Vraag nr. 25
van 18 oktober 2001
van de heer JOHAN DE ROO Gentse Kanaalzone – Stof
In de Gentse Kanaalzone zijn er heel veel klachten over stof. De oorzaken zijn veelvuldig, maar de grootste klachten betreffen toch de overslag in open lucht van petroleumcokes of kolen. A l h o e w e l uit informatie van het meetnet van stofemissie blijkt dat noch de grens-, noch de richtwaarden van Vlarem II overschreden worden, tonen de herhaal-de klachten van herhaal-de omwonenherhaal-den aan dat dit alle-maal niet volstaat. De fijne zwarte stofdeeltjes ver-spreiden zich in de omgeving en geven in de eerste plaats heel wat hinder in huis.
Na de irritatie om die hinder, komt de vraag over de gezondheidsrisico's van dergelijke producten. Daarover is veel onduidelijkheid. Het stof kan worden ingeademd en komt terecht in tuinen op g r o e n t e n . De gezondheidsrisico's van de inademing van het fijne stof, het PM10-s t o f, is één aspect. Maar er kunnen ook specifieke toxicologische ef-fecten van deze petroleumcokes of kolen zijn. (PM : Particulate Matter ; PM10 : fijn stof met aërodyna -mische diameter van < 10 µm = micrometer – red.) 1. Welke gezondheidsrisico's levert het inademen
of het consumeren van stof van petroleumcokes of kolen via groenten op ?
2. Indien de gezondheidsrisico's onvoldoende be-kend zijn, is er dan onderzoek om dit hiaat a a n te vullen of is dit onderzoek gepland ?
3. Indien de risico's wel bekend zijn, is het dan niet wenselijk de milieukwaliteitsnormen te ver-strengen of te specificeren op stof van deze oor-sprong ?
N.B. Deze vraag werd eveneens gesteld aan me-vrouw Vera Dua, Vlaams minister van Leefmi-lieu en Landbouw.
Antwoord
1. Kleine deeltjes in de lucht hebben een duidelij-ke en bovendien een belangrijduidelij-ke gezondheids-i m p a c t , en dgezondheids-it zowel acuut als chrongezondheids-isch. Te r w gezondheids-i j l grote deeltjes tegengehouden worden door de bovenste luchtwegen, dringen kleinere deeltjes (PM10) dieper door in het ademhalingsstelsel en zelfs tot in de longen (PM2,5).
Reeds vanaf relatief lage niveaus wordt bij een stijgende concentratie een toegenomen dage-lijkse sterfte door hart- en longaandoeningen g e z i e n . Ook de ziekenhuisopnames wegens ademhalingsproblemen en cardiovasculaire aan-doeningen nemen toe, evenals het dagelijks ge-bruik van medicijnen voor astmatische aandoe-ningen.
Deeltjes afkomstig van petroleumproducten of kolen bevatten polyaromatische koolwaterstof-fen (PA K ' s ) , producten die kankerverwekkend zijn ter hoogte van het ademhalingsapparaat en het maag- en darmstelsel. Het is deze schadelij-ke eigenschap die gebruikt wordt voor de ge-z o n d h e i d s e v a l u a t i e. Andere eigenschappen ge-zijn het veroorzaken van effecten op het afweersys-teem en de reproductietoxiciteit. De opname van PAK's gebeurt voornamelijk via de adem-haling en via het voedsel.
Veelal wordt als gidsstof voor PAK's het benzo-a-pureen of B(a)P gebruikt. R i s i c o - i n s c h a t t i n-gen op basis van B(a)P alleen onderschatten enerzijds waarschijnlijk het risico, a a n g e z i e n PAK's meestal in mengsels voorkomen, m a a r B(a)P is anderzijds voorlopig zowat de enige PAK die een relatief deugdelijke kwantitatieve risicobeoordeling toelaat. Bij een luchtconcen-tratie van 1,2 ng B(a)P/m3wordt een extra
kan-kervoorkomen van 1/10.000 levenslang blootge-stelden verwacht. Een excesrisico van 1/1.000.000 wordt verwacht bij luchtconcentra-tie van 0,012 ng B(a)P/m3 (ng : nanogram – red.).
a-t u u r- , Land- en Wa a-t e r b e h e e r, a-tevens een PBOstudie begeleid (PBO : Programma Beleidsge -r i cht Onde-rzoek – -red.). De studiedoelstelling is om "no regret" maatregelen te identificeren die de impact van fijn stof kunnen beperken. Naast literatuurstudie, worden er gerichte meet-campagnes verricht waarbij het stof gekarakte-riseerd wordt. De onderzoekers nemen ook de chemische samenstelling en dus onder meer de PAK's onder de loep. De Gentse Kanaalzone is één van de locaties waar stof zal worden bestu-deerd. Het meetpunt is gepland in Zelzate. 3. De risico's van zowel PAK's als kleine deeltjes
op zich zijn dus zeker bekend en er worden in-spanningen geleverd om op beide terreinen de kennis nog te vergroten en die ook te vertalen in een brongericht duurzaam beleid.
Mede door de zich verdiepende kennis worden de grens- en richtwaarden voor fijn stof opge-legd vanuit Europa – en uiteraard overgeno-men in de Vlaamse milieuwetgeving – steeds s t r e n g e r. In de richtlijn 80/779/1980 (geldend tot 01/01/2005) zijn grens- en richtwaarden voor to-taal zwevend stof opgenomen. De daggemiddel-de richtwaardaggemiddel-de komt overeen met een PM10-ni-veau van 83-125 µg/m3, de jaargemiddelde
richt-waarde met 33 µg/m3. In de richtlijn 1999/30/EG
(geldend vanaf 01/01/2005) is een PM10-dagge-middelde grenswaarde van 50 µg/m3o p g e n o m e n
die jaarlijks slechts 35 keer mag worden over-s c h r e d e n , en ligt de jaargemiddelde grenover-swaar- grenswaar-de op 40 µg/m3.
Daar stopt het evenwel niet en vanaf 01/01/2010 wordt het aantal toegelaten overschrijdingen van de daggemiddelde grenswaarde van 50 µ g / m3waarschijnlijk beperkt tot zeven per jaar
en wordt de jaargemiddelde grenswaarde waar-schijnlijk op 20 µg/m3geplaatst (µg : m i c r o g r a m
– red.).
Voor PAK's voorziet Vlarem II momenteel nog niet in een luchtkwalitetisdoelstelling. D a a r o m wordt in de milieurapportering (MIRA) mo-menteel de Nederlandse grenswaarde van 1 ng B ( A ) P / m3gehanteerd als
kortetermijndoelstel-ling (2002) en de richtwaarde van 0,2 ng B(a) P / m3als middellangetermijndoelstelling (2010).
Metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij tonen dat het niveau van 1 ng B(a)P/m3reeds in
2 0 0 0 overal gehaald werd. Voor het niveau 0,2 ng B(a)P/m3duiken op twee plaatsen in Zelzate
nog problemen op.
Een dochterrichtlijn luchtkwaliteit die normen voorschrijft voor PAK's is in ontwikkeling, m a a r wordt niet verwacht voor 2003. Door mij en mijn administratie werd echter aangedrongen om nu reeds grens-, richt- en streefwaarden op te nemen in V l a r e m . De voorgestelde waarden bedragen respectievelijk 1, 0,5 en 0, 01 ng/m3a l s
grens-, richt- en streefwaarde.
