Vraag nr. 12
van 18 oktober 2001
van de heer JOHAN SAUWENS
Werkloosheid – Niet-werkende werkzoekenden Het aantal niet-werkende werkzoekenden (de zo-genaamde NWWZ) steeg in Vlaanderen in septem-ber 2001 met 7,6 % of 13.405 ten opzichte van sep-tember vorig jaar. Zo'n jaar-o p-jaar stijging is vol-gens de Vlaamse Dienst voor A r b e i d s b e m i d d e l i n g en Beroepsopleiding (VDAB) geleden van 1994. Een belangrijke categorie van de NWWZ zijn de uitkeringsgerechtigde werklozen (de zogenaamde U V W ) . Het aantal UVW steeg met slechts 0,7 % of 815. Dus hiermee wordt de stijging met 13.405 van de NWWZ niet verklaard.
Uit de V DA B-cijfers blijkt dat de stijging van het aantal NWWZ te wijten is aan een stijging van het aantal schoolverlaters met 2.636 of 9,9 %, en voor-al van de zogenaamde vrij ingeschreven NWWZ met 11. 1 2 0 , of een stijging met liefst 82 %. Ook ten opzichte van vorige maand is er een forse stijging met 5.331 van het aantal vrij ingeschreven NWWZ. Helemaal eigenaardig wordt het als we de V l a a m s e cijfers vergelijken met die in de andere gewesten. In Wallonië is het aantal NWWZ met 2.369 ge-daald en in Brussel met 399 gestegen. Hoewel ook Wallonië en Brussel worden geconfronteerd met dezelfde zwakke conjunctuur. Van een forse toena-me van de vrij ingeschreven NWWZ is in Wa l l o n i ë en Brussel blijkbaar geen sprake.
Wat is de verklaring voor de sterke stijging van het aantal vrij ingeschreven NWWZ ?
Antwoord
De conjuncturele vertraging heeft inderdaad dui-delijk sporen nagelaten in de recente werkloos-heidsevolutie in Vlaanderen.
Voor het eerst sinds 1994 stijgt het aantal niet wer-kende werkzoewer-kenden opnieuw in het Vlaamse ge-w e s t . Eind september 2001 ge-waren er 13.400 NWWZ meer ingeschreven bij de V DAB dan een jaar voordien, dit is een toename met bijna 8%, t e r-wijl de drie voorgaande jaren de daling telkens meer dan 10% bedroeg. Met name de categorie "vrij ingeschreven" werkzoekenden is in de perio-de september 2000 – september 2001 inperio-derdaad sterk toegenomen (+ 11. 100 vrij ingeschrevenen of + 8 2 % ) , terwijl het aantal uitkeringsgerechtigde
volledig werklozen in dezelfde periode slechts toe-nam met 0,7% (+ 800 UVW). Deze trends worden bevestigd in de meest recente werkloosheidscijfers m.b.t. eind oktober 2001.
Voor de verklaring van de stijging van het aantal vrij ingeschreven NWWZ kunnen een aantal tech-nische redenen worden aangestipt die verantwoor-delijk zijn voor een deel van deze stijging.
Ten eerste is er de nieuwe mogelijkheid voor per-sonen zonder papieren om zich tijdens hun regula-risatieprocedure vrijwillig te laten inschrijven als werkzoekende (omzendbrief van federaal minister Onkelinx van 24/02/2001, effect merkbaar vanaf fe-bruari-maart 200l).
Ten tweede bestaat de nieuwe mogelijkheid voor werkzoekenden om zich via elektronische weg ( V DA B-dossiermanager) zelf te registreren als w e r k z o e k e n d e, een systeem dat sterk drempelver-lagend werkt. Dit initiatief beantwoordt aan de vraag om de overheidsdienstverlening dichter bij de burger te brengen. Door dit instrument kan de werkzoekende (zelfs van thuis uit) zichzelf nu op een eenvoudige en snelle wijze inschrijven. H i e r-door kan de V DAB de vroeger verborgen werk-loosheid of latente arbeidsreserve beter aanboren (bv. herintreders en inactieven).
Ten derde leidde de noodzaak aan gebruiksgemak van dit zelfbeheerssysteem ook tot een aanpassing van de opvolgingsprocedure. Zo worden de zelfin-geschreven werkzoekenden waarvan naderhand blijkt dat zij niet-uitkeringsgerechtigd zijn, niet a priori als werkzoekende uitgeschreven. In het ver-leden werden uitkeringsgerechtigde volledig werk-lozen die zich niet aanboden voor een stempelcon-t r o l e, onmiddellijk uistempelcon-tgeschreven uistempelcon-t hestempelcon-t V DA B-b e s t a n d . Sinds kort worden deze werklozen tijde-lijk opgenomen in de groep "vrij ingeschreven" w e r k z o e k e n d e n . In de loop van de volgende maan-den wordt bij hen gepeild of ze nog effectief zoekend zijn. Deze praktijk garandeert dat werk-zoekenden niet ten onrechte worden uitgeschre-v e n , anderzijds leidt dit tot een aanzienlijke uitgeschre- verho-ging van het aantal "vrij ingeschreven" werkzoe-kenden.
Deze drie factoren verklaren slechts ten dele de stijging inzake werkloosheid. Feit is dat de weer-slag van de economische conjunctuur zich uiter-aard ook in de cijfers vertaald. Opvallend daarbij zijn twee vaststellingen.
opgemerkt in de parlementaire vraag) en van het aantal jonge uitkeringsgerechtigde volledig werklo-zen : + 10 à 14 % in de periode september 2000 – september 2001. Deze jonge werkzoekenden on-dervinden dan ook als eersten de gevolgen van de conjuncturele vertraging, onder meer doordat de tijdelijke contracten (al dan niet via uitzendarbeid) die voor hen een belangrijk intredekanaal vormen, niet aangeboden of verlengd worden.
Ten tweede zorgen ook een aantal recente bedrijfs-herstructureringen voor een nieuwe instroom van w e r k z o e k e n d e n . In deze zin kan het samengaan van de verdere daling van de langdurige werkloos-heid (- 19 % NWWZ langer dan 2 jaar werkzoe-kend) en de sterke toename van de (zeer) kortdu-rige werkloosheid (+ 31 % NWWZ minder dan 6 maanden werkzoekend) wellicht verklaard wor-den.
