus lijkt te bestaan en over een volledige lijst met alle mogelijke functie-eisen van SIS II. Na deze besluiten zal de Commissie een aanbesteding uitschrijven. Een vooraankondiging is op 28 maart 2003 al in TED gepubliceerd (gegevensbank voor aanbestedingen van de Commissie). Na de aanbestedingsprocedure kan in 2004 een contract worden getekend. Dan moeten de lidstaten nodig nieuwe besluiten nemen, met name op het gebied van de
financiering, de locatie en het beheer.
Het SIS II zal dan in de jaren 2004 en 2005 worden ontwikkeld. De implementering in de lidstaten en de migratie van het systeem kunnen in 2005-2006 plaatsvinden. Tegen 2006 moet het systeem operationeel zijn.
2. Belangrijke punten voor het Europees Parlement / hangende punten 2.1. Nieuwe functie-eisen1
De meest recente voor het publiek toegankelijke tekst van de ontwerpconclusies van de JBZ- Raad van 5 en 6 juni2 behelst de volgende lijst van mogelijke nieuwe functie-eisen van SIS II:
a) nieuwe functie-eisen, waarover consensus lijkt te bestaan:
· "toevoegen van nieuwe categorieën van signaleringen, zowel inzake personen als voor voorwerpen (waar nodig met inbegrip van de mogelijkheid dat bepaalde
signaleringen automatisch worden gewist na een bepaalde gebeurtenis of termijn); (...)
· toevoeging van nieuwe velden in de signaleringen en de aanpassing van bestaande velden (met inbegrip van de verandering van een facultatief veld in een verplicht veld of omgekeerd);
· aanpassing van de duur van de signaleringen; (...)"
1 In verschillende wettelijke kaders wordt thans gesproken over nieuwe functie-eisen: enerzijds de Spaanse initiatieven over de invoering van enkele nieuwe functies voor het SIS, met name ter
bestrijding van terrorisme (in verband met SIS) en anderzijds de discussie over de ontwikkeling van SIS II. Voor beide gevallen is tot dusverre nog geen wetstekst goedgekeurd. Aangezien in SIS nieuwe functie-eisen worden opgenomen, zullen deze ook in SIS II worden opgenomen en zal hier tussen beide geen onderscheid worden gemaakt. Hetzelfde geldt voor de discussie over nieuwe gebruikers.
2 7178/03 Rev 2.
PE 329.884 4/6 DT\499809NL.doc
NL
· koppeling van signaleringen: thans kan in het systeem alleen worden gezocht naar een bepaalde signalering (bijvoorbeeld een politieambtenaar voert een naam in om te zien of er informatie over een persoon in het SIS te vinden is). Een voorbeeld van koppeling kan zijn: door een geschil tussen gescheiden ouders over de voogdij van een kind brengt de vader het kind niet terug naar de moeder die het voogdijschap heeft en vlucht naar het buitenland. Het kind wordt opgenomen in SIS overeenkomstig
artikel 97 van het Schengen-Verdrag, de vader overeenkomstig artikel 95 (uitlevering) en het waarschijnlijk gebruikte voertuig wordt in het oog gehouden (artikel 99). De politieambtenaar uit een Schengen-land die het voertuig controleert, heeft een overzicht van alle onderzoekingen als gevolg van het feit dat deze signaleringen gekoppeld zijn. Hij kan dan de voor elk van deze signaleringen voorgeschreven maatregelen uitvoeren;
· opslag, overdracht en mogelijk opvragen van biometrische gegevens, met name foto's en vingerafdrukken.
b) Tot dus verre bestaat nog geen overeenstemming over de volgende nieuwe functie- eisen:
· welke nieuwe categorieën personen in het SIS moeten worden opgenomen (met name personen, zoals minderjarigen, die het Schengen-gebied niet mogen verlaten en
personen die op gewelddadige wijze de orde kunnen verstoren)
· welke nieuwe categorieën voorwerpen (artikel 99 en 100) in het SIS dienen te worden ingevoerd (met name andere voertuigen, kunstwerken, dieren, luxegoederen, alle eenvoudig te identificeren voorwerpen)
· welke andere dan biometrische gegevens in het SIS kunnen worden opgeslagen en welk eventueel gebruik gemaakt kan worden van de in het SIS verzamelde
biometrische gegevens.
Met het SIS II zullen technisch gezien alle vorenvermelde voorstellen kunnen worden
uitgevoerd. Toch wil het Europees Parlement er nogmaals op wijzen dat met de invoering van deze nieuwe functie-eisen ook aanvullende maatregelen moeten worden genomen om de rechten van personen te beschermen wier documenten zijn gestolen, wier identiteit illegaal is gebruikt of wier gegevens foutief in het SIS zijn opgenomen, zodat de problemen van de burgers die zich in deze situatie bevinden niet nog erger worden.
Er werd ook gesproken over een beperkt toegankelijke terrorisme-database.
2.2. Nieuwe gebruikers
In zijn verslag van 16 december 2002 heeft het Europees Parlement gesteld dat nieuwe gebruikers toegang kunnen krijgen, mits er passende garanties worden gegeven waarmee ervoor kan worden gezorgd dat elk gebruik van gegevens zowel legitiem als legaal is. Anders gezegd, wanneer toegang wordt gegeven aan nieuwe gebruikers moet altijd rekening worden gehouden met het feit waarvoor deze toegang nodig is, die beperkt moet blijven tot informatie warvoor toegang is gegeven en dat tevens de wijze van toegang nauwkeurig omschreven
DT\499809NL.doc 5/6 PE 329.884
NL
wordt zodat altijd het hoogst mogelijke niveau van bescherming van burgerrechten gewaarborgd is.
De Raad is het er in beginsel over eens dat het systeem zo zou moeten worden ontwikkeld dat nieuwe autoriteiten toegang tot het SIS zouden kunnen krijgen1, hoewel geen
overeenstemming lijkt te zijn bereikt over de vraag welke autoriteiten toegang moeten krijgen en onder welke omstandigheden. De volgende zijn bijvoorbeeld aan de orde gesteld:
· toegang voor Europol: de rapporteur heeft zijn standpunt over toegang voor Europol reeds in zijn verslag over de beide Spaanse initiatieven betreffende de invoering van enkele nieuwe functie-eisen voor het SIS naar voren gebracht, met name in verband met de bestrijding van terrorisme2. De rapporteur kan instemmen met toegang voor Europol mits eerst wordt voldaan aan diverse voorwaarden. Het gemeenschappelijk controleorgaan heeft in zijn advies over de ontwikkeling van SIS II van 1 oktober 20023 twijfels geuit over het nut van toegang voor Europol en erop gewezen dat zulks met redenen moet worden omkleed.
· Toegang voor Eurojust: bij de goedkeuring van het besluit over de oprichting van Eurojust, heeft de Raad de volgende verklaring afgelegd: "De Raad komt overeen spoedig, conform de beginselen van artikelen 101, lid 3, van de Schengen-
uitvoeringsovereenkomst en uiterlijk op 15 juni 2002, de regels vast te stellen volgens welke de nationale leden van Eurojust toegang zullen hebben tot bepaalde gegevens van het Schengen-informatiesysteem, meer bepaald die bedoeld in de artikelen 95 [gezochte personen] en 98 [getuigen] van de Schengen-uitvoeringsovereenkomst". Het gemeenschappelijk controleorgaan voor het bovengenoemde verslag heeft een aantal vragen betreffende toegang voor Eurojust gesteld en met name kritiek geleverd op het feit dat in de toelichting niet wordt verklaard waarom Eurojust toegang zou moeten krijgen tot SIS-gegevens. Verklaringen en argumenten die pleiten voor toegang van Eurojust zijn te vinden in twee nota's van het College van Eurojust4.
· Toegang voor het Openbaar Ministerie omdat deze toestemming moet geven voor zoekbewerkingen en ter waarborging van meer transparantie en coördinatie van de vervolging.
· Toegang voor veiligheids- en inlichtingendiensten ter bestrijding van terrorisme.
· Toegang voor asielautoriteiten om signaleringen te onderzoeken met het oog de toegang te weigeren (artikel 96); het onderliggende probleem zou in de tussentijd kunnen worden opgelost door de invoering van Eurodac.
· Uitgebreide toegang voor de autoriteiten die verblijfsvergunningen afgeven met het oog op de bestrijding van illegale immigratie.
1 7178/2/03 Rev 2, blz. 5,6.
2 A5-0436/2002, blz. 23.
3 SCHAC 2509/2/02 REV 2.
4 Doc. 13389/02 en 11653/02; België en anderen hebben zich uit nationale overwegingen tegen dit idee gekant (doc. 14037/02).
PE 329.884 6/6 DT\499809NL.doc
NL
· Toegang voor overheidsinstanties zoals uitkeringsinstanties om
grensoverschrijdende financiële misdrijven te bestrijden (bijvoorbeeld: door gebruik te maken van gestolen identiteitsbewijzen kan men grootschalige fraude plegen door een uitkering aan te vragen).
· Toegang voor de met de voertuigregistratie belaste regeringsdiensten, tot de database voor vermiste voertuigen om de mogelijkheid te vergroten gestolen voertuigen terug te vinden; de Raad erkent dat er rekening mee moet worden gehouden dat in sommige landen de met de voertuigregistratie belaste dienst geen overheidsdienst is1.
Geconcludeerd kan worden dat de meningen over de vraag welke autoriteiten toegang of meer toegang zouden moeten krijgen tot het systeem, nog steeds sterk uiteenlopen.
Het Parlement zou moeten nagaan welke autoriteiten voor welk speciaal doel toegang moeten krijgen, tot welke gegevens en onder welke omstandigheden zij toegang hebben (direct of indirect) en hoe de bepalingen over de bescherming van gegevens van de Schengen- uitvoeringsovereenkomst kunnen worden gewaarborgd.
1 Doc. 5968/02, blz. 5.
