GEGEVENS EN INTERPRETATIES

(1)

(2)

(3)

Document ECM number Revision Revision date Page

TEN_DM-#93878-v1; januari 2013 1 5-februari-2013 3 van 10

GEGEVENS EN INTERPRETATIES

De gemiddelde druk in het reservoir (berekend met behulp van reservoirmodellen en drukmetingen) en het drukverschil tussen beide reservoirblokken ten tijde van waargenomen trillingen staan in tabel 1 en tabel 2. De gemiddelde reservoirdruk over de maand januari was 69 bara, het gemiddeld drukverschil over de centrale breuk was op 31 januari 38 bara. Gasinjectie is per 1 december gestopt zodat het drukverschil over de centrale breuk geleidelijk af neemt bij een onveranderde gemiddelde reservoir druk.

Sinds de aanvang van de metingen in 2010 zijn slechts enkele microseismische trillingen waargenomen die direct geassocieerd kunnen worden met de centrale breuk.

Seismische magnitudes worden weergegeven volgens de logaritmische schaal van Richter.

M = 3 betekent M = ¹⁰log10³ = 3.

M = -3 (minus 3) betekent M = ¹⁰log10^-3 = -3, dit is dus een miljoen (10⁶) keer kleiner dan M = 3!

Trillingen met M < 1.5 worden als microseismische trillingen beschouwd, omdat trillingen pas vanaf M = 1.5 geregistreerd worden door geofoons aan de oppervlakte. Voor kleine magnitudes (M <

1.5) is een geofoon in het reservoir nodig, zoals de geofoons in BGM-05.

De vermelde reservoirdruk (P_Res) is de gemiddelde druk over het gehele reservoir voor de betreffende kalendermaand. Het drukverschil over de breuk (ΔPbreuk) is het verschil tussen de gemiddelde reservoirdrukken voor blok 1 en blok 2 over de betreffende kalendermaand. Figuur 2 geeft de microseismische waarnemingen sinds januari 2012 weer. Het drukverloop sinds 2010 is grafisch weergegeven in één figuur samen met de microseismische waarnemingen (Fig. 3).

Tabel 1. KNMI interpretatie van microseismische categorie-I en –II trillingen. Volg

nr.

Datum

dd-mm-yyyy tijd x y Z Magn. afstand

(m) PRes ΔPbreuk

Categorie-I: trillingen die over de gehele breuk waarneembaar zijn (vanaf augustus 2010) 10 04-09-2010 08:21:31 109504 518104 1948 -1.1 1125 37 13 17 12-12-2010 20:44:13 116965 522762 2551 -0.2 800 42 19 33 11-05-2011 08:42:29 108963 516814 2116 -1.2 2281 45 21 57 14-09-2011 14:06:01 109109 518672 2223 -1.0 1446 53 30 186 29-03-2012 9:22:52 108988 518997 2190 -0.8 116 62 35

Categorie-II: Een trillingen buiten het Bergermeer veld met M > -1.4 Geen trillingen waargenomen in januari 2013.

(4)

Tabel 2. Micro seismische bevingen dichtbij de observatieput (categorie III). Alle tot nu toe waargenomen trillingen, zijn te vinden in Tabel 1 van het referentie rapport (Ref. 2).

Deze tabel (Tabel 2) geeft de meest recent waargenomen bevingen weer.

Volg nr.

Datum

dd-mm-yyyy tijd x y Z Magn. afstand

(m) PRes ΔPbreuk

Categorie-III: uitsluitend dicht bij de observatie put waarneembare trillingen (november2012) Geen trillingen waargenomen in januari 2013.

Tabel 3. Coördinaten van de locaties van de zes geofoons in BGM-05.

Level X (m) Y (m) Z (m, tvd) Well incl. (º) Well Az (N to Eº)

1 109868.3 517972.7 2044.13 29.68 150.51

2 109870.7 517968.4 2052.83 29.45 150.58

3 109873.1 517964.1 2061.55 29.21 150.66

4 109875.5 517959.9 2070.30 28.98 150.74

5 109877.9 517955.7 2079.06 28.75 150.82

6 109880.2 517951.5 2087.85 28.52 150.89

SPECIALE WAARNEMINGEN EN WERKZAAMHEDEN

Vanwege de constructie werkzaamheden op de boorlocatie Bergermeer, zijn de geofoons uit BGM-03A gehaald om in BGM-05 geplaatst te gaan worden. Sinds de geofoons op 14 januari weer operationeel zijn hebben ze naar behoren en storingsvrij gefunctioneerd.

Het tot nu toe gemeten ruisniveau maakt registratie en locatiebepaling van zeer zwakke microseismische trillingen mogelijk (M ≥ -3.5; Referentierapport Fig. 9). De signaal/ruis verhouding varieert met de sterkte van het gemeten signaal. Het gemiddelde ruisniveau is gelijk aan dat van voorgaande maanden. Er is overdag iets extra ruis te zien ten gevolge van werkzaamheden op de locatie, ’s nachts is er geen extra ruis gemeten (Fig. 4). Omdat het boren 24 uur/dag doorgaat is de extra ruis die overdag wordt waargenomen waarschijnlijk van oppervlakte werkzaamheden afkomstig en niet door boren. Ook gedurende de weekenden is geen extra ruis waargenomen.

Rond 22 en 23 januari is een duidelijke abnormale verhoging van het ruisniveau te zien, dit houdt verband met het op die dagen intrillen van damwanden voor de pijpleidingen.

De geofoons behoren in een nieuwe positie opnieuw georiënteerd te worden met behulp van een checkshot in een naburige boorput op een precies bekende locatie. De put BGM-08 is als checkshot locatie gebruikt (Tabel 4). De signaal/ruis verhouding was zeer goed voor alle geofoons op alle kanalen, met uitzondering van niveau-3 kanaal-Z. De polarisatie analyse van dit kanaal is niet betrouwbaar. Dit kanaal zal uitsluitend voor het registreren van aankomsttijden gebruikt worden. De oriëntatie van de geofoon kanalen wordt gegeven in tabel.5 en Fig. 5.

(5)

Tabel 4. Coordinaten van het checkshot in BGM-08.

Bestandsnaam Datum & tijd (UTC) X m Y m Z mtvd

20130115_File001953.sg2 01/15/13, 16:22:06 109597.5 518037.9 2086.48

Tabel 5. Orientatie van de geofoon kanalen zoals berekend met behulp van het checkshot in BGM-08.

Level Az (°) NtoE Inc (°) UtoD Az (°) NtoE Inc (°) UtoD Az (°) NtoE Inc (°) UtoD

1 235.8 62.9 140.0 78.7 29.5 29.7

2 291.2 85.4 198.7 61 29.4 29.5

3 174.9 65.3 91.7 104.5 29.3 29.2

4 317.1 99.6 232.1 63.0 29.3 ^29.0

5 159.1 70.6 76.7 110.3 29.2 28.8

6 171.1 105.7 66.8 131.4 97.1 45.6

REFERENTIES

Ref.1:

Plan van maatregelen tot voorkoming of beperking van bodembewegingen gebaseerd op microseismische monitoring bij de gasopslag in het Bergermeer veld”.

Ref. 2:

Referentierapport microseismisch monitoring Bergermeer gasopslag. (TAQA Energy Nederland, juli 2012).

Ref. 3:

Magnitude rapport: Taqa_MAG130054 calibration shot.

Ref. 4:

Magnitude rapport: Taqa_MAG130117

FIGUREN

Figuur 1. Dieptekaart op Top Rotliegend niveau, met categorie-I trillingen geprojecteerd.

Figuur 2. Magnitude van microseismische waarnemingen voor 2012.

Figuur 3. Microseismische waarnemingen sinds het begin van de monitoring in augustus 2010.

Figuur 4. Ruis metingen in januari 2013.

Figuur 5. Oriëntatie van de geofoon kanalen.

(6)

FIGUREN

Figuur 1. Dieptekaart op Top Rotliegend niveau, met categorie-I trillingen geprojecteerd. De trillingen vinden plaats op verschillende dieptes die per beving geannoteerd zijn. De magnitudes van de bevingen zijn met een kleurcode weergegeven. Een ellips tussen BGM-06A en BGM-03A geeft de locatie aan van de kleine breuk die door de microseismische trillingen van oktober 2011 gedefinieerd wordt. Een dergelijke kleine breuk is met behulp van de vernieuwde seismiek ook gevonden in het zuidelijk deel van het veld in de nabijheid van BGM-02.

(7)

Figuur 2. Magnitude van microseismische waarnemingen voor 2012. Gedurende de maand december zijn geen metingen verricht. In januari 2013 zijn geen micro seismische bevingen waargenomen.

(8)

Figuur 3. Microseismische waarnemingen sinds het begin van de monitoring in augustus 2010.

Ook de gemiddelde reservoirdruk en het gemiddelde drukverschil over de centrale breuk zijn weergegeven. Gasinjectie is op 1 december gestopt, de precieze datum waarop gasinjectie hervat wordt, wordt mede bepaald door de heersende gasprijs.

Bij voortdurende gasinjectie en oplopende gemiddelde reservoir druk, is er vanaf 65 bara geen microseismische activiteit meer waargenomen tussen 15 mei en de drie microbevingen in november 2012. Dit is in overeenstemming met de geomechanische analyse, volgens welke de stabiliteit van het reservoir en die van de centrale breuk zullen toenemen met toenemende reservoir gasdruk.

(9)

Figuur 4. Ruis metingen in januari 2013. Het gemiddelde ruisniveau is gelijk aan dat van voorgaande maanden. Er is overdag iets extra ruis ten gevolge van werkzaamheden op de locatie,

’s nachts is er geen extra ruis gemeten. De extra ruis rond 22 en 23 januari is veroorzaakt door het intrillen van damwanden voor de pijpleidingen.

(10)

Figuur 5. Oriëntatie van de geofoon kanalen zoals bepaald met behulp van het checkshot in BGM- 08.