CHRISTELIJK- HISTORISCHE UNIE
JAARBOEKJE 1938
Prijs: f 0.45
N.V. DRUKKERIJ C. BLOMMENDAAL, 's-GRAVENHAGE
VERJAARDAGEN DER LEDEN VAN HET VORSTELIJK HUIS.
30 April (geb. 1909): H. K. H. Juliana, L<mise Emma Maria Wilhelmina, Prinses van Oranje-Nassau, Hertogin van Mecklenburg, enz. enz., Dochter van H. M. Wilhelmina, Koningin der Nederlanden, en Wijlen Z. K. H. Hendrik, Prins der Nederlanden.
29 Juni (geb. 1911): Z.K.H. Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter, Prins der Nederlanden, Prins van Lippe-Biesterfeld.
31 Augustus (geb. 1880): H. M. Wilhelmina Helena Pauline Maria, Koningin der Nederlanden, Dochter van Wijlen Z. M. Willem III en Wijlen H. M. de Koningin-Moeder.
CHRISTELIJKE FEESTDAGEN.
Nieuwjaar 1 Januari.
Goede Vrijdag 15 April.
Paschen 17 en 18 April.
Hemelvaartsdag 26 Mei.
Pinksteren 5 en 6 Juni.
Kerstmis 25 en 26 December
PAASCHDAGENTABEL in de eerstkomende 63 jaren.
24 I Maart- ---~-;~0--- r--~~----~~~~--r--1 ~}39-44-50
25 1951 10 I 1955-66-77
26 1967 -78-H9 11 1971-82-93
2H I D48 12 Hl98
29 19il9-G4-70 13 194-1-52
30 1975-86-97 14 1963-68-74
31 1991 15 1979-90
1
a
4 5
(j
7
April 1945-56 lG
1961-72 17
1983 - 88-94 18
1999 19
1942-53 21
1947-58-69-80 22
l~l85-~lG 23 2f>
1995 1949-60 1954-Gi"l-7G 198l-87-B2
1946-57 1962-73-813
2000 1943
KALENDER VOOR HET JAAR 1938
JANUARI
z. - 2 9 16 23 130 M. - B 10 17 24 B1 D. - 4 11 1H 2f> --- W. f> 12 1B 26 - D. I -- 6 13 20 27 -- V. - 7 14 21 28 --
z. I 1 H Hi 22 29 ~-
APRIL
FEBRUARI (i 13 20 27 7 14 21 28 H Hi 22 2 !l 1G 23 3 10 17 24 4 11 18 25 fi 12 19 26
MEI
MAART -- G Hl 20 27
7 14 21 28 8 Hi 22 :m
2 !l 16 23 HO B 10 17 24 BI 4 11 18 2fl f> 12 Hl 26 -
JUNI - - - ----~---~---
Z. B 10 17 24 1 H 1ö 22 29 M. 4 11 18 2f> 2 !l 1 6 23 ilO D. 5 12 19 26 B 10 17 24 31
w. 6 10 20 27 4 11 18 25 D. 7 14 21 28 ;, 12 19 26
fl J 2 19 26 - G 1B 20 27 7 14 21 28 1 8 15 22 29 2 9 16 23 BO
a 10 17 24 4 11 18 25 V. I 1 H 15 22 29 (i 1:) 20 27 -
z. 2 ~) Hi 2il BO 7 14 21 28 - I
-~---~-~--~---';---~---
JULI AUGUSTUS SEPTEMBER
---~--- ~--·--~--- ---~-
z. ~-- il 10 17 2·1 B1 I M. - '± 11 I 8 25 - D. I -- 5 u 19 26 - W. I - 6 1 3 20 27 --- D. - 7 14 21 28 -
7 14 21 28 4 11 18 25 1 8 15 22 29 5 12 19 26 2 !) 1G 23 ao 6 1:i 20 27 3 10 17 24 i.ll 7 14 21 28 4 11 18 2fl 1 8 15 22 29 V.
z.
1 8 1 6 22 29 -- ó 12 19 26 2 9 16 2B 30 2 9 1(i 2a 30 -- (i 13 20 27 a 10 17 24
_________ , ____________ ~ - - - -
OCTOBER NOVEMBER DECEMBER
---c---~---
Z. -- 2 9 1 G 23 30 M. - 3 10 17 24 31 D. -- -1 11 18 2ó - W. - f1 12 19 2G - D. - 6 13 20 27 - V. - 7 14 21 28 -
z. 1 8 ] fl 22 29 -
G 13 20 27 7 14 21 28 1 8 lfl 22 29 2 9 1G 23 30 3 10 17 24 4 11 18 25 5 12 19 26
4 11 18 2f>
fl 12 19 26 6 13 20 27 7 14 21 28 1 8 1f> 22 2!1
2 9 1G 23 30
3 10 17 2,1 31
JHR. MR. A. F. DE SAVORNIN LOHMAN
29 MEI 1837 29 MEI 1937
NAAR EEN MARMERBUSTE VAN TOON DUPUIS GEPLAATST IN OE GRONINGSCHE UNIVERSITEIT
JAARVERSLAG
van den Secretaris der Unie over 1937.
Het Jaarverslag-1936 eindigde met de mededeeling, dat de verkie- zingsmachine voor de in 1937 te houden Kamerverkiezingen in werking was gesteld. Daaraan werd toegevoegd een ernstig woord van opwek- king tot allen in onze Unie om zoodanig te arbeiden aan de verbreiding van onze Christelijk-Historische beginselen, dat wij, hoe ook de uitslag zou zijn, bij het einde van den verkiezingsstrijd den Heere, onzen God met een oprecht hart zouden mogen loven en danken.
Wij staan thans aan het einde van dat jaar.
Is er reden God te loven en te danken ?
Hebben wij in het belang van de verbreiding van onze hooge begin- selen, alles gedaan, wat wij konden?
De eerste vraag moeten wij zeer zeker volmondig bevestigend beant- woorden. In menig opzicht is er reden tot dankbaarheid jegens Hem, die regeert in eeuwigheid,
Het jaar 1937 begon in blijde stemming: op den 7en Januari trad onze geliefde Prinses Juliana in het huwelijk met Prins Bernhard.
Welk een ontroerend moment, toen in de Groote Kerk te 's-Graven- hage de zegenbede over het Vorstelijk Paar werd uitgesproken! Heel het volk gevoelde zich in die dagen één met het aloude Nederland- sche Vorstenhuis. En welk een ontroerend moment opnieuw toen op den 15den Juni 1937 de Prinses in een radio-toespraak van uit Amsterdam mededeelde, dat "op zich zelf verheugende gezondheids- redenen, die U zeker wilt verstaan en billijken", Haar hadden weer- houden alle deelen van het Amsterdamsch inhuldigingsprogramma mede te maken! Het ernstig ongeluk, den Prins op 29 November over- komen, vervulde ons allen met zorg, waarbij onze gedachten niet in de laatste plaats uitgingen naar de Prinses. De goede berichten omtrent 's Prinsen herstel, en bovenal de blijde verwachting in het jonge Vor- stelijk Gezin geven ons Volk, en zeer in het bijzonder ons Christelijk- Historischen, zoo gehecht aan ons Vorstenhuis, goede hope voor het jaar 1938.
Op 26 Mei had de stemming plaats voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Een hoogst belangrijke verkiezingsstrijd ging daaraan vooraf. Weliswaar waren de beide Kamers der Staten-Generaal ont- bonden in verband met een partieele herziening van onze Grondwet, doch daarover liep in wezen de verkiezingsstrijd niet. In hoofdzaak voelde men dezen verkiezingsstrijd als een strijd om het behoud van onze constitutioneele staatsinstellingen en tot afweer van fascisme of nationaal-socialisme eenerzijds en communisme anderzijds. Deze strijd is door het Nederlandsche Volk gewonnen. En daarom past ons, wan- neer wij breed zien, groote dankbaarheid over den uitslag van deze verkiezingen. De nationaal-socialisten, die bij de Statenverkiezingen van 1935 niet minder dan 7.91 % van de stemmen op zich wisten te vereenigen, behaalden slechts 4 zetels in de Tweede Kamer; de Com-
munisten, die te zamen met de Revolutionair-Socialisten vóór 26 Mei
in de Tweede Kamer over 5 zetels beschikten, konden slechts 3 zetels bemachtigen. Mede dank zij den uitslag van deze verkiezingen kon in Nederland een Kabinet optreden, dat, blijkens de woorden van de Troonrede van 21 September 1937 "in wetgeving en bestuur vóór alles Gods wet tot opperste richtsnoer" wensebt te nemen, en dat in zijn aLgemeen karakter aan het Regeeringsbeleid het kenmerk wil geven
"van een doelbewust streven naar beveiliging en versteviging van de positief Christelijke grondslagen onzer samenleving" ..
Is er alzoo breed gezien voor ons volk reden tot dankbaarheid over den uitslag der verkiezingen, voor onze Unie was deze uitslag teleur- stellend. Het aantal zetels in de Tweede Kamer werd teruggebracht van 10 op 8. Werden bij de algemeene verkiezingen in 1933 op de Chr.-Historische candidatenlijst uitgebracht 339808 stemmen (9.13 %) , in 1937 was dit gedaald tot 302829 stemmen (7.46 %).
De teruggang, in percenten uitgedrukt, bedroeg in de verschillende Kamerkringen in volgorde van de grootte van den achteruitgang:
Kamerkring Leeuwarden. 7.38 Kamerkring Nijmegen . . 20.00 Middelburg 9.95 Utrecht . . . 20.59
Arnhem . 11.18 's-Hertogen-
Leiden 13.74 bosch . . . . 23.81
Zwolle . . . 14.76 's-Gravenhage 24.17 Dordrecht . 15.78 Rotterdam . . 25.94 Den Helder . 16.59 Groningen . . 27.74 Assen . 17.55 Haarlem . . . 28.81
Tilburg 18.65 Amsterdam . . 32.58
Maastricht . . 32.67 Deze cijfers toonen aan, dat in de Provinciën Friesland en Zeeland de achteruitgang het geringst, in de groote steden Amsterdam, Rotter- dam en Den Haag de achteruitgang het grootst was.
Het is hier niet de plaats den teruggang van het aantal stemmen in de verschillende streken des lands te analyseeren en de oorzaken van dezen teruggang op te sporen. Na de verkiezingen verschenen daarover in "De Nederlander" en in de Provinciale bladen talrijke artikelen onder het opschrift "De les der Verkiezingen". In den boe- zem van onze Unie, op den avond van den 29sten Juli te Lunteren, op menige bijeenkomst van Kamerkring, Statenkril1g en Kiesvereeni- ging, en bij ons Hoofdbestuur, is de les der verkiezingen ernstig besproken, en zijn of worden maatregelen ,genomen om verderen teruggang te stuiten en het verloren terrein te herwinnen. Aller- wege is in onze Unie het besef doorgebroken, dat het zóó niet verder mag gaan, en dat alle krachten moeten worden ingespannen tot ver- breiding van onze beginselen, gebaseerd op Schrift en Historie.
De verkiezingsstrijd van het jaar 1937 had een zeer bijzonder karak- ter; het was een strijd in de eerste plaats met een sterk persoonlijken inslag en in de tweede plaats met geweldige reclame en massa-opzwee- ping. Het karakter van dezen strijd was zeer zeker in ons nadeel.
Maar, desalniettemin moet de VTaag gesteld worden: hebben allen in de Unie hun uiterste krachten gegeven? Is er overal trouw huis- bezoek gedaan? Heeft een ieder, waar zulks pas gaf, met warmte en enthousiasme getuigenis afgelegd van het hooge beginsel, dat ons samenbindt? Hebben allen werkelijk naar mate hen dat mogelijk was, bijgedragen om de financiën der Unie te steunen en het voeren van een krachtige propaganda mogelijk te maken?
Wij vragen slechts. Een ieder geve op die vragen voor zich zelf het antwoord.
Men kan gemakkelijk allerlei organisatorische plannen ontwikkelen, hoofdzaak is en blijft echter, dat een ieder in onze organisatie doet, wat de hand vindt om te doen, - dat een ieder meeleeft, meezorgt, meesteunt, en als waardig propagandist voor ons beginsel eigen taak
en roeping in onze organisatie te midden van heel ons Volksleven verstaat ..
Daags na de verkiezingen voor de Tweede Kamer, op den 27sten Mei, werden in de Provinciale Staten van alle provinciën de verkie- zingen gehouden voor Leden van de Eerste Kamer der Staten-Gene- raal. De voorbereiding van deze verkiezingen in de vier groepen, waarin de Kieswet onze provinciën heeft samengevoegd, kost veel hoofdbrekens en veel overleg. De uitslag van deze verkiezing is voor de C.-H. Unie gunstig geweest: Zes leden konden een zetel in de Eerste Kamer innemen.
In de Eerste Kamer keerden niet terug, de heer·en Jhr. Mr. Dr. N. C.
d e G ij s e 1 a a r en Mr. A b r. v a n d e r H o e v e n, die gemeend hebben zich niet meer beschikbaar te moeten stellen. Voor wat deze beide geziene figuren in lange jaren van parlementaire werkzaamheid hebben verricht, zegt onze Unie hartelijk dank. En niet alleen om hun parlementairen arbeid, ook voor wat De Gijselaar was als Leiden's populaire Burgemeester en Van der Hoeven als Rotter- darn's algemeen geëerd Wethouder en Raactslid blijven deze mannen bij de Unie in hoog aanzien.
In de Tweede Kamer keerden niet terug de he eren Dr. C. W. Th.
B a r o n v a n B o e t z e 1 a e r v a n D u b b e 1 d a m en Dr. H. J. L o v i n k, die zich evenmin herkiesbaar hadden gesteld.
Van 1922 tot 1937 hadden beiden zitting in de Tweede Kamer. Van Boetzelaer, onze Indische specialist, die door jarenlang verblijf in Indië en door zijn arbeid op het terrein der Zending, land en volk aldaar kende, gaf zich gedurende 15 jaren met groote trouw en toe- wijding aan den parlementairen arbeid; Lovink, kenner van den land- bouw hier en in Indië, deskundige op het gebied van de internationale handelsverdragen, was evenals Van Boetzelaer, in de Unie zoowel als in 's Lands vergaderzaal een hoog gewaardeerde figuur. Wij zeggen ook dezen beiden mannen hartelijk dank voor wat zij als trouwe werkers in jarenlangen Kamerarbeid hebben gepresteerd.
De Algemeene Vergadering der Unie werd gehouden op 1 April 1937 in het gebouw "Bellevue" te Amsterdam. Deze vergadering stond in het teeken van de naderende algemeene verkiezingen. De openings- rede van den Voorzitter, Jhr. Mr. D. J. de Geer, was geheel hierop ingesteld. Na gewezen te hebben op de beteekenis van de aanhangige Grondwetsherzhming, besprak hij de nationale en internationale toe- standen en wekte allen op om in dezen geweldigen tijd en met het oog op de verkiezingen, alle krachten aan de verbreiding van het Chr.-Hist. beginsel te geven. Na herinnerd te hebben aan onzen 80-jarigen vrijheidsstrijd, zeide hij:
"Het zijn andere dreigingen, die ons nu omringen. En zij.
komen van andere zijde. Maar wanneer wij thans, onder invloed van buitenlandsche dwaalleer, de schennende hand zien slaan aan het werk der Oranjes, en aan de hooge goederen, die zij, met opoffering van wat de wereld hun bood, ja van het leven zelf, onder God's zegen voor ons hebben verworven, dan gaan onze gedachten naar dien Geuzenstrijd terug en roepen wij het den nieuwen aanvallers toe:
"In naam van Oranje, blijf àf van dit Volk, Te duur is zijn vrijheid gekocht".
Dit woord heeft doorgeklonken op menige vergadering der Unie. Het was een oproep tot den strijd voor Gezag en Vrijheid.
De vergadering hield zich in hoofdzaak bezig met de vaststelling
8
van het Verkiezingsmanifest en de bespreking van de vele voorstellen, die op dit manifest betrekking hadden.
Een voorstel-Amersfoert werd aangenomen tot herziening van het Sociaal Program.
Een voorstel-Huizum om den spreektijd per afgevaardigde ter Alg.
Vergadering in het algemeen te stellen op maximum 10 minuten werd eveneens aanvaard.
Tot leden van het Hoofdbestuur werden gekozen Jkvr. J. J. Baro- nesse Mackay en de heeren W. F. C. van den Broek en J. J. Wallien.
De vergadering werd bezocht door 650 personen, waarvan 495 stem- gerechtigde leden, uitbrengende 793 stemmen.
OVERZICHT VAN HET AANTAL DEELNEMERS AAN DE ALGEMEENE VERGADERINGEN.
Stemge-
Algemeene Aantal rechtigde Aantal
Vergadering bezoekers leden stemmén
31 October 1918 180 155 268
13 Juni 1919 . . 258 198 383
28 Mei 1920 . . 238 200 405
31 Maart 1921 . 308 244 484
19 April 1922 . 431 361 629
28 Februari 1923 437 403 684
11 Juni 1924 . 465 396 722
15 April 1925 457 366 699
8 April 1926 702 560 899
9 Maart 1927 554 460 803
12 April 1928 517 438 769
3 April 1929 501 423 721
23 April 1930 540 452 760
8 April I 931 522 442 735
30 Maart 1932 715 464 824
13 Maart 1933 603 445 829
6 A pril 1934 702 499 809
3 April 1935 530 444 693
15 April 1936 671 515 810
1 April 1937 650 495 993
OVERZICHT VAN DE BEZOEKERS DER ALGEMEENE VERGADERING, VERDEELD NAAR DE PROVINCIEN.
Friesland . Groningen . Drenthe. . Overijsel . Gelderland . Utrecht . . . Noord-Holland Zuid-Holland . Zeeland . . . Noord-Brabant Limburg . . .
Totaal
1927 19281929 1930193119321933 1934193519361937 16 34 35 22 23 39 34 37 39 57 52 24 22 21 26 21 22 23 25 20 22 19 14 12 13 11 12 22 13 29 24 18 17 40 44 42 34 42 79 60 56 37 49 46 54 71 64 87 70 201 79 116 84 109 104 72 53 52 69 54 70 69 96 56 64 79 138 101 103 114 116 79 125 86 94 128 121 167 159 148 157 152 168 171 220 148 189 172
13 7 8 7 19 14 12 15 10 23 24 14 12 11 JO 10 15 11 18 14 9 12
2 2 4 3 3 6 6 4 4 3 4
554 517 501 540 522 715 603 702 530 671 650
Het Hoofdbestuur kwam bijeen op Maandag 4 Januari, voornamelijk ter vaststelling van het ontwerp-verkiezingsmanifest. Den volgenden dag kwam het Versterkt Hoofdbestuur bijeen ter bepaling van de te volgen verkiezingstechniek (één of meerlijstenstelsel) en ter bespre- king van de groslijst van candidaten, door de Kiesvereenigingen gesteld.
De Groepsvergaderingen werden op 27 Februari gehouden te Leeu- warden, Assen, Apeldoorn, Utrecht, Billegersberg en Breda.
Het resultaat der gehouden stemmingen was aldus:
NAAM VAN DEN CANDIDAAT
1 Jhr. Mr. D. J. de Geer 2 H. W. Tilanus
3 J. Bakker . . . 4 J. M. Krijger . . . . . 5 Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruïne . . . . 6 Mej. Mr. C. F. Katz . . 7 Tj. Krol . . . . 8 J. Weitkamp . . . . . 9 Jhr. Mr. J. W. H. Rutgers
van Rozenburg 10 W. J. A. C. Bins 11 H. van Boeijen 12 Mr. G. E. van Walsurn 13 G. Seunninga . . . 14 M. Marra . . . . 15 Mr. M. Ch. de Jong 16 J. C. Wolthuis 17 M. de Looze 18 R. M. Minnema . . 19 Mr. J. J. R. Bchmal 20 J. Rustige . . . . 21 G. J. van der Stoel 22 Mr. M. J. de Geus . 23 A. N. Vaandrager . . 24 Mr. J. W. U. Doornbos 25 E. Kamphuis . . . . . 26 Jhr. V. P. A. Beelaerts
van Blokland . . . 27 Ds. J. Langman . . 28 E. S. van Veen . . 29 Ir. M. J. IJzerman . 30 J. de Ruiter 31 H. Kingma . . . .
~ ...., e '"""" ."§ bil ... d ""
~~ c=.'"' N =.5 c=. 0 =..!:1 c=,'O c=,-IÈ co<!l.,. c=.tC ~s:: O:S<!l
8 ei! 8 UJ 8~ 8 ~ 8 ... 8~ .,-g ""
'"'~ '"'< '"' & '"'""' ~8 ... .1!5 ~~ ~l):l ~~ '"'bil e ... .... §
~<!)~ ~< ~p
~ < ::a "" 0
E-<
4610 3034 5112 2809 2843 5281 3181 26870 3649 2314 3958 2260 2314 4651 2767 21913 4526 2729 3988 2235 1867 3662 2033 21040 3421 2083 4137 1599 1783 3809 2226 19058 3916 2244 3804 1561 1993 2495 2601 18614 2819 1686 2810 1835 2063 3320 2226 16759 3406 3047 2683 1123 1325 2743 1699 16026 2437 2214 3313 1145 1165 2393 1629 14296 2249 1625 2556 1928 1446 2478 1850 14132 2553 891 1081 1325 443 2245 1292 9830 2120 854 1243 879 773 2119 875 8863 944 791 6'13 857 828 2753 956 7742 1b9fl 20F>9 2:t22 329 244 451 56:1 7469 3097 883 1609 47 227 993 112 6968 371 506 2517 1301 711 405 446 6257 221 1964 2242 271 100 270 316 5384 79 159 719 479 242 964 1667 4309 2154 294 293 121 246 115 204 3427 128 45 864 285 109 1754 64 3249 290 142 139 257 1256 412 696 3192 342 216 421 756 528 640 278 3181 285 146 14 1055 559 194 611 2864 22 5 59 208 2299 19 2612 153 315 722 393 307 196 320 2406 73 8 1727 144 83 91 2126.
152 868 155 1391 39 35
52 122 126 321 522 595 - 1017
17 - 12 8
115 9 67 50 8 216
83 1051 185 109 126 122 24 21 225 182 106 55 759 82 239
1760 1681 1609 1449 1416 1351 De candidatenlijst voor de Tweede Kamer werd op 6 Maart in "De Nederlander" publiek gemaakt. Deze lijst was voor het geheele land, met uitzondering van de Provincie Limburg als volgt samengesteld:
Jhr. Mr. D. J. de Geer; H. W. Tilanus; J. Bal~ker; J. M. Krijger;
Prof. DT. J. R. Slotemaker de Bruïne; Mej. Mr. c. F. Katz; Tj.
Krol; J. Weitkamp; Jhr. Mr. J. W. H. Rutgers van Rozenburg;
w. J. A. c. Eins; H. van Boeijen; Mr. G. E. van Walsum; G. Seun- ninga; M. Marra; Mr. M. Ch. de Jong; J. C. Wolthuis; M. de Looze;
R. M. Minnema; Mr. J. J. R. &chmal; J. Rustige.
Voor de Provincie Limburg luidde de candidatenlijst als volgt:
Jhr. Mr. D. J. de Geer; H. W. Tilanus; J. Bakker; J. M. Krijger;
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruïne; Mej. Mr. C. F. Katz; Tj.
Krol; J. Weitkamp; Jhr. Mr. J. W. H. Rutgers van Rozenburg;
W. J. A. C. Bins; G. J. van der Stoel; A. N. Vaandrager; Mr. J. w. U.
Doornbos; E. Kamphuis; Jhr. V. P. A. Beelaerts van Blokland; Ds. J.
Langman; E. S. van ·veen; Ir. M. J. IJzerman; J. de Ruiter; H.
Kingma.
Het Hoofdbestuur kwam bijeen op 13 Maart ter voorbereiding van de Algemeene Vergadering. Op 1 November kwam het Hoofdbestuur bijeen ter overweging van verschillende voorstellen, in verband met de "Les der Verkiezingen". Besloten werd op 22 Januari 1938 een vergadering te houden te zamen met afgevaardigden van de Kamer- kringbesturen en desgewenscht ook met afgevaardigden van de Statenkringbesturen.
Bijzondere vermelding verdient de plechtige herdenking van den tOOsten geboortedag van wijlen Jhr. Mr. A. F. de Sa v o r n in L ohm a n , geboren te Groningen op 29 Mei 1837.
Door het Hoofdbestuur, door "De Nederlander" en door de Gemeen- telijke kiesvereenigingen van 's-Gravenhage, Scheveningen en Loos- duinen werden op Zaterdag 29 Mei op eenvoudige, plechtige wijze kransen gelegd op het graf van den grooten Lohman.
Den daarop volgenden Maandag, 31 Mei, had een herdenkingssa- menkomst plaats in de M!l!rtinikerk te Groningen, welke samenkomst
geopend werd door P r c f. Dr. W. J. Aalder s. Na een welkomst- woord door Mr. E. J. T h o m a s s e n à Th u es sin k van der Ho o p van s loch t er ·en, werd de herdenkingsrede ui~gesproken
door Jhr. Mr. D. J. de Geer, terwijl daarna Dr. C. B o u ma met dankgebed de bijeenkomst sloot.
Het Ohr. Mannenkoor "Laus Deo" verleende medewerking aan den avond. Het geheel droeg een gewijd ~arakter en maakte diepen in- druk op de talloos veien, die de plechtigheid in het schoone kerk- gebouw mochten bijwonen.
De Veertiende Zomerconferentie te Lu~teren had dit jaar plaats op 28, 29 en 30 Juli, onder leiding va:J. den Heer J. R. Sn oe c k Hen- k e m a n s. De canferentf.e wa;s zeer druk bezocht. Den eersten avond leidde Prof. Mr. P. L i e f t i n c k ,,Het Ordeningsvraag- stuk" in; hij gaf een nadere teelichting op het rapport der Comm1ssie
ui~ de Unie o:J.der zijn presidium over dit vraagstuk; de heer A. A.
van Sa n di c k verdedigde de minderheidsnota; aan de discussie werd door verscheidene aanwezigen deelgenomen; de eerste spr. was de Voorzitter der Unie, Jhr. Mr. D. J. de Geer die in een leiding- gevend betoog zijn standpunt ten opzichte van het meerderheids- en mirulerheidsrapport uiteenzette, welk betoog is opgenomen in "De Nederlander" van 29 Juli 1937. Donderdagmorgen 29 Juli sprak Ir. M.
B. s m i t s over ,,Het Landbouwrapport:'; ook op deze inleiding volgde een breede discussie, waarvoor zoo groote belangstelling be- stond, dat zij des middags moest worden voortgez,et.
Aan den avond van dien dag leidde O.e heer H. W. T i I a n u s de gedachtenwisseling in over: "De organisatie der C.-H. Unie in ver- band met den uitslag der verkiezingen van 26 Mei": voor deze ver-
gadering was een buitelligawoon groote belangstelling; nog nimmer waren de beide zalen van het Conferentieoord zoo vol bezet; van heinde en ver waren de vrienden gekomen om den "besloten" avond bij te wonen; als eersten, die aan de discussie deelnamen gaven zich op de Voorzitter en de Oud-Voorzitter der Dnie, de heeren de Geer en Schokking: de beraadslaging duurde tot Iaat in den nacht. Vrijdag- morgen 30 Juli sprak :Mr. M. Oh. d e J o n g over: "De Overheid en het bedreigde kind", op wiens inleiding een geanimeerde discussie volgde. Leider v'an de Godsdienstoefeningen was Ds. J. Langman van De Lier.
Omtrent het aantll!l kiesvereenigilllg·en der Unie kan het volgende worden medegedeeld:
1 Dec. v.h. jaar 1927 1928 1929 1930 193,1 1932 19G3 1934 1935 1936 1937 aantal afd. 765 754 754 754 770 760 754 756 768 758 763 Uit de verslagen van de Secretarissen der Kamerkringvereenigingen teekenen wij het navo1gende op:
I. 's-HERTOGENBOSCH. Op 17 Mei (Tweeden Pinksterdag) werd te Ginneken een goed bezochte Landdag gehouden, te zamen met den Kamerkring Tilburg. Bij de verkiezingen werd veel zorg besteed aan huisbezoek. "Vele l-eden zien tegen huisbezoek op" - aldus de secre- taris van dezen Kring - ,.men zegt het vordert te veel tijd: dit is toch niet het geval; men behoeft niet veel te praten; dit is zelfs niet goed; een paar goed gekozen woorden is voldoende om het vertrou- wen van de mensellen te winnen. Bij een verkiezing doet men met twee personen op een groot dorp in 3 à 4 nur veel."
Behalve van het Verkiezingsmateriaal van het Hoofdbestuur werd gebruik gemaakt van een paar eigen circulaires, eenvoudig opgesteld en voor een ieder begrijpelijk; deze werden graag gelezen; zelfs van buiten den Kamerkring kwamen aanvragen om toezending van eenige duizenden exemplaren. Burenplicht werd vervuld door een spreek- beurt te organiseeren te Hedel, waar Ir. Smits, zeer tot tevredenheid van vele landbouwers het woord voerde. Na eenige maanden van kalmte is thans de belangstelling voor onze beginselen weer levendig.
II. TILBURG. Op den 2en Pinksterdag werd een Landdag gehou- den te Ginneken. Sprekers waren de heeren J. R. Snoek Renkemans, H. W. Tilanus, B. Diesbergen en J. Valkenburg. Het weer liet niet toe in het Mastbosch te vergaderen; de opkomst werd hierdoor echter weinig geschaad. De Kamerkring hield op 20 Maart een samenkomst:
spr. was de heer Tj. Krol: "Practische en Principieele politiek". Met hernieuwden moed werd de arbeid na de verkiezingen aangevat. De heeren ds. De Roos en C. Dane Gz. werden aangewezen als Lid en pl.v.
Lid van het Hoofdbestuur.
III. ARNHEM. De penningmeester, de heer Mr. M. Ch. de J on g te Arnhem, verleden jaar als zoodanig benoemd in de plaats van den heer Mr. Dr. Baron Creutz, moest wegens zijn eervolle benoe- ming tot directeur van het Reclasseeringsbureau te Amsterdam en derhalve ten gevolge van zijn vertrek uit den kieskring voor zijn functie bedanken. In zijn plaats werd benoemd de heer D. A. van Straten te Velp, 2e secretaris. De heer D. Brouw er, ook nog slechts gedurende ong.eveer een jaar met het secretariaat belast, deelde het bestuur mede, dat hij om strikt persoonlijke redenen zeer tot zijn spijt gedwongen was te moeten bedanken als secretaris en tevens als lid van het bestuur, van hetwelk hij sedert Mei 1925 deel uitmaakte. Als zijn opvolger werd aangewezen de heer Dr. H. Lier te Zutphen.
12
In de maand Mei werd te Harderwijk een goed geslaagde landdag gehouden. Als sprekers traden op de heeren Bakker, Krijger en Tila- nus. Er waren ongeveer 500 bezoekers.
Op de laatste jaarvergadering was des namiddags aanwezig de heer Prof. Jhr. Mr. B. C. de Savorrun Lohman, die een met veel aandacht gevolgde rede uitsprak en hiervoor tot titel had gekozen "Onder eigen banier".
In April werd met het oog op de a.s. Tweede Kamer-verkiezing een vergadering van het Bestuur met Statenkringbesturen gehouden, waar in het bijzonder aandacht aan de propaganda werd geschonken. De verkiezingsactie werd in den geheelen kieskring met opgewektheid gevoerd.
IV. NIJMEGEN. In een ledenvergadering op 20 Februari besprak de Voorzitter, Mr. Dr. G. Kolff, den ernst der komende Kamerverkie- zing en hetgeen - in verband daarmede - door de Kiesvereenigingen is te verrichten. Plannen voor de actie in de verschillende Staten- kringen werden aan de Voorzitters dier Kringen medegedeeld en gezamenlijk besproken.
Kort voor den Verkiezingsdag werden afgevaardigden van alle Kies- vereenigingen tot een vergadering opgeroepen om mededeeling te doen van wat reeds was gedaan en nog te doen viel.
Op 9 October hield de Voorzitter in een Ledenvergadering een be- langwekkende rede over de uit den uitslag der verkiezing te putten lessen.
Aan het Bestuur ontvielen twee zijner oudste leden, t.w. de heeren H. C. de Jonghen Ds. A. H. Magendans, wier nagedachtenis wij eeren.
V. ROTTERDAM. Op initiatief van Mej. c. W. van Dam werrt een C.-H. Vrouwengroep opgericht. Ook werd een C.-H. Joogeren- groep opgericht, onder leiding van Drs. H. J. Bodisco Massink. Een zeer geslaagde praatavond werd gehouden, waar Prof. Dr. J. R. Slote- maker de Bruïne vele gestelde vragen beantwoordde. Voorts werd een vergadering belegd, waar Ir. Van Bruggen bijzonderheden over den tunnelbouw mededeelde, toegelicht door lantaarnplaatjes. Op de ver- kiezingsvergaderingen spraken Jhr. Mr. D. J. de Geer, Mr. C. Frida Katz en Mr. G. E. van Walsum. Er werden vele duizenden verkie- zingsnummers verspreid, ± 135.000 verkiezingscirculaires, ± 200 aan- plakbiljetten, vele raambiljetten en advertenties.
VI. 's-GRAVENHAGE. De plannen om tot nieuwe districtsindee- ling voor de Gemeentelijke Chr.-Hist. Kiesvereeniging 's-Gravenhage te komen, waarvan in ons verslag over 1936 sprake was, werden opge- schort. Het werd beter geacht om, staande vóór de verkiezingen van 1937, dat werk nog niet ter hand te nemen. Het ligt echter in het voornemen van het Bestuur der Gemeentelijke Kiesvereeniging deze zaak eerlang opnieuw aan de orde te stellen. Op Woensdag 17 Februari 1937 werd een Huishoudelijke Ledenvergadering gehouden, waarin o.m.
een politieke rondvraag plaats vond, ter bespreking van: "De a.s.
Kamerverkiezing". De Voorzitter, de heer H. W. Tilanus, hield daar- over een inleiding. Voor deze vergadering, waarin ook door den Penningmeester en den Secretaris de Jaarverslagen over 1936 werden uitgebracht, was veel belangstelling. De Gem. Kiesvereeniging nam het initiatief om op Zaterdag 29 Mei op het graf van wijlen Jhr. Mr.
A. F. de Savornin Lobman een krans te leggen, ter gelegenheid van de herdenking van den lOOsten geboortedag op dien datum. Aan die plechtigheid nam een groot aantal onzer leden en ook vele leden der Chr.-Hist. Unie uit verschillende plaatsen in Nederland, deel.
Dit jaar stond alles in het teeken van de plaats gehad hebbende
Tweede Kamerverkiezingen. Helaas was ook in Den Haag een achter- uitgang te bespeuren. Echter moet dankbaar gememoreerd worden het vele werk, dat door verschillende leden onzer Kiesvereeniging, werd verricht. De leden brachten voor de Verkiezingspropaganda een bedrag van f 800 bijeen.
Op Donderdag 18 November vond een Openbare Vergadering plaats, waarin de heer Anth. Folmer een inleiding hield over de Haagsche Gemeentebegrooting 1938. Van de geboden gelegenheid tot gedachten- wisseling werd ruimschoots gebruik gemaakt. Het verheugt ons te kunnen constateeren, dat het aantal leden onzer Vereeniging zich ook dit jaar in stijgende lijn bewoog. Wij kwamen n.l. van 713 tot 767 leden. Met dankbaarheid brengen wij in herinnering dat wij vanaf 1933 van 511 op 767 leden kwamen, derhalve een stijging aan- wijzende van 50 %.
Een poging werd aangewend tot activeering der leden om nieuwe leden te winnen. Besloten werd ook het werk voor de oprichting van een C.-H. Jongerengroep aan te vatten.
VII. LEIDEN. In 1937 werden 4 Leden- en 9 Bestuursvergaderin- gen gehouden. De propaganda voor de Tweede Kamerverkiezing werd over het algemeen met êlan gevoerd en de geheele Kamerkring is zeer intensief "huis aan huis" bewerkt.
Door elke kiesvereeniging werden tenminste twee, door verschil- lende drie, vier en vijf openbare vergaderingen gehouden. Er werden drie centrale propaganda-samenkomsten gehouden te Leiden, Bode- graven en Gouda. Ondanks al het ijverig werken, loopt ons ledental en ook ons stemmenaantal terug.
De medewerking, vooral van predikanten en onderwijzers, moeten wij behoudens een paar zeer gunstige uitzonderingen, meer en meer missen.
Wanneer we züm, hoe in onzen Kamerkring met name de A. R.
Partij, de S.D.A.P. en C.D.U. groeien, naarmate de Chr.-Hist. Unie en de Vrijheidsbond achteruit gaat, dan is hier duidelijk aanwijsbaar waarheen onze Chr.-Hist. stemmen overgaan. Ons grootste verlies leden wij aan de A. R. Partij. De A. R. dagblad- en Weekbladpers heeft in onzen Kamearkrin.g óók onder onze leden vele lezers. Ons K. K. bestuur heeft dit alles in een uitvoerig schrijven aan het Hoofd- bestuur bericht.
VIII. DORDRECHT. Omdat deze kring te groot is om voldoende door het Kamerkringbestuur te overzien, zijn met de leiding onder toezicht van genoemd Bestuur, de Statenkringbesturen belast, echter zoodanig dat van deze een of meer leden in het eerste zitting hebben. Het Kamerkringbestuur staat daardoor in voortdurend con- tact met de Statenkringbesturen.
De C.-H. Statenkring "Delft" is geheel georganiseerd; hier werden naar keuze van de verschillende afdeelingen lectuur verspreid, ver- gaderingen belegd en huisbezoek verricht.
De C.-H. Statenkring "Dordt" is minder krachtig georganiseerd;
toch is het gelukt in alle gemeenten lectuur te verspreiden en verga- deringen te beleggen.
De moeilijkst te bewerken Kring is "Ridderkerk", door lastige ver- bindingen en de vele plaatsen waar nog geen afdeeling of corres- pondentschap is gevestigd. Door den Secretaris en verschillende be- stuursleden werden bijna 30 gemeenten bezocht, en besprekingen ge- houden.
Over het geheel genomen waren de vergaderingen, die in het grootste deel dezer plaatsen werden gehouden, goed bezocht. De slappe afdee- lingen werden versterkt, nauwkeurig werd nagegaan of er geen nieuwe
afdeelingen of correspondentschappen konden worden opgericht.
Ondanks groote moeilijkheden is men er in geslaagd in alle gemeen- ten "De Nederlander" te verspreiden.
Voorloopige afspraken werden gemaakt om door middel van auto- bussen het bezoek van de Kamerkringvergadering te verbeteren. Een tweetal belangrijke vergaderingen, één op Flakkee en één op IJssel- monde, konden worden belegd.
Over het geheel is er in den Kamerkring hard gewerkt en al moch- ten de resultaten teleurstellen, toch is dit niet te wijten aan gebrek aan activiteit.
Er wordt met kracht gewerkt aan vermeerdering van het aantal afdeelingen.
XI. AMSTERDAM. De eerste maanden van het jaar stonden in het teeken van de propaganda naar buiten. De organisatie eener verkie- zing krijgt in een groote stad hoe langer hoe meer een massaal karak- ter. Het aantal borden op de bruggen werd vermeerderd. Een "folder"
bestemd om in elke brievenbus te worden gedeponeera, werd afge- drukt in 250.000 exemplaren. De vraag naar raambiljetten was grooter dan in eenig ander jaar.
Na den afloop der verkiezingen kwam in ihet laatste gedeelte van het jaar de propaganda naar binnen op den voorgrond te staan. Een leden-campagne, we!ke ten doel heeft de kiesvereenigingen binnen den Kamerkring innerlijk te versterken, is gaande. Het ts in een stad met honderdduizenden inwoners altijd moeilijk om te weten wie geestvel"'Nant zijn. Het meeste contact met de bevolking heeft de Unie hier in die stadsgedeelten (meest geannexeerde randgemeenten), welke kerkelijk afzonderlijk georganiseerd zijn. Betreurd wordt dat in het algemeen de Amsterdamsche predikanten zich afzijdig houden, maar wij blijven hopen op toeneming van hun onmisbaren steun.
In verband met de Kamerverkiezing traden te Amsterdam achter- eenvolgens in openbare vergaderingen op de heeren H. W. Tilanus, Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruïne, mejuffrouw Mr. c. Frida Katz en Jhr. Mr. D. J. de Geer. De groote pers, die overigens weinig mede- werkte, gaf daarvan uitvoerige verslagen.
Buiten verkiezingstijd kwam Z.E. Slotemaker de Bruïne een keer spreken over het onderwerp: "De ordening als economisch, sociaal en politiek probleem".
Kleinere vergaderingen werden door verschillende kiesvereenigingen georganiseerd. In "Amsterdam-West" werd gesproken door den heer J. A. Bakker, lid der Tweede Kamer, in "Watergraafsmeer" door Mr.
Dr. J. Visser en de heercn J. H. Meewezen en L. J. van Splunter, in
"Overtoom-Baarsjes" door C. A. Baron Bentinck, in "Groen van Prin- sterer door Jhr. F. J. E. van Lennep en Mr. J. F. Franken. Ook voor de Chr.-Hist. Jongeren traden verschillende sprekers op. Sedert eenigen tijd staat een curatorium de Jongeren namens den Kamer- kring ter zijde.
Een Vrouwen-comité organiseerde politieke winterlezingen, waar verschillende onderwerpen werden behandeld o.a. door Mejuffrouw Mr. c. Frida Katzen de heeren H. W. Tilanus, Mr. G. E. van Walsum,
J. A. Bakker, en Baron van Boetzelaer van Dubbeldam.
In plaats van Mr. L. M. de Jong Schouwenburg, die zijn mandaat beschikbaar stelde, wees de Kamerkring den iheer Jan ter Haar Jr., aan als lid van het hoofdbestuur. In het Kamerkringbestuur werd Mejuffrouw Mr. c. Frida Katz, die door haar huwelijk ophield in- woonster van Amsterdam te zijn, vervangen door Mr. W. F. Schokking.
Overigens bleef de samenstelling van dit bestuur angewijzigd. Wel hadden in de verdeeling der bestuursfuncties eenige veranderingen
plaats. De Centrale Propaganda-Commissie van den Kamerkring werd met eenige leden uitgebreid.
Het in 1933 in Amsterdam opgericht weekblad "Ons Blad" beleefde zijn vierde fusie door zich te vereenigen met" het Chr.-Historisch Weekblad van Zuid-Holland. Voor propaganda-doeleinden bewees De Nederlander goede diensten.
X. DEN HELDER. Het bestuur van den Kamerkring onderging geene wijziging.
Op 22 Mei 1937 werd in den Stedelijken Muziektuin te Alkmaar een openluchtvergadering gehouden, in welke vergadering als spreker op- trad Jhr. Mr. D. J. de Geer. Door alle kiesvereenigingen uit den Kamerkring waren bezoekers naar deze vergadering afgevaardigd.
Er werden geen nieuwe kiesvereenigingen opgericht. Wel kwamen jongerengroepen tot stand te Broek op Langendijk, Alkmaar en Hoorn.
De oprichting van meerdere jongerengroepen is in voorbereiding.
Het streven van het K. K. bestuur zal er in het komende jaar op zijn gericht meer verband te leggen tusschen de kiesvereenigingen on- derling en de activiteit der kiesvereenigingen te stimu1eeren. Alleen door activeering van alle krachten bestaat er eenige kans dat het ver- loren terrein zal kunnen worden hernomen.
XI. HAARLEM. In 1937 werden gehouden 3 Bestuursvergaderingen en 1 algemeene vergadering, waar als spr. optrad Prof. Mr. P.
Lieftinck, met het onderwerp "De depreciatie van den gulden en wat daarmede verband houdt". Voor de verkiezingen werd te Haarlem een buitengewone vergadering georganiseerd met als spr. Pro!. Dr. J. R.
Slotemaker de Bruine.
Aan de kiesvereenigingen werden gratis strooibiljetten en vloeibla- den met pakkende reclame ter beschikking gesteld. Verschillende Bestuursleden stelden zich beschikbaar als spreker.
In de plaats van Dr. A. A. Knaap te Weesp werd in het Bestuur gekozen de heer P. van Diggelen te Weesp, terwijl er een vacature ontstond door het overlijden van den heer W:. Roodenburg te Haarlem.
XII. MIDDELBURG. Er hadden twee vergaderingen plaats der Kamerkringvereenigir.g en twee vergaderingen van het Kamerkring- bestuur.
Er werd een commissie benoemd, bestaande uit de heeren Mr. W.
F. E. Baron van der F1eltz, J. F. Vermeulen en M. de Looze met als voorztter Ds. P. J. steinz. Deze commissie heeft een circulaire ont- worpen, vermeldende de bij de verkiezingen geleden verliezen en be- vattende de mededeeling, dat er een andere gedragslijn zou worden gevolgd; bij deze circulaire was gevoegd een strook, ter invulling of onvoorwaardelijk zou worden medegewerkt, en of men bereid was ook financieel te steunen. Op Zaterdag 9 October had de eerste verga- dering plaats te Goes voor Noord- en Zuid-Beveland met omgeving;
er waren 24 leden onder wie 2 dames aanwezig. Op Zaterd!l!g 16 Oct.
te Zierikzee onder leiding van Ds. Steinz. Op Zaterdag 30 Oc·tober te Middelburg V(){)ll' Walcheren en omgevirng. Besloten werd, en voor Goes reeds aangenomen, dat er sprekers uit eigen omgeving zullen optreden; zij die niet lmnnen spreken, zullen voor propaganda zorgen en leden bewerken; zij zullen opwekken om de vergaderingen te be- zoeken en andere leden aansporen huiS'bezoek te doen.
Wij vermoeden wel, dat er animo is; ongeveer 70 J.eden meldden zich per s'crook aan om onvoorwaardelijk mede te werken. Met deze
kern zal dan ook alles worden gedaan om de Unie te versterken.
16
In Goes en :Mliddelburg werden cursusvergaderingen gehouden om de leden in te lichten en voor te bereiden (kadervorming).
XIII. UTRECHT. Onze Kamerkieskring leed dit jaar een ernstig verlies door het overlijden van zijn ijverigen secretaris, den Heer D. C.
Vermazen te Zeist. Begin 1936 tot bestuurslid en secretaris gekozen, overleed hij in den loop van 1937. Zijn toewijding en werkijver zij ons
€en aansporing de zaak onzer C.-H. beginselen in de provincie Utrecht krachtig aan te pakken.
Tot secretaris van den Kamerkieskring werd door het Bestuur ge- kozen de Heer J. Reijers, Burgemeester te Kamerik, die deze benoe- ming heeft aanvaard. In het najaar 1936 werd een propaganda-com- missie benoemd, speciaal om leiding te geven bij de Kamerverkiezin- gen. Deze commissie heeft zich uitstekend van haar taak gekweten.
Te bejammeren is dat de uitslag der Kamerv,erkiezingen in onzen kieskring zeer teleurstellend was voor onze Unie. Verheugellid is dat onze S';,ichtsche mannen blijk geven niet bij de pakken te gaan neer- zitten, ma&r krachtig de geleden schade inhalen. De Kamerkieskring vergaderde driemaal, deze vergaderingen waren goed bewchrt. In de eerste verg&dering behandelde Prof. de Savornin Lohm3!n de alge- meene landspolitiek, in de tweede verg&dering sprak de Heer D. C.
Vermazen over de N.S.B., terwijl in de laatste vergadering de Heer H. W. Tilanus het verkiezingsmanifest der C.-H. Unie behan- delde. In de laatst gehouden bestuursvergadering van den Kamer- kieskring werd besloten in overleg met het Statenkringbestuur de
kiesvereenigingen in deze provincie krachtig tot nieuwe actie aan te zetten, ook door de aanbeveling van onze Chr.-Historische kleine pers, en werd een commissie benoemd om te pogen een provinciale ver- eeniging van leden van gemeentebesturen tot stand te brengen.
XIV. LEEUWARDEN. Het aantal leden verminderde iets. Beslo- ten werd, voor de verkiezingen te benoemen een perscommissie, die
de propaganda zou regelen en een technische commissie, die zorgde voor financiën en verspreiding. Deze commissies hebben prachtig werk geleverd.
Te Oranjewoud werd in den loop van den romer een C.-H. Landdag gehouden, die door ongeveer 3000 personen is beoocht.
De Kamerkring leed een gevoelig verlies door het overlijden van den heer R. M. Minnema, die een stoere werker en ijverig propagandist was voor de Chr.-Hist. Unie.
De vergaderingen, ooowel van Kamerkring als van de Statenkringen worden goed bewcht en getuigen van intens medeleven met de Unie.
XV. ZWOLLE. Verschillende Bestuursvergaderingen werden ge- houden, benevens vergaderingen van Bestuur met financieele- en propaganda-commissie en Statenkringbesturen.
Voorts werden er eenige cursusvergaderingen gehouden, waarop de heer Krijger sprak over de N.S.B. en mr. Te Winkel over: "Het plan van den arbeid". Op de jaarvergadering, welke gehouden werd op 6 Febr. '37, behandelde de heer Weitkamp het onderwerp: "De Land- bouw".
De Groepsvergadering voor het stellen van candidaten voor de Tweede Kamerverkiezing vond te Apeldoorn plaats. Op de meesten der gehouden vergaderingen was de hoofdschotel: Versterking der organisatie; bespreking der verkiezingsactie met de daaraan verbon- den financieele aangelegenheid en propaganda. Voor de Tweede Kamerverkiezing werden 3 verkiezingsbladen verspreid.
