Politiek en Cultuur

mel19til

olitiek en G

ultuur

spoort naar de hamel

Naderland in het nieuwe stadium de algemene crisis van het

Problemen der werkclassificatie Het Noorden opnieuw bezien

•ate

MEI 1961

Paspoort naar de hemel _Redactie 193

Nederland in het nieuwe stadium

van de algemene crisis van het kapitalisme F. Baruch 196 Naar !1et rijk der vrijheid J. de Boa 205

Problemen der werkclassificatie C. Mulder 213

Het Noorden opnieuw bezi(~n W. Kremer 221

Strijdbare neutraliteit J. s. ²²⁹

CRITISCHE NOTITIES:

Beleefd aanbevolen ... ! M. B. 236

POLITIEK en CULTUUR

verschijnt maandelijks bij uitgeverij Pegasus Leidsestraat 25, Amsterdam-C.. tel. 3595ï.

De abonnementsprijs is f 4,50 per jaar, f 2,25 per half jaar, losse nummers 40 cent.

Ons gironummer is lï312ï, gemeentegiro: P 152ï.

Correspondentie over betalingen en verkoop zenden naar de administratie pia Pegasus.

Alle correspondentie over de inhoud naar de redactie van P. en C.

Prinsengracht 473, Amsterdam-C. tel. 62'565.

r---~~-·-~---.---

21e jaargang no. 5 mei 1961

Politiek en Cultuur

maandblad gewijd aan de theol'ie en praktijk van het

marxisme-leninisme onder leiding van het partijbestuur der c.p.n.

Paspoort naar

de hemel ...

De legende verhaalt, dat lcarus, zoon van Dedalus, zich met vleugels van veren en bijenwas ten hemel verhief. Toen hij in de buurt van de zon kwam, smolten zijn vleugels, hij stortte in zee, - de zee van lcarus - en zijn naam kwam in het boek der wereldgeschiedenis.

Archimedes, de grootste natuurkundige van de Griekse oudheid, moet ge- zegd hebben: Geef mij een punt in het heelal en ik zal de aarde uit haar hengsels lichten.

Beide verhalen symboliseren een gedachte, die de mensheid vanaf de oer- maatschappij tot diep in de moderne tijden heeft beheerst: Voor onze eigen bevrijding moeten wij de hemel veroveren.

De Sowjet-wetenschap en techniek heeft Joeri Gagarin het paspoort ver-

>chaft, waarmee hij de eerste reis in die legendarische hemel heeft gemaakt.

Ook hij komt in het boek der wereldgeschiedenis. Maar Gagarin is geen held van onze fantasie, hij is een mens van onze tijd en is het niet symbolisch dat een overtuigde aanhanger van het socialisme, een toegewijde zoon van het Sowjet- land de eerste reis in de hemel volbracht heeft?

De bourgeoisie van Nederland staat er bekend voor, dat zij met de conse-*

quente, verbeten logica van een Nurks alle hoogtepunten der geschiedenis neeft gemist. Zij begreep niets van de Franse revolutie, zij bleef haar trekschuit trouw, toen andere landen zich reeds lang met de ijzeren spoorweg vertrouwd nadden gemaakt; bijna honderd jaar lang bekeek zij de industriëlen van onze buurlanden met minachting. De October-revolutie kreeg drie regels in de kranten onder de historische kop "De onlusten in Petrograd", de betekenis van de vlucht van Tsjiang Kai-sjek werd haar pas jaren later duidelijk. Waarom zou zij niet ook net grootse moment in de geschiedenis van wetenschap en techniek, van moed en vertrouwen in de onbegrensde mogelijkheden van onze tijd missen? "Practisch"

betekende de reis niet veel", murmelde onze Nurks van de N.R.C., ja "zelfs de wijsgerige waarde van zijn reis is twijfelachtig",

Wij spreken over hemelbestormers en bedoelen daarmee grote geesten en moedige idealisten, die iets groots willen verrichten voor hun volk of de mensheid.

Nu leeft onder ons een mens, die de hemel heeft bestormd en zij die het nut van oliebronnen, van koffie en walvistraan zo nauwkeurig weten te schatten, vragen zich af of deze hemelbestorming wel practisch nut heeft en wijsgerig van bete- kenis is.

Gagarin heeft volbracht waarvan de mensheid gedroomd heeft, sinds zij be- gon te stamelen. Hij heeft gezien, wat nog nooit een mens zag, hij is geweest waar nog nooit een mens is geweest en onze Droogstoppels betwijfelen het practische nut!

Wat was het practische nut van de verovering van de Mount Everest? Wet was het nut van Amundsens tocht naar de Noordpool en Shackletons reis door de barre ijswoestijn van de Antarctica? Alleen Droogstoppel heeft er naar gevraagd.

Hij kende trouwens slechts één nuttige tocht: die naar de beurs. Maar als hij dan weten wil wat het practische nut van Gagarins daad is geweest, laat hij dan bij Archimedes te rade gaan.

De hemel is ineengestort, de hemel van de Droogstoppels dan. En zij twijfelen aan de wijsgerige waarde van de reis in het heelal.

Natuurlijk, afgezien ervan dat de strategen van de koude oorlog - zo niet hier, dan toch in Washington- de practische betekenis zeer nauwkeurig onder- kend hebben, is het voor ons en iedereen nog moeilijk te zeggen, welke gevolgen de eerste ruimtereis voor de ontwikkeling van wetenschap en techniek op aarde, voor de ontwikkeling van de verhouding van mens tot natuur zal hebben. Maar wie, behalve Droogstoppel, durft te zeggen dat Archimedes zich vergist heeft?

E r zijn Droogstoppels in dit land van Droogstoppels, die zich tot moeizame *

hoon opwerkten, toen zij hoorden dat Gagarin als belangrijkste gebeur- tenis in zijn leven, vóór de dag van de twaalfde april negentienhonderd een en zestig, zijn toelating tot de Communistische Partij van de Sowjet-Unie beschouwt.

Daar hebben zij geen kaas van gegeten. Voor hen is een partij een nuttig instru- ment tot het bereiken van zeer aardse doeleinden. Een partij tot verovering van de hemel heeft dan ook nog nooit iemand bedacht. Voor hen spreekt het van- zelf, dat Hofstra van de Partij van de Arbeid naar de Partij van Verolme-Shell verhuist. Men is lid van een partij omdat het practische nut ervan vaststaat en àls het niet meer vaststaat, dan gaat men eruit, loopt over naar een andere of richt een nieuwe op.

Zij die zich over de verklaring van Gagarin zo cynisch verbaasd hebben, zijn verder dezelfden, die zich erover beklagen dat "het Westen" geen ideologie heeft en in de oerwouden van New York, Londen, Parijs en Wassenaar zijn moedige ontdekkingsreizigers sinds jaar en dag op zoek naar zulk een nieuwe, bevrijdende ideologie! Maar zij beseffen niet, dat men geen ideologie kan maken noch dat zij er een hèbben of zij doen alsof zij het niet weten. Daar hebben zij gelijk aan.

Want wie kan het omhelzen van de ideologie van de winst en het egoïsme als een

grootse gebeurtenis beschouwen? .

Hoe zouden de aanbidders van deze ideologie kunnen begrijpen, dat Gagann meende wat hij zei? Zeker, de ruimtevaarders in-spé, die op Cape Canaveral worden opgeleid, mogen in bepaald opzicht idealistisch ge~temd zijn. Maar h~b­

ben zij in hun onderbewustzijn niet het gevoel, dat zij in wezen super-pubh~­

relation-officers (nauwkeurig vertaald: super-reclame-agenten) voor de Amen·

Kaanse monopolies zijn, die zo fijn miljarden verdienen aan al die raketten-met- fantasienamen? De ideologie die daar aan te pas komt, mag geen naam hebben!

Anders is het echter met de ideologie die door Gagarin en zijn miljoenen mede- leden van de CPSU en de hele familie van communistische partijen in de gehele wereld wordt vertegenwoordigd. Of het onze Droogstoppels nu bevalt of niet:

zijn reis was een triomf voor deze ideologie en wel in elk opzicht. Immers, zij heeft de industrie geschapen, die de technici der eerste ruimtevaart voor het volbrengen ervan nodig hadden. Zij heeft de geleerden en uitvinders bezield en aangemoe- digd om te berekenen en uit te vinden wat nodig was voor de wereldhistorische onderneming. En als Gagarin op de dag na zijn daad terugblikt op zijn jonge leven -heeft hij dan niet nog meer reden om het lidmaatschap van de partij die hem geholpen heeft met één slag roem en eer in de hele wereld te verwerven, als een heilige zaak te beschouwen?

In alle bescheidenheid voegen wij er aan toe: de communisten zijn er trots op dat het één van hen is geweest, die volbracht heeft wat de oude Grieken hun lcarus wilden laten doen.

En zij zullen de wereld uit haar verroeste hengsels halen om de hemel op aarde te bouwen.

REDACTIE

N·ederland in het nieuwe stadium van de algemene crisis van het

kapitalisme

V aak hoort men realistisch denkende mensen bij de beoordeling van deze of gene regeringsmaatregel opmerken: hoe kunnen ze zo blind zijn om niet op te merken, dat deze stap hun eigen positie onder- mijnt? De na-oorlogse jaren hebben hiervan talloze voorbeelden op- geleverd en men moet er aan toevoegen, dat vooral de laatste jaren gekenmerkt worden door regeringsdaden, die de vraag uitlokten: kon het echt niet dommer?

De vraag is echter - om met een "klein" voorbeeld te beginnen - of het alleen maar domheid was, dat Nederland zich met een handjevol andere koloniale mogendheden van stemming onthield, toen de Al- gemene Vergadering van de UNO met zo goed als algemene stemmen tot een onderzoek naar de koloniale onderdrukking in Portugees- Angola besloot?

Of: hoe is het te verklaren dat de Nederlandse bourgeoisie zich in de

"Euromarkt" heeft laten manoeuvreren, hoewel dit in strijd is met de historisch gegroeide structuur van haar buitenlandse economische be- trekkingen en hoewel de hele geschiedenis van de Nederlands-Duitse betrekkingen er een is van bittere ervaringen en groeiende druk naar mate ct,~ afhankelijkheid van het Duitse kapitaal toenam?

Of: kon zelfs een Luns niet voorzien, dat de beruchte reis van de

"Karel Doorman" de gehele Aziatisch-Afrikaanse wereld zou verenigen in haar steun aan de eisen van Indonesië inzake West-lrian en wist hij niet dat de Amerikaanse "steun" inzake Nederlands aanspraken op dat eiland evenveel waard is als de strik voor de gehangene?

Natuurlijk speelt blindheid in de politiek van de regerende kringen een grote rol __ . Maar men zal vergeefs roepen om een "élite", die de zaken van de bourgeoisie op intelligente wijze behartigt, om de een- voudige reden dat de doeleinden van de reactie in strijd zijn met de stroomrichting der geschiedenis van onze tijd. Dit grondleggende feit verklaart waarom er steeds weer dingen gebeuren, die de buiten- staander als "blunders" ziet, die in werkelijkheid echter voortkomen uit de logica van het verzet tegen de objectieve wetten van ons tijdperk.

Het gaat hier om een verschijnsel, dat voor de politiek van alle imperialistische landen geldt. Het verklaart de hardnekkige steun van Washington aan een stel corrupte dictatoren in Azië en Zuid-Amerika evengoed als de sadistische wreedheden van het Franse koloniale leger in een oorlog, die in elk geval verloren is.

Het is een uitdrukking en kenmerk van de algemene crisis van het kapitalisme.

Oe algemene crisis van het kapitalisme is met de eerste wereldoorlog en de overwinning van de October-revolutie begonnen.

"Zij onderscheidt zich van de cyclische (economische) crises daar- door", zo wordt in "Grondslagen van het Marxisme-Leninisme" gezegd,

"dat zij een al-omvattende crisis van het kapitalisme als maatschap- pelijk stelsel is. Het gaat hierbij om een permanente toestand van dit stelsel, die gekenmerkt wordt door voortschrijdende vermolming van het kapitalisme en de verzwakking van al zijn innerlijke krachten."

[blz. 302, Duitse editie).

Zij onderscheidt zich verder van de cyclische, economische crisis niet alleen door haar permanent karakter, maar ook door de blijvende tendens tot verdieping en verscherping.

De tweede wereldoorlog, die op zichzelf een consequentie hiervan was, heeft met zijn gevolgen het karakter van de crisis diepgaand bernvloed.

Het ontstaan van een socialistisch wereldstelsel en de ineenstorting van het koloniale stelsel zijn hiervan de meest sprekende getuigen.

De gehele na-oorlogse ontwikkeling maakte echter een nieuwe ana- lyse van de algemene toestand, waarin het imperialistische stelsel zich bevindt, noodzakelijk. Immers, de 15 jaar die sinds het einde van de tweede wereldoorlog zijn verlopen, waren zo rijk aan gebeurtenissen dat het voor de hand lag te veronderstellen dat er ook een qualitatieve verandering in de positie van het imperialistische wereldstelsel had plaatsgevonden. De werkzaamheden van de 81 communistische- en arbeiderspartijen van november 1960 hebben inderdaad tot de con- clusie geleid, dat de algemene crisis van het kapitalisme in een niemN stadium is gekomen.

*

\lan bijzondere betekenis voor het begrip van de algemene ontwikke- ling is de vaststelling der 81 partijen:

"Het bijzondere van dit stadium is daarin gelegen, dat het niet is ontstaan in verband met een wereldoorlog, doch onder de voorwaarden van de wedijver en van de strijd der beide stelsels, van een steeds grotere verandering van de krachtsverhouding ten gunste van het socialisme, van de scherpe toespitsing van alle tegenstellingen van het imperialisme - onder voorwaarden, waarbij de succesvolle strijd van de vredelievende krachten voor het doorzetten en versterken van de vreedzame coëxistentie de imperialisten niet heeft toegestaan, de wereldvrede door hun agressieve handelingen te verstoren - onder voorwaarden van de krachtige opleving van de strijd der volksmassa's voor democratie, nationale bevrijding en socialisme."

Laten we enkele aspecten van deze verklaring nader bekijken.

Bepaalde kringen in de arbeidersbeweging hebben lange tijd aan de gedachte vastgehouden - en doen dat nog - dat ingrijpende veran- deringen in de verhouding tussen de socialistische en kapitalistische krachten slechts als gevolg van oorlogen en gewapende botsingen optreden. Deze theorie is in feite slechts een herhaling van de bewe- ring dat het socialisme uiteraard agressief is, dat revoluties export- artikelen zijn, kort en goed - van de hele serie bedenksels, die aan de koude-oorlog-propaganda ten grondslag liggen. Juist daarom is de

vaststelling van uitermate groot belang, dat de ingrijpende verande- ring in de internationale krachtsverhoudingen tot stand is gekomen in de verhoudingen van vreedzame wedijver tussen de twee stelsels.

Zij wordt geïllustreerd door de volgende gegevens: *

De totale omvang van de industriële productie van de socialistische landen overtrof in 1960 het vooroorlogse peil met het zeven-voudige.

De industriële productie der landen van het kapitalisme was in de- zelfde periode met het 21f2-voudige gegroeid. Het gemiddelde groei- tempo bedroeg in de jaren 1958/60 15,5% en in 1960 alleen 12%. Hoe- wel enkele landen van het kapitalistische stelsel vooral in het afge- lopen jaar een uitzonderlijk hoog groeitempo toonden (West-Duitsland, Italië, Frankrijk, Nederland en Japan) bleef het gemiddelde groei- tempo van het stelsel als gevolg van de vertraagde ontwikkeling in landen als Engeland, Canada, Noorwegen en de stagnatie in Amerika, ver bij dat van de socialistische landen ten achter.

Het aandeel van het socialistische kamp in de totale industriële wereldproductie, dat in 1939 ongeveer 10 % bedroeg, was in 1959 ge- stegen tot 30% en zal over vier jaar, in 1965, meer dan 50% bedragen.

Dit op voorwaarde dat in de heersende ontwikkelingstendansen in het kapitalistische en socialistische stelsel geen ingrijpende veranderin- gen plaatsvinden. Er is evenwel geen enkele aanwijzing die hierop duidt.

Het tegendeel is waar: het groei-tempo der socialistische landen handhaaft zich - niettegenstaande tegenslagen als de natuurrampen in China - op het hoge peil der afgelopen jaren, terwijl zich ander- zijds in die landen van het kapitalisme, die de afgelopen twee, drie jaar een hoog groeitempo toonden, een ingrijpende verlangzaming aftekent (in West-Duitsland houdt men rekening met halvering, in ons land met een daling van 13 op 4,5%, prognose Centraal Plan- bureau). Deze vertraging houdt o.m. verband met het feit, dat de ver- nieuwing van het productie-apparaat, die na de oorlog een machtige impuls van de economische activiteit was, thans voltooid is.

De grondleggende verandering in de internationale krachtsverhou- dingen en het begin van een nieuw stadium van de algemene crisis van het kapitalisme werden echter niet alleen bepaald door het gun- stige resultaat van de vreedzame wedijver tussen de twee stelsels.

De voortschrijden de ineenstorting van het koloniale wereldstelsel heeft er toe geleid, dat een derde der wereldbevolking thans in anti- imperialistische, eertijds koloniale landen leeft en nog slechts een derde in de overige kapitalistische landen. Terwijl de strijd in de koloniale gebieden om de verovering van de politieke onafhankelijk- held in versterkt tempo voortgaat, krijgen ook de krachten in de reeds politiek onafhankelijke landen, die naar beëindiging van de economische afhankelijkheid en van de uitbuiting van hun nationale rijkdommen door de imperialisten streven, meer en meer de overhand.

Van overweldigende betekenis is hierbij de solidariteit der socia- listische landen, die de betrokken staten krachtige hulp verlenen bij de ontwikkeling van eigen industrieën op de grondslag van de in deze landen aanwezige grondstoffen-voorraden.

. - - - " " " " " " " " " ' " " " " ... "'=~=----··'

Burgerlijke economen als Zimmerman en Baade erkennen¹⁾ ronduit, dat het verschil tussen de armoede der onderontwikkelde landen en de (betrekkelijke) rijkdom der kapitalistische landen in de na-oor- logse jaren groter is geworden dan ooit. M.a.w., dat het parasitaire karakter van het imperialisme is versterkt en de koloniale uitbuiting is toegenomen. Het is duidelijk, dat deze landen, waar tezamen 70%

van de bevolking der kapitalistische wereld woont, thans minder dan ooit bereid zijn, deze toestand langer te dulden. Maar het verklaart ook, waarom de imperialisten onder leiding van Amerika zich ver- sterkte inspanningen getroosten, om delen der nationale bourgeoisie van deze landen om te kopen, steeds opnieuw tot het middel van de directe interventie grijpen [Kongo, Laos) en naar nieuwe methodes blijven zoeken om de ontplooiing van een eigen industrie tegen te gaan. [Voorbeeld: Bolivia - het Zuid-Amerikaanse tin-land, waar Amerika nog kortgeleden er in slaagde een overeenkomst met de Sowjet-Unie voor de levering van een volledige installatie voor de verwerking van tin-erts te dwarsbomen.)

Terwijl de ineenstorting van het koloniale stelsel met rasse schreden *

voortgaat, gaat ook het proces van bederf en innerlijk verval van het monopolistische kapitalisme voort. Dit wordt gekenmerkt door de groeiende ongelijkmatigheid van de ontwikkeling der imperialistische landen;

door de verscherping van de innerlijke tegenstellingen, die het directe gevolg van deze ongelijkmatige ontwikkeling zijn;

door de toenemende labiliteit van de economie;

-door de snelle stijging van de organische samenstelllng van het kapitaal en de daarmee verbonden relatieve achteruitgang van de werkgelegenheld;

door een voortdurend relatief overschot van kapitaal en daarmee verbonden drang naar vergroting van de kapitaal-export.

Deze verschijnselen zullen hier voornamelijk aan de hand van de ontwikkeling in ons eigen land worden toegelicht.

1. Het relatieve overschot aan kapttaal - een typisch ver- schifnsel van het verrottende kapttalisme en de verscherping van de innerlijke tegenstrifdigheid zJan het stelsel - is het directe gevolg van de voortschrifdende monopolisering van de economie en de ontwikkeling van het staatsmonopolistische kapitalisme. Het onthult de huichelachtigheid van de "hulp- programma's" aan de onderontwikkelde landen. Het ts de directe weerspiegeling van de groetende armoede dezer landen en hun gebrek aan kapitaal, maar ook van de toenemende uitbuiting van het eigen volk.

In Nederland was het verschijnsel gedurende de eerste na-oorlogse jaren versluierd als gevolg van de grote eisen, die de wederopbouw en de vernieuwing van de kapitaalgoederen-voorraad stelde.

De graad van uitbuiting der arbeidersklasse en de omvang van de

11 Men zie Zlmmerman "Arme en rijke landen" en Baade: "Das Jahr 2000".

winsten wordt echter op treffende wijze geïllustreerd door de enorme groei juist van deze kapitaalgoederen-voorraad.

De totale omvang van de netto-investeringen in de jaren 1951/59 bedroeg bijna 28 miljard gulden terwijl de totale waarde van de kapi- taalgoederen-voorraad in de jaren 48/58 van 58,8 op 116,6 miljard gulden steeg.

Het overschot aan kapitaal trad in het bijzonder sinds de jaren 1957/58 in het licht en bereikte in 1960, begin van dit jaar een onge- kende omvang. De voortdurende stijging van de koersen der aandelen - gestimuleerd door het inflatie-proces - moet o.m. verklaard wor- den door wat men in beurskringen "gebrek aan beleggingsmateriaal"

noemt, een proces dat bovendien voortdurend gestimuleerd werd door de speciale vorm van kapitaal-export die de aankoop van Nederlandse aandelen (Kon. Shell, Philips, Unilever, enz.) door Amerikaanse en Westduitse beleggers in wezen is.

De verrotting van het stelsel, die met het overschot aan kapitaal gepaard gaat, wordt treffend geïllustreerd door de uitgifte van staats- leningen, waarvan de enige bedoeling was, de kapitaalbezitters aan

"beleggingsmateriaal" te helpen en de rentevoet hoog te houden. De geweldige overvloed daarbij telkens tevoorschijn in de ongekende overtekening van de staatsleningen. Zo werd bij de lening van eind januari j.l., die 350 miljoen gulden groot was. voor een bedrag van 7.000 miljoen gulden ingeschreven. De kapitaalovervloed is ontstaan, hoewel de beleggingen in de Nederlandse industrie [1960: zonder overheidsbeleggingen 6,5 miljard gulden] zo goed als geheel uit de eigen winsten zijn gefinancierd. Niettegenstaande deze grote eisen aan de binnenlandse kapitaal-voorziening, steeg het bedrag aan kort- lopende leningen der banken aan het buitenland van één miljard in 1957 op 3,1 miljard eind 1960; hun bezit aan waardepapieren steeg van 524 op 850 miljoen en hun voorschotten aan het Rijk van 2,1 op 2,7 miljard gulden. Al deze bedragen komen voort uit de bedrijfs- winsten der ondernemingen, die door de banken beheerd worden.

Zoals reeds eerder in dit tijdschrift uiteengezet werd [men zie: "Visite aan Welvaartsland", P. en C., jan. 1961) zijn het groeiende kapitaal- overschot en de toenemende moeilijkheden, die de bezitters bij het beleggen van hun kapitaal ondervinden, het gevolg van de onafge- broken stijging der winsten. In 1939 werd de gemiddelde winst op het "zuiver vermogen" der ondernemingen op 7,6% berekend, in 1948 op 8,1 en in 1957 op 17,7%. Hoewel geen latere gegevens bekend zijn, moet uit de enorme stijging van de opgegeven winsten in de daarop volgende jaren opgemaakt worden, dat het percentage daarna weer een grote sprong naar boven heeft gemaakt.

2. De stijging van de organische samenstelling van het kapi- taal en de relatieve achteruitgang van de werkgelegenheid.

Zoals bekend heeft deze ontwikkeling in Amerika tot het ontstaan van een nieuwe permanent werklozenleger geleid.

Het Algemeen Handelsblad van 25 maart jl. wees er op, dat het werkloosheidspercentage sinds 1957 niet onder de 5% is ge- daald. Amerikaanse deskundigen verklaarden volgens het blad dat dit het gevolg is van "structurele wijzigingen op lange ter-

mitn" en "voorts wegens de toenemende automatisering en de efficiency van de productie". Met andere woorden: "de werk- loosheid in de Verenigde Staten is een probleem geworden, waarvan men niet weet hoe dit moet worden opgelost".

Wanneer burgerlijke economen tegenover deze ontwikkeling op het gebrek aan arbeidskrachten in Nederland wijzen, dan gaan zij aan de onder de oppervlakte werkzame krachten voorbij. De kwestie immers, dat dezelfde krachten die in Amerika tot herstel van het vooroorlogse permanente werklozenleger hebben geleid, ook in ons land aanwezig zijn.

Zij komen aan de ene kant tot uiting in de snel gestegen producti- viteit per arbeider (die op haar beurt weer, samen met het laaghouden der lonen, de snelle stijging van de winsten en de kapitaal-overvloed verklaart). In de afgelopen vijf jaar 1956/60) is de productiviteit telkens ten opzichte van het voorgaande jaar gestegen met resp. 2.7, 0.9, 2.6, 7.6 en 10%. ·

De krachten die tot ontwikkeling van structurele werkloosheid leiden, komen verder tot uiting in het achterblijven van de groei der werkgelegenheid bij de groei der investeringen.

Het Centraal Plan Bureau heeft hierover de volgende berekeningen gemaakt:

In de periode van 1950/56 steeg de voorraad productiemlddelen in de chemische industrie met 11,2 en de werkgelegenheid met 4,7%. In dezelfde industrietak steeg de voorraad productiemiddelen in 1954/60 met 11% en de werkgelegenheid met 3,4%. Hetzelfde verschijnsel - stijgende investeringen, relatieve daling van de werkgelegenheid - doet zich in alle industrietakken voor. In de textielindustrie echter heeft het reeds het critieke punt bereikt en is een absolute daling van de werkgelegenheid opgetreden. De cijfers luiden als volgt: toename voorraad productiemiddelen in 1950/56 - 5,5%, daling werkgelegen- heid: 0,5%; toename voorraad productiemiddelen in 1954/60 - 4,9%, daling werkgelegenheid 0,3%. Dat deze critieke ontwikkeling onge- merkt heeft plaatsgevonden, is uitsluitend het gevolg van de tijdelijk krappe arbeidsmarkt, die het mogelijk maakte, dat het extra-aanbod van werkkrachten door andere bedrijfstakken werd opgenomen.

Daarom verliest zij echter niet aan betekenis, hetgeen blijkt uit het feit, dat dezelfde krachten van potentiële schepping van een nieuw permanent werklozenleger ook in de overige bedrijfstakken werk- zaam zijn.

3. De toenemende labiliteit van de kapitalistische economie komt in ons land door een reeks omstandigheden tot uitdruk- king. Zii hebben o.m. betrekking op de richting van de kapitaal- uitvoer, die voornamelijk op de overige industrieel-hoogont- wikkelde landen is gericht, evenals op de kapitaalinvoer uit soortgelijke Zanden (Amerika, West-Duitsland).

Voorts gaat het om de oriëntatie van de buitenlandse handel, die verhoudingsgewijs voor Nederland van grotere betekenis is dan voor alle overige kapitalistische landen. Hierbij dient de nadruk te vallen op de toenemende afhankelijkheid van West-Duitsland.

Van de totale export, die toen overigens van mindere betekenis was

dan tegenwoordig, ging in 1938 67,2% naar de huidige landen van de EEG, de EFTA [Vrijhandelszone] en de Verenigde Staten. Voor het afgelopen jaar was het overeenkomstige cijfer 74,5%. Dit houdt in, dat driekwart van de Nederlandse export gericht is op de industrieel hoog ontwikkelde landen. In feite is het nog iets meer, aangezien hier- toe ook de export naar landen als Canada, Zuid-Afrika en Australië gerekend dient te worden. De gehele na-oorlogse periode werd geken- merkt door een versterking van deze eenzijdigheid en overeenkom- stige relatieve vermindering van de export naar de onderontwikkelde landen, terwijl de uitvoer naar het socialistische werelddeel wel een tendens tot uitbreiding toont, toch in zeer onvoldoende mate. Het behoeft geen verder bewijs, dat deze ontwikkeling de kwetsbaarheid van de Nederlandse economie verhoogt, temeer waar ca. 35% van de uitvoer uit de export van "zwakke" landbouwproducten bestaat, die in haar geheel naar de industrie-landen gaat.

Deze labiliteit wordt echter ook van de andere kant, de import-zijde *

versterkt. Hier is dezelfde ontwikkeling te constateren als bij de uit- voer. Dit houdt in, dat bij crisis-verschijnselen in de landen van deze handelspartners enerzijds de uitvoer sneller neiging tot inkrimping zal vertonen, terwijl de druk van dezelfde landen op de binnenlandse markt, of beter gezegd op de binnenlandse concurrenten zal toenemen.

Met andere woorden: een crisis zal in ons land sneller "geïmporteerd"

worden, dan vóór de oorlog het geval was.

Dit wordt onderstreept door de toenemende afhankelijkheid van West-Duitsland.

De in- en uitvoer naar West-Duitsland heeft zich als volgt ontwikkeld

Invoer Uitvoer

(in procenten van het totaal) :

1938 1950 1958

21,3 12,0 19,5

14,6 20,9 19,0

1960 21,6 22,6

De gevaren van deze ontwikkeling worden duidelijk, als men weet dat de helft van de Nederlandse uitvoer naar West-Duitsland uit pro- ducten van de landbouw bestaat. Van de totale landbouw-export gaat 31% naar dat land. Het behoeft geen betoog, welke ingrijpende ge- volgen een vermindering van deze export, bv. als gevolg van de reva- luatie van de gulden, voor de Nederlandse landbouw zal hebben.

Nieuwe markten in West-Europa zijn er niet, integendeel: dezelfde maatregel houdt tevens het gevaar van inkrimping van de landbouw- export naar zulke traditionele markten als Engeland in.

Wat de invoer uit West-Duitsland betreft, kunnen de volgende op- merkingen gemaakt worden:

a) West-Duitsland is de grootste leverancier van steenkool, van staalproducten, van kali, kalk en cement alsmede van chemische basis-producten, die voor de betr. industrieën onontbeerlijk zijn.

b) een kwart van de totale invoer van industriële producten is afkomstig uit West-Duitsland. Voor een reeks machines heeft het een feitelijk invoermonopolie. De doorvoerhandel van Nederland is in overwegende mate op West-Duitsland gericht. De helft van de bedrij-

vigheid van de Rotterdamse haven hangt hiervan af en bij de Rijnvaart is dit percentage nog groter.

Hierbij komt de toenemende vervlechting van Nederlands met Duits kapitaal. Zowel de AKU en de daarmee verbonden beleggingsouder- neming Unitas als de Hoogovens hebben grote belangen in dat land, hetzelfde geldt voor Philips en de Kon. Olie. Een toenemend aantal Nederlandse bedrijven treden als toeleveringsbedrijven voor West- duitse ondernemingen op.

Omgekeerd heeft sinds 1957/58 ook een grote activiteit van West- duits kapitaal in Nederland plaatsgevonden. In 1959 kochten de Duit- sers voor een half miljard aandelen in Nederland. De cijfers voor 1960 zijn nog niet bekend, maar er waren verschillende perioden dat de aankopen van effecten voor Westduitse rekening groter waren dan die voor Amerikaanse rekening.

Dit alles geeft een indruk van de toenemende afhankelijkheid van de Nederlandse economie van West-Duitsland, hetgeen haar kwets- baarheid verhoogt en de labiliteit versterkt, om over de politieke gevolgen niet te spreken.

Daarbij komt de vervlechting van het militaire apparaat op het gebied van de wapenproductie ( Starfighters, raketprojecten, project- Kistemaker voor een "goedkope" A-bom] en de integratie van de Nederlandse strijdkrachten in de Westduitse wehrmacht.

4. De verscherping van de ongelijkmatige ontwikkeling en de innerlijke tegenstellingen.

De algemene feiten ten aanzien van de ongelijkmatige ontwikkeling der kapitalistische economie zijn in dit tijdschrift reeds besproken.

Opgemerkt dient te worden, dat de oprichting van de Euromarkt en van de Vrijhandelszone de werking van deze wet in West-Europa verdiept hebben. Zowel de productie als de buitenlandse handel van de Euromarkt-landen zijn belangrijk sneller gestegen dan die van de Vrijhandelszone onder leiding van Engeland.

Op economisch gebied heeft dit tot een verscherpte concurrentie- strijd tussen de twee blokken geleid. Een typisch voorbeeld hiervoor is de slag die op het ogenblik plaatsvindt tussen de Westduitse che- mie-concerns en de Britse "Imperial Chemica! Industries". Reeds heeft de Westduitse chemische productie die van Engeland overvleugeld.

Een van de gevolgen van de strijd is het plan van de Britse chemie- ,trust om in het industriegebied van Rotterdam een miljardenfabriek

te bouwen. Dit betekent, dat de strijd tussen de twee reuzen voor een belangrijk deel op Nederlandse bodem zal worden uitgevochten.

Oe positie van Nederland, o.m. gekenmerkt door de voornamelijk En-'*

gels-Amerikaanse monopolies Kon. Shell en Unilever, leidt er automatisch toe, dat het een stormcentrum van de strijd tussen de twee economische blokken EEG en EFTA [Vrijhandelszone] wordt.

Dit wordt nog onderstreept door de blinde volgzaamheiid van de offi- ciële buitenlandse politiek jegens Amerika. Het is derhalve in het geheel niet verwonderlijk, dat de uiterlijke aanleiding tot de jongste crisis in de Euromarkt de houding van min. Luns was, die zich (zoals bekend) tegen de Franse politieke plannen verzette met het argument

dat deze plannen "tot een ongewenste blokvorming binnen de NAVO tegenover Amerika en Engeland" zullen leiden. Hetgeen P. de Groot bij de discussie in de Tweede Kamer tot de verklaring bracht, dat het klein-Europese "broederschap" in een heksenketels is veranderd. Een ander staaltje van deze "broederschap" was de revaluatie van de gul- den (en de Mark), waartoe eenzijdig en zonder overleg met de overige

Euromarkt~bondgenoten werd besloten.

Deze gebeurtenissen bewijzen de juistheid van de stelling, dat de vorming van internationale monopolistische organisaties (zoals de Euromarkt) de concurrentie niet opheffen, maar de machtstrijd op een hoger plan verheffen en dientengevolge de tegenstellingen van de imperialisten onderling verder verdiepen. Daar helpt geen bezwerings- formule van "Westerse eenheid". Onveranderlijk blijft de grondslag van de betrekkingen der imperialisten onderling, zoals Lenin reeds gezegd heeft, de macht.

Het is echter ook waar, dat de tegenstellingen zich verdiepen, naar mate de innerlijke verzwakking van het stelsel voortgang vindt, en de invloed van de toenemende macht van het socialistische kamp als- mede van de krachten van de onafhankelijkheids-strijd op de inter- nationale verhoudingen sterker wordt.

Anderzijds neemt ook de neiging toe, om de spanning in de wereld in stand te houden en tot agressieve daden over te gaan. Hieruit volgt dat de rol van de arbeidersklasse in de vestingen van het imperialisme in de nieuwe fase van de algemene crisis van het kapitalisme belang-

rijker wordt dan ooit te voren. ·

"Het nieuwe stadium in de ontwikkeling van de algemene crisis van het kapitalisme", aldus schrijft P. Ponomarew in de Prawda van 10 februari. "plaatst de arbeidersklasse van de kapitalistische landen voor moeilijke en eervolle taken. De verzwakking van het kapitalisme en de verdieping van zijn tegenstellingen leiden on vermij delijk tot pogingen de last op de schouders der arbeidersklasse verder te ver- zwaren". En verder wijst hij er op, dat de verzwakking van het stelsel en zijn grotere kwetsbaarheid alsmede de verdieping van de interne tegenstellingen "vooruitzichten opent voor de succesvolle strijd van de arbeidersklasse tegen de kapitalistische monopolies, tegen het imperialisme. De arbeidersklasse is geroepen de organisator en leider te worden van een brede anti-monopolistische coalitie, die alle vitale krachten van de natie verenigt, welke de misdadige politiek van d~

financiële oligarchie bestrij den".

De eerste voorwaarde hiertoe is het inzicht, dat het stelsel waarin wij leven - alle uiterlijke vertoon van macht en stabiliteit ten spijt - van binnen rot en rijp voor het verdwijnen is.

Steunend op dit inzicht kunnen wij de eervolle taken vervullen, die de geschiedenis ons heeft toebedeeld, nl. aanvoerders te zijn in de strijd voor het behoud van de vrede, voor vreedzame coëxistentie, ontwapening en sociale vooruitgang. De hoofdvijand in eigen land is het staatsmonopolistische kapitalisme. De eerste stap tot vervulling van de historische taak der Nederlandse arbeidersklasse is derhalve de strijd voor de anti-monopolistische coalitie, waarvoor het demo- cratisch program van de CPN de weg heeft aangewezen.

F. BARUCH.

· Naar het rijk der vrijheid

Nadat John Kennedy tot president van de Verenigde Staten was ver- kozen, en ter gelegenheid daarvan zijn eerste radiospeech hield, zei hij "dat hij zich volledig voor de zaak van de vrijheid in de gehele wereld zou inzetten" ...

Zijn toehoorders zullen beslist niet verrast zijn geweest. Want had- den zijn voorgangers Eisenhower, Dulles en al die andere vrijheids- apostelen, het woord vrij beid ook niet dagelijks in hun toespraken gehanteerd?

In feite gaat het echter alleen om een poging zich het vrijheidsbe- grip voor doeleinden toe te eigenen die er heel weinig mee te maken hebben.

Vooral in de verkiezingstijd keert het woord op alle manifesten en borden terug; de VVD heeft het zelfs in de naam van de partij opgeno- men en presenteert zich als zodanig: Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. Alsof ze ook maar in de verste verte iets uitstaande heeft met de vrijheid!

Ja, "er is geen woord, geen begrip, dat zó verdraaid, zo misbruikt, op zo'n tegenstrijdige manier geïnterpreteerd wordt als het woord, het begrip "vrijheid" - schrijft Maurice Thorez in het voorwoord bij een boek van Roger Garaudy, dat handelt over de vrijheid.

Wanneer men echter naar een modern document zoekt dat een diep- gaande richtlijn voor de strijd om de vrijheid geeft, dan zal men in de eerste plaats de Verklaring der 81 partijen van Moskou een manifest der vrijheid kuimen noemen, zoals wij straks zullen zien.

Vrijheid is geen abstract begrip, dat te pas en te onpas, in verheven *

bewoordingen, als iets dat boven de mensen zweeft, gezien kan worden. De vrijheid is een zeer concreet begrip. Het is nauw verbon- den met alles wat er zich in de wereld waarin we leven, afspeelt.

Wanneer we de vroegste tijden van de mensheid in ogenschouw nemen, dan zien we hoe de mensen van toen het eerste beetje vrijheid wisten te veroveren op de hen omgevende vijandige natuur. In het allereerste begin stonden de mensen, die op een zeer primitieve wijze leefden, door hun onwetendheid vreemd tegenover de natuur. Onweer.

vuur, aardbevingen en alle mogelijke andere natuurverschijnselen kwamen hen als iets bovennatuurlijks voor. Zij wisten de herkomst van deze verschijnselen niet, en schreven ze toe aan hogere machten.

Hierin ligt dan ook de oorsprong van het geloof in bovenaardse we zens, in goden, welk geloof later de bron is geweest van de monothe- ïstische godsdiensten.

Het werd anders toen de mensen in de oer-gemeenschap - waar geen uitbuiting bestond en waar de mensen gemeenschappelijk (in een collectief) leefden en gezamenlijk in hun levensonderhoud voor- zagen - een steeds grotere kennis van de natuur verkregen. Het feit dat men door wrijving vuur kon doen ontstaan, betekende een eerste,

j. ^~ ., ^{! : :1!',}

I

!

ingrijpende verandering van het primitieve levensniveau .... "het vuur door wrijving gaf de mens voor het eerst de heerschappij over een natuurkracht en scheidde hem daarmee voorgoed van het dierenrijk", zegt Engels in zijn Anti-Dühring. Hij zegt daar verder:

"Niet in de gedroomde onafhankelijkheid van de natuurwetten ligt de vrijheid, maar in de kennis van deze wetten en in de daarmee ge·

geven mogelijkheid hun werkzaamheid stelselmatig voor bepaalde doeleinden te benutten. Dit geldt met betrekking zowel tot de uitwen- dige natuur, als tot die welke het lichamelijk en geestelijk bestaan van de mensen zelf regelen - twee klassen van wetten, die wij hoogstens in de voorstelling maar niet in de werkelijkheid van elkaar kunnen scheiden. Vrijheid van de wil betekent derhalve niets anders dan het vermogen om met kennis van zaken te kunnen beslissen. Hoe VRIJER dus het oordeel van een mens met betrekking tot een bepaald vraag- stuk is, met des te groter NOODZAKELIJKHEID zal de inhoud van dit oordeel bepaald zijn; ... Vrijheid bestaat dus in de noodzakelijk op kennis van de natuur berustende heerschappij over onszelf en over de uitwendige natuur; zij is daardoor noodzakelijkerwijs een product van de historische ontwikkeling". En Engels voegt hier aan toe, conclude·

rend, dat "iedere stap voorwaarts in de cultuur een stap naar de vrij·

heid was".

Het is onmogelijk de natuurwetten op te heffen, maar men kan op de natuurkrachten inwerken, ze toepassen en in het belang van de mensen benutten. Dat bewijst de geschiedenis van de mensheid van- af het verre verleden tot aan de huidige tijd. Door de tij den heen is er een aaneenschakeling van ontdekkingen op het gebied van de chemie, de natuurkunde, de biologie, astronomie e.d., welke ons dit duidelijk tonen. De kennis van de atoomenergie is de jongste stap in deze lange ontwikkeling.

Op talrijke gebieden door de tijden heen, hebben de mensen met kennis van zaken leren heslissen en wat hen eerst onbekend was, doorvorst, om het ten nutte van zichzelf te gaan beheersen.

Elke stap was een stap naar grotere vrijheid van de mensheid ten opzichte van de natuur.

wat op de objectief heersende natuurwetten van toepassing is, geldt *

ook vbor de maatschappelijke ontwikkelingswetten. Ook deze wet- ten werken onafhankelijk van de mensen. Het bestaan van deze wetten en de kennis ervan is de voorwaarde voor een bewuste activiteit van de mensen. Mensen, volkeren, klassen die de ontwikkelingswetten van de maatschappij niet kenden, hebben zich als blinden gevoeld die tas·

tend een weg moesten zoeken. Revoluties die vroeger plaatsvonden waren vaak tot mislukking gedoemd en leidden niet tot de verwachte resultaten.

Marx en Engels, de grondleggers van de communistische wereldbe- schouwing, hebben de historische wetmatigheid in de ontwikkeling van de maatschappij blootgelegd. Zij wezen de grote sociale kracht - die van het proletariaat - aan als de belangrijkste factor, als de stu- wende motor in de ontwikkeling. Het proletariaat, dat een historische

taak te vervullen heeft: de liquidatie van de uitbuiting in de wereld, het veroveren van een klassenloze maatschappij.

En wat we zien is, dat sinds het moment dat de mensheid begon, de hele ontwikkelingsgang in deze richting ging.

We kennen het ontstaan van de klassen: dàt moment in de geschie- denis, waarop de mensen door de groei van de productiekrachten [d.w.z. de mensen zelf en de arbeidsinstrumenten) meer konden pro- duceren, dan zij voor zichzelf nodig hadden.

Toen ontstond het klassenverschil: zij die zich deze meerproductie toe-eigenden en zij die dit voortbrachten. Het "werken en laten wer- ken" liet tegelijkertijd het verschil tussen de vrijheid en de onvrijheid in volle klaarheid aan de dag treden.

Dit speelde zich af bij het einde van de oergemeenschap, en was het kenmerk van de slavenhoudersmaatschappij. Zo was het ook onder het feodalisme: aan de ene kant stond een kleine groep van uitbuiters, aan de andere kant de grote meerderheid van uitgebuiten, de onder- drukten, diegenen, voor wie de vrijheid alleen maar als woord be- stond en meer niet.

Maar sinds het ontstaan van het kapitalisme heet men dan vrij te zijn. Vrij in die zin, dat de grote meerderheid van het volk gedwongen was haar arbeidskracht te verkopen aan de klasse van de kapitalisten!

Want onder het kapitalistische stelsel bestaat in grote scherpte de tegenstelling tussen bourgeoisie en proletariaat, tussen hen die de productiemiddelen in privaatbezit hebben en zij, die gedwongen zijn {om te kunnen leven) hun arbeidskracht te verkopen. Deze tegenstel- ling, die van uitbuiters en uitgebuitenen, bepaalt het karakter van de vrijheid in het kapitalistische stelsel.

Daar waar klassen tegenover elkaar staan, kan geen sprake zijn van werkelijke vrijheid van allen. De heersende klasse is erop uit de vrij- heid volledig uit te hollen en tot een formeel begrip te maken. Marx zei in 1847 in Brussel, toen hij over het vraagstuk van de vrijhandel sprak:

"Mijne Heren, laat u niet imponeren door het abstracte woord vrijheid. Vrijheid van wat? Het is niet de vrijheid van een indi- vidu zonder meer tegenover een ander individu. Het is de vrij- heid die het kapitaal heeft om de arbeider te verpletteren".

En in deze korte uitspraak, heeft Marx in alle scherpte aangegeven hoe het met de vrijheid onder het kapitalisme gesteld is. Zeker, de verovering van de burgerlijke democratie - waarin rechten en vrij- heden in de grondwet en andere wetten liggen verankerd- betekende een grote stap voorwaarts in verhouding tot het feodalisme. Dat is ontegenzeggelijk waar. In de periode toen het kapitalisme ontstond, en in de tijd dat het kapitalisme tot zijn volle wasdom kwam was dit een progressieve ontwikkeling.

Het kapitalisme kwam echter op een nieuwe trap van haar ontwik- keling. In het laatste gedeelte van de vorige eeuw voltrok zich het proces van overgang naar het imperialisme, dát stadium van het ka-

207

pitalisme, waarin de monopolies hun heerschappij uitoefenen en het .gehele economische leven beheersen.

Het betekende de ommekeer naar de politieke reactie, want de monopolies wilden hun heerschappij ook op politiek gebied op alle fronten doorzetten en het volledig beheersen. Die ommekeer naar de politieke reactie, laat in allle kapitalistische landen de vrijheid in haar werkelijke gedaante zien.

De heersende kapitaalsgroeperingen in alle kapitalistische landen, die de overgrote meerderheid van de bevolkingen op meedogenloze wijze uitbuiten, hebben alles wat met vrijheid te maken heeft, tot een holle frase gemaakt. Zij hebben de vrijheden onder de verhoudingen van de burgerlijke democratie vertrapt, tot een aanfluiting gemaakt en zijn erop uit om deze vrijheden tot dode letters in de wetboeken terug te brengen.

De macht van het kapitaal regeert en het tracht om haar posities te handhaven, met alle mogelijke middelen tegen de arbeidersklasse op

te treden. - '

Ais we alleen al de politieke vrijheden onder de loupe nemen, ont-*

. dekt men dat ze intheorie weliswaar bestaan, maar in de practijk valt er wel iets op af ·te dingen. Ja, er bestaat persvrijheid. Iedere vrije staatsburger mag een krant gaan uitgeven, maar de werkelijkheid in ons land (de grote monopolies die alle burgerlijke kranten in feite in hun bezit hebben) laat een geheel andere situatie zien.

Voor de arbeiders is het geen eenvoudige zaak een krant uit te ge- ven, dat toont de geschiedenis van de Tribune en van De Waarheid.

Daarvoor zijn reusachtige geldbedragen nodig, die met grote opoffe- ringen bijeen worden gebracht. Om nog niet eens te spreken over de terreur- en vervolgingsmaatregelen die de reactionaire bourgeoisie en het door haar beheerste staatsapparaat uitoefenen.

Achter de burgerlijke pers, gesubsidieerd door middel van grote ad- vertenties van een aantal reuzenondernemi.ngen, staan de heersende klieken in ons land, die te gelijkertijd daarmee de inhoud ervan be- palen.

België, ons nabuurland, met massale stakingen tegen Eyskens, toon- de het gezicht van de grote kapitalisten in alle duidelijkheid. De

"heilige" Hermandad kwam er massaal aan te pas, om te proberen het verzet te breken, met bruut geweld, tot aan het doodschieten van sta- kende arbeiders toe.

Zo is het in ieder kapitalistisch land: alle machtsmiddelen staan ten dienste van de brandkastbezitters en hun marionetten. Ze worden in het geweer gebracht, zodra de winsten bedreigd worden, zodra de arbei- dersklasse in verzet komt.

Dit zijn slechts een paar aspecten van de vrijheden, die door de po- litieke reactie onder de z.g. burgerlijke democratische verhoudingen zijn en worden uitgehold. Talrijk zijn de voorbeelden die er aan toe te voegen zijn; alle daden van de politieke reactie, zowel in ons land als in de andere kapitalistische landen worden vaak gepresenteerd met het woord vrijheid, - in werkelijkheid dient er onderdrukking op geplakt te worden.

208

De mate echter, waarin de heersende machten van het onderdruk- kingsapparaat gebruik kunnen maken en omgekeerd de mate van vrij- heid der arbeidersklasse, worden bepaald door de graad van eensge·

zindheid en de kracht van de arbeidersklasse.

Werkelijke vrijheid lmn er in de kapitalistische maatschappij niet bestaan. Daar wordt de overgrote meerderheid van het volk uitgebuit en wil de heersende klasse haar in een dwangbuis gevangen houden.

Daarom ook is de strijd voor de democratische vrijheden en rechten van zo'n grote betekenis, - de strijd tegen aantasting van bestaande vrijheden, voor uitbreiding van de vrijheden en rechten van de meer- derheid van het volk.

Het program van onze partij - voor beperking van de macht van de grote monopolies en voor uitbreiding van de democratie - richt deze strijd zeer concreet en geeft de wegen aan om dit - door eens- gezind optreden van alle democratische krachten - te bereiken.

Wanneer de heerschappij van de uitbuiters gebroken wordt, wan- neer de productie-middelen overgaan in de handen, in het bezit van het volk, wanneer de uitgebuite meerderheid van het volk de macht in handen neemt, dan pas krijgt de vrijheid haar werkelijke inhoud en betekenis.

Het socialisme - dat is de enige maatschappijvorm , waar de de- mocratische rechten en vrijheden van de werkers tot volle ontplooiing komen. Het recht op werk (onder het kapitalisme met zijn werkloos- heid een fictie!], het recht op ontspanning, op onderwijs, al deze rechten zijn in het socialistische stelsel voor een ieder gewaarborgd.

Doordat de arbeiders, in hechte bondgenootschap met de boeren, hun eigen dictatuur instelden, hebben zij de werkelijke vrijheid weten te veroveren: om te kunnen leven, te werken, te studeren. Om al die vrijheden, die voorheen alleen het privilege was van een minderheid

(die van de bezitters en hun lakeien] ten volle zelf te bezitten.

Zo is het gesteld met het grote, fundamentele onderscheid tussen de "vrijheid" en de vrijheid. De "vrijheid" in het kapitalistische stelsel, (waar de productiemiddelen in privaatbezit zijn] en de vrijheid in het socialisme (waar de productiemiddelen in handen van het volk zijn].

Aan de strijd voor de verovering van de vrijheid, nemen steeds gro- tere massa's deel. In de hele wereld voltrekt zich het proces van het verval van het koloniale stelsel.

Talrijke volkeren hebben hun nationale onafhankelijkheid weten te veroveren, zich ontrukt aan de overheersing van de kolonialisten. Zij hebben de ketenen in een krachtige strijd met de imperialisten van zich afgeworpen.

De conferentie van de 81 communistische- en arbeiderspartijen, welke vorig jaar in Moskou plaatsvond, heeft dit proces van actieve strijd voor de verovering van de vrijheid van deze volkeren geanaly- seerd en stelde vast:

"De volledige ineenstorting van het kolonialisme is onafwendbaar.

Het uiteenvallen van het stelsel van de koloniale slavernij onder de stormloop van de nationale bevrijdingsbeweging is, wat zijn histori- sche betekenis betreft, het belangrijkste verschijnsel na het ontstaan van het socialistische wereldstelsel".