Gevolgen Corona voor amateurs, kleinere organisaties en zzp’ers in de Kunst en Cultuursector in Assen
In opdracht van de gemeente Assen Poldy Koot cultureel ondernemer Dichtbij.nu Maart 2021
Inleiding
De cultuursector is zwaar getroffen door de gevolgen van de coronacrisis. Uit een Europese inventarisatie blijkt dat over het geheel de omzet in 2020 met meer dan 30% daalde. In de theaterwereld daalde de omzet met maar liefst 90%. De verwachting is dat het herstel nog even gaat duren. Uit onderzoek blijkt dat ook na een
versoepeling van maatregelen een deel van de bezoekers de eerste tijd theaters, musea en festivals willen mijden.
Bij het tegengaan van de gevolgen van corona heeft de gemeente Assen in 2020 het accent gelegd op het bieden van noodsteun aan de grotere culturele instellingen. Hier was sprake van grote omzetverliezen die de continuïteit onder druk zetten. Naast de instellingen raakt dat de coronacrisis de duizenden ZZP’ers, verenigingen en
stichtingen die actief zijn binnen kunst en cultuur. De ZZP’er ziet werkzaamheden en inkomen wegvallen en kiest er soms noodgedwongen voor de sector te verlaten en elders werk te zoeken. Stichtingen en verenigingen kampen met doorlopende kosten en mogelijke afname van leden. Uiteindelijk kan dat de culturele infrastructuur van Assen aantasten.
Als het gaat om culturele ondernemers en organisaties is sprake van een bijzonder gemêleerde groep. Dat varieert van beeldend kunstenaars en musici tot koren en dansscholen. Om een beter beeld te krijgen van hun situatie in coronatijd heeft de gemeente Assen, met steun van de provincie Drenthe deze quick scan laten uitvoeren door een externe onderzoeker. De volgende vragen staan daarin centraal. Wat zijn de gevolgen van corona? Hoe is ingespeeld op die gevolgen? En in hoeverre is er behoefte aan informatie en ondersteuning?
Het onderzoek bestaat uit een korte enquête waarin deze vragen zijn uitgewerkt. Na de verwerking van de enquête, zijn aanvullende interviews gehouden. Respondenten konden aangeven dat ze hieraan wilden meewerken. Door het houden van de interviews is het mogelijk om de resultaten beter te duiden en een goed beeld te krijgen van ervaringen en de ondersteuningsbehoefte. Opvallend is de grote creativiteit waarmee organisaties en ondernemers inspelen op de vaak uitermate lastige omstandigheden.
Voor het onderzoek zijn ondernemers en organisaties die bekend zijn bij Podium Zuidhaege, het ICO en een aantal individuele culturele ondernemers benaderd via de mail. Van de ruim 250 mensen die zijn uitgenodigd voor het onderzoek hebben 99 de enquête ingevuld. Van hen gaven bijna 60 aan dat ze wilden meewerken aan een interview.
De enquête en de interviews leveren een prachtig resultaat op met informatie, ideeën, suggesties en vragen vanuit de kunst en cultuursector voor de gemeente Assen en zeker ook voor andere gemeentes of betrokken partijen. Dank aan alle geënquêteerden voor de samenwerking en openhartigheid. Zij zijn benieuwd naar de vervolgstappen van de gemeente Assen.
Deze quick scan start met een weergave van de onderzoeksresultaten. Daarbij combineren we de resultaten van de enquête zo veel mogelijk met de opbrengsten van de interviews. In de conclusies wordt een aantal suggesties gedaan voor het ondersteunen van culturele ondernemers en organisaties.
Resultaten
In dit rapport treft u per enquêtevraag de resultaten aan. Direct onder de resultaten staat een korte beschrijving van de antwoorden die de geënquêteerden bij ‘anders’ hebben ingevuld aangevuld met de resultaten uit de interviews. In totaal 58 personen hadden zich opgegeven voor een interview. Voor dit rapport zijn 35 interviews afgenomen.
Waardering
Op de vraag waarom mensen zich hadden opgegeven om mee te werken aan een interview kwamen meerdere antwoorden naar voren. Velen spraken hun waardering uit voor het initiatief van de gemeente Assen om dit onderzoek te doen. Meerdere geïnterviewden gaven aan dat ze door enquête en interview het gevoel kregen door de gemeente te worden gezien en erkend.
Informatie delen
Deelnemers aan de interviews wilden de gemeente graag informeren over de situatie van de kunstsector. De bereidheid om informatie te delen is groot.
Elkaar kennen
Tijdens de gesprekken kwam naar voren dat de meesten geen goed beeld hebben van de ambtenaren die binnen de gemeente zich bezig houden met kunst en cultuur. Men zou graag willen kennis maken met de ambtenaren en wethouder. Wie zijn ze, waar houden ze zich mee bezig en wat kunnen ze betekenen voor de kunst en
cultuursector?
Belang van kunst en cultuur
Hoe belangrijk wordt kunst en cultuur gevonden door de overheid en de bevolking? Tijdens corona missen velen het sociale contact, de verbinding en het plezier door culturele activiteiten. Ook komt naar voren dat het plezier tijdens corona vaak uit films kijken, muziek luisteren en maken en lezen bestaat. Cultuurmakers zoals acteurs en musici zijn ooit als kind of amateur begonnen mede dankzij de culturele infrastructuur in hun omgeving. Alle reden om daar zuinig op te zijn. De maatschappelijke functie van kunst en cultuur is onontbeerlijk. Omdat ze broodnodig is voor de ontwikkeling van de mens.
1. Hoe ben je vooral actief in de cultuursector?
Figuur 1
Het grootste deel van de respondenten (74) is als zelfstandig ondernemer actief in de cultuursector. De rest is actief als vereniging of stichting (11), in loondienst, muziekband of als ontwikkelaar van voorstellingen (1).
ZZP’ers
In Assen en omstreken zijn veel zzp’ers en organisaties actief. Ze zijn niet verenigd in een gezamenlijke organisatie waardoor men minder goed één vuist kan maken of gemakkelijk met één stem kan spreken.
Cultureel ondernemers werken zelfstandig en niet vanuit een groep of team. Door die vrijheid, zelfstandigheid en zelfredzaamheid bedenken ze nieuwe vormen om kunst en cultuuractiviteiten te kunnen uitvoeren.
11 11 74
Als vereniging Als stichting Als zelfstandig ondernemer In loondienst Anders
2. Onder welke kunstdisciplines vallen jouw activiteiten?
Figuur 2
Bij deze vraag konden respondenten meerdere antwoorden geven. Zij zijn vooral bezig met muziek (55),
beeldende kunst (25) of theater (16) (figuur 2). De antwoorden die vielen onder ‘anders’ liggen met name op het gebied van educatie en onderwijs.
Delen van kennis en informatie
Onder de verschillende kunstdisciplines bestaat de behoefte om kennis te delen, te sparren en om in
gezamenlijkheid projecten en optredens te organiseren. Hierbij kwam naar voren dat dit vaak niet werkt met grote netwerkbijeenkomsten, maar effectiever is met kleine groepen.
Voor veel kunstdisciplines zijn er landelijke brancheverenigingen waar men informatie vandaan haalt over corona.
3. Waar in Assen voer je de activiteiten uit?
Figuur 3
Hierbij waren meerdere antwoorden mogelijk. De activiteiten worden vooral bij Podium Zuidhaege uitgevoerd (56) . Hiernaast scoort het huisadres hoog (18). De variatie in andere locaties is groot. Het gaat onder andere om winkels, kerken, scholen, zorginstellingen ateliers en dansscholen. Ook vinden buiten activiteiten plaats.
7 16
55 6
6 2
7 9 8 7 7
25 1
Anders Theater Muziek Media Literatuur op schrift en mondeling Grafisch ontwerp Fotografie Film en animatie Dans Cultureel erfgoed Beweging Beeldende kunst Architectuur
48 56 3
1 1 1 4 1
18 1
Anders Podium Zuidhaege Wijkcentrum 't Markehuus Wijkcentrum de Schulp Wijkcentrum De Componist MFA Pittelo MFA Kloosterveen MFA het Schakelveld Huisadres De Maasstee
Overzicht van alle accommodaties
Veel accommodaties zoals Podium Zuidhaege en de wijkcentra zijn bekend, maar een groot deel ook niet.
Sommige geïnterviewden vroegen om een overzicht van alle locaties voor repetities, optredens en exposities. Ook de buitenlocaties en de mogelijkheden bij festivals werden genoemd om in een overzicht op te nemen. Een atelierroute viel ook onder de lijst van het locatieoverzicht.
4. Welke leeftijdsgroepen nemen deel aan jouw activiteiten?
Figuur 4
De percentages komen grotendeels overeen met de bevolkingsopbouw van de gemeente Assen.
5. Waar komen jouw deelnemers en/of publiek vandaan?
Figuur 5
De meeste deelnemers en/of publiek zijn afkomstig uit Assen. Maar veel deelnemers komen ook uit de rest van de provincie. Slechts 16 respondenten gaven aan alleen deelnemers en/of publiek uit Assen te hebben.
Overzicht van het culturele aanbod
Men merkt dat deelnemers vaak niet weten wat er allemaal op het gebied van kunst en cultuur te doen is in Assen en omstreken. Een website en/of overzicht zou helpen om een beter beeld van het aanbod te krijgen. Dit zou ook een website kunnen zijn waar vraag en aanbod bij elkaar komen.
27
66 69 42
53 58
75 jaar en ouder 55 t/m 74 jaar 25 t/m 54 jaar 19 t/m 24 jaar 13 t/m 18 jaar 0 t/m 12 jaar
41 20
50 34
46 11
18 17 13
16 25
46
96
Buiten Drenthe Westerveld Tynaarlo Noorderveld Midden-Drenthe Meppel Hoogeveen Emmen De Wolden Coevorden Borger-Odoorn Aa en Hunze Assen
6. Ben je afhankelijk van het inkomen van de cultuursector?
Figuur 6
Deze vraag is alleen gesteld aan de ondernemers die deelnamen aan het onderzoek. Het grootste deel van hen heeft ingevuld afhankelijk te zijn van de inkomsten van hun werk in de cultuursector.
De ervaringen met organisaties die opdrachten en projecten verstrekken wisselden sterk. Sommige geïnterviewden gaven aan dat men weinig tot geen contact had met bijvoorbeeld het ICO en K&C Drenthe.
Anderen gaven aan dit wel te hebben.
Inkomsten
Zzp’ers hebben diverse activiteiten waarmee zij hun inkomen genereren. Het gaat vooral om het geven van workshops en cursussen. Ook geven ze vaak les op scholen en doen mee aan educatieprojecten. Om als zzp’er zelf kunstprojecten te initiëren is vaak een subsidie dan wel fondsaanvraag nodig. Voor zzp’ers is het niet mogelijk grote subsidie- of fondsaanvragen te doen; wel kleinere. Vele geïnterviewden vinden dit een scheef systeem.
Kunstenaars hebben veel ideeën voor maatschappelijke projecten, maar kunnen deze niet aanvragen. Als de aanvraag via een stichting loopt dan kunnen de zzp’ers de organisatie-uren over het algemeen niet meerekenen voor de subsidie. Dit in tegenstelling tot de stichting. Er is grote behoefte aan een systeem waarbij de kunstenaar gemakkelijker aanvragen kan doen.
7. Waaruit bestaan de inkomsten?
Figuur 7
Anders zoals:
31 16 19 9
Volledig Meer dan 50% Minder dan 50% Niet
37 24
51 29
17 21
Anders:
Ledencontributie Deelnamegeld voor de activiteit
(workshop/cursus) Kaartverkoop bij optredens Verkoop van gemaakte kunst Kunstprojecten
Gastlessen
Inhuur door het onderwijs en of instellingen Parttime loondienst cultuursector
Presentaties
Sponsering, fondsen en subsidies
Uitkoopsom of vergoeding voor optredens Verkoop boeken, lesmateriaal
Verhuur ruimte
Werkzaamheden TT evenementen
Financiële stromen in de kunstsector
Half maart 2020 vielen de activiteiten stil en daarmee ook een groot deel van het inkomen. Voor de eerste periode werd vaak nog een vergoeding uitbetaald. Naar mate de maanden verstreken werden er geen vergoedingen meer uitgekeerd omdat er geen activiteiten meer waren.
Vele zzp’ers hebben de indruk dat er nu geld op de plank blijft liggen en vragen zich af wat daarmee gebeurt.
Projecten in het onderwijs en of in de cultuursector worden vaak door stichtingen geïnitieerd, de zogenoemde tussenpartijen tussen fondsen/subsidies en de zzp’er. Zzp’ers worden voor de uitvoering ingehuurd. De bedragen die vanuit de fondsen en of subsidies gereserveerd waren voor de uitvoering door de zzp’ers zijn niet bij de zelfstandige terecht gekomen. Kunnen deze budgetten, als het weer mag, worden ingezet voor kunstactiviteiten?
Dan kunnen zzp’ers extra activiteiten uitvoeren en zo inkomen genereren.
Financiële tegemoetkomingen vanuit de overheid
Meerdere geïnterviewden hebben gebruik gemaakt van de Tozo regeling, TVL (tegemoetkoming vaste lasten vanuit het Rijk), NOW en/of de fondsen vanuit podiumkunsten. Maar veel zelfstandigen geven aan dat zij buiten alle bestaande regelingen en potjes vallen. Voornamelijk vanwege het inkomen van hun partner.
8. Wat voor kosten worden er gemaakt?
Figuur 8
Bij ‘anders’ wordt genoemd dat er veel uren zijn die je als zzp’er vaak niet of maar gedeeltelijk kan doorrekenen zoals reiskosten, voorbereiding, netwerken, vergaderingen, aanvragen van subsidies en fondsen. Hiernaast kwamen er meerdere voorbeelden naar voren zoals administratie- en organisatiekosten, kosten voor optredens, onderhoud en reiskosten.
37 33
73 65 47
22
Anders:
Kosten voor het leiden van de activiteit zoals dirigent, regisseur
Materiaalkosten Huur van een ruimte Marketing Kleding voor optredens
Kosten in coronatijd
Veel kosten vielen overigens weg in coronatijd. Zo hoefden ondernemers en verenigingen vaak niet de huur door te betalen. Ook de kosten voor optredens vielen weg. De kosten voor digitaal materiaal nam toe. De kosten voor het leiden van een activiteit bleven grotendeels hetzelfde.
9. Welke effecten heeft Corona op het uitvoeren van de activiteiten gehad?
Figuur 9
Bij ‘anders’ vulden respondenten vooral nadere specificaties in van de antwoordcategorieën. De periodes van lockdown waren zeer wisselend qua mogelijkheden en gevolgen. Er waren periodes dat alles stil lag op het gebied van lesgeven, cursussen en workshops. Maar ook periodes dat alleen voor groepen en of volwassenen de
activiteiten stil lagen. Optredens, evenementen en exposities werden vanaf de start van de eerste lockdown bijna volledig geschrapt. Projecten en schoolactiviteiten gingen grotendeels niet door. Hierdoor liepen veel zzp’ers inkomsten mis. ‘Omdat je niet in loondienst bent vallen zo goed als alle inkomsten weg.’ Voor verenigingen geldt vaak dat de contributie doorliep maar dat ze de huur niet hoefden te betalen. Men is zeer tevreden dat de meeste verhuurders van panden in Assen tijdens de lockdown geen huur hebben gerekend. De kosten voor de inhuur van professionals zoals de dirigent werden over het algemeen deels of geheel doorbetaald.
Effecten op de planning
Tussen maart 2020 en januari 2021 waren er soms periodes dat bepaalde activiteiten weer live konden
plaatsvinden. Voor groepsactiviteiten, optredens, exposities en evenementen liggen de live bijeenkomsten al een jaar stil. De planning is afgelopen jaar en ook voor komende periode alles behalve stabiel. Data blijven verzet worden.
Effecten door uitbetalingssysteem
Veel cultureel ondernemers zijn actief in het onderwijs met projecten en gastlessen. De scholen beleven grotendeels open, maar zonder de projecten en gastlessen. De ingehuurde kunstdocent kwam hierdoor zonder inkomsten te staan. Vaak leefde het idee dat de lessen net als de andere lessen gewoon doorgang konden vinden.
Als men in loondienst was geweest waren de lessen wel gewoon doorgegaan, is de indruk.
Effecten op leden en of cursisten
Het verkrijgen van nieuwe leden en of cursisten ligt volledig stil. Slechts een enkeling van de geïnterviewden gaf aan dat ze in de coronaperiode nieuwe leden of cursisten hebben gekregen. Dit baart de organisaties en zzp’ers zorgen omdat er gedurende de corona periode wel leden en cursisten zijn afgehaakt.
14
39 35
50 55 53 48 34 15
Anders:
Afname van deelnemers Moeilijk om nieuwe deelnemers te werven Geen of minder optredens Geen of minder bijeenkomsten Opdrachten ingetrokken Geen of minder cursussen Tijdens lockdown doorlopende vaste lasten Tijdens lockdown doorlopende kosten voor het leiden van…
Contributie en doorbetalen professionals zoals een dirigent
De meeste leden en cursisten hebben het afgelopen jaar de contributie doorbetaald. Meerdere organisaties hebben halverwege een regeling getroffen over de contributie waardoor leden en cursisten een deel van de contributie betalen. De betaalde leiding bij organisaties werd over het algemeen doorbetaald en/of gedeeltelijk doorbetaald.
10. Welke aanpassingen en oplossingen heb je bedacht om de negatieve effecten van Corona tegen te gaan?
Figuur 10
Bij veel verenigingen en stichtingen komt naar voren dat hun leden onder de risicogroepen vallen en daardoor alternatieven moeilijker waren te realiseren. Wel zijn waar mogelijk online middelen ingezet voor activiteiten of om in ieder geval het contact te onderhouden.
Veel zzp’ers hebben voorbereidingen getroffen door lessen uit te werken en nieuwe producten te ontwikkelen.
Als het ‘live’ weer kan, zijn ze er klaar voor. Bijna iedereen is digitaal aan de slag gegaan en heeft daarvoor ook investeringen gedaan. Veel individuele lessen worden momenteel online gegeven. Ook groepslessen en
beeldende lessen worden online gegeven. Een verschil is dat de individuele muzieklessen over het algemeen live worden gegeven, zeker als het om kinderen gaat. Beeldende lessen worden vaak via You tube filmpjes en in appgroepen aangeboden. Vele exposities en optredens zijn verzet naar nieuwe data. Enkelen hebben een digitaal optreden gegeven, dit geldt vooral voor de professionele hoek en minder voor amateurorganisaties. Hiernaast worden door ondernemers en verenigingen digitale activiteiten georganiseerd om het contact met de leden of cursisten te houden. Een aantal heeft tijdelijk ander werk aangenomen en of gebruik gemaakt van de Tozo- regeling. Er bestaat angst dat door de stroom naar andere sectoren om inkomen te generen bepaalde kunst en cultuur onderdelen zullen verdwijnen.
Digitale activiteiten
Bij het omschakelen naar digitale lessen en activiteiten komt naar voren dat niet iedereen de kennis en kunde heeft om dit goed te kunnen doen. Instructie en of workshops van andere kunstenaars of ict’ers over hoe je online kan werken zou een mooie aanvulling zijn. Naast de praktische zaken is er ook vraag naar online
verdienmodellen. Veel respondenten denken dat in de toekomst digitale activiteiten als aanvulling zullen blijven, maar dat kan het niet live repeteren of optreden niet vervangen.
22
58 28
50 13
9 18
Anders:
Digitale lessen en of repetities Aanvraag van coronasubsidies Aanspreken van reserves Afspraken maken met de verhuurder over uitstel of
verminderen van kosten
Afspraken maken over de kosten met degene die de activiteiten leidt zoals dirigent, regisseur Alternatieve locatie gezocht zoals openlucht repetities en
optredens
Tijdelijke versoepeling
Van juni tot oktober 2020 hebben meerdere organisaties weer fysieke bijeenkomsten gehouden. Soms met de normale repetities, maar meestal repetities en activiteiten in kleinere groepjes of met als doel om elkaar te ontmoeten en contact te houden met de leden.
11. Aan welke vormen van ondersteuning en informatie heb je behoefte?
Figuur 11
Er worden bij ‘anders’ en in de interviews meerdere suggesties gedaan niet alleen over coronasteun maar ook over het cultuurbeleid in zijn algemeenheid.
Als het weer mag
Er is behoefte aan een snelle herstart van activiteiten voor zelfstandigen en deelnemers. Een simpele aanvraag van subsidies zou hierbij helpen. Bijna alle geïnterviewden geven aan graag wat te willen doen voor hun geld, maar dat de aanvraag van potjes vaak te ingewikkeld is of niet door een zzp’er kan worden gedaan.
Zomerperiode 2021
Normaal is de zomer periode voor vele verenigingen, stichtingen en zzp’ers een rustige periode. Dit geldt niet voor degene die actief zijn op festivals. Het overgrote deel bouwt in de periode van september tot en met juni een buffer op voor de zomer. Deze buffer kon afgelopen periode niet worden opgebouwd. Er bestaat daarom grote vraag om deze zomer door te gaan met activiteiten en cursussen. Ook omdat men denkt dat de deelnemers nog niet massaal op vakantie zijn. De gemeente zou kunnen stimuleren dat bepaalde locaties open blijven en of er een speciaal zomeraanbod kan worden georganiseerd. Een voorbeeld dat naar voren kwam was de zomerkunst in Podium Zuidhaege afgelopen zomer 2020.
Toekomst
De angst voor de toekomst is bijna bij iedereen aanwezig. Velen hebben afgelopen periode uit kunnen zingen door allerlei aanpassingen en het interen op reserves. De noodzaak om snel weer te kunnen beginnen is groot.
Men wil graag weer doelen kunnen stellen en kunnen plannen. Een perspectief hebben. Vooral voor de optredens bestaat een grote angst hoe dit in de toekomst zal gaan worden. Bandjes zien nog niet op korte termijn een kroeg
15
42 28 24
28
49 20
Anders:
Digitale informatie ontvangen vanuit de gemeente over Corona met betrekking op kunst en cultuur Deelnemen aan digitale en/of live bijeenkomsten voor het uitwisselen van ervaring en samenwerkingsmogelijkheden Presentatie en ondersteuning over
marketingmogelijkheden Presentatie en ondersteuning over fondswerving
Digitale uitslag van dit onderzoek Geen interesse in ondersteuning en/of informatie
vol met zingende en dansende mensen voor zich. Ook realiseert men zich dat voordat men weer een optreden kan geven er eerst weer een periode geoefend moet gaan worden. Zonder repetities geen evenementen.
Cultuurnota
Wat is de stand van zaken rondom het cultuurbeleid, men hoort graag wat de volgende stappen zijn.
Netwerkbijeenkomsten
Graag concreet op een bepaald thema of onderwerp. Daadkracht wordt geprevaleerd boven praten over. In kleine groepen intervisie om van elkaar te leren wordt ook meerdere malen aangedragen.
Ondersteuning aanvraag subsidie- en fondsen
Concrete hulp bij het aanvragen van subsidie en fondsen, niet algemeen, maar meedenkend voor bepaalde aanvragen.
Toegekende subsidies
Sommige organisaties maken zich zorgen over de voorwaarden die aan de subsidies zijn gesteld voor de
afgelopen periode. Voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat ze een bepaald minimum aantal optredens verzorgen. Dit is vanwege corona niet gelukt. Wordt de subsidie van 2020 en soms 2021 nu doorgeschoven en kunnen ze voor de volgende periode ook weer aanvragen. Ook zzp’ers die subsidies hebben gekregen voor een project willen graag weten hoe het werkt met de verkregen subsidie. Kan het project worden verschoven zonder
subsidiegevolgen. Een uitleg en/of bevestiging vanuit de gemeente zou helderheid en zekerheid over de situatie geven.
Nieuwe subsidie systeem
Men is op de hoogte van het nieuwe subsidiesysteem dat de gemeente wil invoeren per 2022. Er leven zorgen over het tijdspad en de inhoud. De meeste subsidies voor 2022 moeten voor 1 mei 2021 worden aangevraagd.
Men zou graag binnen zeer korte termijn willen weten hoe het nieuwe systeem wordt en of dit haalbaar is qua tijdpad voor 1 mei 2021.
Bijdrage van het Rijk
Vele geïnterviewden geven aan graag transparant te worden mee genomen in de verdeling van de gelden die de gemeente Assen van het Rijk heeft gekregen. Men begrijpt dat bedragen naar de grotere spelers gaan, maar zou graag willen dat de kleinere spelers ook een bijdrage zouden krijgen.
Kunst in de zorgsector
Bij de eerste lockdown optredens voor ramen, vaak belangeloos. Zijn voor de toekomst mooie kansen. Het vinden van de juiste ingang bij verzorgingstehuizen of instellingen voor mensen met een beperking is niet even makkelijk.
Zou de gemeente Assen een rol kunnen spelen in het aan elkaar koppelen/ in contact brengen met de juiste personen binnen de zorg en de kunstsector.
Expositie en maakruimtes
In andere Nederlandse steden worden in wijkcentra en of zorgcentra atelierruimtes en maakruimtes gecreëerd.
Dit levert een win win situatie op. De ruimtes worden beter benut en de kunst van de kunstenaar (vaak beeldend) is zeer toegankelijk. Een atelieroute zou een mooie aanvulling zijn voor de toeristen.
Combi onderwijs leerachterstand en kunstdocenten
Vanuit het Rijk is veel geld beschikbaar gesteld om de leerachterstanden van het onderwijs weg te werken.
Meerdere kunstenaars gaven aan een deel van dit geld in te willen zetten voor kunst in de klas. De kunstenaar kan met de helft van de groep een kunstles verzorgen. De andere helft blijft bij de leerkracht en krijgt zo extra aandacht om achterstanden weg te werken. Men denkt dat dit een pracht oplossing is en dat leerkrachten
hiervoor openstaan en dit liever hebben dan een zomerschool en of andere oplossingen. Hoe kunnen we dit idee onder de aandacht van de onderwijsinstellingen krijgen? Kunst- en muziekonderwijs zou in het basisonderwijs meer door specialistische docenten moeten worden gegeven.
Voorbeelden van omringende landen en Nederlandse steden
Engeland the Voice, Duitsland kunst in het onderwijs, Oost Europa proza, Kunstraad Groningen
Kunst voor de minima
Voor kinderen en jongeren zijn er meerdere instanties en potjes zodat ieder kind kan deelnemen aan kunst en sport. Veel kinderen die cursisten volgen maken hier gebruik van. Zo’n zelfde soort regeling voor volwassenen en met name ouderen zou een welkome aanvulling zijn. Meerdere oudere cursisten en of leden geven aan vanwege kosten te stoppen met de activiteit. Zijn hier vanuit de gemeente mogelijkheden voor om de minima te
ondersteunen zodat zij deel kunnen blijven nemen aan kunst en daarmee ook de maatschappij?
Binnenstad en kunst en cultuur
Kunst in de openbare ruimte zou meer aandacht kunnen krijgen. Dit staat in de nieuwe binnenstadvisie.
Kunstenaars willen zich graag inzetten om de binnenstad aantrekkelijker te maken met beeldende kunst en optredens.
Ventilatie
Voor vele activiteiten is een goede ventilatie belangrijk. Hoe is de ventilatie gesteld in de verschillende kunst en cultuurgebouwen en andere locaties waar kunst wordt uitgeoefend. Zou de afdeling vastgoed van de gemeente hier antwoord op kunnen geven en bij een slechte ventilatie maatregelingen kunnen nemen.
Informatie delen met de andere Noordelijke provincies
Advies is om de opgehaalde informatie van de enquête en de interviews te delen met de andere Noordelijke provincies. Wie weet kunnen zij ook onderdelen overnemen of kan er bijvoorbeeld een lijst van locaties voor optredens voor alle drie de Noordelijke provincies komen.
Nieuwe inwoners van Assen
Hoe wordt de nieuwe inwoner van Assen geïnformeerd over het kunst en cultuuraanbod in de stad?
Conclusies
De waardering voor het initiatief van de gemeente Assen voor dit onderzoek is groot. De deelnemers zeggen het gevoel te hebben gezien en erkend te worden, de mogelijkheid hebben om een beeld van hun situatie te geven en informatie uit te wisselen.
Onderstaande conclusies geven achtereenvolgens een beeld van de effecten van corona voor de verschillende partijen en hun behoefte aan informatie en ondersteuning. Tot slot nog een aantal suggesties voor concrete activiteiten en projecten.
Verschillende partijen
In de resultaten is onderscheid te maken tussen organisaties, amateurverenigingen- en stichtingen en de zzp’ers.
Voor deze drie groepen blijken de gevolgen van corona verschillend uit te pakken.
Veel kleinere private organisaties zijn grotendeels gelijk overgegaan op online lessen. De deelnemers konden de lessen digitaal blijven volgen. Ook hebben zij vaker een beroep kunnen doen op regelingen die er waren vanuit het Rijk of fondsen als compensatie voor de financiële gevolgen van corona.
Bij de amateurverenigingen- en stichtingen is de band met de leden groot en zijn er over het algemeen weinig opzeggingen van leden. De meeste leden hebben geheel of gedeeltelijk de contributie doorbetaald. De dirigent, regisseur of artistiek leider kreeg de afgelopen periode geheel of gedeeltelijk de afgesproken vergoeding. De huur voor de ruimte hoefde in de meeste gevallen niet te worden doorbetaald. Deze partijen zijn in hun privé situatie niet financieel afhankelijk van de inkomsten. Tegenover lagere inkomsten als gevolg door het niet kunnen optreden, staan lagere uitgaven. Daardoor zijn de financiële gevolgen beperkt gebleven. Wel zijn er zorgen over de werving van nieuwe leden, die vrijwel stil is komen te liggen.
De zzp’ers zijn in ieder geval financieel het hardst getroffen door de coronacrisis. Bijna alle activiteiten vielen stil.
De lessen werden voor zover mogelijk wel digitaal gegeven. Maar projecten, educatieve opdrachten, exposities en optredens kwamen stil te liggen. De zzp’er is geheel of gedeeltelijk afhankelijk van het inkomen uit culturele activiteiten. Ze komen vaak niet in aanmerking voor de regelingen die vanuit het Rijk.
Bij vrijwel iedereen zijn er zorgen over de toekomst. Wanneer kunnen de activiteiten weer live plaatsvinden zodat reserves weer kunnen worden aangevuld? Gaan leden of cursisten afhaken omdat de verbinding met elkaar echt anders is dan als men live bij elkaar is? Wanneer kunnen er weer optredens plaatsvinden, die zorgen voor inkomsten, maar vooral ook een grote drijfveer zijn voor een bepaalde activiteit? Het werven van nieuwe deelnemers staat al een jaar stil. Gaan nieuwe leden en deelnemers zich aanmelden als de activiteiten weer live kunnen plaatsvinden? Door de steeds langer durende periode neemt de onzekerheid over het voortbestaan toe.
Informatie delen
Er is een duidelijke vraag naar informatie over praktische zaken, ondersteuning bij ondernemingszaken en beleid.
Bij praktische zaken gaat het vooral om elkaar leren kennen en weten wat erop het gebied van kunst en cultuur in Assen plaatsvindt. Zo wil men graag een beeld hebben wie binnen de gemeente waar mee bezig is en waar op aanspreekbaar is als het gaat om kunst en cultuur. Hoe kunnen ze contact met hen opnemen? Ook is er behoefte aan informatie over locaties om te repeteren, op te treden, te exposeren, zowel binnen als buiten. Informatie over de ventilatie per gebouw is belangrijk om betrokken leden en cursisten te informeren.
Netwerkbijeenkomsten worden veel genoemd. Daarbij is de voorkeur om in kleinere groep over één concreet thema informatie uit te wisselen en mogelijke samenwerkingen te verkennen. Een overzicht van het aanbod voor nieuwe leden en cursisten is een wens van velen bijvoorbeeld op een website met alle kunst en
cultuuractiviteiten in en om Assen.
Beleidszaken
Wat betreft beleid kwamen er meerdere vragen over de stand van zaken rond de cultuurnota ook in combinatie met de Binnenstadsvisie en of woonvisie. Zijn er mogelijkheden voor maakruimtes in leegstaande gebouwen en of wijkgebouwen? Verder de nodige vragen over subsidies zowel over de huidige situatie als de nieuwe systematiek.
Vele geïnterviewden geven aan geïnformeerd te willen worden over de 1,1 miljoen coronacompensatie die de gemeente Assen van het Rijk heeft gekregen. Men begrijpt dat bedragen naar de grotere spelers gaan, maar zou graag willen dat de kleinere spelers ook een bijdrage zouden krijgen. Zo goed als alle geïnterviewden geven aan een tegenprestatie te willen leveren voor de mogelijke ondersteuning.
Ondersteuning
Er is behoefte aan ondersteuning op het gebied van digitalisering. Het gaat met name om de technische aspecten voor digitalisering en verdienmodellen van online aanbod van digitale lessen. Een klein aantal geïnterviewden gaf aan deze slag op het gebied van digitale techniek en verdienmodellen wel goed te kunnen maken. Zij zouden mogelijk collega’s kunnen ondersteunen. Ook is er een aanbod vanuit Kunst en Cultuur Drenthe voor
ondersteuning bij professionalisering. Ondersteuning op het gebied van marketing en werving is een veel voorkomende vraag, specifieke hulp hierbij is wenselijker dan algemene marketing informatie. Als derde ondersteuningsvraag worden aanvragen van subsidies en fondsen genoemd. De wirwar aan fondsen, de
hoeveelheid informatie die moet worden aangeleverd voor een aanvraag en de tijdsinvestering met mogelijkheid tot afwijzing van de subsidie levert veel frustratie op. Via directe persoonlijke contacten zouden gemeente of ondersteuningsorganisaties in de kunst en cultuursector deze ondersteuning kunnen bieden.
Als het weer mag
De ondernemers en verenigingen willen zo snel mogelijk weer aan de slag. Bij ondernemers leven de nodige ideeën voor initiatieven en projecten. Maar kunnen vaak geen of beperkt een beroep doen op subsidieregelingen.
Zij bepleiten daarom een laagdrempelige regeling om de herstart na corona mogelijk te maken maar ook in de periode erna. Ook zouden er concrete opdrachten uitgezet kunnen worden bijvoorbeeld rond al dan niet tijdelijke kunst in de openbare ruimte.
Veel zzp’ers willen graag deze zomer doorgaan met activiteiten. Na een lange periode van stilstand is er een grote behoefte - en niet alleen financieel - om weer te kunnen werken. Men zou graag willen bijdragen aan een
zomerprogrammering in Assen of workshops verzorgen.
Inzet van kunst bij andere beleidsgebieden
Verbreding, inclusie en toegankelijkheid zijn doelen die naar voren komen als suggesties voor samenwerking met andere beleidsterreinen. In andere Nederlandse steden worden in wijkcentra en of zorgcentra ateliers en
maakruimtes gecreëerd. Activiteiten in zorg en welzijn tegen eenzaamheid en voor verdraagzaamheid.
Tegemoetkomingen voor lesgeld of contributie voor mensen met weinig geld bevordert de deelname aan cultuur.
Vanuit het Rijk zijn middelen beschikbaar gesteld om achterstanden in het onderwijs tegen te gaan. Meerdere kunstenaars willen hierbij een rol spelen door bijvoorbeeld met de helft van een groep een kunstles te verzorgen.
De andere helft blijft bij de leerkracht en kan op deze manier extra aandacht krijgen om achterstanden weg te werken. In Assen zijn hiervoor voldoende gekwalificeerde kunstenaars.
