Ki lil^ DINSDAG 1 JUNI
KON. INSTITUUT VOOR TAAL-, LAND- EN VOLKENKUNDE
u
J^j> o •'V'' /^^O tf)(@4t JAARGANG:
lliigave der ii« .^^^^
DAGBLAD DE s m C O M O T ï E P
1 TiT •ITii'IKtr''"--*'*''*"-""""'"
J.
tioojdredartear * '
, E. STOICMIS.
fi^dacteur
Sir. p. Bi
/« Nederland:
lOOSHOOFT.
^ E T ABONNEMENT KOST PER KWARTAALi f«ED.-ïND^ met uitioiidering vaa SEMARANO f IM T E SEMARANO. . . . . , . / . . . . . , 6 . 3 ®
^N H E T BUITENLAND . . ^\2M ykhMKieauaoi KKXt bij auivanj; van den iernsiJB betaald moi4smt
üet Moofdagantsciiap voot Nedetiand ia gevestigd bJ^ éit
* iir«a J. H. DE BUSILY te Asaskrdsai.. ,v
\ , , \ - - . " • - > ^ - ' • •
I I D V Ê R T E N T Ï E : . T A R I E I P ^
één' 11»:
! lot
Redactie Telefoon Bisreau No. 88, Huis 397.
20 woorden, over de breedte van
't 2L50 één ol twee malen geplaatst, met een tusschenruimtfll, Van hoogstenii 8 dagen, elke 10 woorden méér f L—, elk*
volgende plaatsing de helft meer. Bij plaatsing over d e breedte van 2 kolom wordt het dubbele gevorderd en ÏQ&
verder, -.-:-' .•: -, •••• :.^-ï •• , . - : , • ^ -^
\ Famnie-bcrichten f 5.— één of twee malen geplaaialÖ V o o r elke plaatsing méér f 2.50 per plaatsing.
f O r o o t e letters worden naar plaatsruimte gebezigd.
J / S e c k m e - b e r i c h t c t i , geplaatst o p de telegranunenpaglBÉ
f ©.30 per regcL - = - - • • • ê i è i ^ ^ . r - i
% Het bedrag der advertciitiÉi& iHÓÈt bij voorultbstaïiiif
Semarang^Hoogendorpstroomstraat ÏSS^T<kkTr: ^"^^'*^"2 van adverteadën ge.cia«de
e y ABONNEMENT RUIM R A B A T J
1
Administratie TelefoQn No. 269
? ^ I N H O I Ü D f ^ le.^ [ B L A D :
H I T ÜI0BNTBALISATEH-COÏIGRH8, '
I K ZAL HUN M N S WAT PAASCH-
• I I B I N O B Y I K .
HsroiBLANDSCH NiHUWS.
fimLIilTON (D« V B O U W lüf Dl AWTO).'
NlD.-lKDIll.
BTADBNIBUWS.
OllMBK«D NllüWS.
D l OoETX)a. '•
ADm»'5'«MTrfnsr.
8 » . ' B L A V » ^ N H D . T N D I I , S T A D S M D O W S .
GlMBKOD NiiDwa.
D a OoHLOG.
T l L l G B A m a N .
S O H U F S B I R I O H T I M . A D T I B T I N T U M I
3«. B L A D t CüIiTUUB IN H A N D I L .
TlLlOBAMMBK.
E B N SLïCqjB 8P10DLATIH (2e BLADZIJDB.)
OPWBKKBBTJHS (4e BLADZIJDB.)
6t0UVBRNUaiNTSDIlKST.
AotlBTlNTlfiN.
Het decentralisatiecongres.
De behandeling v a n het preadvies-van Hinloopen Labberton over het kiesrecht ondervond ook op het congres zelf veel g^elangstelling, juist daarvoor w a r e n de
Afgevaardigden v a n de drie inlandsche bonden én v a n andere vereenigingen gekonien en iedere vereeniging heeft zich laten hooren. Het was een belang- w e k k e n d debat en een bewijs v a n de groeiende belangstelling in de publieke zaak bQ alle bevolkingsgroepen ; alleen de Chineezen laten niet v a n zich hoo- f e n : die bleven, mede als gevolg v a n onze regeeringspolitiek van afscheiding, in h u n eigen gemeente en vormen we-
meeste intellect k u n n e n opleveren; dat daarna de inlanders moeten volgen en ten slotte de Chineezen.
Een Raadslid v a n Kediri, de ingenieur Diikerman, vond dat er eigenlyk geen Chinees geschikt was in den R a a d te z i t t e n ; dit is onjuist: er zijn heel w a t Chineezen, b e k w a a m genoeg goede ver- tegenwoordigers v a n de geheele bevol- Jiing te worden, m a a r alleen door een zorgvuldig gekozen stelsel v a n verkie- zing kan m e n die krijgen. Wy k e n n e n er liier en daai* 'wel, goed-on,derlegde m a n n e n , m a a r door het stelsel v a n be- noeming v a n Chineesche officieren kwa- men zg niet zóó tot h u n recht als wel gewenscht is.
Overigens werd weinig aandacht be- steed aan de verkiezing v a n de Chi- neesche leden, omdat het hier voorna- melgk de inlandsche groep gold. Wan- neer men de voorgestelde verkiezing van aUe Raadsleden door kiezers v a n alle bevolkingsgroepen wenscht, zal daar- aan meer aandacht te wijden zijn. Dit stelsel van verkiezing vond tegenstand by de vertegenwoordigers der prijaji's, op grond, dat de inlanders de Europe- anen niet k e n n e n en omgekeerd. Zeer juist had de preadviseur dat a r g u m e n t voorzien door het stelsel te beschouwen als een middel om de groepen tot elkaar te brengen. Alleen op die m a n i e r leert m e n elkander waardeeren, en r a d e n Achmad en de zijnen hebben dat wel begrepen, die h e b b e n al geleerd welke Europeanen zij h u n belangen k u n n e n toevertrouwen.
Conservatief waren alle inlanders ten aanzien v a n de vrouwen — zij achtten het nog niet den tgd om die al mee te laten kiezen of te laten gekozen wor- den. De a r g u m e n t e n w a r e n afwezig of heel slap, de godsdienstige opvattingen zullen wel hebben bijgedragen tot deze conservatieve beschouwing ; ookin chris telijkc orogeving ziet m e n de emancipa- tie v a n de vrouw met leede oogen aan en er zullen nog wel heel wat desenchantées haar strijd te strijden krijgenin de inland- sche wereld eer zij h a a r seksegenooten de noodzakelijke vrijheid brengen kun- nen. Daar is een sterk p u n t in het a a n te vallen bastion v a n inlandsche ver- keerdheden, waarop met alle m a c h t moet
preadviseur geuit, zijn aanlokkelijk: d/9*
regent vormt de b r u g tusschen E u ^ ' - peesch bestuur en bevolking, hg k e n t zyn verantwoordelijkheid en handelt daarnaar. Hij is de vertegenwoordiger v a n het inlandsche intellect, hij k a n de bevolking voorgaan n a a r de ontwikke- ling en den vooruitgang.
W e geven toe, dat het optreden v a n de r e g e n t e n vereeniging aanleiding k a n geven te denken, dat de regenten die taak aanvatten, m a a r w e weten, dat het m a a r een klein groepje v a n regen- ten is dat zulk w e r k doet en overigens staat de regent buiten het volk en het volk weet dat.
De regenten gaan dan ook m a a r aarze- lend mee om het volk wat zeggenschap te bezorgen in het bestuur en zij stel- len voor een getrapte verkiezing in te voeren, aansluitend by het desaverkie- zingsstelsel. Dat h i e r v a n in de steden niets k a n worden, zal menigeen wel dui- delijk wezen.
Dat niet alleen vele regenten buiten het volk staan, m a a r veel a n d e r e amb- t e n a r e n ook, werd door r a d e n Achmad v a n de S. I , niet onduidelijk te ver- staan gegeven. Hij wilde zelfs, zoer on- juist trouwens, de prijaji's v a n kiesrecht doen uitsluiten door een belastingeisch te stellen, daar zij die belasting betalen, alleen rechten hebben om over de besteding v a n het geld te oordeelen.
Die belastingeisch — door den heer Schrieke ongemotiveerd als natuurlijk aangenomen—is juist daarom zoo dwaas : prijaji's zouden uitgesloten zijnen overi- gens zou bijna iedereen a a n den eisch voldoen. D a a r in Indië bijna iedere niet armlastige belasting moet betalen, men hier niet zoo gul is met vrijstelling als in Nederland en m e n v a n f 5 maande- lijksch inkomen nog belasting moet af- dragen, geeft deze eisch geen waarborg voor geschiktheid en mondigheid.
Men moet eischen stellen v a n zelfstan- dig oordeelen-kunnen a a n hen, die kiezer willen worden, en dan is een belasting- eisch niet v a n nut. Een e x a m e n zou k u n n e n , m a a r werd als onpractisch vrijwel op zij gezet; rest dan i m m e r s een onderwij s-eisch en nu k a n m e n het gezond verstand laten beslissen welk onderwijs voldoende is om kiezer-
wat\
, (k zal hun eeni^
Paasch-eieren geven!
Deae aardigheid werd In de Paasohdaf en tot een paar toohtgenooten gezegd door den bekenden aviatenr J. Olieslagers, toen hy ia België eeaiga tientallen bommen nit zyn vliegtuig ging neerwerpen op de Dsiti^hers.
Al<!>ians de Daitsobers waren bedoeld en tot 2(Jn« verontsohaldiging moet ik hier
"'.aerken, dat bij, als Belg, natnai'iyk een
^3«)d«£iien haat koostert jegens de ouge- itoiiügde overrompelaara van zUn vader- IsKd.
Maar rechtvaardigen doet dit do grap aliorminit. Behalve dat het baiten sUne maoht stond, naast Dnitsohe soldaten ook Dist eenige landgenooten, wellicht vrouwen of kinderen te trefidn (de eaak gebeurde boven de seheepsmakerU Hoboken,) getnigt het zinspelen op anlk een gasehenk van dtE ohristeiyken vredesdag bij het boos- aardig nederwerpen van liohaam-verichea- re'fide projectielen op medemensohen, van een rauwe miskenning der afsohaweiykheid, di0 ook hU, hoe dapper en ondernemend hy moge iün> io ^iljn tegenwoordig oorlegs- hitudwerk begaat.
Mij heeft deze koelbloedige moord-nitiag aanleiding gegeven om eens, nader dan alt korte dagblad-mededeelingen kan blijken, te onderzoeken, of en hoe, in deze droevige tijden, de stem des Vredes, zoo laid weer- galmende gedurende de oonferentiën van 1899 en 1907, nog spreekt. Het bestaan VHG een Anti-Oorlog-Raad in den Haag, mat vele vertakkingen door Nederland en
•vml medestanders in het buitenland, was mU natuurlijk bekend, maar omtrent zjjn blsondere samenstelling, verwachtingen en werkzaamheid, was ik niet op de hoogte.
?/elllobt zullen ook velen in IndiS, waar ntan thans niet veel anders heart dan de stem der verschrikking omtrent onze toe- standen, hierover gaarne iets naders hooren;
ik heb m^ dus, door bespreking en offi- olSale stukken, uitvoerig er v a n. op de hsogte gesteld.
De Nederlandsche Antl-Oorlog-Raad werd opgericht den Siten October 1914, onder het bestuur van mr. H. O. Dresselhuijs, secretsris-generaal bjj het departement van Justitie (voomitter), J. H. Sohaper, lid der Tweede Kamer (onder-voorzitter), prof.
(fr. D. van Embden, mr. dr. D, A. P. N. Koo- k n , lid der Tweede Kamer, mr. V. H.
KutgerSi lid der Tweede Kamer, me-
een stukje aan zUn blad, waarboven hij schreef: H«i manneke. De titel geeft reeds den inhoud aan. Hjj vond, dat een klein land als het onze in dezen reuzenstriJd hst woord .Vrede" niet mocht uitspreken. Al- leen de grootmachten, die den oorlog voe~
ren, kannen vrede maken, redeneerde hij, en alle initiatief efaassporing daartoe vaa een kleinen neutralen staat moet den indruk maken van een .manneke* dat schreeuwt waar het niet kan slaan. De voordraohl:, waarin ongeveer hetzelfde werd betoogd wat de Anti-Oorlog-Raad wenscht en be- pleit, werd dan ook geringsohattend door hem ter zijde geschoven — w&t aan z\]ne overige drukke werkzaamhedeifc zeker zal zijn ten goede gekomen.
Dit wanbegrip nu, dat op hetoogenblik de N. A. 0 . Raad tot de worstelende mll- lioenen-legers zou zeggen: „sluit vredeI"
bohoeft nauwelijks te worden tegengd- sproken. De hoefijaer-oorrespondent lirou- w«nn, die zeer goed weet wat er in Den Haag omgaat, had beter kunnen we- ten, indien hij zich had willen herinneren den .oproep" en de sedert verschenen pu- blicaties van den Raad, gedeeltelijk onder- toekend door mannen van koel verstand, energie en overleg, dl», na z^n in h^t Handelsblad verschonen stukje, veeleer het&
dan hjj Nederland zouden mogen noemen by den daarboven geschreven spotnaam.
Het program van den N. A. O. Raad, vastgesteld in de vergadering van 19 Nov.
1914 en beschreven en toegelicht in een^
thans reeds bjj twintig-duizend exemplaren verspreid, vlugschrift .De komende Vrede", moet worden beschouwd op don grondslag van den op blz. 18 geschreven regel: .Het komt bovenal aan op den wil der massa, van hoog en laag", en op blz. 20: .ook in ons eigen land moet de massa des volks achter ons staan". Dit te verkrijgen is het hoofddoel van den Raad, en om hiertoe voortdurend fse werken op de openbare meaning behoeft men geen schreeuwend manneke, doch dient men zelfs in de aller- eerste plaats te xijn een ernstig, bekwaam, weldenkend mensoh. Door de groote kracht van geschriften, betoogingen, lozingen mx voorbeeld in alle landen, den „wil der mas- sa" in deze richting te bewerken, endaar- door, na dezen oorlog, zooveel mogelijk kans te krijgen op het verhinderen vac tateren massa-moord, is een schoon en zeer wel te bereiken doel. De hoogere klassen, ook de regeeringen, militairen, volksver- tegenwoordigers, hangen door talrijke scha kels samen met de lagere, voor zoover zij Eolfs niet door geboorte daartoe bohooren
kolonlBn en van andere belemmeringen ia het handelsverkeer, verplicht onderzoek van internationale geschillen, ra.a.w. een internationale rechtspraak,' waaraan ieder land zich onderwerpt als even vanzelf- sprekend als thans de individuSa aan de rechtspraak in ieder land.
Dit alles is uitstekend, maar het kan en zal nooit bestaan, althans niet voortduren, zonder verzet of inbreuk, zoolang de ijze- ren wil der massa het niet voorschrijft en handhaaft. De tegenwoordige oorlog Is ont- staan, doordat ;Servi8 tegenover het onge- noegen der OoBtenriJksch-Hoïigaarsohe re- geering geen voldoening wilde geven voor den moord te Serajewo. Geen verdragen tusschen de beide landen zoudea hebben stand gehouden tegenover den wil der OostenrUksohe regeering om Servia "^oor ziJn brutale houding te strafif-sn (met de gevolgde inmenging van Rusland etc. etc.) zoo er geen opperste volkswil had bestaan, zich altend* in de volksvertegenwoordi- ging, die de Oostenrijksche regsermg had gedwongen tot onderwerping van het ge- schil aan een internationale rechtbank, waarvoor Servië dan zeker zjjn straf wel zou hebbeu gevonden in ontneming van versohillenda internationale rechten, die het zijn hoofd zouden hebbon doen buigen.
De uitspraak van zulk een internationale rechtbank zon achter zich hebben het — schoon dan ook verminderde — leger van alle beschaafde landen, en het binnen- vallen van een Servisch leger in Oos- tenrijk zou dus eenvoudig niet denkbaar, althans gekkenwerk zijn geweest.
Den wil der massa nu voor het schep- pen van zulke toestanden bewerken is het doel van de tegenwoordige vredesbeweging, uitgelokt door den Nedtrlandschen Anti' Oorlog-Raad.
Utrecht.
P. B.
Nederlandsch Nieuws.
{Uit de mail tot en met 3 Mei 1.1.) Geknoei met Terzekeringspollssen.
De agent B. J. G. Bos der levensverza- kerlngmaatsehappij .Dordrecht", blijkt een aantal personen te hebben doodverklaard, om de uit te kearen verzekeriugssemmen maehtig te worden. De maatschappij .Dord- recht" is daardoor voor een aanzienlijk bedrag opgelicht. B. heeft daartoe herhaal- delijk handteekeningen moeten namaken.
De eerste fraude dagteekent van voor vijf jaar, sinds dien tüd heeft een verzekerde
- o - o * - - i > •
de Chineezen laten niet van zich hoo- 1-en: die blijven, mede als gevolg van onze regeeringspolitiek van afscheiding, in hun eigen gemeente en vormen we- liswaar geen wettelijk s;erege1de rnaar een feiteiy«.è ejgeu gömeeüscnap met een zeer ijebrekkige organisatie. Ter vergadering
•*^leek heel duidelij k, dat door de i nlandsche yereenigingen van die z^jde weinig stu- 'wen naar vooruitgang, zelfs weinig
égard voor de belangen van de inland- sche bevolking Wordt verwacht. Wel een bew^s, dat de associatie-idée, zooals de heer van Hinloopen Labberton die koestert, nog weinig vast is geworteld in het gemoed van de inlanders of, om wat lager bfl den grond te bleven; de inlanders vertrouwen de Chineezen niet en dat komt, omdat die Chineezen, mees- tentijds peranakans, die zich wèl één gevoelen met de inlandsche bevolking, worden overschreeuwd door de recla- memakende nationalisten, die het belang van het land, dat hun gastvrij opnam, al even weinig, en nog minder, rekenen dan vele Europeanen. Dat het vertrou wen in de Europeanen veel grooter was, bleek even duidelijk.
Inderdaad moeten bij de verdeeling van de zetels in den Raad dergelijke beschouwingen gelden en het was de voorgestelde verdeeling van 5 Chi neezen, 5 Europeanen en 5 inlanders, door den preadviseur gewild, die oppo sitie ondervond van de zijde zoowel van de Sarekat Islam, Boedi Oetomo — we mogen den hoofddjaksa van Batavia wel in 't algemeen den vertegenwoordiger van dien bond achten — en de regenten- vereeniging. Zij alle stelden zich op het door ons vóór het congres ingenomen standpunt: dat de Europeanen de groote helft moeten hebben, omdat zij het
scne wereiQ eer zvj uaar aejvaogDuuu.ou de noodzakelijke vrijheid brengen kun- nen. Daar is een sterk punt in het aan te vallen bastion van inlandsche ver- keerdheden, waarop met alle macht moet
s^oraen geirtv'jj.ï. f J o l u k k i g k u m o u e r a l
hier en daar inhindsche vrouwen voor den dag, die in de pers en in ver- gaderingen voor haar rechten opko- men en nu mag het den hoofdredac- teur van de Pr.-bode toeschijnen alsof het optreden van de inlandsche vrouw, die ter vergatieriug drie woorden sprak, met behulp van den preadviseur, be- spottelyk werd toegejuicht, er is in het feit van dat optreden toch wel iets toe te juichen en voor wie weet en uit de speeches der drie inlandsche vertegen- woordigers nog eens bevestigd zag, hoe gebonden de positie van de vrouw is, hoe minderwaardig z ij wordt geacht, die niet het geringste deel van den arbeid binnen en buitenshuis verricht, zal dat niet onbegrijpelijk zijn. Inderdaad is het belachelijk iemand om die gestamel- de woorden applaus te geven, maar velen zullen het anders bedoeld hebben.
De wijze van verkiezing gaf aanlei- ding tot een principieel verschil van meening tusschen de regentenvereè- niging en preadviseur, en de houding van de regenten gaf den heer van Hin- loopen Labberton tevens gelegenheid even de regenten op een voetstuk te plaatsen. Enkele hunner staan zoo hoog, wij geven dat toe, maar de boopati 's als klasse zoo hoog te denken is niets dan den wensch de vader der gedachte te doen zijn.
De ideëele opvattingen omtrent de positie van de regenten, ter vergadering door den regent van Serang en den
»T W J . VL
vrijwel op zij gezet; rest dan immers een onderwij s-eisch en nu kan men het gezond verstand laten beslissen welk onderwijs voldoende is om kieztr- ï-elfsUudighéid tengevolge te hebben.
Daarover werd niet gesproken.
Het congres had geen conclusies te stellen; terecht wil men dat niet, het is geen party vereeniging, men is ook bijeen met vertegenwoordigers van allerlei col- leges, die aan geen moties kunnen deelne- men. Maar men mag constateeren, dat nie- mand tegen verkiezing was van de inland-
Tweede Kamer (onder-voorzitter), prof.
er. D. van Kmbden, mr. dr. D, A. P. N. Koo- kiQ, Hd der Tweede Kamer, mr. V. H.
I<atgerB, lid der Tweede Kamer, me-
k
(Oviff%«min§ vtrbadtn kracMm» wi.
16 U lid 4tr AuiêWiwei.)
Da vrouw In de auto.
Uit het Knselioh van RIOHABO HAB8H.
44). .ZU is van meenieg — dit ii van leer veel belang —dat er twee aato- mebielen op dea weg waren. ZU segt, dat iJJ Mn anto hoorde aankomen vóór het spek- takel der itemmen begon. Haar manlaehte haar nlt, maar wanneer zy gel^k heeft, wat beit mogeiyk ii, dan zUn we al heel wat , verder gekomen;die tweede aato kan dan 1 dleielfdo geweeat lUn, die Andrew Tozer van
het itation afhaalde. Wat er gebeurde..
„AU daar tenminite ieti gebeurde."
„Pre6iei;wat daar gebeurde, ali er ten- minste Iets gebeurde, kannen we zelfs nau- welijks vermoeden; hoe langer we de zaak bostudeeren, hoe onverklaarbaarder sii sehynt te worden. Haar — en hier kunnen we ons weer aan vasthouden — Ms er Iets gebeurd Is en er twee auto's waren, dan heb- Iben we meteen de verklaring, hoe het moge- li]k kon zyn, dat terwijl Andrew Tozer door
Ie een» auto van het station werd afge- aald.hU in Londen dood werd gevonden ': a een tweede en dat Is ten minste al weer
)n punt gewonnen."
„Dus gü lUt nl*t verder gekomen?"
,Ii dit «1 niet heel wat ? Ik heb de rais- ed f eloe«UiMrd."
dat men het aantal inlandsche leden grooter wil dan dat van de Chineesche, maar een overwegenden invloed van de Europeanen wenscht. Wel werd door Insulinde en door de sociaal-democra- ten het inlandsche element op den voor- grond geschoven, maar deze beide heb- ben toch nog een belangrijk verschil van standpunt doen blijken.
We kunnen nu wèl verwachten, dat de regeering spoedig met haar plannen zal komen; een* goede daad temeer van dezen Landvoogd.
J. F. H. A. LATSK.
Wij verzoeken het publiek, dat ons telefo- nisch wil bereiken, niet slechts verbinding met , D e L o c o m o t i e f" t e vragen. Gebruikt het onze telefoonnummers (redactie nummer 88 en administratie 269) niet, dat het dan tenminste duidelijk opgeve of het met r e d a c t i e
„ L o c o m o t i e f " dan wel met a d m i n i s t r a - t i e . L o c o m o t i e f " wenscht aangesloten te wordea.
^f.'-SüS* *v. ABuer-Thorbeokc, seoretaris van dun Ned. Bond voor Vronwenkiesreoht, pennlngmec stères en jhr. dr. B. de Jong van Baek en Donk, lid van het hoofdbe-
•taur van „Vrede door Recht, seoretaris.
Vele mannen en vroawen van Invloed (ape- oiaal voor Indisohe belangstellenden noem ik de leden der Tweede Kamer mr. Oh. van Deventer en H. van Kol) traden terstond too als leden van den Baad. Zijn program, waarover nader, werd vastgesteld den 19an sche leden door inlandsche kiezers; enjNovember 1914, en een oproep aan de
^TTaw^aD®» en vrouwen van Nederland uitge- zonden in Februari 1915. Thans hebben zieh aangesloten 724 vereenigingen voor versehillende soolale, volksnuttige, oeoono- miiohe en andere doeleinden in Nederland, benevens 14385 Individueele leden, waaron- der ook eenige Indisohe.
Na bekendmaking zijner oprichting in het baitenl&nd, heeft de Baad van talrijke vereenigingen en personen in nagenoeg alle landen van Europa en ook daarbuiten verklaringen van instemming en medewer- king ontvangen, terwijl verBohüIende in- vloedrijke toetreders in het buitenland weer manifesten tot deelneming aan Awtneland- genooten hebben gezonden.
Deze snelle en warme bijval uit binnen- en buitenland van mannen en vrouwen uit alle
—- vooral ernstig denkende — maatschappe- lijke standen, welke bijval toch wel niet kan zijn gegeven aan een onbenullig pogen, brengt mi] van zelf tot de vraag: wat be- oogt en hoopt de Nederlandsohe Anti-Oor- log-Kaad, m.a.w. wat is ziinprogram ?
Als waarschuwing tegen wanbegrip hier- omtrent moet ik even aanstippen, dat de Haagiohe zoogenaamde «boefUzer-corres- pondent" van het Amsterdamsch Bandels- blad eenige weken geleden eene in den Haag gehouden voordracht over het onder- werp besprak, of liever persifleerde, in
„Bn hebt ge ook iets gevonden, dat op den misdadiger wijst?"
.Dat stelde ik mü niet ten doel. Ik bereikte dat, wat ik me voorgesteld had te berei- ken."
,Ja, van uw gezichtspunt uit."
,zyt gij dan van meeaing, dat ik dat niet bereikt heb?"
,Ik spreek mijn meening niet uit. Ik wil slechts opmerken, dat ik een weinig verder ben gegaan dan gij — ik heb den misdadiger ontdekt."
HOOFDSTUK XXIV.
De b a n k b i l j e t t e n . De beide mannen zwegen. Inspecteur Hex- tall stond met den rug tegen den lessenaar en de handen in de zakken neer te kijken op den heer Lewis Kohn, die aan de tafel gezeten was. Op zijn gelaat lag het glim- lachje van iemand, die niet alleen zeer met zichzelf is ingenomen, doeh zich ook bewust is van een triomf over iemand, dien hij als een mogelijken mededinger besohoawt.
Kohn scheen niet te merken, dat er iets was in de houding van den ander, dat zijn aandacht vroeg, zyn eigen gelaat geleek een masker zonder eenige uitdrukking en zijn stem was al even toonloos.
,zyt giJ daar zeker van?"
Hextall legde zijn eene hand op den klep van den lessenaar.
.Het bevel tot inhechtenisneming ligt hier in — zoo zeker ben ik van mi|n zaak."
,Er is al dikwijls een dergelijk bevel tot inhechtenisneming uitgevaardigd voor per- sonen, die naderhand enschuldig bleken te
De inipscteur begon steeds vroolijker te glimlachen, alsof de ander nu tooh al te grappig deed.
.Zonder twijfel, wie aou dat ontkennen?
Soms neemt men ook wel eens den verkeerde govangen, om des te beter den eehte te pak- ken te krijgen."
.Ztjt gij dit nu ©ok van plan te doen?"
.Dat zeg ik niet. Ik zeg, dat ik den mis- dadiger ontdekt heb."
.Mag ik naar de namen vragen?"
'Binnen vier-en-twintlg uur zal het waar- schijnlijk niet langer een oflfioiëel geheim zijn." Er tikte iemand op de deur.,. Wie is öiaar?"
Ben lange, kaarsrechte man kwam de ka- mer binnen, .Zoo, Bradley, wat is er van je dienst?"
Inspecteur Bradley deed, wat we hem al eens meer hebben zien doen, hiJ bracht de hand achter in den nek.
.De zaak is deze, Hextall: wat betreft die PiooadiUy-gesohiedenis ben ik zoowat op het doode punt gekomen."
.Zoo Bradley, wol, wel! Dat lijkt onge- looflijk voor een man van Jou waarnemings- vermogen."
Hextall grinnikte; hij scheen grappig en vroolijk van aard te zijn. ZiJu collega deed zÜn best hem de volle laag terug te geven.
,Jij hebt dat waarnemingsvermogen toch ook Hextall ? En tooh sohtJn. jij ook al nieï veel vorder te zijn gekomen mot die auto- mobielgesehiedenis. Ik heb zoo jaist een paar zeer scherpe opmerkingen in eender avondbladen gelezen, de man, die se schreef, zou wel eens graag willen weten, wat de politie elgoBiyk Bltvoert."
w e i 19 DoreiKon aoei. i>o avogato J*.I«*BOU,
ook de regeeringen, militairen, volksver- tegenwoordigers, hangen door talrijke loha kels samen met de lagere, voor zoover zij zelfs Biet door g,9bo«»rte daart/»» bnhooren en het laat zich das gevoeUn, dat, hou grooter de massa is, in welken stand ook, die segt: .wij willen geen oorlog meer", dit inzicht zoodanig ook de hoogste regee- ringspersonen kan doordringen, dat het zelfs voor het machtigste staatshoofd on- mogelijk zal worden, oorlog te verklaren of te doen uitbreken. Dat het die richting kan uitgaan, blijkt uit het feit, dat van de binnen- en buitenland sche aangeslotenen reeds thans velen zijn volksvertegenwoor- digers, leden van hoogen adel, wetenschap, justitie, leger, oud-regeeringspersonen, dis zeker nog weer eens deel zullen ktijgea In de bestaursmaoht, en meer of min in vloedrijke personen.
Voor de internationale samenwerking in het opwekken van den anti-oorlogsgeest bij de groote massa, hebben zich, onder leiding van het .Bureau International de la Paix"
te Bern in de meeste landen commissiën gevormd. Zoo is h@l denkbaar, dat zich langzamerhand in de geheele besohaafde wereld een doorslag-gevende meerderheid vormt, die zelfs minder gunstig gesterade re- geeringen zou verhinderen oorlog te voeren.
Dezen massa-wil in het leven te roepen is het doel der tegenwoordige anti-oorlogs- baweging. Bestaat die eenmaal, dan is alles gezegd. Het heeft weinig nnt, mede te doe- len, wat de Anti-Oorlog-Baad het meest doelmatig acht, op dien algemeenen wil dan op te bouwen, tot verzekering van vrede in de teekomst. Het is alles op vroegere congressen reeds besproken: samenwerking der staten (bijv. geen verbonden meer, zoo- als het bekende drievoudige tegenover de .entente cordiale') beperking der bewape- ning, zeggenschap der volksvertegenwoor- digingen over oorlogs-verklaringen en vredesverdragen, geen gebieds-annexatiöa tegen den wil van bevolkingen, opheffing van ongelijke behandeling der natiëa in De inspecteur schudde het hoofd, alsof
de Ëader schertste.
.Neen maar, dat is nu niet eerlijk, dat is na heuach niet eerlijk. Hoor maar eens, wat Kohn al niet uitgevoerd heeft; wan- neer het publiek hoort, wat Kohn gedaan heeft, dan zal er geen plaats genoeg op straat zjjn als Kohn voorbygaal;. Wat is er aan de hand, Bradley, waar zit de moei- lijkheid? Kan ik u misschien helpen? Kohn en ik hebben een zeer interessant punt in onze conversatie bereikt."
Inspecteur Bradley ging op oen stoel zit- ten met zijn lange beenen voor zich uit.
In die houding gaf hiJ niet den indruk van een buitengewoon intelligent beambtentype.
.Ik zou er wel wat voor over hebben, om te weten, waar Thomas Pepper is."
.En wie is Thomas Pepper, als ik vra- gen mag?"
.Dat is die vent, die in PiocadUly Circus naar de andere wereld geholpen werd, en met wiens zaak ik belast werd. HU droeg Thomas Pepper's kleeren, en had zijn zak- ken vol met Thomas Pepper's papieren."
„Waaruit ik zou meenen te moeten op- maken, dat die mijnheer meer van Tho|aas Pepper afwist dan goed voor ziJn gezond- heid was."
„Daar kan ik nn juist niet achter komen.
Er is hier een vrouw voor die zaak ge- weest en toen we haar de foto lieten zien, die we van hem hebbeu, zeide ziJ, dat hiJ haar man was en dat sohijnt ook werkelijk zoo te zün ZjJ heet juffrouw Gardner "
Inspecteur Hextall draaide rond op zija hielen en vroeg:
„Gardner—»i) heet juffrouw Gardner,
haar maa heette John Gardner?"
Hextall richtte een vraag tc^ den heer Koha.
.Stond die naam niet op dat stukje papier in die ledoren beurs ?" Kohn knikte. Hextall wendde zich weer tot Bradley.
.Heeft ze wel eens in York Place, Chelsea gewoond ?"
.Weet ik niet, maar het zou best kunnen;
zij schijnt zoowaroveral gewoond te hebben.
Wat mü hier voert, is de toevallige omstan- digheid, dat zij met jou man iets te maken schijnt te hebben."
Inspecteur Hextall staarde. .Mijn man ? Wat bedoel je daarmee ?"
.Mijnheer AndrewTozer, die mijnheer, die, of liever gezegd, wiens overblijfselen op de bank van die auto gevonden werden en over wiens tragisch einde gij het publiek niet de inlichtingen geeft, waarop het meent recht te hebben."
Inspecteur Bradley wilde op zijn beurt geestig ziJn, doch zijn collega deed net alsof hU het niet hoorde. Deze werd plotseling ernstig en zelfs eenigszlns nijdig.
.Wat heeft jou Juffrouw Gardner met mijn Andrew Tozer te maken?"
Bradley deed beleedigd.
.Ik weet niet, of mijn Juffrouw Gardner, zooals gij haar noemt, iets te maken heeft met uw Andrew Tozer, tenminste niet in de beteekeais, die ik daaraan hecht. Zij is een tyd lang huishoudster in zijn kantoor ia de City geweest.'
Inspecteur Hextall scheen plotseling in groote opwinding te geraken.
.Bradley, het zou me niet verwonderen, of Je hebt me juist geholpen «KA w«t ik
bedrag,opgelieht. B. heeft daartoeherhaa delijk handteekeningen moeten aamaken.
De eerste fraude dagteekent van voor vijf Jaar, sinds dien tijd heeft een verzekerde voor de maatschappij reeds overleden—
telkens op valsohe kwitanties premie be- taald. Ook heeft B. op sommige polissen, welke hij machtig wist te worden om er kwansuis aanteekeniagen op te doen aan- brengen, geld geleend bij de maatschappij.
Later werd nog gemeld s
Reeds 10 jaar is B. bezig met het verral- schen van allerlei aeten en polissen. Hij heeft zich in dien ti|d verrijkt met de uit- betaling der gelden, waarvoor ruim 80 per- sonen verzekerd waren, die hij achtereen- volgens opgaf als te zijn overleden. AUe overgelegde over^ijdeasacten en geneeskun- dige verklaringen blijken valsch te zijn—- ia zijn bezit werd zelfs een nagemaakt geraeentestempel gevonden, alsmede ge- drukte formulieren vaa overlijden, welke slechts ten raadhuiie werden afgegeven.
De zaak kwam aan het licht, doordat een verzekerde bij de Mij., reeds lang als overleden geboekt, zich era inlichtingen tot haar richtte. Op vervalsohte kwitantiëa werden nog steeds van de als overleden opgegeven personen de z. g. verschul- digde premies geïnd. Op handige wijze werden den verzekerden polissen uit handen gespeeld, waarvoor een vervalsoht stuk in de plaats werd gegeven, waarop door hem voorschotten werden genoten, die nimmer ia handen der verzekerden kwa- men. Het namaken der stukken is zoo oor- reet, dat zelfs in geen enkel geval eenig ver- moeden ooit ontstond — een in alle opzich- ten aan de eisohen voldoeade notariëale acte van erfpacht, zelfs behoorlijk geregistreerd, werd overgelegd.
Deze verzekeringsagent ging met groote sluwheid te werk, hij koos zijn slachtoffers onder alle standen in Easchede en Lonne- ker. Daar echter de bedragen der verzeker- den niet over hooge posten liepen, is de schade niet soe belangrijk.
Boodig had. Waar is die juffrouw Gardner ? Wanneer kan ik haar spreken? En wat heeft zil met die Pieoadillyzaak te naken?"
.Alleen, dat zij de vrouw van den vermoor- de is; dat schijnt het eenige te zijn, waarin ziJ er meegemoeidis, tenminste voor zoover ik heb kunnen nagaan".
Inspecteur Hextall ging aan de schrijfta*
fel zitten, nam een pen op en trok eenige vellen papier naar zich toe, alsof hij aantoe- keningen wilde gaan maken.
.Vertel me er nu eens alles van. Waaneer ik eenmaal weet, waar het om gaat zou het miJ niet verwonderen, of we kunnen elkaar helpen. Hoe ver ben je met het geval?"
Bradley was een weinig nadenkend gewor- den, alsofhy er niet zoo heel zeker van was, of hiJ wel gesteld was op die plotselinge vlaag van belangstelling in ziJn collega.
.Die man werd in Piccadilly Circus ge- dood, kreeg een mes in zijn rug. Alles op hem behoorde aan Thomas Pepper. Ik nam das aan, dat hij Thomas Pepper was, maar dat was niet zoo. Ik kon er niet achter komen, wie hij wel was en vernam ook niets anders aangaande den man, tot hier een paar dagen geleden een vrouw kwam, die zeide, dat zü Juffrouw Gardher was en dat zU haar man kwijt was. Na een poosje naar haar geluisterd te hebben, liet ik haar de fotografie vaa den doode zien, dien zy dade- mk herkende. De man was haar echtgenoot, daar twijfelde zij geen oogenblik aan. Daarop vertelde ze me haar geschiedeais.
(Wordt vervolgd),
^•roBlno de Triei. f
29 April '• avonda ii te Haarlem Jeroni- mo de Vriei overleden. Die dood aal ve- len in den lande ontroeren. HU waa een der voortreffelijkste moderne predikanten van een vroeger tijdvak, — een grootmacs- ter, hoewel dan niet een redenaar die de scharen trok. ZSjn preeken, waarvan er vele in drnk sijn v e n ebenen, stillen eohter lang gelezen worden. In sohoon Hollandioh en gakuUohten vorm spreekt sloh daarin een voorname geest uit, ia treffende gedachten, met dikwijla verras- send fijne trekjes, getuigende van men- lohenkennis en een vroom, evangelisch gemoed. Maar had hij ook niet de gave van het woord, die als welsprekendheid gangbaar is, hij had in sijn voordracht toch den eenvoud, den nadruk, don ernst, die met den inhoud «oo goed overeenkwa- men en die ook naar hem te luisteren tot een genot maakten. Jeronimo de Vries behoort tot de uitnemende mannen van de moderne richting. Hij was geen strüder, hield 2ioh op den achtergrond, maar i]Jn saam zul die van meer bekenden overle- ven.
Ds. Jo. de Vries ö i n . , is 76 jaar gewor- den. Hij werd den 17en Juni 1838 te Am- sterdam, geboren. Na In 1861 proponent bij de Doopsgezinden te aljn geworden, werd hij den lan Juli 1862 predikant te Noordelnd van Graft. Ia 1865 werd Krom- menie zUn standplaati, in 1870 Wormerveor
•n In 1872 Haarlem. Daar bleef hij aan de Doopsgezinde gemeente verbonden, %&t hij in Juli 1901 zijn emerltsftt nam.
Hij is lange jareis redaotsur van Ei(f«n Baard geweest.
Moord te Medembllk.
T e Medembllk kwam men Zondag. 25 April omstreeks 3 uur tot do ontdekking, dat de gordijnen la de woning van dan heer E. S. nog steeds omlaag hingen. Na herbaalde malen gebeld te hebben, besloot men tenslotte de woning binnon te gaan waarbij bleek, dat de voordeur niet gesloten
!
der Infanterie L. F. Duymiief van Twist,!worden van voorstanders van het plan, hier lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge- particuliere soholen (HoU.-Inlandsohe) te
stiohten, waarop de statuten, deer een eomtté ontworpen, behandeld zullen worden. Daarin Is als beginsel aan genomen, dat de leerlingen den Inlamitlsehen godsdienst moeten belijden.
Zulks is gedaan op uitdrukkelijk verlangen der inlandsehe leden, die de uitsluiting van Christelijke Inlanders en van Chlneeien veer een geeden gang van zaken wensohel^k achtten.
In hoeverre het Hollandsche element met deze slenswijae aoooord zal gaan, zal nader moeten blijken. Daar het aantal Christen- Inlanders hier gering Is en wegens huQ geprononceerd karakter toch wel geen ge- bruik zouden maken van de scholen, zal er vermoedelijk weinig tegenstand ondervonden worden. De heer Drijber heeft zich bereid verklaard giratis eijn rechtskundigen bystand te verleenen.
neraal.
— Bij K. B. zij a met ingang van 1 Mei 1915 benoemd bij het reser-B'e-personeel der landmaoht, bij het wapen der artillerie, by het 29 reg. vesting-art. tot reserve-twasdo luitenant da vaandrige G. B. Hospers en A. C. Josephus Jitta, beidan van het 2s reg. vestlng-artlUarle.
— By E. E. is met ingang van 1 Mei 1915, onder toekenning van pensioen, een eervol ontslag alt den mil|tairen dienst ver- leend :
a. aan den kolonel H: M. A. Vlgéllus, plaatselijk commandant te 's-Gravenhage, en aan dan luit.-kol. J. Kruisinga, pro- vlnelale adjudant in Zuid-Holland,, op hun- ne aanvrage, ter zake van langdutigea dienst;
b . aan den majoor-magazijnmeester der artillerie J. Van Gmtlng en aan den ka- pitein J. O. Schoonhoven, commandant van de verbandplaats compagnie der IVe divisie, ter zake v»e lichaamsgebreken.
Famllle-beriohten.
G e h u w d :
Baudoin, J.C. en L. A. J. Schumacher. Den Haag.
Coers, G. T. en A. Thors, Amsterdam, Paardekooper Overman, mr. W. M, en C. M.
Reilingh, Middelburg.
Roon, J. V. en B. Verfallle, Den Helder.
Schmidt, F. en H. F. v. Weely, Amsterdam.
Veen, C. W. F. enA. Richter, Charlottenburg.
B e v a l l e n : Biezeno-Krage, l.v. 1. D., Delft.
Borgerhoff Mulder-Vrede, D., Schoonhoven.
Bruggen, v.-.Hofman, D-, Soestdijk.
Bijl, J. C. J.-Hartman, Z., Rotterdam.
Fortuyn Harreman, M.-Wulff, Z., Rotterdam.
Qeelhuysen-v. Zetten. Z., Wageningen.
Geerkens, W. J.-Pasman, Z., Rotterdam.
Goudvis-v. Blankensteyn, D., Amsterdam.
Hoog-Rijnders, Z., Amsterdam.
Katan, S.-Neuhaus, D., Rotterdam.
Klein v. Willigen-Sels, D., Rotterdam.
Levenkamp-Planten, 1. v. 1. Z., Haarlem.
Liege, de, D.
Lombaers, J.-Bomans, Z., 's-Gravenhage.
Meihui^en-Mulder, D., Veendam.
Deliiohe Brleren.
M e d a n s p s y o h » . Mea schrijft ons uit M e d a n
\
was. In de woonkamer gekomen, vond men j MuUer-Wolff, D., Meppel.
Het ontwikkelingsproces van een stad kan in vele opzichten vergeleken worden met dat van denmensch. En hoe snel lor dat proces In zijn werk gaat, des te duidelijker springt dat in het oog. Na is Medan, gerekend naar haar uitgestrektheid en sieleutal, wel geess stad In de eigenlijke beteaken's van het woord, maar te oordeelen naar haar finan°
ciSele, coMmeroiëele en In zekersn sin ook
„cultureele" beteekenls voor het land waar- van het 't mlddenpunt vormt, waaraf**'*»
draden tezamen komen naar de p8yol*r| - gie van het zakenleven, dat sterke overeen- komst vertoont met den gang van z»ke;s in heusohe Wastersoha steden, mag hst teraoht
aanspraak maken op dien naam.
I Medan dan is in enkele jaren tijds kolos- I saai hard voorultgagaan, zoowel naar lichaam
als geest, om te biyven by hetvergeiy- kingsobjiot, waardoor het aspect van de stad geheel ia veranderd. ZSj heeft zich naar alle kanten uitgebreid, de bevolkicg, .vooral da Europsesohe, heeft zich snel ver-
meerderd, het vrachtverkeer Is aaezlen'iyk In een hoek achter de kachel kat lyk van j Walt v. Praag, v.-Boeddinghaus, D., Amsterdam. J drukker geworden. Nieuwe verkeerstraoé's den ongeveer 65 jarigen heer S., overdekt
met een jas. Vlak by het lyk waren dul- deiyk bloedsporen te .vinden.
Omtrent de dry f veer vaa den moord verkeert men In het onzekere. Wel is over het algemeen bekend, dat de vermoorde eenig geld in huls had, doch op de tafel in de woonkamer moet een portefeuille gevonden zyn, waarin z!oh eenige bank- biljetten bevonden. Wellicht is de moor- denaar in haast gevlucht en heeft hy de portefeuille laten liggen. Het bed van den vermoorde bleek onbeslapen te zyn, zoodat vermoedeiyk reeds Zaterdagavond het mis dry f beeft plaats gehad. De vermoorde was
•en kleine manufaoturier, die hoofdzakeiyk handal dreef met kleine boeren.
In zake dazen moord heeft aldaar een instructie plaats gevonden. Drie personen A. F., P- V. d. L. en 8., zUn verhoord en in voorlooplge bewaring gehouden. By deze personen w«?d tevens huiszoekinf gedaan.
Ernstif oifelak.
Voor de sooveelste maal is de Eatten- burgerbrug te Amsterdam het toonoel ge- weest van een ernstig ongeluk.
Maandag 26 April om 9 uur, toen er veel voorbygangers op de brug passeerden, klonk plotseling een harde knal die de brug deed schudden en dreunen. Een blau- we vlam steeg op van de plek, waar eens
Zonnevylle-Blokzeyl, Z., Dokkum O v e r l e d e n : Blokzijl Sr., A., 69 j . , Rotterdam.
Bredehoff de Vicq v. Oosthuizen, mr. F. v 65 j . , Purmerend.
Bruijn, wed. J. W. L. M.-v. Oordt, 63 tinchem.
Buitenhuis, Z., 59 j . , Apeldoorn.
Ebbenhorst Tengbergen, J. T. H, C, v.
Utrecht.
Griendt, wedr. B. v. d., 81 j . , Rotterdam, Haring, H. K., 70 j . , 's-Gravenhage.
Hollander, J., Londen.
Kerkhoven, J., 66 j . , Werkendam.
Klinkert, A. C, 60 j . , Zwolle,
Kolff, M.-Kochen, New-York. * Loo, S. A., 16 j . , Amsterdam.
Meesmtn, wed J. E.-Verwey, 71 j . , Amsterdam.
Nooitgedacht, W., 81 j . , Hoorn.
Parqui, C. J., 49 j . , Rotterdam.
Raalte, G. W. F. v., 68 's-Gravenhage.
Ruempol, H. C. A., 77 j . , 's-Gravenhage.
syn noodzakeiyk gebleken en getrokken en eiken dag wordt nog naar weer nieuwe en betere gezocht, getracht wordt het verkaer buiten de stad om af te leiden. Nieuwe fgroote gebouwen zyn de laatste jaren j . , Doe-j^5•errez8n ; verscheidene andere zyn In aan-
i bouw; oude gaan tegen den grond. De , , . |Kesftwan, de hoofdverkeersader, met huis
^•' aan huls Chlneesche, Msleisahe on Bombsy toko's, begint op verscheidene plaatsen afwisseling te vertoonen dcor er tussohon gekropen Europeesohe winkels, als de voor- boden van een naar Europeesoh model Ingerichte winkelstraat. Naast de Holland! • scha en Duitsohe, hebben zich meerdere f Ghineesehe bankzaken gevestigd. Straks
i
verryst misschien een Japansohe handels- vereeniging, die in voorbereiding is. De I communicatie met het achterland wordt I d r u k k e r ; Batakkers van Toba en van de Ruys Thzn., wed.-G. Berends, 81 j . , Dedemsvaart. j Earohoogvlakte, Gajoeërs en Alaasers komen T--.- .__j T n» .^ n_, on:: A *-_j j ^ ^ ^ laDgor faoo mocr uaar Medan afzakkeni
om handel te dry ven. Het passerwaien heefc uitbreiding ondergaan.
Medan groeit en verandert snel. Zóó snel, dat Be haast uit haar grenzen berst, dat haar publieke instellingen haar in sommige gevallen niet meer kunnen byhouden, in andere gevallen in haar ontplooiing belem- moren.
1 Hier zyn enkele bewysen
ssmsssmmmm
dansohe Eiesvereonlglng en in de katho- lieke gemeente en plannen tot oprlchtiu!?
van aen derde, op zichzelf staande. E B deier dagen is na ean lezing over „Dante*', een litteraire club gesticht met niet minder dan dertig leden.
Gsesteiyke stroomen zyn bezig te wer- ken, dia zonder twyfel er toe zullen by- dragen, het overigens voor vele dorre en neerdrukkende tropenbestaan te verheffen tot een haoger peil, die aan vele nieuw- komers althans eenig hotlvast zullen ge- ven in hun dagoiyksohon stryd tegem tropsnverwildering en ontaarding, die op den duur aan het bezoek van Me- dan door assistenten op hari's besar een essentieel doel zullen kunnen geven.
Dit is in onze koloniale samenleving een gunstig varschynsel en in het bizonder voor Medan, dat nog steeds staat aange- schreven als het centrum van een ruw levende Europeesche plantsge-bevolking, en op den duur den .culturaslon' Invlosd sal moeten uitoefenen, waarvan in don aan- vang van desoB brief sprake was. Dit vorschynsol staat in het nauwste verband met het feit, dat onze kolonie niet meer geldt als het toevluchtsoord voor hen, die in de Europeesche samenleving niet meeri
„deugen". j Ook Eog in ander opzicht krygt Medan
een ander cachet^ Dell is altyd geweest h^t land, waar do meeste en rykst vartegen- Jwoordigde nationaUteiten worden aange- troffm. Dit feit spiegelde zich sedert lang af in de nationale club», de Sohweizsr Verein, de Deutcoher Verein, de British S >ciety, die hierterkuste bestaan en in het cosmopolitisoh karakter van bv. hot hotel- leven en het taalgebruik. Dit cosmopolitisme heeft de laatste jaren ook nog in andere richting doorgewerkt, nl. op het gebied van de sport, die zich niet alleen in de diepte, maar ook in de breedte heeft ontwikkeld.
Voetbal, cricket, hockey on tennis hadden reeds lang hun plaats veroverd. De beoefe- ning daarvan, In het bizonder van het voet- bal, dat sedert e e n i g e n t y d g e w e s t e i y k georganiseerd is, in byna alle afdeelingcn van Sumatra's Oostkust zyn beoefenaars vindt en te Hedan de laatste müanden in mlQStens 8 wedstryden in de twee weken culmineerde, — de beoefening daarvan is de laatste jaren op groote schaal toegeno- msn. M»ar we hebben, als gevolg van de vermeerdering der vreemde Europeesche bevolking, daarby gekregen het door de Britten beoefende rugbyspel, het door Ame- rikanen en Japanners beoefende baseball- spel. Voorloopig vinden wedstryden nog maar sporadisch plaats, maarniet onwaar- sohyniyk zullen ook deze naar de Oostkust meegebrachte spelen, evenals het voetbal, oreoket, tennis e. d. mettertyd hua vasto plaats In het openbare leven gaan innemen.
Zooals uit bovenstaande korte aanteoko- nlngen kan biyken, maakt Medan, als een gezonde, krachtige stad, een snel en voor de tropen merkwaardig grosiprooes door, zoowel naar het uiteriyke als naar het in ïteriyke.
Rijn, wed. J. M. v.-Salomons, 80 j . , Amsterdam Sagt, P. H., 66 j . , Waspik.
Schleicher, C. P, 50 j . , Rotterdam.
Schnebeck-A. M. Harmeyer, 53 j . , Scheveningen Schoenmaker, K., 54 j . , Beemster.
Scholten, H., 50 j . , Haarlem.
Spencer, wed. F. E. L.-Budd, 41 j . , Delft, Steeg, W. V. d.-Burggraaf, Rotterdam.
Vilbach, N., 83 j . , Amsterdam,
Wageningen, wed. v.-G. A. Meyer, 92 j . , Dordrecht.
Wennips, wed -J. Dumortier 70 j . , Zutphen. i j ^ ^
We*8tem Püster, mr. J, J, de, 81 j . , Waalre. | ^ , grond is verdeeld tnsschen de
STADSNIEUWS.
SKMARANÖ, 1 JUNI. ,
TKAM CONTRA DOQOAK, Voor het magazyn
! van Fuohs op Bsdjong, kwam hedenmorgen een dogcar on de tram met elkander in botsing. De dogcarkoetsier liap er eenige
~ J a , i n d e gevangenis.Gezien eigasiyk niet, maar we zaten allebei.
— Hebt ge daar Sóffing dan niet gekandP
— Ja, we zaten samen in een blok.
— Heb je wal eens briefjes voor Brink- man overgebracht?
— Ja, indirect. Ik kreeg van ean zekeren Loen, die er ook preventief zat, een briefje 't welk ik aan Böfflag moest geven.
'k Wist niet, dat het briefje van Brink- man afkomstig was, dat hoorde ik later pas.
— Bn de mansoh Is nieuwsgierig meneer Hardy. Hebt a ntt Biet eens In 't briefje gekeken ? — Neon.
— Eom, kom, u kunt 't gerust hier zeggen.
— ' k Heb bier den aed op de by bel at- gelef d, meneer de president en zweer nog- maals, dat 't de waarheid Is.
— Heeft Söffing op dit briefje geantwoord?
— Ja, 't ging weer dan zelfden weg, via Loen.
— Ereeg je later nog wal eens aan briefje ?
— Ja, den volgenden dag. Loen zelds me toen, dat Brinkman afzender was en dat Söf- fing met de brLsfjea heel voorzichtig moest zyn.
's Middags om oen uur zag hy, dat Sot- ting iets over den gevangenlsmnur gooide.
Weder een dag daarna kwam Loen weer met ean brief}). Hy zelde me toen, dat Söf- fing in de cel was gezet en dat Brinkman zou worden overgebracht naar Glodok.
Loen zon dus 't brief]) maar houden of andera verbranden.
— Zya er nadien geen briefjes meer ge- wlsaeld ?
— Neen.
— Welnu meneer Hardy, 't is ons hier te doen licht te brengen ia deze zaak, vertelt n nu eens naar waarheid, wat u meer weet van Brinkman's doen en laten.
— Gtten steek, meneer de president.
— Weet u dat wel heel zeker, 't is kort eti bondig geisegd.
— 'k Weet niets byzonders van hem.
— Weet jo ook absoluut niets van Brink man's particuliers leven ?
— Neen, alleen is 't me bekend, dat hy een vrouwengek was.
— Heeft hy n nooit over de zaak Fientje de Feniks gesproken ?
— Hy zeide wel, dat hy geheel onschul- dig was en dat de politie een slechte rol had gespeeld.
— Toonde Brinkman zich boos over de zaak Fientja de Fijniks en zelde hy in ver- band daarmede niet, dat hy eenige mensehen om zeep wilde helpen ?
— Neen, nooit.
— Heeft hy zich nooit uitgeUten ©ver de hoeren van 't gerecht ?
— Tegenover my nimmer.
— Was hy goed gezond ?
— Zoover Ik weet wel.
— Elaagde hy nooit, dat hy veel last had van konvattenV
— Neen,
Mr. V i s s e r vraagt hoe Brinkman's verhouding was tot zyna moeder.
Q e t. Niet zooals 't hoorde. Een zoon moest tegenover zyn moeder anders zyn.
Mr. B e r g a m a vraagt of get. wel eens met Brinkmai is uit geweest.
G e t . Jaren geleden. Na dl«n tyd niet meer.
— Ook niet aan den boemel?
— Nooit, nooit.
B e k l . S ö f f i n g heeft niets op dege- tulgeverklariog te zeggen.
Aan b9kl. Brinkman, die wederom wordt blnuengeroepen, wordt da getulgeverkla- rlng voorgehouden.
HU beeft seen aanmerkingen.
—•Tecb
— Nu da
— Heb * moeten ip «gg v
— Ger. njr«ankall of morphine. —Nooit
«ar goed ook
as iets voor Böffing Neen.
W • r, jc of er ook vergift In huls was ?
— NSMI.
B a m b o e h a a r t j e s .
— Waren er bamboehaartjes In hu's.
— Ja, die meest Ik op last van Brinkman zoeken.
— i a waarvoor dienden die ?
—. Dat weet ik niét.
— Eom dat is onaanaamanUJk A^ex!
Gst. persisteart!
E Q zoo vraagt da pres. varder, heeft Brinkman nog Iets gezegd van die baoi- boehaartjes ?
— Ja, ze waren te oui. Hy Is toen z»lf nieuwe gean zoeken.
— Weet je ook of beklaagden wel f ens hebben getracht iemand te vergiftiger; ?
—Noen.
—Ben je er wel eens by geweest, dat ze iemand iets te drinken gaven ?
—Ja, een zekeren Abdoel Hatab, sado- koetsier.
Beklaagden worden wederom varwyderd.
De pre^. zegt dan: vooruit Aiex nu be^
je geheel vry, een man van de politie mag niet bang zyn, vertel precies de waarheid hoor!
Ik zal niet liegen meneer, antwoordt de Jongen sohBchtor.
Dan volgt het verhaal van de poging tot vergiftiging.
G e t . ontkent pertinent er by geweest ie zyn toen de aerblanda voor Abdoel Hatab werd ingeschonken: De drank zag er troe- bel uit.
Abdoel Hatab en ik kregen leder een gist.
—Ëag ook de drank in jouw glas troebel ?
—Edn klein beetje, maar niet zoo erg als dat voor Abdoel Hatab.
Zelde Söfiidg ja dan precies welk glas je naar Abdoel Hatab moest brengen?
—J», hetmsest troebele.
Over het drinken der aer-blanda doet get.
hetzelfde verhaal als Abdoel Hatab.
G e t . heeft daarna een glas limonade ge- bracht aan de vrouw van Abdoel Hatab.
Toen was Abdoel Hatab thuis en voelde zich reeds beroerd. Hy had pyn in zyn balk.
— Heb jy Abdoel Hatab gehaald om te vragen by Söfflng te komen t^n einde aer- blanda te drinken ? — Naaa.
Dat hebben Soffing en Abdoel Hatab zelf verklaard. Vertel nu de waarheid, je moet niet bang zyn.
Abdoel Hatab zelde gaarne iets te wlUén drinken als de drank vóór hem werd inge- schonken.
Is dat juist ? — Ja.
— En is dat gebeurd ? — Neen, göffing is met 't glas naar binnen gegaan en heeft 't daar gevuld.
— Daar was jy ook by, nietwaar ? — Neen,
— Dat heeft Söfiflng toch gezegd I
— 't Ia niet waar. Söfflng haait 't Ingj^
sahonken. • , P 1 j n";^
Telkens zyn Alex zyne verklaringen la stryd met die van andere getuigen.
Wel biykt uit alles, dat Alex een wllüg werktuig was In beklaagda's handen «n deed wat zy wilden.
0}k by heeft van den lekkeren drank ge- dronken en als da president vraagt, of het lekker was, zegt get. .pyn".
— Waar had ja pyn ?
— A»n rayn mond en later In m'n bulk.
Het kind voelt zich niets op z'a gemak
