Download Presentatie Inspiratietour BES Nijmegen – 11 november

(1)

Inspiratietour Aardgasvrije Projecten

Yvon de Ruijter (Aedes), Jazz de Vries, Fons Lustenhouwer (P31) 11 november 2021

Buurt Energie Systeem Hengstdal, Nijmegen

(2)

Andere bijeenkomsten Inspiratietours Aardgasvrije Projecten:

Telkens van 13.00-15.00u (digitaal)

- 7 december: Vraagbundeling schilrenovaties corporaties Noord-Hollandse DuurzaamheidsCoalitie, ism. BAM en Coen Hagendoorn

- 19 januari 2022: All-electric concept gestapelde bouw Emmeloord & proeftuin Nagele

Aanmelden via: Platform31 kennis- en netwerkorganisatie voor stad en regio - Inspiratietours aardgasvrije projecten

Attendeer ook je collega’s op deze reeks!

(3)

Programma

• Welkom & intro, Yvon de Ruijter, Fons Lustenhouwer

• Dico van Verseveld, Woonwaarts

• Dave Ploum, gemeente Nijmegen

• René van Egmond, Alliander Minibreak (5min)

• Judith van Hout, Woonwaarts

• Leon Schoonhoven, bewoner-eigenaar/particulier

• Vragenronde/uitwisseling (15min)

• Afsluiting (uiterlijk 15.00u)

(4)

Huisregels in MS-teams

1. Zet je microfoon op 'mute'.

2. Reageer of stel je vraag via de chat. Of steek een handje op. Wij geven je dan het woord.

3. De sessie wordt opgenomen.

4. Houd bij voorkeur de camera aan (tenzij je niet in beeld wilt komen).

5. Gebruik oortjes of een headset als je die hebt.

6. Houd uw mobiele telefoon gereed voor de menti-meter vragenrondes Click to add text

(5)

Vragen menti-meter

Pak je telefoon en ga naar www.menti.com Log in met de code: 5846 6464

En beantwoord de vragen.

(6)

Woonwaarts op weg naar het BES

Dico van Verseveld, Woonwaarts

(7)

woensdag 10 november 2021 | 7

Woonwaarts

• Stichting Woonwaarts heeft bezit in 3 gemeentes, Nijmegen, Beuningen en Druten.

• Telt ruimt 11.000 woningen.

• Fusie in mei 2019 tussen Standvast Wonen en de Gemeenschap.

• Jonge corporatie met oude wortels.

• In de gemeentes waar we actief zijn liggen hoge ambities Duurzaamheid, betaalbaarheid en nieuwbouw.

Dico van Verseveld Woonwaarts

Programmamanager Duurzaamheid

(8)

Woonwaarts op weg naar het BES.

Dico van Verseveld Woonwaarts

• In 2016 is het klimaatakkoord ondertekend en treed in 2020 in werking.

• Aedes ondertekend dit akkoord in 12-2019.

• De startmotor voor corporaties naar aardgasvrij.

• Alliander en de gemeente Nijmegen vraagt Woonwaarts in het BES.

• Pilot aardgasvrij door lokale oplossing d.m.v. het BES.

• Uitdagingen in relatie tot de regelgeving en woningwet VR1

• Inzet betrouwbaar en betaalbaar naar aardgasvrij huurder en corp.

(9)

woensdag 10 november 2021 | 9

Woonwaarts op weg naar het BES.

Dico van Verseveld Woonwaarts

• Vraag 1

Moet wet en regelgeving (Woningwet) worden verruimd om corportie

meer ruimte te geven in de transitie naar aardgasvrij en co2 neutraal?

(10)

Energietransitie in Nijmegen

Dave Ploum, Gemeente Nijmegen

(11)

Buurt Energie Systeem

“Warmte voor de wijk en door de wijk”

Presentatie voor de Inspiratietour Aedes/Platform31

Dave Ploum 11 November 2021

(12)

Warmtevisie 2018 ‘op weg naar een aardgasvrij Nijmegen’

Samen, gelijkwaardig, concreet en op maat!

✓ Opgave: 78.000 woningen verwarmd door middel van aardgas

✓ Welke plek, welk alternatief is kansrijk en betaalbaar voor de eindgebruiker

✓ Mede tot stand met woningcoöperaties

✓ Ervaring in de gemeente warmtenet: Waalsprong en Waalfront

✓ Aanpak in vier wijken

✓ Niet alleen alternatieven voor aardgas ook inzet op energiebesparende

maatregelen woningen

(13)

Gelijkwaardig speelveld en de inwoners dan?

Afspreken, bespreken, aanspreken

13

(14)

Van kansrijk naar wenselijk en daadwerkelijk doen!

Wijkgerichte aanpak

(15)

Ambitie en opgave 2045

15

(16)

Hengstdal aardgasvrij in 2035?

Bewonersinitiatief Duurzaam Hengstdal opgericht Het wijkwarmteplan is klaar

Inzetten op energie besparen en de proeftuin: het buurtenergiesysteem in de Bomenbuurt-Oost Projectorganisatie ingericht op basis van gelijkwaardigheid

Vier werkgroepen: techniek – bestuur, organisatie en financiën – proces in de buurt – locatie en omgeving Fase 1: ontwikkelfase

Hengstdal

Het buurtenergiesysteem in de Bomenbuurt-Oost

(17)

Minibreak (5 minuten)

(18)

Buurt Energie Systeem Hengstdal

René van Egmond, Alliander

(19)

Buurt Energie Systeem

“Warmte voor de wijk en door de wijk”

Presentatie voor de Inspiratietour Aedes/Platform31

René van Egmond l 11 November 2021

(20)

1. Aanleiding

2. Wat is het Buurt Energie Systeem?

3. Organisatie: welke partners betrokken ? 4. Waar staan we nu ?

• Ontwikkeling standaarden

• Proeflocaties

5. Vragen

Agenda

(21)

Aanleiding

21

Energietransitie betekent wijkgericht samenwerken met álle stakeholders

Opgave:

Het ontwikkelen van een herhaalbaar en schaalbaar model voor de toepassing van het Buurt Energie Systeem, waarin publieke belangen en de

betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van het energiesysteem beter zijn geborgd.

• Klimaatverandering en impact op onze leefbaarheid

• Warmtetransitie

• Bestaande buurten (max label B) aardgasvrij

• Bewoners en ondernemers: acceptatie, keuze vrijheid &

invloed: reclaiming public goods

• Beperkte ruimte ondergronds en bovengronds

• Betaalbaarheid

• Behoefte om te versnellen

• Maatschappelijk verstandige keuzes maken, voorkomen

onnodige netinvesteringen (laagste maatschappelijke

kosten)

(22)

.

Het Buurt Energie Systeem: warmte voor en door de buurt

Technische én sociale innovatie

Modulair Energie Systeem: Technische innovatie Buurt coöperatief: Sociale innovatie

Een collectieve warmteoplossing voor woningen om op een relatief laagdrempelige en duurzame manier van het aardgas af te gaan.

✓ Modulair; verschillende warmtebronnen mogelijk als input

✓ Flexibel en toekomst-vast; bouwblokken aan te passen aan de hand van de beschikbare

warmtebronnen

✓ Minimale moeite; In eerste instantie geringe aanpassingen nodig in woningen doordat 70 °C warmte geleverd kan worden

Bewoners hebben als eigenaar van de warmteoplossing daarbij een hoge mate van zeggenschap over de keuzes van het warmtebedrijf.

Indien een buurtcoöperatie eigenaar is van een techniek zorgt dat voor:

✓ Inspraak en zeggenschap over ontwikkelingen in de buurt

✓ Inzicht in financiën, kosten en baten van de warmtetransitie in de buurt

✓ Inzicht en invloed op processen gerelateerd aan de warmtetransitie in de buurt

✓ Minimale kosten doordat er geen winst oogmerk is.

Winsten blijven in de wijk

(23)

Modulair Energie Systeem (MES): aanpasbaar aan de hand van koppelkansen in de wijk

24

Koppelkansen en uitbreidingen:

• elektrisch collectief verbruik; laadplein voor elektrisch rijden e.d.

• Energie-opwekking; zonnepanelen, etc.

• verder isoleren van woningen, waarmee totale energievraag omlaag gebracht kan worden, met als optie de temperatuur van het warmtenetwerk te verlagen.

• koppeling met koude vraag

• toevoegen additionele bronnen/dragers:

aquathermie, geothermie, waterstof, restwarmte, etc.

Het MES bestaat in de basis uit:

• warmtebron; lucht, water, aarde, etc.

• warmte upgrader; warmtepomp (lucht/water, water/water, etc.)

• buffervat; voor tijdelijke opslag van warmte

• piekketel; voor koude dagen en als back-up

• automatisering software; voor slimme sturing op inkoop en levering van energie

• een MT-warmtenet die de 70 °C warmte aflevert aan woningen

Schaalbaar en herhaalbaar

• koppeling andere warmtenetten

• collectieve inkoop van woningisolatie

• standaardisatie van concept

• beschikbaar gesteld aan de markt

(24)

BUURT ENERGIE SYSTEEM

Sfeerimpressie – Buurtstation als onderdeel van het Buurt

Energie Systeem

(25)

Buurtcoöperatief als professionele organisatievorm

Publieke belangen, betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van het energiesysteem zijn geborgd

26

Coöperatief als organisatie vorm:

• De buurt wordt door middel van een buurtcoöperatie eigenaar van het buurtstation en open warmte netwerk

• Alle warmteafnemers in de buurt kunnen lid worden van deze coöperatie

• Wanneer de buurt zowel producent als gebruiker is, zijn er geen botsende belangen tussen de gebruiker en leverancier van warmte

• Gelijkwaardige samenwerking tussen de professionele partijen en de bewoners Schaal door standaardisatie:

• Eenvoudig en op een professionele manier coöperatief bezit organiseren

• Organisatorisch en juridisch gebaseerd op standaarden voor de oprichting en exploitatie van het warmtebedrijf

• Voorkomen van maatwerk biedt voordelen: o.a. financieren tegen gunstigere voorwaarden, gezamenlijke voorraden en onderhoud

• Het concept moet in processen en financiën transparant zijn tbv vertrouwen en betaalbaarheid

Leren & ontwikkelen:

De ontwikkeling van de standaarden die worden aangeboden is een continu verbeter en leerproces met andere collectieven in binnen- en buitenland en vanuit andere sectoren toegepast op warmte.

(26)

Landelijke organisatie: welke partners betrokken ?

Brede samenwerking zorgt voor standaardisatie en faciliteert opschaling

1

3

2

(27)

Waar staan we nu ?

Landelijke coalitie coöperatieve warmte

28

(28)

Waar staan we nu: vier ontwikkellocaties

Nijmegen – wijk Hengstdal - Bomenbuurt

Business case: berekeningen positief

beeld met aanvaardbare BAK en

tarieven onder maximum mogelijk

(29)

Berekening van kosten

31 • Wijkafbakening 510 woningen

• Centrale lucht-water warmtepomp met piekgasketel:

• SPF (seizoensgemiddelde COP) WP: 2,7

• Aandeel gas in warmtevraag: 14%

• Warmteverlies en hulpenergie: Conform berekening

• Gasverbruik nu (obv laatste jaren):

Gemiddeld 1.183 m

³

per jaar*

• Afname warmteverbruik door besparing: 0,3% per jaar*

• Inflatie (alle kosten en prijzen): 2% per jaar*

• Subsidie BZK: € 3.199.788 voor project ex BTW

*) In het dashboard aan te passen indien gewenst

(30)

Kostenvergelijk met gas

Vervanging en onderhoud

CV ketel

Netbeheerderkosten gas

Energielevering (gas)

Vastrecht levering

Prijzen incl BTW per maand Gas Warmte NMDA ww Warmte Bomenbuurt

Prijs per GJ € 26,25 € 27,09 € 21,13

Korting bomenbuurt tov NMDA ww 22,0%

Totaal variabel (bij 1.183 m3/jr) € 73,72 € 76,09 € 59,35 Vastrecht € 22,67 € 51,64 € 40,28

Ketelkosten € 30,97

Financiële ruimte € 27,74

TOTAAL per maand € 127,36 € 154,81 € 127,36

(31)

Organisatie/governancemodel

Op zoek naar gewenst model binnen de wetgeving en ambities

33

(32)

Waar staan we nu: vier ontwikkellocaties

Arnhem – Burgemeesterswijk/Hoogkamp – buurt Hoogkamp

(33)

Waar staan we nu: vier ontwikkellocaties

Amsterdam – wijk Slotervaart Noord – buurt Oostoever

35

(34)

Waar staan we nu: vier ontwikkellocaties

Montferland – wijk Didam – Bloemenbuurt

(35)

Meer info?

www.buurtenergiesysteem.nl

(36)

VRAGEN?

(37)

Vragen menti-meter

Pak je telefoon en ga naar www.menti.com Log in met de code: 2568 8691

En beantwoord de vragen

(38)

BEDANKT!

rene.egmond.van@alliander.com

www.buurtenergiesysteem.nl

(39)

Het proces met de bewoners in de buurt

Judith van Hout, Woonwaarts; Leon Schoonhoven, eigenaar-bewoner

(40)

1. Doelstelling

Doelstelling Werkgroep Proces in de buurt.

A. Alle buurt bewoners zijn op de hoogte van (de voortgang) van dit project.

B. Iedereen die actief wil meedoen, kan ook meedoen en kent hiervoor de weg.

C. Draagvlakmeting voorjaar 2022: inzicht verkrijgen in of er voldoende draagvlak is onder bewoners voor uitvoering?

Ontwikkelen van het BES concept, zodat het oplossing biedt voor de maatschappelijke uitdagingen en draagvlak in de warmte transitie. Het BES concept is een uitnodiging voor bewoners om deel te nemen aan de transitie.

Doelstelling BES Nijmegen

(41)

2. Scope en afhankelijkheden

43

Scope:

De werkgroep zorgt ervoor dat inzichtelijk wordt onder welke voorwaarden buurtbewoners willen deelnemen aan het Buurt Energie Systeem. De draagvlakpeiling bevestigt dit beeld.

Afhankelijkheden:

• Alle werkgroepen weten waarover zij met de bewoners willen spreken

• Alle werkgroepen dragen zorg dat bewoners mee kunnen doen (randvoorwaardelijk)

• Bewoners zijn bereid om deel te nemen aan de werkgroepen

(42)

3. Producten en leervragen

Onderwerp Producten

Communicatie &

participatie

• Projectwebsite

• Spreekuur

• Nieuwsbrief

• Wijkkrant

• Huisbezoeken

• Projectwoning

• Buurtbijeenkomsten

• (Ludieke) wijkactiviteiten

• Campagne

Participatie

• Kern- en werkgroepen

• Lijst van wensen en eisen van de buurt

• Bewonersgroep/ buurtcomité

• Toewerken naar de oprichting van een buurtcoöperatie

(43)

4. Opzet van de organisatiestructuur - Buurt Energie Systeem Nijmegen

(Alliander) (Gemeente Nijmegen)

(Woonwaarts)

Stuurgroep

Technische / economische validatie &

ontwikkeling MES Nijmegen Buurtcoöperatie

organisatie & financiering

Sociaal:

proces in de buurt Omgevingsmanagement

Roelof Potters (ALL)

Bewoner, Duurzaam Hengstdal, Gemeente Nijmegen, Alliander Woonwaarts

Volkert Vintges (DH)

Judith van Hout (WW)

Suzan Rietvelt (GN)

Onafhankelijke validatie? Energie Samen /

Buurtwarmte / Wiek II / Hier? Radboud Universiteit?

(Communicatie, ALL) (Woordvoering, ALL) (Persvoorlichting, GN)

(Communicatie, GN) (Communicatie WW)

(Externe) Communicatie

Projectteam

Bewoners

• Stuurgroepleden hebben mandaat voor besluitvorming namens hun organisatie

• Voor de vijf perspectieven in het BES worden werkgroepen geformeerd, met hierin

vertegenwoordiging van alle partijen.

• Doelstelling is toepassen BES concepten en leren uit de praktijk waarmee standaarden worden aangescherpt/ontwikkeld

• Vertegenwoordiging van bewoners in de projectorganisatie volgt uit inrichtingskeuzes in concept governance en aanpak proces in de buurt

Bewoners Bewoners Bewoners

(44)

5. Samenwerken

• Teamoverleg

• Taakverdeling

• Contact met de buurt

• Samenwerking andere werkgroepen

• Afstemming in

Projectteam

(45)

Vragenronde/uitwisseling tips & tricks

(46)