llESTUIJRSTRATEGIEe VAN DIE SKOOLHOOF VIR DIE BANTERING VAN DIE ONDERWYSERES MET UJTilRANDING

llESTUIJRSTRATEGIEe VAN DIE SKOOLHOOF VIR DIE BANTERING VAN DIE ONDERWYSERES MET UJTilRANDING

Albert Hendrik van der Linde B.Sc.(Hons.), B.Ed., M.Ed., U.O.D.

Proefskrlf voorgelll: vir die graad Pbl!osophiae Doctor in Onderwysbestuur

aan die

Potchefstroomse Unlversiteit vir Chr!steJike Hoer Onderwys

Promotor: Pro[ P .C. van der Westhuizen Hulppromotor: Prof. M.P. Wissing

Potchefstroom

!998

OPGEDRA AAN

MA MIEM!E

MY VROU RIA

NINA, MARGA, ANRI, PAAN

DANKBETUlGING

Die Here is groot, aile lof kom Hom toe (Ps. 145:3).

Graag bedank ek die volgende persone:

•

•

*

Prof. p_c, van der Westllulzcn, as promotor, vir die aangename voorreg om sy bekwame Jeiding te kon ervaar"

Prof. M.P. Wissing vir haar groot bydrae tot hierdle studie as hulppromotor.

Prof. H.S. Steyn vir sy bekwame en vriendelike hulp met die statistiese ver- werking en interpretering van data.

* Mev. Peiser en ander personee! van die Ferdinand Postma-bibHoteek vir hulle vriendelike en professionele diens.

Mev. C. van der Walt vir wenke en taalversarging.

* A He skoolhoofde en onder\'vyscresse wat bereid was om die navorslngsvrae!ys- te te voltooi.

• Mnr. B. Venneulen vir opregte belangstellmg en ondersteurung cydens die

studie,

Mev. Lindie Jordaan vir haar puik. fiink en vriendelike hulp mer die tcgniese

versorging van die proefskrif.

OPSOMMING

Trefwoorde: Uitbranding, hantering, strategiee, onderwyseres, skoolhoof, skool, onderwys, stres, copingvaardighede, vroue, onderwysbcstuuL

Die navorsing oor bestuurstrategiee van die skoolhoof vir die hantering van die on- derwyseres met uitbrandjng, is in ses fases verdee!.

Eerstens word daar vasgestet wat die aard van uitbranding by die onderwyseres is, wat die oorsake van uitbranding is, watter slmptome deur uitbrandingslyers vertoon word en watter gevolge uitbranding by die onderwyseres inhou vir haar teerlinge, kollegas, werkgewer en vir haarself.

In die rweede plek word daar aangetoon watter strategiee aangewend kan word vir die hantering van die onderwyseres wat aan uitbranding ty, Nadat verskillende be-

staande hanteringsmodelle bellandel is, word hanteringstrategiee gemik op intra,,

en interpersoonlike vaardighede, omgewingsfaktore en groepaktiwiteite bespreek,

Derdens is empiric,,, met behulp van gestandaardiseerde vraelyste wat uitbranding

meet~ vasgestel in wauer male onderwyseresse in die Noordwe.~provinsie aan uit~

branding ly,

In die vierde plek is aangetoon dat onderwyseresse war verskil ten opsigte van huistaal, onderrlgtaal van die skool waaraan hulle verbonde is, jare ervaring as op- voeder en die gebied waar die skoal gelee is, betekenisvol verskil ten opsigte van die grade van uitbranding wat hu!le ervaar.

Tydens die vyfde fase van die studie ls empiries, met behu!p van vrae1yste; vasge-

stel hoe skoolhoofde die onderwyseres wat aan uitbranding iy} hanteer. Die cerste

tien strategiee, soos volgens die hoofde se keuses in 'n rangorde geplaas, rs bespreek.

Laastens is riglyne, mel behulp van 'n holistiese hanteringsmodel gerig op die oor-

sake van uilbranding, neergel! aan die hand waarvan die skoollloof besruurstrate-

giee kan aanwend. Hierdie strategiee handel oar die professionele ontwikkeling

van die onderwyseres, verwerwlng van intra- en interpersoonJike vaardighede so-

wel as die bestuur van demografiese en omgewingsoorsake van uitbranding

ABSTRACT

Keywords: Burnout, manage, strategies, temale teacher, principal, school, educa- tion, stress, coping skills, women, educational management,

The research on management strategies by tlre school principal for the managing of the female teacher with burnout, is devided into six phases.

Firstfy it is to detennine what the nature of burnout in the female teacher is, what the causes of burnout jn the female teacher is, what the causes of burnout are, which symptoms are detocted by teachers suffering from burnout and what conse- quences the burnout in female teachers may have for the learners, colleagues, employer and for the female teacher concerned.

In the second place it is shown what strategies can be applied for the managing of the female teacher suffering from burnout. A few recent models for managing burnout are explained and strategies aimed at intra- en inter~personal skills, factors related to the environment as weH as group aetiv)ties are discussed.

In the third place it is empirically detennined to what extent female teachers in d1e Norlh West Province are suffering from burnout by means of standardised ques- tionnaires for the measurement of burnour.

Founhly it is indicated how female teachers who differ with regard to home lang- uage, medium of instruction in their sehools, years of experience and !he area where the school is situated, also differ with regard to the degree of burnout they expenence.

During the fifth phase of tllis study it is determined empirically, by means of ques-

tionnaires for principals, how principals are recently managing female teachers with burnout The first ten strategies, according to the order of preference by principals, are then discussed,

Lastly directives are given. by means of a holistic management model aimed at the causes of burnout, whkh could be used by pdncjpals as managing strategies.

These strateiies deal with the professional development of the female teacher, acquirement of intra~ en inter*personal skiUs as well as the management of demo- graphk and environmental causes of burnout.

lv

INHOUDSOPGAWE

OPSOMMING ABSTRACT

LYS VAN TABELLE LYS VAN FIGURE BYLAES

HOOFSTIJK 1 ORII!NTERING

1.1 PROBLEEMSTELLING

u DOEL VAN DIE NAVORSJNG

1.3 METODES VAN ONDERSOEK

1.3.1 Literatuurstudie 1.3.2 Empiriese oodersoek L3.2.1 Vraelyste

1.3.2.2 Studiepopulas!e en lrossteekproef

!.3.2.3 Statls1iese tegnieke

!.4 HOOPSTUKINDELING

HOOFSTUK 2

AARD VAN UITBRANDING BY DIE ONDERWYSERES

2.1 lNLEIDJNG

2.2 DIE BEGRIP UITBRANDING

2.3 ENKELE TEORETIESE PERSPEKTlEWE OOR UJTBRANDJNG

2.3.1 Die vier stadia van uitbranding volgens Edelwicb.

2.3.2 Uitbranding as 'n muit!dimeosionele verslcynsel

v

Bladsy

Hi xvi xviii xix

I 3 4 4 4 4 5 5 5

6 6

9

9

10

2.3.2 1 Uitputting lO

2.3.2.2 Depersonalisasle 12

2.3.2.3 Afname in persoonlike doeltreffendheid 12 2.3.3 Uitbranding as 'n kettingreaksie (De Witt) 15 2.3.4 Uitbranding as resultaat van voortdurende stresbelewing 16

2.3.4.1 Model van Kyriacou 16

23.4.2 Model van Serebro 17

2.3.5 Verwantskap russen prestasie en eise (Dunham) 18 2.3.6 Uitbranding as emosionele uitputting (Leiter) 20

2.3.7 Samevatting 20

2.4 VERSKIL TUSSEN UITBRANDING EN STRES 21

2.4.1 Definisles van stres 21

2.4.2 'n Stresmodel volgens Tonelli en Gmelch 22 2.4.3 Vergelyking tussen uitbranding en stres 24

2.5 BEHOEFfES VAN DIE ONDERWYSERES 24

2.5.1 Medemenslikheid 24

2.5.2 Voortreflike skoolklimaat 25

2.5.3 Deelnemende werk wyse 25

2.5.4 Diens aan die gemeenskap 26

2.5.5 Sielkundige steun 26

2.5.6 Sosiale ondersteuning 26

2.5.7 Beroepsgeriglheid na diensonderbreking 27

2.5.8 Versorgingsentrn 27

2.5.9 Professionele sel!beeld 28

2.5.!0 Samevatting 28

26 DIE GETROUDE ONDERWYSERBS EN UITBRANDING 29

2.7 PROFESSJONELE OORSAKE VAN U!TBRANDJNG 32

2.7.1 Rolkonflik 33

2.7.2 Relonsekerheid 35

vi

2.7.3 Werkoorlading 36

2.7.4 Klaskamerklirnaat 36

2.75 Besluitnemingsmag ³⁷

2.7.6 Sosiale onders(euning 37

2.7.7 Probleme met !eer!inge 38

2.7.8 Opeenhoping van ervarings 39

2.7.9 Besruursonsensiti wJteit 40

2.7.10 Oruedelike en onverskillige ouers van leer!inge 40

2.7.11 Openbare kritiek 42

2.7.12 Oorvol klaslokale 43

2.7.!3 Leerlinge met ontwikkelingsversteurings 43

2.7.14 Oormatige papierwerk 44

2.7.15 VerHes aan outonomie en professionaliteit 45 2.7.16 Gebrek aan bevorderingsgeleenthede en -beweeglikheid 45

2.7.17 Onvoldoende salarisse 46

27.18 Gebrek aan ondersteuning deur kollegas 47

2.7.19 Isolasie ten opsigte van ander volwassenes 48 27.20 Ontoereikende opleiding en keuring van ondenvyssrudente 48

2.7.21 Gevolgtrekking 50

2.8 PERSOONLIKHE!DSOORSAKE EN UITBRANDING 52

2.8.1 Lok:us van beheer 52

2.8.2 Selfagting 53

2.8.3 Ander persoonlikheidsfakrore 55

2.8.4 Gevo!gtrekking 56

2.9 DEMOGRAFIESE OORSAKE 56

2.9.1 Geslag 56

2.9.2 Ouderdom 57

2.9.3 Gevolgtrekking 58

vli

2.10 SIMPTOME VAN UITBRANDING BY ONDERWYSERESSE 2.!0.1 Fisiese simpwme

2.10.2 Psigiese simprorne 2.10.3 Sosiale simptome

2.!0.3.1 Negatiewe gesindheid teenoor Jeerlinge

2.!0.3.2 Negatiewe gesindheid teenoor bestuurspersoneel 2.l0.3.3 Gesinsprobleme

2.10.3.4 Gevolglrekking

2.10.4 Samevattende k:onseptualiser!ng van sirnptomatologie 2.11 GEVOLGE VAN UITBRAND!NG VAN DIE

ONDERWYSERES 2.11.1 Gevolge vir die leerlinge

2.11.2 Gevolge vir die werkgewer en beroep 2.11.3 Gevolge vir die gesin

2.1!.4 Gevolge vir die onderwyseres self 2.12 SA MEV A TTlNG

HOOFSTIJK 3

STRATEGIEe VJR DIE BANTERING VAN DIE ONDERWYSERES WAT AAN UITBRANDING I,Y

3.1 3 2

3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4

!NLEJDING

IDENTIFJSERING EN DIAGNOSERJNG VAN DIE TEKENS VAN UlTBRAND!NG

METING VAN UITBRANDING

Punksies/voordele van die meting van uitbranding Meting van uitbranding by die onderwyseres Evaluering van die skool as organjsasie Sintese

viii

58 59 59

61 61 62 63 64 65

68 68 69 69

70

71

72

73

74

74

75

77

80

3,4 HANTERING VAN UITBRANDING 81

3.4.1 Hameringsmodelle vir uitbranding 82

3.4.1 I Die fase hanteringsmodel van Edelwich en Brodsky (1980) 82 3.4.1.2 Die twee-dimensionele hanteringsmodel van Pines, Aronson

en Kafry (1981) 84

3.4.L3 Die gekategoriseerde hanteringsmodel van Paine (1982) 87 3 .4.1.4 Die fase hanteringsmodel van Golembiewski (1982) 90 3.4.1.5 Die behoeftebevredigende hanteringsmodel van Wilder en

Plutchik (1982) 9l

3.4.1.6 Die eko)ogiese hanteringsmodel van Carrol en White (1982) 93 3 .4.1.7 Hanteringsmodel vir uitbranding volgens Heine (1992) 94 3.4.2 Funksies van hanteringstrategiee soos deur die skoolhoof

toegepas 95

3.4.3 Hanteringstrategiee gemik daarop om copingvaar·

dighede op inrrapersoonlike vlak vas te le 96

3.4.3,[ Die bevordering van selfinslg 91

3.4.3.2 Die bevordering van gesondheid 100

3.4.3.3 Bystand ten opsigte van stresbelewing en -hantering 102

3.4.3.4 Motivering as hanteringstrategie 105

3.4.3.5 Die vestiging van trots en waardigheid 108

3.4.3.6 Toegewydheid as copingvaardigheid 1!2

3.4.3.7 Sintese 114

3.4.4 Hanteringstrategiee daarop gemik om coping~

vaardighede op interpersoonlike vlak vas te le 114

34.4.1 Goeie verhoudinge met kollegas 115

3.4.4.2 Verhoudinge met leerlinge 119

3.4.4.3 Verhoudinge met hoof en senior personeel 122 3.4.4.4 Goeie interpersoonlike verhoudinge as copiogvaardigheid 124

3 .4.4.5 Sintese 126

ix

3.4.5 3.4.5.1 3.4.5.2 3.4.5.3 3.4.5.4 3.4.5.5

Hanteringstrategiee gcmJk op omgewingsfaktore Tyddruk

Die skool as werkplek Buitemuurse program Ouers en gemeenskap Sintese

3 .4.6 Groepbetrokkenheid van die onderwyseres as hantering- strategie teen uitbranding

3.4.6.1 Doel van groepbetrokkenheid 3.4.6.2 Voorwaardes vir groepsukses 3.4.6.3 Die rol van die fasiliteerder 3.4.6.4 Sintese

3.5 SAMEVATT!NG

IIOOFSTUK 4

EMPIRIESE ONDERSOEK

INLE!D!NG ONTWERP

ONDERSOEKGROEP MEET!NSTRU MENTE Vraelyste as meetinstrument 4.1

4.2 4.3 4.4 4.4.1

4.4.2 V raelyste gebruik in huidige ondersoek 4.4.2.! Vraelyste aan hoofde

4.4.2.1.1 Biografiese besonderhede 4.4.2.1.2 Demografiese besonderhede

4.4.2. 1.3 Konstruksie van die vraelyste aan hoofde 4.4.2.2 Vraelys aan onderwyseresse

4.4.2.2.1 lliogra!iese besonderhede

X

127 127 129 130 131 132

133 134 135 137 138

!38

141

141

141

144

144

146

146

147

147

148

149

150

4.4.2.2.2 Demografiese besonderhede

4A.2.2.3 Die "Maslach Burnout Inventory" (MBl) (a) Rasionaal

(b) Aard

(c) Administrasie

(d) Betroubaarheid en geldigheid (e) Motivering vir gebruik 4.4.2.2.4 "Pines Tedium Measure"

(a) Rasionaal (b) Aard

(c) Administrasie

(d) Betroubaarheid en Geldigheid (e) Motivering vir gebruik

4.5 PROSEDURES

4.6 STATISTIESE TEGN!EKE

4.7 SAMEVATTING

HOOFS11JK 5

RESUL TATE EN BESPREKII'IG

5.1 INLE1DING

5.2 BIOGRAFIESE EN DEMOGRAFlESE GEGEWENS

TEN OPS!GTE VAN DIE ONDERSOEKGROEP 5.2.1 lnleiding

5.2.2 Persoonlike en demografiese gegewens van onderv.ryseresse

5.2.3 Persoonlike en demografiese gegewens van hoofde

xi

!50

!51 151 151

!52 154 156

!56 156

157

!58

!58 159

!59 160 160

!61

161 161

162

165

5.3 !NTERPRETASJE VAN DIE RESULTATE VERKRY

MET BEHULP VAN DIE UITBRANDINGSVRAELYSTE 168 5.3.1 Beskrywende statistiek en betroubaarheidsindekse

soos verkry vir die skale wat uitbranding meet 168 5.3.2 Grade van uitbranding by onderwyseresse soos

gemeet met die MBI 170

5.3.3 Grade van uitbranding by onderwyseresse soos gemeet

met dfe PinesTuitbrandingskaal 173

5.4 DIE VERBANO TUSSEN DIE RESPONSE OP UlTBRANDINGSVRAELYSTE EN BIOGRAFJESE

EN DEMOGRAFIESE FAKTORE 174

5.4.1 Effekgroottes 174

5.4.2 Die verband tussen die uitbrandingstellings en

die biografiese gegewens: kwantitatiewe resultate 178 5.4.3 Die verband tussen die uitbrandingstellings en

die biografiese gegewens: kwalitatiewe resultate 183 5.4.4 Die verband tussen die ultbr.andingstellings en

die demografiese gegewen.s 186

5.4.5 Gevo1gtrekking 187

5.5 HANTERINGSTRATEG!Ee DEUR SKOOLHOOFDE 188

5.5.1 lnleiding 188

5.5.2 Bespreking van bestuurs!rategiee 189

5.5.2.1 Stappe om beter verhoudings russen kol!egas

te bevorder 191

5.5.2.2 Die hoof tree op as professionele rounodel 192 5.5.2.3 Maak die onderwyseres bewus van haar groot

verantwoordelikheid 193

5.5.2.4 Verskaf Ieiding ten opsigte van kon!Ek-

bantering 193

x!i

5.5.2.5 Maak onderwyseres betrokke by bec,luitneming 194

5.5.2.6 Versterk haar trots en waardigheJd 195

5.5.2.7 Hulp om problematiese situas!es te hanteer 196 5 .5.2 8 Toepassing van Jn konsekwente stelsel van erkenning 198 5.5.2.9 Verskaf Ieiding ten opsigte van beplamting van haar werk 199 5.5.2 10 Bevorder haar rnoticwe as onderwyseres 200

5.5.3 Gevolgtrekking 201

5.6 SA MEV A ITING 202

HOOFSTUK6

BF..STUURSTRATEGllie VIR DIE SKOOLHOOF VIR DIE HANTERlNG VAN DIE ONDERWYSF..RES MET IJ1TBRANDING

6.1 IN LEIDING 203

6.2 OMSKRYWING VAN TERMINOLOGJE 204

6.2.1 Strategic 204

6.2.2 Taktiek/ Aksieplan 205

6.2.3 Tegniek 205

6.2.4 Gevolgtrekking 206

6.3 RIGL YNE VIR DIE HOOF VIR DIE HANTERING VAN DIE ONDERWYSERES

MET UITBRANDlNG 206

6.3.1 lnleiding 206

6.3.2 Wat is 'n model? 206

6.3.3 Die hol!stiese model 207

634 lnligting aan rolspelers 209

6.4 ALGEMENE STRATEGIE 21 I

65 VOORKOMINGSTRATEGIE~ 211 6.5.1 Strategiee vir die hantering van professionele

oorsake van uiibrandlng 212

6.5.1.1 Strategie l: Professionele omwikkeling van

die onderwyseres 2!3

6.5.1.2 Strategie 2: Erkenning ²¹⁴

6.5.1.3 Strategie 3: Ondersteunende groepaktiwiteite ²¹⁵ 6.5.! .4 Strategic 4: Ondersteunende skoolklimaat 217 6.5.2 Strategiee vir die hantecing van persoonlik-

heidsoorsake van uitbranding 219

6.5.2.1 Strategic 1: Toerusting met intrapersoon~

like vaardighede 220

6.5.2.2 Stra<egie 2: Bevordering van interpersoon~

like vaardighede 222

6.5.3 Strategiee vir die hantering van demografiese

en omgewingsoorsake 224

65.3.1 Strategic I: Ondersteun.ing deur ouers en

gemeenskap 224

65.3.2 Strategie 2: Skep en verbetering van

fassiliteite 226

6.6 TERUGVOERJNG EN EV ALUERING 227

6.7 SAMEVATTING 227

HOOFSTUK7

SAMEV A TTIJ'IG, llEVINDINGS EN AANilEVEUNGS

7.! lNLEIDING 229

7.2 SAMEV A TTING 229

xiv

7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.4

7.5

BEVIN DINGS

Bevirulings met betrekking tot navorsingsdoelwit I Bevindings met betrekking tot navorsingsdoelwit 2 Bevirulings met betrekking tot navorsingsdoelwit 3 Bevindings met betrekking tot navorsingsdoelwit 4 AANBEVELINGS

TEN SLOTTE

BRONNELYS BYLAES

231 231 232 233

235 235 238

239

255

Tabel 2.1 Tabel 2.2

Tabel 2.3 Tabel 3.!

Tabel 4.1 Tabel4.2 Tabel 4.3 Tabel4.4 Tabel 5.1 Tabe! 5.2 Tabel 5.3

Tabel 5.4

Tabel 5.5

Tabel 56

LYS VAN TABELLE

Vergelyking tussen uitbrandiog en stres

DJe verband tussen werkseise wa[ die onderwyseres be!ewe

en die beheer wat sy daaroor het 53

Simptome van uitbranding 65

Paine se gekategorlseerde hanteringsmodel 87 Samestelling van populasie en steekproef J 43

Kategorisering van MBI-tellings 153

Die Cronbaeh-alfa-betroubaarheidskoeffisente per subskaal 154 Toets-hertoetsbetroubaarheidskoeffislent !55 Biografiese eo demografiese gegewcns van onderwyseresse J 63 Biografiese en demograflese gegewens van skoolhoofde 166

Gemiddeldes. standaardafwyking, omvang van tellings en Cronbaeh-alfa,waardes van die MBI en die Pines-

uitbrandingskaal soos verkry by die totale groep (n = 421) 169 Frekwensietabel van die grade van uitbranding by die

onderwyseres vir elke subskaal (hoe dikwels die gevoel voorkom en hoe sterk: die gevoei is) soos gerneet met behulp van die MBI

Frekwensietabel van die grade van uitbranding by onderwyseresse sons gemeet met behulp van die Pines- uitbrandingskaal

Effekgroottes (0 by die bepaling van die verband russen uitbranding by onderwyseresse en die groepering van biografiese en demografiese faktore soos bereken uit die varlansieverhouding

xvi

17!

173

175

Tabel5.7 Die verskil in uitbranding tussen persone in versklllende biografiese en demogratiese domeine soos blyk uit die

effekgroottes (d) 176

Tabel 5.8 Uitbranding by onderwyseresse in die ervaringskategorie

3-5 jaar en 16-20 jaar soos gemeet met behulp van die MBI 178 Tabel 5.9 Uitbranding by onderwyseresse met onderskeidelik

Afrikaans en Tswana as huistaa! soos gemeet met bel.mlp

van die MBI en die Pines-uitbrandingskaal 180 Tabel 510 Uitinanding by onderwyseresse in skole met onder-

skeidelik Afrikaans en Engels as onderrig<aal soos gemeet met behulp van die MBI en die Pines-uitbrandingskaal 182 Tabe15.ll Uitbranding by onderwyseresse in skole wat onderskeidelik

in stedelike/semi-stedelike en plattelanse skole gelee is

soos gemeet met behu!p van die MBI 187 Tabel5.!2 Rangorde van bestuurslrategiec soos toegepas deur hoofde

volgens gemiddelde respons (keuse) !89

xvii

BYLAES

~

Bylae A Vraelys aan skoolhoofde 255

Bylae B Questionnaire for principals 264

Bylae C Vraelys aan onderwyseresse 273

Bylae D Questionnaire for female teachers 282

xix

L YS VAN FIGURE

lll&L>.I:

Figuur 2.1 Uitbranding as 'n multidimensjonele verkynsel 14

Figuur 2.2 Dle drie stadiums van stres 18

Figuur 2.3 Die verwantskap tussen die onderwyser se prestasie en

die else wat ervaar word 19

Frguur 2.4 Uitbranding en emosione!e uitputting 20 Figuur 2.5

11 Voorstelling van die stressiklus 22 Figuur 2.6 Paaic na uitbranding by die getroude vrou met 'n

dubbele rol 30

Figuur 2. 7 Simptome-verloop van die uitbrandingsproses 67

Figuor 3.1 Die twee-dimensionele hanteringsmodel van Pines,

Aronson en Kafry 85

Figuur 3.2 Die fase~hanteringsmodei van Golembiewskj 90

Figuor 6.1 'n Strategie vir die hantering van uitbrand!ng 203

Figuur 6.2 Proses in die ontwerp van 'n aksieplan 205

Figuur 6.3 'n HoHsties-geintegreerde strategie vir die hantering

van uitbranding by onderwyseresse 208

Figuur 6.4 lnligting aan rolspelers 210

F1guur 6.5 Hoofstrategiee vir die hantering van uitbranding by

onderwyseresse 212

Figuur 6.6 Strategiee gemik op professionele oorsake van uitbranding 212 Figuur 6.7 Strategiee gemik op die persoonlikheidsoorsake van

uilbranding 220

Figuur 6.8 Strategjee gemik op demografiese en omgewingsoorsake 224