A B C D
E F G H I
J K L M N O P Q
R S T
U V W
X Y Z
’ 13 Jaarverslag
’ 13 Jaarverslag
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
Voorwoord . . . .5
De
A
van Business Mobility Award • organisatie . . . .6De
B
van bib in de lift • onderwijs . . . .8De
C
van Calamartes Festival • studenten . . . .10De
D
van Prijs Dienstverlening • dienstverlening . . . .12De
E
van eredoctoraten • onderzoek . . . .14De
F
van fraudebestrijding • onderzoek . . . .16De
G
van geboorte nieuwe website • organisatie . . . .18De
H
van hip hip hoera UAntwerpen • organisatie . . . .20De
I
van integratie • organisatie . . . .22De
J
van Jaarboek Armoede • onderzoek . . . .24Inhoud
• i n h o u d •
K
L
M
N
O
P Q
R S
T U
V W X Y Z
De
L
van leerstoelen • dienstverlening . . . .28De
M
van Master in de Epidemiologie • onderwijs . . . .30De
N
van National Geographic • organisatie . . . .32De
O
van hernieuwde opdrachtverklaring • organisatie . . . .34De
P
van partnerships • organisatie . . . .36De
Q
van Alzheimerquiz • dienstverlening . . . .40De
R
van ranking • organisatie . . . .42De
S
van statistiekexamen op iPad • onderwijs . . . .44De
T
van taaltest voor docenten • onderwijs . . . .46De
V
van tentoonstelling Vlamigrant • organisatie . . . .50De
W
van wetenschapscommunicatie • dienstverlening . . . .52De
X
van microscoop X-Ant-EM • onderzoek . . . .54De
Y
van Youth 2.0 • onderzoek . . . .56De
Z
van zij-instroom • onderwijs . . . .58Het jaar in cijfers . . . .60
• v o or wo ord •
Zou het kunnen dat ons alfabet te kort is? Tot die vaststelling kwamen we alvast bij het samenstellen van dit Jaarverslag 2013.
Zesentwintig letters lang vertellen we over het reilen en zeilen aan de Universiteit Antwerpen.
Het biedt een mooi overzicht van heel wat relevante onderwerpen op het vlak van ons onderzoek, ons onderwijs, onze dienstverlening en onze organisatie. Maar om helemaal volledig te kunnen zijn, hadden we de onderwerpen moeten nummeren. Getallen hebben immers de neiging oneindig te zijn…
Dit Jaarverslag is een bijzonder exemplaar. Het biedt immers een blijvende herinnering aan het jaar waarin de Universiteit Antwerpen tien kaarsjes mocht uitblazen. Even stilstaan om terug te blikken kan zeker geen kwaad. Om de blik nadien meteen weer op de toekomst te richten.
Studenten en medewerkers verdienen een welgemeend woord van dank. Zonder hen geen bruisende universiteit, zonder hen geen Jaarverslag 2013. Veel leesplezier!
Alain Verschoren
Rector Universiteit Antwerpen
Voorwoord
Bijenhotels
In 2013 pakte de universiteit op de campussen Drie Eiken en Groenenborger uit met een bijenhotel. Door het verdwijnen van natuur en nectarplanten, door allerlei ziektes en het gebruik van pesticiden gaat de wilde bijenpopu- latie achteruit. “Om de biodiversiteit te verhogen, kochten we bij Natuur- punt drie bouwpakketten voor bijenhotels aan”, zegt duurzaamheidcoördi- nator Carla Uwents. “De impact van zo’n actie is enorm. Bijen bevruchten duizenden bloemen, planten en fruitbomen in de naaste omgeving. Op die manier bouwt de universiteit mee aan veel nieuw waardevol natuurgebied.”
Op Hét Mobiliteitscongres 2013 sleepte de Uni ver si teit Antwerpen de Business Mobility Award voor beste publieke onderneming in de wacht.
“We zetten erg hoog in op duurzame mobiliteit”, vertellen Marleen Clerinx en Carla Uwents van de Milieudienst. “Zo investeren we in voldoende en veilige fi etsenstallingen, op elke campus zijn er vandalismebestendige vaste fi etspompen, fi etsende collega’s kunnen een douche nemen…”
Op de Stadscampus is er al enkele jaren een fi etsherstelwerkplaats, waar medewerkers en studenten hun tweewieler snel kunnen laten herstellen. In 2013 opende ook op de buitencam- pussen een dergelijke service: wie lek rijdt of een defecte rem heeft, wordt heel snel geholpen door de mensen van de mobiele hersteldienst van de vzw Werkmmaat.
Door te investeren in openbaar vervoer en carpooling (met in de toekomst gereserveerde parkeerplaatsen) wil de universiteit het autoge- bruik verder doen dalen. Werknemers die toch een keertje de auto moeten gebruiken om naar een afspraak op verplaatsing te gaan, kunnen een zuinige poolwagen van de universiteit gebruiken.
“De bekroning met de Business Mobility Award 2013 is een leuke erkenning voor de initiatieven die we de voorbije jaren ontwikkeld hebben”, aldus Clerinx en Uwents.
De A van Business Mobility Award
• orga n is a tie •
In 2013 rondde de Antwerpse
Universiteitsbibliotheek de kaap van één mil- joen bezoekers, een recordaantal. In zes jaar verdubbelde het aantal boekenwurmen.
De spectaculaire stijging is voornamelijk te danken aan de rustige en comfortabele infra- structuur van de bibliotheekgebouwen. Voor heel wat studenten, individueel of in groep, is de Universiteitsbibliotheek dé studeerplek bij uitstek. Ook de aparte ruimtes voor groepswerk zijn erg in trek.
Het gebruik van de digitale collecties nam sterk toe. De digitale, elektronische bibliotheek ver- richtte opnieuw heel wat werk op de achtergrond, onzichtbaar voor het gros van de gebruikers. De elektronische tijdschriften, databanken, e-books en andere digitale bronnen zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week toegankelijk, overal ter wereld.
De gebruiker realiseert zich vaak niet dat de
De B van bib in de lift
Universiteitsbibliotheek deze toegang verzorgt, en daar jaarlijks stevig in investeert.
De Universiteitsbibliotheek streeft er naar het
‘geheugen’ van de Universiteit Antwerpen te wor- den, en via onder meer de academische bibliogra- fi e een volledig overzicht van de publicaties van haar academici beschikbaar te kunnen stellen.
Sinds 2013 worden daarom alle masterthesissen digitaal bewaard, en in 2014 volgen de digitale doctoraatsscripties.
Ook in 2013 richtte ANET, de automatiserings- afdeling van de Universiteitsbibliotheek, samen met de dienstverlenende vereniging Cipal de spin-off CIBLIS: Brocade Library Services op, waarin de ontwikkelvragen van externe klanten en partners worden ondergebracht. De focus van ANET ligt immers op de ontwikkeling van digitale diensten voor UAntwerpen én haar netwerk van wetenschappelijke bibliotheken.
• onder w ij s •
Calamartes is al vijf jaar de culturele hofl everancier op en rond de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. Van 11 tot 15 maart organiseerde de overkoepelende studentenorga- nisatie Unifac haar festival, om kunst en cultuur dichtbij de student te brengen.
De scholen uit de wijk, het rust- en verzorgings- tehuis, de buurtbewoners: Calamartes is er ook voor hen. Een spiegeltent op het historische Hof van Liere vormt tegelijk de uitvalsbasis en het centrale punt van het festival. Van daaruit verspreiden verschillende podiumkunsten zoals muziek, theater en dans, maar ook fi lm, fotogra- fi e en literatuur zich over de campus.
Om talent van de Stadscampus nog meer te ondersteunen, werden in 2013 voor het eerst de Calamartes Sessions georganiseerd. Om de twee weken werd op een leuke locatie op of rond de universiteit een kleine showcase gehouden, zodat
creatieve geesten hun eigen nummers, teksten, gedichten konden uitproberen op een podium.
De plechtige opening van Calamartes 2013 lokte traditiegetrouw bekend volk: onder- wijsminister Pascal Smet, Antwerps burge- meester Bart De Wever en Antwerps sche- pen Claude Marinower. Toppers Raymond van het Groenewoud, Jean Bosco Safari en Michael Van Peel zetten de vijfde editie extra luister bij.
De C van Calamartes Festival
• st u d e n te n •
Naast de Prijs Dienstverlening werden er ook academische prijzen uitgereikt in de categorieën On- derwijs en Onderzoek. In de categorie Onderwijs ontvingen prof. dr. Dimitri Mortelmans en Pieter Spooren (PSW) de Bijzondere Prijs van de rector voor de organisatie van de kwaliteitszorg en de innovatie in het onderwijs. Prof. dr. Bénédicte De Winter en Nele Michels (GGW) sleepten de Prijs van de Onderwijsraad in de wacht. In de categorie Onderzoek werden drie prijzen uitgereikt: Mike Kestemont (LW) ontving de Prijs van de Onderzoeksraad Herman Deleeck, Alexander Van Nuijs (FBD) die van de Onderzoeksraad Laurent Vandendriessche, en Sofi e Cambré (WET) de Prijs van de Onderzoeksraad Frans Verbeure. De Prijs Robert Oppenheimer ging naar Emeline Van Craenen- broeck (GGW).
• d ien s tv e rl en in g •
De D van Prijs Dienstverlening
De Prijs voor Dienstverlening ging in 2013 naar prof. dr. Herman Van Goethem
(Faculteit Rechten). Als curator van de Kazerne Dossin in Mechelen verrichtte hij
een titanenwerk.
Kazerne Dossin in Mechelen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers
gebruikt als doorgangskamp richting concentratiekampen. De oorspronkelijke plannen om van deze site een holocaust- museum te maken, dateerden van 2001, maar het dossier zat lange tijd muurvast.
Pas in 2008, toen Van Goethem erbij werd gehaald, kwam er schot in de zaak.
Vandaag is de site geïntegreerd in het Memoriaal, Museum en Documentatie- centrum over Holocaust en Mensenrechten.
“Kazerne Dossin is in de eerste plaats een mu- seum over de holocaust in België, maar ook over
gende kracht die de collectiviteit kan ontwikkelen in een gepolariseerde samenleving”, vertelt Van Goethem. “Die insteek is herkenbaar, en maakt daarom veel indruk. Ook in onze samenleving zijn vormen van massageweld te vinden, zij het op een veel kleinere, herkenbare schaal. Denken we maar aan pesten.”
Van Goethem won ook de Davidsfonds Geschie- denisprijs voor de popularisering van de geschie- denis. “De Dossinkazerne bereikt tienduizenden mensen per jaar, in binnen- en buitenland. Het is ook een pedagogisch project, want heel wat scholen bezoeken het museum. Ik zou zelfs durven stellen dat het een verplicht nummer is in de op- voeding van jongeren”, aldus Van Goethem.
• onder z o e k •
Op donderdag 25 april 2013 reikte de Universiteit Antwerpen haar eredoctoraten uit.
De universiteit kreeg er acht eredoctors bij.
Het eredoctoraat voor algemene verdiensten ging naar de rectoren van de vier andere Vlaamse universiteiten. “Mijn collega’s staan uiteraard symbool voor hun universiteit”, legt rector Alain Verschoren uit. “Met dit eredoctoraat willen we duidelijk maken dat de Vlaamse universiteiten de voorbije jaren steeds vaker en intensiever zijn gaan samenwerken, en dat die samenwerking de wereldwijde reputatie van ons onderwijs en onderzoek absoluut ten goede komt.”
Wetenschappelijke verdiensten
De Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen betuigde eer aan de Amerikaan David Clayton, hoogleraar Neuroscience en departementshoofd Psycholo-
De E van eredoctoraten
gie aan Queen Mary (University of London). Zijn studie naar zangvogels leverde een belangrijke bijdrage aan het onderzoek naar de ziekte van Parkinson.
De Griek Petros C. Mavroidis, hoogleraar aan het European University Institute, de universiteit van Neuchâtel en de Columbia Law School, kreeg een doctoraat van de Faculteit Rechten. Hij is een gerenommeerd expert economisch recht, en heeft een prominente rol gespeeld bij de totstandko- ming van het rechtsgebied met betrekking tot de World Trade Organisation (WTO).
De keuze van de Faculteit Toegepaste Econo- mische Wetenschappen viel op de Amerikaan Donald C. Hambrick, professor aan het Smeal College of Business van de Pennsylvania State
University. Hij maakte naam als grondlegger van het onderzoek naar de impact van topma- nage mentteams en CEO’s op organisatiegedrag en -prestaties.
Het eredoctoraat van de Faculteit Wetenschap- pen ging naar de Fransman Bernhard Keller, verbonden aan het Institut de Mathématiques de Jussieu (Université Paris Diderot). Keller is een gerespecteerd wiskundige in het domein van de homologische algebra, en is gekend omwille van zijn theorie ‘torens van afgeleide categorieën’.
• onder z o e k •
De Universiteit Antwerpen kwam in 2013 naar buiten met een innovatieve methode voor de bestrijding van fi scale fraude, met behulp van datamining. In samenwerking met de Bijzondere Belastinginspectie en het kabinet van staatssecretaris John Crombez ontwikkelde de onderzoeksgroep Applied Data Mining, onder leiding van prof. David Martens (Faculteit TEW) fraudedetectiemodellen. De focust ligt daarbij op technieken voor de analyse van wat in het jargon
‘big data’ heet: gegevens die zo talrijk zijn dat traditionele analysetechnieken er geen greep op kunnen krijgen.
Fiscale fraude is een groot probleem in Europa.
De Europese Commissie schat de grootte van be- lastingontduiking en -ontwijking op een slordige 1000 miljard euro. De fraudedetectiemodellen van UAntwerpen zijn gebaseerd op patronen die ge- vonden zijn in facturatiegegevens tussen buiten- landse en Belgische bedrijven. Martens: “Onze
De F van fraudebestrijding
modellen maken dat de belastinginspecteurs zich kunnen focussen op de risicovolle bedrijven, waar- door de pakkans groter wordt, terwijl de bedrijven die alles correct uitvoeren, minder controles krij- gen. Dit alles gebeurt op een volledig objectieve manier, met aandacht voor de privacy.”
Het gebruik van datamining voor fraudebestrij- ding kent reeds enkele jaren een sterke opgang binnen de Belgische overheid. België is een voorloper in de toepassing van datamining voor fraudedetectie, en behoort steeds meer tot de top, zowel op academisch niveau als wat betreft de toepassing door de administraties. Vanuit het buitenland komt men zelfs kijken hoe de Sociale Inlichtingen en Opsporingsdienst en de Bijzondere Belastinginspectie het aanpakken. Het is dan ook belangrijk te blijven inzetten op deze technologie.
De detectiemodellen voor fraudebestrijding van de Universiteit Antwerpen zijn daarom veelbelo- vend.
Op 22 juli lanceerde de Universiteit Antwer pen haar nieuwe, tweetalige website.
Zowel de Nederlandstalige als de Engelstalige site zijn externe promotie- en informatiekana- len, en moeten onze positie als topuniversiteit verder versterken.
In de virtuele wereld gaat de Universiteit Antwerpen voortaan dus als UAntwerpen door het leven. De oude afkorting UA verdween defi ni- tief naar de prullenmand. UAntwerpen past zo in het rijtje met UHasselt en UGent. Bovendien zijn we onder die naam ook actief op sociale media als Twitter en YouTube.
Tussen 22 juli en 31 december telden de Neder- landse en Engelse website samen 538 247 unieke bezoekers. Topdagen waren maandag 23 septem- ber (start van het academisch jaar) met 14 713 unieke bezoekers en maandag 28 oktober (bom- alarm) met 14 286 unieke bezoekers.
De G van geboorte nieuwe website
Net zoals op de oude website beschikt elke mede- werker van de Universiteit Antwerpen op de nieuwe website over een persoonlijke pagina, die naar eigen goeddunken kan worden aangevuld. Onder
‘Mijn website’ krijgt iedereen bovendien ruimte om een minisite met verdere persoonlijke informatie uit te bouwen.
De universiteit investeert volop in de opleiding van personeelsleden, die allen samen de informatie op de website op dagelijkse basis onderhouden.
• o rg a n isa ti e •
Top 5
van meest bezochte pagina’s op de Nederlandse website tussen 22 juli en 31 december 2013 (met uitzondering van de homepage):1. Startpagina van de bibliotheek 2. Startpagina van het luik ‘Faculteiten’
3. Zoekfunctie op het opleidingsaanbod 4. Startpagina ‘Over UAntwerpen’
5. Startpagina over inschrijven aan de universiteit
Top 5
van meest bezochte pagina’s op de Engelse website tussen 22 juli en 31 december 2013 (met uitzondering van de homepage):1. Startpagina ‘Advanced Master of Development Evaluation and Management’
2. Startpagina IOB
3. Zoekfunctie op het opleidingsaanbod
4. Startpagina over inschrijven aan de universiteit 5. Startpagina van het luik ‘Faculties’
In 2003 gingen UFSIA, RUCA en UIA samen op in de Universiteit Antwerpen. Na tien jaar mag het resultaat gezien worden, en was er dus reden tot feesten.
Tien jaar geleden was het Antwerpse universi- teitslandschap versnipperd. Er was nood aan verandering. Alain Verschoren, rector van de Universiteit Antwerpen en voormalig RUCA- rector: “Als je de studenten iets wil meegeven voor het leven, moet je de schaal vergroten.
Ofwel ga je mee met je tijd, ofwel ben je een dinosaurus en sterf je uit.” Carl Reyns, voor- malig UFSIA-rector, vult aan: “Een belangrijke externe trigger die de fusie versneld heeft, was de Bologna-hervorming en de invoering van de bachelor-master-structuur.”
Hoewel de instellingen bij het begin van de een- making bang waren dat ze hun eigenheid zouden verliezen, is er bij het opmaken van de balans
• orga n is a tie •
De H van hip hip hoera UAntwerpen
reden om te feesten. Verschoren: “Ik ben ervan overtuigd dat de verschillen zijn weggewerkt. We zijn nu echt één universiteit. Op tien jaar tijd is de universiteit een fi nancieel gezonde instelling geworden. De studentenaantallen zijn exponen- tieel gestegen, van 7500 in 2003 tot ongeveer 20 000 nu. De universiteit geniet bekendheid in binnen- en buitenland, en kan qua output een indrukwekkend palmares voorleggen.” Ook Josse Van Steenberge, voormalig UIA-rector, blikt met trots terug op de voorbije tien jaar: “We hebben de fusie niet alleen meegemaakt, maar we heb- ben ze ook mee gemaakt.”
Verschoren: “De bedoeling is de volgende jaren vooral in kwaliteit te groeien. Ik wil dat het niveau verscherpt wordt en dat we op bepaalde thema’s de beste in Vlaanderen worden. In negen domeinen behoort het Antwerpse onderzoek nu al tot de wereldtop: geneesmiddelenonderzoek, ecologie en duurzame ontwikkeling, transport
materiaalkarakterisatie, neurowetenschappen, sociaal-economisch beleid en geschiedenis van de grootstad. Onze uitdaging wordt het combi- neren van kwantiteit met kwaliteit, van trots met bescheidenheid. Ik ben erg fi er op onze universi- teit zoals ze nu is, en kijk vol verwachting uit naar de volgende tien jaar.”
UAntwerpen blies op 15 oktober in stijl tien kaarsjes uit. Van de partij waren heel wat beken- de alumni zoals minister-president Kris Peeters en auteur Yannick Dangre, en ook eredoctor Jan Decleir ontbrak niet. De feestelijkheden vonden plaats in de Vlaamse Opera.
Aantal geïntegreerde medewerkers (op 1 oktober 2013)
Academisch personeel
Administratief en technisch personeel
TOTAAL
Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen 112 10 122
Faculteit Ontwerpwetenschappen 166 16 182
Faculteit Letteren en Wijsbegeerte 48 5 53
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
47 5 52
Centrale diensten 1 41 42
TOTAAL 374 77 451
Totaal aantal medewerkers UAntwerpen op 1 oktober 2013: 4907
Jill Meirte, Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie:
“Ik denk dat de integratie ons onderzoek alleen maar ten goede zal komen en voor meer samenwerkingen en synergieën met andere onderzoeksgroepen zal zorgen.
Daarnaast is het ook een goede zaak voor onze profi le-
ring naar de buitenwereld.”
• orga n is a tie •
Na een jarenlange voorbereiding werd de integratie van de academische hogeschool- opleidingen in 2013 een feit. Op 1 oktober mocht de Universiteit Antwerpen twee compleet nieuwe faculteiten verwelkomen: Toegepaste Ingenieurs- wetenschappen en Ontwerpweten schappen. De opleiding Revalidatiewetenschappen en Kine- sitherapie werd een nieuwe vakgroep binnen de Faculteit Geneeskunde en Gezondheids- wetenschappen. De Faculteit Letteren en Wijs- begeerte kreeg er het Departement Vertalers en Tolken bij.
De I van integratie hogeschoolopleidingen
De universiteit groeide sterk op het vlak van studenten. Vlak voor de jaarovergang stond de teller op om en bij de 20 000 studenten, verdeeld over negen faculteiten, op negen verschillende campussen, alle op toplocaties in Antwerpen.
Daarnaast bracht de hele integratiebeweging met de komst van honderden gemotiveerde do- centen en wetenschappers een bijzondere groei in expertise met zich mee, en ook op de centrale diensten mocht de universiteit heel wat nieuwe gezichten verwelkomen: alles samen goed voor een groei richting 5000 medewerkers.
Na de integratie barst de universiteit – of be- ter: de infrastructuur van de universiteit – uit haar voegen. Ze breidt volop uit. Op de buiten- campussen staan daarom de komende jaren meerdere bouwprojecten op de agenda.
Sabine De Clercq, studietrajectbegeleider Faculteit Ontwerpwetenschappen:
“De integratie was voor mij en mijn collega’s een grote
aanpassing. Het spreekt voor zich dat de overstap naar de
universiteit en de oprichting van een nieuwe faculteit een
grote impact had op onze werking. Gelukkig werken we
bij de faculteit met een team van gemotiveerde collega’s
• onder z o e k •
Een kwart van de Belgen heeft de voor- bije vier jaar in armoede geleefd. Dat blijkt uit het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2013, de publicatie die jaarlijks aantoont dat de Universiteit Antwerpen over veel expertise op het vlak van armoede(bestrijding) beschikt.
Om uit de armoede te blijven, heeft een alleen- staande 1000 euro, een alleenstaande met één kind 1300 en een koppel met twee kinderen 2100 euro per maand nodig. Wie minder verdient, mag zichzelf offi cieel arm noemen volgens het jaarrapport Armoede en Sociale Uitsluiting. Dat geldt voor 15,3% van de Belgen, meer dan één op zeven. Alleenstaande ouders, werklozen, gepen- sioneerden... ze lopen allemaal extra risico.
De J van Jaarboek Armoede
Het Jaarboek Armoede wordt sinds 1991 jaarlijks gepubliceerd door het onderzoekscentrum OASeS (Ongelijkheid, Armoede, Sociale uitslui- ting en de Stad) van UAntwerpen. Het is het summum van haar maatschappelijk onmisbare onderzoekslijn ‘Armoede, sociale ongelijkheid en sociale uitsluiting’. Binnen deze onderzoekslijn komen onder meer thema’s als armoedebeleid en armoedebestrijding; armoede, welvaartsstaat en migratie; cultuur en armoede aan bod.
Naar aanleiding van het verschijnen van het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2013 organiseerde OASeS eind 2013 het colloquium
‘Solidariteit en herverdeling in duet of duel’.
Centraal stond de roep naar meer herverdeling
als instrument voor structurele armoedebestrij- ding. De armoede in ons land is doorheen de jaren grotendeels stabiel gebleven, maar opvallend is dat meer mensen in armoede leven voor een kortere periode. Hooggeschoolden, studenten en werknemers ontsnappen daarbij sneller uit de armoede dan laaggeschoolden, werklozen en gepensioneerden. Bovendien nam de kinder- armoede wel signifi cant toe.
OASeS bereikt met haar Jaarboek Armoede telkens een groot publiek en heel wat media-aandacht.
De Universiteit Antwerpen hoopt op deze manier haar steentje bij te dragen aan de bestrijding van armoede in België.
Het boek wordt warm onthaald als relatiegeschenk, maar kan ook door particulieren aangekocht worden. Het boek (Nederlands/Engels) telt 108 pagina’s, kost 27 euro en is te verkrijgen bij de Antwerpse boekhandels Copyright, Standaard Boekhandel (Meir en Huidevettersstraat), Boekenmarkt De Markies, De Groene Waterman en via uitgeverij ASP.
• orga n is a tie •
Ter gelegenheid van haar tiende ver- jaardag zette de Universiteit Antwerpen in 2013 haar omvangrijke collectie hedendaagse kunst in de kijker. Het nieuwe boek Kunst op de Campus is een pareltje.
De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebrei- de, boeiende collectie van om en bij de 1100 schilderijen, sculpturen en andere uitingen van hedendaagse kunst. Topwerken van bijvoorbeeld Sam Dillemans en Fred Bervoets sieren de muren van de Stadscampus, en op de buitencampussen verrijzen beeldhouwwerken van Yvan Theys en Jean Bilquin. Kunst is alomtegenwoordig op de universiteit.
In het kunstboek Kunst op de Campus wisselen na- men van bekende artiesten af met die van jonge, veelbelovende kunstenaars. De geselecteerde werken worden kort omschreven en geduid. De foto’s geven het kunstwerk weer, samen met de
De K van Kunst op de Campus
sfeer van de ruimte waarin het geplaatst werd, want de universiteit is ook fi er op haar gebouwen.
Ernest Van Buynder, voorzitter van de commissie Kunst op de Campus: “Kunst dwingt onbewust respect af voor de omgeving. Daarom brengen we onze schilderijen en sculpturen niet onder in een afgebakend ‘museumpje’, maar integreren we ze in de leefwereld van personeel en studen- ten. Want kunst is als wetenschap: ze zijn allebei grensverleggend.”
Dankzij een samenwerking met de Antwerpse stadsgidsen kunnen bezoekers een kunstrond- leiding volgen op de Stadscampus, Campus Middelheim en Campus Drie Eiken. Het kader van deze rondleidingen is uniek: kunst ontdekken in een academische omgeving terwijl je een mooie (natuur)wandeling maakt en van bijzondere architectuur geniet.
Naast leerstoelen waren er in 2013 ook heel wat bedrijven die een beurs financierden, zoals de PhD Research Grant van KPMG Belastingconsulenten. Met die fi nanciële on- dersteuning kan een werk nemer van KPMG zich als doctoraatsstudent aan onze Antwerp Tax Academy verdiepen in het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek binnen het fi s- caal recht. “Dat overheden en gerenommeer- de bedrijven met ons in zee willen gaan, kan alleen maar betekenen dat we wel degelijk ex- pertise te bieden hebben”, aldus rector Alain Verschoren.
Het Universiteitsfonds zamelde vorig jaar 650 400 euro in, allemaal giften van bedrij- ven, organisaties en particulieren. Steeds meer mensen kiezen er bovendien voor om bij hun overlijden een deel van hun vermogen aan de Universiteit Antwerpen te schenken, en daarmee de wetenschap ook na hun dood een duwtje in de rug te geven. In 2013 orga- niseerde de universiteit voor het eerst een info namiddag voor alumni ouder dan 60 jaar.
Zij leerden hoe ze de universiteit in hun testa- ment kunnen opnemen.
• d ien s tv e rl en in g •
In 2013 leverde ook het Universiteitsfonds het bewijs dat de Universiteit Antwerpen op de kaart staat. Twee nieuwe leerstoelen zagen het levenslicht: de Leerstoel Provinciaal en Lokaal Personeelsmanagement en de Leerstoel Gezond heidsrecht en Gezondheidsethiek.
Andere leerstoelen werden verlengd, wat het totaal op 28 leerstoelen brengt.
De L van leerstoelen
Gezondheidsrecht en gezondheidsethiek
Wie zich wilde bekwamen in het gezondheids- recht moest tot voor kort naar het buitenland.
De leerstoel Gezondheidsrecht en Gezondheids- ethiek, oftewel de Antwerp Health Law and Ethics Chair (AHLEC) bracht daar verandering in: een primeur voor België. Prof. dr. Thierry Vansweevelt (Faculteit Rechten), promotor van de leerstoel:
“Het onderwijsprogramma zal het gezond- heidsrecht en de gezondheidsethiek volledig
overspannen. De leerstoel moet daarnaast een stimulans geven voor kritisch en kwaliteitsvol onderzoek, en focust ook op dienstverlening.” De nieuwe leerstoel is verankerd in de Universiteit Antwerpen, maar kwam interuniversitair en met de steun van verscheidene partners tot stand.
Provinciaal en Lokaal Personeelsmanagement
De Leerstoel Provinciaal en Lokaal Personeels- management kwam er met medewerking en fi nanciering van de Provincie Antwerpen. De in- vulling ervan werd toevertrouwd aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. De uitda- ging van de leerstoel is een duidelijk profi el van de overheidswerknemer in de 21e eeuw schetsen.
In Vlaanderen werken ongeveer 170 000 mensen voor een lokaal bestuur, in bijna 500 verschil- lende rechtsposities. De bedoeling is om alle personeels leden – zonder onderscheid tussen statutairen en contractanten – van dezelfde
• onder w ij s •
De M van master in de epidemiologie
Grondlegger van de opleiding en zelf epidemio- loog is prof. dr. Joost Weyler (Faculteit Genees- kunde en Gezondheidswetenschappen). “De epidemioloog is onmisbaar geworden bij de opzet, uitvoering en analyse van het toegepast medisch wetenschappelijk onderzoek, en bij het ontwikkelen van een beleid rond volksgezond- heid. Veel collega’s rollen min of meer toevallig in het vakgebied, en beseffen gaandeweg dat een extra opleiding noodzakelijk is.”
Weyler bleef niet bij de pakken zitten en stampte de master in de epidemiologie uit de grond. De unieke opleiding richt zich op studenten met een
Wetenschappen, maar zij-instromers met prak- tijkervaring zijn ook welkom. De masteropleiding epidemiologie telt 120 studiepunten, wat over- eenkomt met twee jaar voltijdse studie. Practica en stage maken deel uit van de modulair opge- bouwde opleiding.
De Universiteit Antwerpen pakte vorig jaar uit met een nieuwe masteropleiding in de epidemiologie. De opleiding is uniek in Vlaanderen.
In België zijn er enkele tientallen epidemiologen actief, en ze worden steeds talrijker. Het beroep is in Vlaanderen echter niet offi cieel erkend, en er worden nergens academische opleidingen aangeboden. De nieuwe opleiding beantwoordt aan een noodzaak: ze vormt een opportuniteit voor mensen die de gezondheidszorg in Vlaande- ren van binnenuit kennen en gemotiveerd zijn om met moderne epidemiologische methoden bij te
In deze nieuwe reeks stappen we achter de schermen van het baanbrekende onderzoek van de Universiteit Antwerpen.
Kijk mee tussen atomen met de sterkste microscoop ter wereld, ontdek drugssporen in het rioolwater, kijk dwars door schilderijen en ontdek er verborgen meesterwerken van grootmeesters als Van Gogh en Goya.
In samenwerking met
Vanaf donderdag 21 maart om 20.30 uur.
• orga n is a tie •
In 2013 hing de Universiteit Antwerpen haar communicatiecampagne op aan de docu- mentairereeks Behind the Science. Een absolute primeur, want het was de allereerste Vlaamse productie op National Geographic Channel.
In maart en april scoorde de Universiteit Antwerpen op National Geographic Channel in Vlaanderen en Nederland met de vijf delige reeks Behind the Science. Elke afl evering nam de kij- ker mee achter de schermen van het baanbrekende wetenschappelijke onderzoek van de universi- teit. Er kwamen vijf thema’s aan bod: Verborgen meesterwerken, Drugsriolen, Tussen de Atomen, Hernieuwbare energie en Eco- economie. Stuk voor stuk domeinen waarin UAntwerpen tot de wereld- top behoort. De reeks werd een succes, en groeide in Vlaanderen uit tot het derde best bekeken programma op National Geographic Channel.
De N van National Geographic
Met Behind the Science stapte de universiteit af van de klassieke communicatiecampagne van een hogeschool of universiteit. “We wilden laten zien dat onze wetenschappers niet in een ivoren toren leven. De populair-wetenschappelijke aanpak van National Geographic Channel is daarvoor erg geschikt. Iedereen mag, nee moet, weten wat we doen en waarom al dat onderzoek ook voor de maatschappij belangrijk is”, zegt rector Alain Verschoren. “Via de reeks probeerden we kan di- daat- studenten warm te maken om te studeren aan onze universiteit. Met succes, want onze info- dagen trokken meer volk dan in 2012”, concludeert Jan Dries, departementshoofd Communicatie.
De Universiteit Antwerpen sleepte met haar campagne, uitgewerkt door communicatiebureau LDV United, de EUPRIO Award 2013 in de wacht, een bekroning voor de beste communicatie-
campagne in het Europese hoger onderwijs.
De jury was vol lof over de samenwerking met National Geographic Channel en noemde de pro- grammareeks Behind the Science een schitterend voorbeeld van wetenschapscommunicatie. De reeks werd naar het Engels vertaald, en leverde ons heel wat media-aandacht op, ook interna- tionaal.
• orga n is a tie •
De O van hernieuwde opdrachtverklaring
> De Universiteit Antwerpen is een jonge, dynamische en toekomstgerichte universiteit. Ze integreert de troeven van haar historische wortels in haar ambitie positief bij te dragen aan de samenleving.
> De Universiteit Antwerpen ontwikkelt, ontsluit en verspreidt wetenschap- pelijke kennis door onderzoek, onderwijs en dienstverlening in een geest van academische vrijheid en verantwoordelijkheid.
> De Universiteit Antwerpen is actief pluralistisch. Vanuit die geest stimuleert ze kritisch onderzoek en onderwijs, refl ectie en debat over wetenschappelijke, maatschappelijke, levensbeschouwelijke en ethische vragen.
> De Universiteit Antwerpen verricht creatief en innovatief wetenschappelijk onderzoek dat streeft naar internationale excellentie. Ze stimuleert zowel het fundamenteel als het toegepast onderzoek en de valorisatie daarvan.
> De Universiteit Antwerpen biedt academisch onderwijs van internationaal niveau aan, dat verweven is met wetenschappelijk onderzoek. Haar onder- wijs is gericht op het ontwikkelen en integreren van kennis, vaardigheden en attitudes die haar studenten voorbereiden op het opnemen van maatschap- pelijke verantwoordelijkheid.
> De Universiteit Antwerpen stimuleert het maatschappelijk debat en hecht groot belang aan de wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverle-
> De Universiteit Antwerpen is actief in een mondiale samenleving en ze sti- muleert de internationale oriëntatie van haar studenten en personeelsleden.
> De Universiteit Antwerpen zet zich in voor de vooruitgang van haar stad en regio. Samen met de leden van de Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen neemt ze verantwoordelijkheid op voor het hoger onderwijs in de Antwerpse regio.
> De Universiteit Antwerpen is gehecht aan haar nauwe, historische banden met het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en de Antwerp Management School. Ze ambieert constructieve samenwerking op het vlak van onder- zoek, onderwijs en dienstverlening. Ook deelt ze haar expertise met over- heden en partners uit de private sector.
> De Universiteit Antwerpen biedt ruimte aan diversiteit en geeft gelijke kansen en maximale ontplooiingsmogelijkheden aan haar personeels leden en stu- denten.
> De Universiteit Antwerpen draagt zorg voor de kwaliteit en de duurzaam- heid van haar activiteiten. Ze handelt in de omgang met haar studenten, personeelsleden en andere belanghebbenden constructief, respectvol en met een open geest.
In 2013 herformuleerde de Universiteit Antwerpen haar opdrachtverklaring.
Die vormt het fundament van alle toekomstige beleidsbeslissingen.
De Universiteit Antwerpen is geen eiland op zich. Geen loze slagzin, want in 2013 ging ze heel wat samenwerkingsverbanden aan, zowel nationaal als internationaal.
CQU-UA Joint Institute of Transport and Logistics
De Universiteit Antwerpen heeft heel wat expertise op het vlak van haven, transport en logistiek in huis. Dat weten ze ook in China, waar de universiteit in grootstad Chongqing een nieuw samenwerkingsakkoord sloot rond de oprichting van een instituut voor transport en logistiek. Een logische stap: Chongqing is een van de belang- rijkste groeiregio’s in China, met een fenomenale economische ontwikkeling, zowel op het gebied van diensten als van industrie. Al meteen trokken vier Antwerpse professoren naar China om er te doceren binnen een nieuwe masteropleiding, en binnenkort komen de beste studenten van die
De P van partnerships
• orga n is a tie •
Start it @kbc
UAntwerpen werd partner van Start it@kbc, een pro- ject op maat van geëngageerde jonge ondernemers, die iets voor elkaar willen betekenen in een hechte start-up community. Op zeven verdiepingen van de Boerentoren krijgen ze gratis professionele begelei- ding van de universiteit en topbedrijven zoals KBC, Cronos, Mobile Vikings en Accenture. De samen- werking biedt een absolute meerwaarde voor de workshops en Innovation Labs van de opleiding Toegepaste Economische Wetenschappen, waar masterstudenten leren een businessplan op te stellen, een patent aan te vragen en kunnen nagaan of hun idee rijp is voor een echte onder- neming.
ExaScience Life Lab
Samen met Intel, Janssen Pharmaceutica, imec en de vier andere Vlaamse universiteiten opende de Universiteit Antwerpen het ExaScience Life Lab. Dit gloednieuwe lab moet het onderzoek binnen de levenswetenschappen een extra boost geven. High performance computing kan leiden tot nieuwe inzichten en doorbraken binnen de levenswetenschappen en de biotechnologie. Het inzetten van supercomputers zal in de toekomst dan ook een even strategische rol gaan spelen als laboratoriumonderzoek.
ERC Synergy Grant
Een team internationale wetenschappers onder- zoekt in het kader van een ERC Synergy Grant de impact van het fosforprobleem. De Univer- siteit Antwerpen levert met prof. Ivan Janssens (Faculteit Wetenschappen) de enige Belg die deze prestigieuze toelage kon verwerven. De Synergy Grant wordt uitgereikt door de European Research Council (ERC) en gaat naar selecte groepjes wetenschappers, die (over lands grenzen heen) samen belangrijke wetenschappelijke topics aanpakken. Het team van onderzoekspro- ject IMBALANCE-P zal de veranderingen in de verhoudingen tussen koolstof, fosfor en stikstof in de verschillende ecosystemen op aarde onder- zoeken, en daarbij nagaan wat de impact is van het onevenwicht tussen deze drie elementen voor het leven op aarde en de gehele samenleving.
partnerships
• orga n is a tie •
• d ien s tv e rl en in g •
De Universiteit Antwerpen wil positief bijdragen aan de samenleving, op verscheidene manieren. In 2013 zette ze haar schouders onder de actie Vecht mee tegen Alzheimer. Niet toeval- lig, met ‘onze’ prof. Christine van Broeckhoven hebben we een toponderzoekster in huis.
UAntwerpen verkocht buttons met het logo van de actie en organiseerde een quiz met meer dan zeventig ploegen. Zo zamelden we 11 000 euro in.
Music for Life
Eind 2013 nam de Universiteit Antwerpen ook en- thousiast deel aan de Music for Life- campagne.
In tegenstelling tot eerdere edities gooide Studio Brussel het ditmaal over een andere boeg, en mocht iedereen zelf een goed doel voorstellen.
De universiteit koos voor APOPO, de organisatie die ratten traint om landmijnen en tuberculose op te sporen, en dat met technieken die hier in Antwerpen ontwikkeld zijn. De vele initiatieven ter ondersteuning van de actie schoten op de
De Q van Alzheimerquiz
paddenstoelen uit de grond. Er werden pluchen ratjes, marsepein en truffels verkocht, honderden medewerkers kwamen samen om te Ontbijten for Life, en ook de studentenrestaurants en de Universiteitsbibliotheek droegen met Komida for Life en Boetes for Life hun steentje bij. De inspan- ningen wierpen vruchten af: UAntwerpen zamelde 16 489 euro in. Daarmee
kunnen drie HERO-ratjes opgeleid worden.
L e i d e n R a n k i n g
T i m e s H i g h e r E d u c a t i o n W o r l d U n i v e r s i t y R a n k i n g
Q S T o p 5 0 U n d e r 5 0
Q u a c q u e r e l l i - S y m o n d s ( Q S ) W o r l d U n i v e r s i t y R a n k i n g
• orga n is a tie •
De Universiteit Antwerpen doet het steeds beter in internationale rankings, met als absolute uitschieter een knappe dertiende plek in de Top 50 under 50.
Op het vlak van internationale onderzoekssa- menwerking staat de Universiteit Antwerpen wereldwijd aan de top. Maar liefst 62% van de papers komt tot stand dankzij internationale dwarsverbanden. Het gevolg: een mooie dertien- de plaats op de prestigieuze Leiden Ranking. De Antwerpse universiteit eindigt daarmee ruim voor de andere Vlaamse universiteiten.
Ook op de andere onderdelen van de ranking scoort onze universiteit goed. Op het vlak van
De R van ranking
algemene samenwerking staat ze opnieuw op de eerste plaats van alle Belgische universiteiten.
Niet minder dan 81,9% van de papers kwam tot stand door samenwerking. Dat is goed voor de 36ste plaats wereldwijd.
Amper een jaar eerder was onze universiteit nieuwkomer in de top 200 van de prestigieuze Times Higher Education World University Ranking. In 2013 steeg ze meteen 28 plaatsen, van 192 naar 164.
De Quacquerelli-Symonds (QS) World University Ranking, die jaarlijks een 800-tal instellingen wereldwijd vergelijkt, noteert een stijging van elf plaatsen, van 196 naar 185.
De QS Top 50 Under 50 rangschikt wereldwijd de universiteiten die jonger dan vijftig jaar zijn. In dat lijstje stegen we twee plaatsen, en belandden we op de dertiende stek.
“Het belang van dergelijke rankings mag niet overschat worden, maar onze mooie plaatsen bewijzen wel dat we internationaal meespelen”, zegt rector Alain Verschoren. “We noemen onszelf graag een jonge, dynamische onderzoeks- universiteit met een internationale uitstraling.
Die stelling klinkt des te krachtiger en geloof- waardiger als je goed scoort in een ranking.”
• o n d e rw ij s •
Negentig studenten van de Master Sociologie legden in januari 2013 hun examen statistiek af met behulp van een iPad. Een Belgische primeur, en het scheelde meteen een berg papier.
“Voor dit vak moeten de studenten thuis oefe- ningen maken met ingewikkelde statistische modellen. Als output hadden ze vroeger zo’n honderd bladzijden papier, die ze op het examen moesten toelichten. Als we alle papierwerk op elkaar legden, kwamen we aan een meter papier.
Daarom gooiden we het over een andere boeg”, zegt prof. Dimitri Mortelmans.
De studenten kregen hun oefeningen digitaal mee naar huis zodat ze die konden overzetten op de iPad. Op het examen hadden zowel de twee examinatoren als de student een minicomputer voor zich. De resultaten op dat scherm werden op een groter computerscherm geprojecteerd. “Het
afkijken, dat zou wel erg opvallen”, zegt prof.
Mortelmans. “Het is ook veel handiger dan een laptop. Het is niet fi jn om tegen zo’n muur van een portable aan te kijken, dat verstoort het ge- sprek. Een iPad ligt gewoon discreet op tafel.”
In colleges wordt al langer gebruik ge- maakt van iPads en andere technolo- gische hulpmiddelen. De digitalisering heeft inmiddels haar nut bewezen, waardoor steeds meer professoren overschakelen naar een elektronische manier van examineren. Waar in academiejaar 2009-2010 nog maar 2508 studenten een examen elek- tronisch afl egden, was dit cijfer twee jaar later al verdubbeld. Maar liefst
11 178 examens werden toen elektronisch afge- nomen. Vorig academiejaar steeg dit aantal nog verder, naar 5624 studenten en 12 467 examens:
een stijging van 11,52%. Elektronische examens
De S van statistiekexamen op iPad
• onder w ij s •
Voor studenten is het een weerkerend fenomeen, maar ook docenten en professoren worden geregeld aan een examen onderworpen.
Zo moesten in 2013 heel wat docenten aantonen dat ze de Engelse taal voldoende machtig zijn.
Het zogenaamde Integratiedecreet uit 2012 bevat ook een luik over de taalkennis van het onder- wijzend personeel. De tekst legt een aantal eisen op: zo moeten docenten die in het Engels onder- wijzen, aantonen dat ze de taal van Shakespeare vlot beheersen. Onder meer docenten die een diploma in het Engels behaalden aan een Engels- talige instelling, worden vrijgesteld, maar de meeste anderen moeten een C1-certifi caat verwerven.
De T van taaltest voor docenten
Op de Universiteit Antwerpen moeten 257 docen- ten hun kennis van het Engels bewijzen, en elk jaar komen er nog bij. Zij kunnen deelnemen aan de interuniversitaire taaltest ITACE (Inter- university Test of Academic English), mee ontwik- keld door Linguapolis, het taalinstituut van de Universiteit Antwerpen. In 2013 namen al meer dan de helft van de academici deel aan de test.
Liefst 87% slaagde voor de test.
Ook de andere docenten kunnen via die weg hun C1-certifi caat behalen. De universiteit helpt hen daarbij met raad en daad. Zo werden er meerdere
remediërings- en vervolmakingstrajecten uitge- stippeld. De Universiteit Antwerpen zet breed in op internationalisering. Een voldoende kennis van het Engels maakt daar wezenlijk deel van uit.
• st u d e n te n •
2013 was ook voor de studenten van de Universiteit Antwerpen een geslaagd jaar. Heel wat studenten blonken uit en sleepten prestigi- euze prijzen in de wacht.
Jeffrey Thys werd in de bloemetjes gezet als Sportieve Universiteitsstudent 2013, omdat hij erin slaagde zijn topsportcarrière succesvol te combineren met zijn universitaire studie. Met de Belgische nationale hockeyploeg trok hij in de zomer van 2012 naar de Olympische Spelen in Londen. In diezelfde periode haalde hij zijn diploma Toegepaste Economische Wetenschap- pen: Bedrijfskunde, met onderscheiding. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Vlaamse Studentensportfederatie (VSSF).
Eindlaureaat van de Vlaamse Regulator voor de Media was Bram Roosens (Politieke en Sociale Wetenschappen, Communicatiewetenschappen, 2013) met zijn masterproef over nieuwe reclame-
De U van uitblinkende studenten
strategieën voor digitale televisie. Hij voerde onderzoek naar het effect van humoristische fi lmpjes en bumperfi lmpjes op het doorspoel- gedrag van Vlaamse televisiekijkers.
Drie studenten van de Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen vielen in de (hockey) prijzen en ontvingen een Gouden Stick. Felix Denayer won voor de tweede keer de Gouden Stick Heren, Aline Fobe won de Gouden Stick Beloften Meisjes en Alexander Hendrickx won de Gouden Stick Beloften Jongens.
Matthias Deneckere (Politieke en Sociale Weten- schappen, Master-na-Master in de Internationale Betrekkingen en de Diplomatie, 2012) sleepte de Euro-Atlantische prijs in de wacht, voor zijn scriptie over de Amerikaanse terughoudend- heid ten opzichte van de militaire interventie in Libië. Promotor was prof. dr. Tom Sauer. De prijs werd uitgereikt door minister Didier Reynders.
De Dienst Cultuur en Evenementen van de Universiteit Antwerpen zat ook in 2013 niet stil. Naast een uitgebreid cultuuraanbod voor studenten vonden er meerdere boeiende tentoonstellingen plaats.
De V van tentoonstelling Vlamigrant
• orga n is a tie •
Heimwee naar Wilrijk
Op Campus Drie Eiken vond de tentoonstelling Heimwee naar Wilrijk plaats. UAntwerpen organi- seerde deze expo in samenwerking met cultuur- centrum De Kern. Foto’s van Wilrijkenaars die op de een of andere manier verbonden zijn met elkaar en met Wilrijk werden getoond doorheen een glazen kunstwerk. Met dit kunstproject wilde de universiteit de banden met het district Wilrijk aanhalen.
Campuscrack
In 2013 vierde de Universiteit Antwerpen haar tiende verjaardag. Het Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten organi- seerde daarom in samenwerking met Kunst op de Campus de kunstwedstrijd Campuscrack. Alle creatieve personeelsleden, oud-personeels leden, studenten, alumni en leden van de Antwerp Management School en het UZA werden aange- spoord deel te nemen. De geselecteerde kunst- werken werden tentoongesteld in de patio van de Grauwzusters.
Vlamigrant
In samenwerking met Atlas organiseerde de cultuurdienst in de Universiteitsbibliotheek de expo Vlamigrant, een verrassende expositie, die een onthullende blik op de verborgen geschiede- nis van de Vlaamse emigratie biedt. Aan de hand van foto’s, brieffragmenten en getuigenissen van Vlamingen kwamen bezoekers te weten hoe het hen in het buitenland vergaat. De successen en mislukkingen van 500 jaar migratiegeschiedenis van Vlaamse landverhuizers, gelukzoekers, oorlogs- en klimaatvluchtelingen toonden een boeiend multicultureel Vlaanderen. De expo ka- derde tevens in het verhaal van de Red Star Line, het museum dat in 2013 de deuren opende.
De Universiteit Antwerpen organiseert talrijke workshops, interactieve themadagen en wedstrijden voor leerlingen van de lagere en secundaire school. Al die activiteiten lok- ten duizenden enthousiaste jongeren naar onze campussen.
De W van wetenschapscommunicatie
Chemiestudent voor één dag
De Universiteit Antwerpen maakt scholieren graag warm voor een opleiding tot chemicus.
Redoxchemie en organische reacties vormen be- langrijke onderdelen van de leerstof chemie van de laatstejaars wetenschappen van het secundair onderwijs. Beide onderwerpen stonden in januari 2013 op het programma. Tijdens een hoorcolle- ge, oefeningensessie en practicum behandelde UAntwerpen een aanzienlijk deel van het leer- stofpakket. Tegelijk kwamen de leerlingen meer te weten over alle aspecten van leven en stude- ren aan de universiteit.
Dag van de Wetenschap
Op zondag 24 november vond de derde Dag van de Wetenschap plaats. Ook UAntwerpen werk- te een divers en kindvriendelijk aanbod uit op Campus Drie Eiken en in het EcoHuis. Het jonge publiek kon zelf komen experimenteren, onder- zoeken, uitproberen en vragen stellen. Doktertje
beestjes in proper water en het belang van biodi- versiteit voor een gezond leefmilieu, meezoeken naar de oorzaken van zenuwziekten, en de gehei- men van je eigenste moleculefabriek (je lichaam) ontdekken: het was allemaal mogelijk.
Fusieshow Plasma. Fusie? Energie!
Een fascinerende, wetenschappelijke en inter- actieve show over kernenergie, dat was Plasma.
Fusie? Energie! De show werd georganiseerd door het Centrum Nascholing Onderwijs en de Facul- teit Wetenschappen, in 2013 al voor de vierde keer.
Gespreid over zes voorstellingen kwamen meer dan 3000 leerlingen uit 63 Vlaamse en Zuid-Ne- derlandse scholen kijken. Tijdens de voorstelling ontwierp het publiek – met wat hulp van de presentator – zelf een fi ctieve fusiecentrale, naar het voorbeeld van de zon, de kernfusiereactor bij uitstek. Aansluitend bij de show konden de leerlin- gen een extra keuzeactiviteit volgen. Leerkrachten konden deelnemen aan een voorbereidende scho-
• d ien s tv e rl en in g •
Kinderuniversiteit
Een groep van zo’n duizend kin- deren tussen 8 en 14 jaar maakte in maart 2013 voor de negende keer kennis met de wondere wereld van de Universiteit Antwerpen. Speci- aal voor hen hadden de professoren lessen en experimenten voorbereid op kindermaat. Een buitenkansje voor wie altijd al wilde weten hoe een raket werkt, hoe je een bruisbal maakt of hoe botten na een breuk weer aan elkaar groeien. Filosoferen over het bestaan, het menselijk lichaam bestuderen, het wereldwijde web ontrafelen, koken met stikstof of autorijden op gebakken lucht:
het stond allemaal op het programma.
Ook bekende gezichten verleenden hun medewerking aan de Kinderuniversiteit: Stijn Meuris kwam vertellen over de verbazende wereld van het heelal en Rick de Leeuw legde
Fysiolabo’s
Ook op de derde verdieping van Gebouw S op Campus Drie Eiken is het al hightech wat de klok slaat. Daar huizen sinds 2013 de nieuwe practicumlokalen van de Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen. Naast kersvers labomeubilair en gloednieuwe meettoestellen is ook de hard- en software die de faculteit aankocht het neusje van de zalm.
We zijn de enige Vlaamse universiteit die zoveel powerlabs ter beschikking heeft. Dankzij deze opstellingen en de LabTutor Online-applicatie kunnen onze studenten hun tijd in het labo zeer effi ciënt besteden. Ze kunnen de experimenten thuis online voorbereiden met behulp van vragen, casestudies op video en referen- ties naar publicaties. Het is voor de universiteit een uitdaging om continu up- to- date te zijn en de meest hoogtechnologische apparatuur voor wetenschappelijk onderzoek in haar bezit te hebben.
• o n d e rz oe k •
De Universiteit Antwerpen haalde in 2013 de krachtigste elektronenmicroscoop ter wereld in huis, de X-Ant-EM. De onderzoeks- groep EMAT (Electron Microscopy for Materials Science), die ook al met de Qu-Ant-EM pronkt, bevestigt zo haar positie als wereldtopper in het nano-onderzoek.
“In 2010 konden we ons niet voorstellen dat we vandaag al een nieuwe, nog straffere microscoop zouden hebben”, vertelt prof. Staf Van Tendeloo (EMAT). “Maar de Qu-Ant-EM wordt bijna dag en nacht gebruikt, iedereen wil ermee werken. Onze onderzoeksgroep groeide op tien jaar tijd van 25 naar 60 wetenschappers, en ook de industrie doet steeds vaker een beroep op onze expertise.”
En dus werden er veel sneller dan verwacht plan- nen gesmeed voor een nieuwe, nog krachtigere microscoop, de X-Ant-EM. “De X staat voor X-ray, de Ant voor Antwerpen en de EM voor Electron
De X van microscoop X-Ant-EM
microscoop is in alle opzichten een uniek exem- plaar. Hij werkt met maar liefst vier detectoren voor het opvangen van teruggekaatste X-stralen, wat resulteert in een veel preciezere en snellere beeldopname van het onderzochte materiaal.”
De beelden zijn bovendien haarscherp omdat de microscoop een gecorrigeerde lens heeft, die zelf ook nog eens correcties op de beelden uitvoert.
De foutenmarge wordt dus almaar kleiner.
Onder zoekers van UAntwerpen slaagden er zo in het logo van de universiteit op het oog van een fruitvlieg en zelfs op een menselijk haar te tekenen.
De X-Ant-EM elektronenmicroscoop leverde ons heel wat media-aandacht op. Zo berichtte Het Journaal op één uitgebreid over de mogelijkheden van de microscoop. Kostenplaatje van de nieuw- komer: vijf miljoen euro, met eigen middelen gefi nancierd door de EMAT-onderzoeksgroep.
Cyberpesten
Dat UAntwerpen expertise in huis heeft op het vlak van sociale media blijkt ook uit haar onderzoek rond cyberpesten. Zo is er het project Friendly ATTAC, waarin een educatieve computergame tegen cyberpesten ontwikkeld wordt. Partners in dit project zijn UAntwerpen (Onderzoeksgroep MIOS), UGent (Onderzoeksgroep Fysieke Activiteit, Fitheid en Gezondheid), de Vrije Universiteit Brussel (Onder- zoeksgroep WISE) en de HOWEST (Onderzoeksgroep ELIT).
Daarnaast deden medewerkers van het onderzoeksproject AMiCA (Automatic Monitoring for Cyberspace Applications) vorig jaar een oproep om digitale pers- berichten te verzamelen voor wetenschappelijk onderzoek. Op termijn wil de Universiteit Antwerpen software ontwikkelen die in staat is blogs, chatrooms en sociale netwerksites te monitoren met het oog op de automatische detectie van schadelijke of alarmerende berichten, foto’s en video’s. Beide projecten worden aangestuurd door promotor prof. Heidi Vandebosch en copromotor prof. Karolien Poels.
• o n d e rz oe k •
De Y van Youth 2.0
Jongeren stonden centraal in het thema- jaar van UCSIA, het Universitair Centrum Sint- Ignatius Antwerpen. Samen met onderzoeks- groep MIOS (Media & ICT in Organisations &
Society) van de Universiteit Antwerpen werkte het de internationale academische workshop Youth 2.0 uit. Deze lokte heel wat internationale top wetenschappers naar UAntwerpen.
Over de sociale media werd de voorbije jaren al heel wat geschreven en gedebatteerd. Ditmaal lag de focus uitsluitend op de relatie tussen jongeren en de sociale media, en werd nagegaan waarom het zo goed klikt tussen beide. Want wat doen tieners nu eigenlijk met Facebook en co, en wat doen de sociale media met hen? Welke
als jongeren sociale media gebruiken? Kunnen ze in hun ontwikkelingsproces worden bijgestaan, bijvoorbeeld voor wat betreft de omgang met inherente risico’s van sociaal mediagebruik?
De workshop Youth 2.0 bood een antwoord op al deze, en nog veel meer (onderzoeks)vragen. In- ternationale toppers in dit vakgebied, sprekers uit Nederland, Duitsland, Noorwegen, Amerika…, stelden allen samen meer dan vijftig onderzoeks- projecten voor. Aansluitend stonden er heel wat praktische workshops op de agenda, met thema’s als privacy op het net, de rol van sociale media in het onderwijs en cyberpesten. Youth 2.0 beves- tigde en verstevigde de positie van UAntwerpen als expert op het vlak van de sociale media.
UAntwerpen investeert niet alleen in werkende mensen die willen studeren, maar ook in (oud-)studenten die de arbeidsmarkt gaan veroveren of al even professioneel actief zijn. Op woensdag 27 februari maakten een massa stu- denten en alumni kennis met bijna 100 bedrijven tijdens het Talent Forum.
Op de beurs werden ook heel wat infosessies gegeven. Van een rekrute- ringscrisis was alvast niet veel te merken bij de aanwezige bedrijven.
• o n d e rw ij s •
De Z van zij-instroom
De aanpak werpt vruchten af, want jaar na jaar stijgt het aantal werkstudenten op UAntwerpen.
In het academiejaar 2009-2010 waren het er net geen 300, in 2013-2014 wordt de kaap van de 700 gerond: eind november 2013 stond de teller al op 650. Opvallend: de werkstudenten behalen gemiddeld betere cijfers dan de ‘traditionele’
studenten. “En ook de komende jaren verwach- ten we een verdere toename van het aantal inschrijvingen voor de werkstudententrajecten”, zegt De Vriendt.
Ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan organi- seerde Centrum WeST in samenwerking met de Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding eind 2013 een thema-avond rond zij- instroom, met als focus werkstudententrajecten, het specifi eke begeleidingsaanbod voor zij- instromers, en het profi el van de werkstudenten.
Op 2 december 2013 vierde Centrum WeST (Werken en STuderen) haar vijfjarig be- staan met een thema-avond over zij- instroom.
Het centrum begeleidt mensen die een beroeps - carrière willen combineren met een universitaire studie.
“Die combinatie is niet vanzelfsprekend”, vertelt Sabine De Vriendt (Centrum WeST). “Het vraagt een uitgekiende planning, veel doorzettingsver- mogen en discipline. Werkstudenten kunnen een beroep doen op onze begeleiding. We helpen hen de combinatie zo effi ciënt mogelijk te organise- ren. Zo bieden we onder meer blended leren aan.
Dat is een vorm van begeleide zelfstudie met een beperkt aantal contacturen.”
TOTAAL OPBRENGSTEN
UA 244,7 mio €
Werkingsuitkering 40,9%
99,9 mio €
Andere overheidstoelagen 3,3%
8,2 mio €
Fundamenteel Basisonderzoek
13,6%
33,2 mio €
Toegepast Wetenschappelijk Onderzoek
11,6%
28,5 mio €
Contractonderzoek en Wetensch. Dienstverl.
5%
12,2 mio €
Financiële opbrengsten 2,4%
6,0 mio € Andere opbrengsten
9,5%
23,3 mio € Andere opbrengsten
(kerntaken) 12,9%
31,5 mio €
Uitzonderlijke opbrengsten 0,8%
1,9 mio € Basisfi n.
44,2%
108,1 mio €
Onderzoek 25,2%
61,7 mio € Overheids-
opbrengsten 69,4%
169,8 mio €
Niet-overheids- opbrengsten
30,6%
74,9 mio €
Samenstelling van de opbrengsten
Het totaal van de opbrengsten bedraagt in 2013 circa 245 mio € en wordt voor circa 70% gevormd uit overheidsopbrengsten en voor circa 30% uit andere opbrengsten. De basisfi nanciering vertegen- woordigt 44,2% van de totale opbrengsten van de universiteit. De onderzoeksopbrengsten betreffen voor 25,2% overheidsopbreng- sten en voor circa 5% contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening.
• h e t j a ar i n c ij fe rs •
Het jaar in cijfers
Samenstelling van de kosten
Het totaal van de kosten bedraagt in 2013 circa 241 mio €. De procentuele samenstelling en absolute bedragen worden hier onder schematisch weergegeven. De kosten betreffen in hoofdzaak bedrijfskosten waarvan de personeelskosten ruim 67% vertegen- woordigen. De overige kosten betreffen voornamelijk de normale werkingskosten van de universiteit.
De Universiteit Antwerpen sloot het jaar 2013 af met een positief resultaat van 3,3 miljoen euro. Dit positief resultaat is het gevolg van het samenspel van zowel structurele als punctuele factoren.
Werkings- kost 24,2%
58,4 mio €
Afschrijvingen &
Voorzieningen 7,7%
18,7 mio € Personeels-
kosten 67,7%
163,2 mio €
Overige kosten
31,9%
77,1 mio €
Financiële kosten
0,2%
Uitzonderlijke kosten
0,2%
0,5 mio € Bedrijfs- kosten 99,6%
240,3 mio €
TOTAAL KOSTEN 241,3 mio €
© 2014 Universiteit Antwerpen Departement Communicatie
Redactie
Sabine Mous
Eindredactie
Peter De Meyer
Fotografie
Belga, Jan Crab, Stefan Dewickere, Vincent Jauniaux, Dries Luyten, Hugo Maertens, Jesse Willems Illustratie p. 5: Basia Dajnowicz
Vormgeving
Tulipa Grafi sche Communicatie
Druk
Drukkerij Wilda
Colofon
Negen faculteiten
Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen
Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Letteren en Wijsbegeerte
Ontwerpwetenschappen
Politieke en Sociale Wetenschappen Rechten
Toegepaste Economische Wetenschappen Toegepaste Ingenieurswetenschappen Wetenschappen
Vijf Research Centres of Excellence ECO (ecologie)
NANO (nanotechnologie) NEURO (neurologie) SOCIO (sociologie)
VAXINFECTIO (vaccinologie en infectieziekten)
27 postgraduaten
24 Engelstalige opleidingen 9 masters
7 master-na-masters 8 postgraduaten
Negen speerpunten op onderzoeksvlak Materiaalkarakterisering
Neurowetenschappen Beeldvorming
Ecologie en duurzame ontwikkeling Infectieziekten
Geneesmiddelenonderzoek
Sociaal-economisch beleid en organisatie De grootstad, geschiedenis en
hedendaags beleid
Haven, transport en logistiek
Onderzoeksgroeipolen Oncologie
Proteomic, genomics en metabolomics
Globalisering, Multi-level governance en federalisme
Klemtonen op onderwijsvlak Nexus onderwijs/onderzoek Internationalisering Competentiegericht Activering van de student 20 gerelateerde instituten en 48 gerelateerde centra
