HUOO_VERRIEST
OPVVANDE-L
VIERDE U1TGAVI
1922
U1TiE(EVEN DOOR F N.V HET VI. AAM
HUGO VERRIEST
IOPVVAN
,DEL
VIERDE UITGAVE
I
• 1922
UITGEGEVEN DOOR DE
N.V HET VLAAMSCHB LAND, ANTWERPEN
I. DIE DRIJ.
II. VELDEN.
III. ARMOEDE.
IV. NOG ARMOEDE.
V. NATUUR.
VI. KINDERKOPJES.
VII. BLOEMEN.
VIII. ZONNE.
IX. URSENIE.
X. 0 PRACHTIC E VODDEN.
XI. FANTASIA.
XII. HERWORDEN.
XIII. OUDENAARDE.
I. DIE DRIJ
D
I E DRIJ, dat zijn drij wandelingen.De eerste is eene wandeling naar Tieghem.
De tweede is ook eene wandeling naar Tieghem.
En de derde is nog eene wandeling naar Tieghem.
Eene wandeling naar Tieghemberg en Tie- ghemkerk ; of somtijds eene wandeling naar Tieghemkerk en Tieghemberg. Toch drijmaal dezelfde weg door Tieghem.
In de eerste ga ik de schoonheden van Tie- ghem bezien. In de tweede bekijke ik ook en bestare de schoonheden van Tieghem. En in de derde zie ik wederom en geniete de schoon- heden van Tieghem zonder ze to bekijken.
Tieghem.
In mijne eerste wandeling ga ik Tieghem Blaton-Aubert bezien, of Aubert-Blaton. Ik heb nu juist Bien naam vergeten.
OP WANDEL
I^tltlllllllllllllllliljllllllll11i11111111111111111tIII11111i111tI111tIIIIiII11111t111111II111111111II11111111i1111111111111111111111111111111tt11111itIII111111111f911111111ItTIN
Blaton-Aubert heeft ook zijne schoonheid, bijzonderlijk voor kinderen, en voor gevoelige groote menschen, die geern engelsche hoven zien, met rotsen, en eene brugge over een water.
Gee zult zeggen : Die schrijver lacht daarmee.
'k En doe.
Dat is inderdaad vriendelijk en lief, waar het to passe komt; en ik heb veel hovingen gezien, groote en kleine, waar alles aangenaam samen- werkt, en lachend bebloemd of bontbewassen uitzicht geeft en verfrisschend koel zitten.
Blaton-Aubert, goed en slecht, lief en leelijk, hebt gij alzoo op Tieghemberg.
Blaton-Aubert de rots waaruit de fontein spruit, en het kluiskamerken van St Arnoldus, onder rotswanden.
Blaton-Aubert die rots aquarium met al onder doorschijnend water waar goud-roode visschen in zwemmen.
Blaton-Aubert de teekening van dat kasteel, van wear, over schoon nedervarende diepte en haastig rijzenden kiem, gij dat canon ziet liggen en dat ezeltje rondwaren.
O Ames sensiblesE
Blaton-Aubert bovenal dat kijkhuizeke, met roode, blauwe, geluwe vensterruitjes, waar hemel en aarde zoo « benauwlijk » in kleuren.
8
DIE DRIJ
NI Id I11i111111111111I1111111ItIIIIH1111t11111ti1II111IIIIII111111111111I1I[111111111111111111111111111111111tI11ttI11111111I1Ii1111111I1111111tItillli111111111I111f11111111H111i1
Blaton-Aubert zelfs de boom- en boschsnede, Tangs en over valleie en wegwentel.
En toch ligt hier en daar, gelijk in grooten engelschen hof, die samenhang heel lief daar neder voor u en strekt in aangenaam verder zicht tot aan den boschrand.
Alzoo is het wel, voor mij die buiten de Melkerij eenen rooker zitte te branden, en die juist onder en voor mijne voeten die vlakte van boomenkruinen zie wagen onder den wind, en ze ruischen hoore in lange harpslagen, waardoor ik, van beneden, de blijde kinderen hoore bab- belen met heldere zilveren stemmekes.
Alzoo ook, van daar hoog den diepen diepen kom, de hofvalleie te zien met helder helder grastapijt en verder geboomte, waardoor het kruise kijkt van de kappelle, en de watervallen en vijvers schemeren in rooden zonneglans van onder en tusschen de boomen van «den Bosch . Blaton-Aubert zit ook op het kerkhof in den Calvarieberg, en hier en daar in eene nieuwig- heid van die schoone schoone oud-nieuwe kerk.
Mijn eerste wandeling gaat dat al bezien, meest als ik bezoekend yolk hebbe dat ik min kenne. Ik zie, en kijke, en luistere.
**
OP WANDEL
1tM1111f11111111tt11111111111111illlllllllllllllilllllllllltlllllllllllllliflllllllllltllllllllllllt11111111)Ililllllllllllllllllillt11111'tlllllllllllllllllllllllll{IIIIIIIIIIIfH
De tweede wandeling.
De verre kimmen van den gezichteinder tinte- len in zachte wonnige schemering.
Wij stappen uit de Tieghemwarande, west- waart en klimmen het wegelken op naar den voet van den houten molen daar. Wij laten rechts dat kasteel; en moede van to zien de menschenhanden het groot natuurwerk schik- ken, verlangen wij naar « de kunstelooze kost»
baarheden » t( van de wilde waarheid ».
Daar rechts, halfverdoken onder leege boomen en fruitgewas, zit dat huizeke verscholen van arme werklieden.
Links ontplooit de vallei haar overheerlijk prachtgewaad.
Wij groeten haar met verdoofden blijheids«
kreet vol overstroomende bewondering, en reiken over de vlakte onze oogen, onze herten, onze handen I
Schoon I schoonl schoon I
De groente, in zoetzingende gamme, vol dooreenwendende harmonije, ligt en strekt verre verre voor onze voeten in ontelbare onvatbare tinten en lichten. Donkere diepten, bruiner tronken en struiken, hooger groene boomtrossen, en naar boven weer blauwendig rijzende verten met purpere peersche door- en overhangsels.
10
DIE DRIJ
wr^trrrrrrrrrrrrrrrirrirrrrrrrrrrrrrrrrrnrirrrrrrrrrrriririrrrirrrrirriirrrrrirririiriiriirirrrrrnrrririirriirrirririrrriiiiiriirirrirrrirrrrritrii^iririiiriirrrrrrriirrrirurrr
Rondom ons staat alles onroerbaar in de blakende zomerhitte, onder de schitterende zon, die luide en traag den allerheerlijksten lofzang van licht en warmte door de zwijgende ruimte galmen doet.
Overprachtig is het! en een onuitspreekbaar genoegen te kijken en te zwijgen tot dat de drinkbeker van het schoone, volgestroomd, in lange bedwelmende teugen gedronken wordt en geledigd.
Hooger klemmen wij, onder en nevens den molendam. Hoe schoon! hoe schoon I Wij staan, op straat, tusschen de twee molens, de groene bonte diepten te genieten van den wijdstrekken.
den scheldekom en de blauwe schemering van de verre dwepende kimmen. Wij terden het hooger landstuk op tot bovenl Van alle kanten rijzen de overprachtige valleien en heuvelen, en de verten spreiden voor orrs in grootschen stillen hoogmoed hunne warme schoonheid.
Noord, West, Zuid, Oost strekken de armen omhoog en hangen, onder zonneglans, hunne prachtige natuur ten toone.
Dat klemt mij aan de borst. Dat maakt mij ziek, Ik zwijge en kroppe.
Wij dalen de hoogten af, en voor ons, schooner en schooner liggen de platte velden
OP WANDEL
van 't weelderig Vlaanderen. De rogge, de tarwe, de haver wikken en wagen in den blakenden zonneschijn. De leeger en dichtsluitende groente strekt verre met rijke wasemende veldreuken.
Hier en daar teekenen witte huizekens onder bruin groenend dak. Te lande!
Leeger nog! De wegelingen loopen door het hoog koorn dat blaakt en kraakt in den zonne- laai. Tusschen de halmen heft het schoon, het rankgegroeide hooger kruid zijn klokkenkroone en luidt noen I
Hoe schoon I
O kerk ook, wat zijt gij schoon I Van als ik binnentrede werpt uwe ingetogene eenzaamheid mij biddenden eerbied over de schouderen rust en innigen vrede. Uw blauw arduin, in ronde pijlers, draagt zoo rustig en zoo betrou- wend het muur- en voutwerk. Hoe zwaar die torendracht; en toch zoo juist, zoo vrij en door- zichtbaar, zoodat nergens mijn begerige ooge en stoot of stuikt. Geheim en open spreidt, voor den Autaar, arduin en koper, de hoogkerk hare allerschoonste ruimte over de trappen en tusschen den nauwelijks deelenden kolonnenrang. Santuariuml
Schoonl Schoon I Schoon!
12
DIE DRIJ
11111111illllllllllllllllllllllllllillllllllllllit111111111t IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11111111111IiIIIII11111111t11111IiIt1111111111111111111111111111111fIIgH1
Mijne derde wandeling
Graagte en honger naar ingetogen en onge«
deeld genieten.
En eerst wilde ik u wel over het gevoelen van die derde wandeling een woordeken uitleg geven.
Omnis comparatio non -- claudicat.
Als in den vroegen morgend de kleine koei- wachter het vee naar de weide drijven gaat, hij trekt naar den stal en smijt de deuren open.
Jamaar, het is een droeve, mistige dag, en wakte zimpert door den smoor onder over- trokken grauwe lucht! Ook beziet den knape l zijn hoofd zit uit zijne opgetrokken krage diep onder zijn klakke en zijne handen tot aan de ellebogen in zijne broekzakken. Onder zijn linker oksel steekt zijn opgerolde zwepe, en 't is met leegen kop, wild doorzakkenden stap, korten kwalijkgezinden roep, dat hij de koeien uit het hof ter weide drijft. Slecht weder I
's Anderdags. 't Is een schoone, een heldere, een overheerlijke morgend. De zonne straalt uit den tintelenden oosten, en de smoor - is het lichte dampen van glinsterende nachtwakte en dauw. Daarboven monkelt het helderblauwe luchtgespan. De vogels kwetteren en schuifelen dat het klinkt. Beziet hem nu den koeiwachter, den jongen knaap. Zijn blijden blonden verstreu-
OP WANDEL
velden kop draagt hij los en vrij in de lucht op langen slanken hals : De staldeuren vliegen open :
Ariauw! Ariauw!
Allah! Bonte ! Blare! Sterre C Vos I naar de wee!. naar de wee[ En hoort hem ginder verre:
hij is de dreve uit : Ariauw! Ariauw I De zwepe klakt en klettert boven zijn hoofd in onverpoosde slagen : tjak tjak -- tjakketjakketjak tjak tjakl en 't oude liedeke wederhelmt heinde en verre.
< Morgen komen de boeren van Leiipsig I Lalaitoe I Lalaitoe I >>
Heeft hij de natuurschoonheden bekeken?
Neen, niet waar I — noch ontleed. noch bekeken, noch gezien. Maar hemel en lucht en tonne wederspiegelen in hem, en,
onbewust,
geniet hij de prachtige natuur.
Onbewust
En als de eenvoudige vrouwe van to lande naar stad komt, en aritwoorden moet op uwe vraag, welke er de schoonste kerk is van geheel de stee? Hare oogen dolen een oogenblik rond, en met bewonderenden monkel antwoordt zij : Oh, Ste C onde I Open, klaar, verguld I
Maar ziet, dat is alleenlijk een gedacht; een gedacht buiten haar ware wezen.
14
DIE DRIJ
Ziekte is in haar huis gekomen. Een kind is dood. Een tweede ligt stervensziek. Zij komt troost en hope zoeken; maar zal geenen voet zetten in die schoone kerk. Zij zal naar St Gillis haar leed en wee gaan duiken onder de vouwen van haren mantel, in die oude kerke daar, zoo ingetogen en bidzuchtig, waar alles spreekt en antwoordt aan Teed en nood.
Weet zij lets van beelden of sieraad der kerk?
Neen. Maar bouw en licht, en dat 'k en weet niet wat dat in de bogen har.gend » spreken akkoord met haar hert met hare ziel.
Ik ga naar Tieghem.
De kerk is open en geen vreemde wandelaars komen ze bezien.
In den hoek daar, links, knielen er twee vrouwtjes, en lezen met uitgestrekte armen een kruisgebed en de paternoster hangt aan hunne magere vingeren. , De kerke zwijgt.
Zijn de apostelbeelden, boven de pilaren, schoon ?
Ik weet het niet; noch of er daar apostelbeel- den staan.
Is de muurschildering, vol passende tinten, fijn bebloemd, en verheffend verguld?
Ik weet het net.
OP WANDEL
rrr^rrrrinn^nrriirrrrnriirrnrirrrriirrrrrrrrrnrrrrrrrrnrrririrritrirrrrrrrriirirrirrrrrrirrrrrrnrirririiirirrrrririrrrrrrrrr^rrtrrrrrrrrtrrirrurrrrrrrrtrrrrtrrrriirrrrrrm
Zijn pilaren en kapiteelen, en brandvensters en arduinramen, alzoo of alzoo?
Ik weet het niet.
Zijn de autaren...?
Ik weet het niet. Maar ik peis het we! : het is schoon zieleweder in de kerk, en,
onbewust,
ontvangen geest en hert een damp van stille glanzen, een gloed van indringende zoete stralen, een geruisch van gebeden die vezelen uit beeld en steen en kleur en muur, een licht en lucht die de ziel ter zelver tilde ingetogen naar binnen plooien, en opgetogen naar boven
voeren -- Bekijke niets, maar voele : Hoe schoon! Hoe schoon!
Hoe goed l
Ik blijve, en kniele, en zitte neder, en ruste, en late door geheel mijn wezen de ziel der kerke dringen. Ik gevoele,
onbewust,
dat godlijk leven mij omhangt, mij doorschemert; dat, binnen mij, het zieleleven opengaat, en dat het, in al zijne bloemkelken den stillen, frisschen zoelen koelen hemeldauw genieten mag.
Schoon I Goed!
16
DIE DRIJ
I1111tlllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllillll11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
Buiten! Ik ga en ga en stappe voort onder blauwen hemel, in heldere lucht, over heuvelen en dalen, door velden en weiden, langs hagen en boomen en veigroenende grachten.
Ik bekijke niets, bezie niets. Mijn leven, en mijn denken en voelen is doortinteld van Gods schoone natuur, van Gods blijde natuur, van Gods goede natuur. Alles boven mij, onder mij, rondom mij, << concentreert, essentieert, >> blijft binnen en deurwasemt in fijne reuken, in schemerglanzen, in onbekende tochten, hersens, hert, lijf en ziel. De lucht glinstert, de velden tintelen en dampen, de akkers stooren. Een lichtkrans omgloort mij, en alderfijnste reukwerk omhangt mijn geurenden fleurenden kop!
Ik stappe voort; en wandele, wandele recht voor mij met rijzenden kin en halfgeloken oogen.
Een binnenzang ook omvedelt mijn hert en ruischt zoetjes en geheim, naar boven, door mijn hoofd; en doet herdenken, bitterheid, wrake, doolzucht en alle wondenbrand zwijgen, diep beneden daar.
Natuur is goed!
En daarboven : C ij zijt goed I 0 mijn goede, mijn alles door- en overstralende goede God!
II. VELDEN.
K kome van Doorie's, het wegelken op. Voor mij loopt de steenweg, vandweersch met zijn prachtige hooge boomen. Daar tusschen, de verte. Daarboven de heldere lucht.
Schoon!
Wat is er dat mij zoo zeggen en, alleene daar, nu roepen doet : Schoon!
Liggen er entwaar
voor
mij hooge bergen, of stilklimm.ende heuvelen en zoetzinkende dalen?Ligt de schoone Leie- of Scheldevlakte voor mijne oogen ?
Neen.
Staan er hier en ginds misschien bosschen, boomtrossen, hagen en blokwilgen die boven en langs de rijke velden de verten lijnen en teeke- nen, zoodat eene prente, een motief, daar geetst, een landschap geschilderd ligge, door Gods natuur, in heerlijke vormen?
Neen.
Staan de boerenhoven daar, de kortwoonsten,
OP WANDEL
IIIIII111111111111111111111111111111111111111IIIIIIIIIIIIII1111111It11111111111111111111111111111111111III111111111iIII11111111111I11111111111111111111114111I1111111111111111111111
de huttekens, of verder girds de dorpen in scherpe kleurenharmonij , in lieve passende lijnen?
Neen, Niets;
Niets als verte, lucht, zonnebrand;
en daar ik nadere zingt de wind in de kruin der boomenreke, zijn bladerlied, zijn boschlied, zijn zeelied.
Er ligt een rijkdom in die natuur, een spel van klaarte en vier, van lucht en licht, van frissche warmte, een rijkdom van groei en bloei en vrucht, een overvloed van wezen '; overvloed van wezen die blijheid geeft, breede blijheid, vrome blijheid, vreugde en geluk, natuurgeluk;
eene welligheid; een deelen van dat heimelijk goddelijk wezen dat overschattende dolende menschen den God noemden, den Pan, den Alles; wezen vol weldadig overwoelen, vol zee, vol warme luchtzee, vol natuurzee; en dat wij met dankbaar hert naar 't hooger Wezen, het alles schouderende, het alles doorademende, het alles bezielende, het alles wezen-gevende, het wezenzijnde Wezen, dragen.
Schoon!
Het zijn velden, velden, velden, en nog velden, en dan nog velden. Het is tarwe, rogge, haver, en wat weet ik al. Het is goud en vuur. Het is
20
VELDEN
IIIIIIIIIIIIIIIIIIfII111111111111i111111^1111111111I1i111tIiII11111111111111111111111111111IIIII111111iIIIIIIIIIIHIIIlIi11111111i1111illllllllilllllllllllllllllll1111111111111lIII
groen, allerhande groen. Het is leefte in over- vloed. Het is hage en kant en boom en bosch.
Het is leven, innig leven, gloeiend leven, bran- dend leven vol genot, dat zwelt, dat kropt, dat leeft, dat stiljuichend leeft, leeft in die natuur daar en in mij.
O groot wezen I O diep genot.
Als gij daarbinnen alles volstroomt, ik wilde wel veld zijn, aarde, bodem.
Als gij daarbinnen alles volwentelt, ik wilde Bosch zijn ,en den dollen tragen stoeren groei gevoelen in rijke, sterke, overvloedige land- dracht ; in gras en loof, in vlas en koornweelde, met een stil ademen naar buiten, met een stil druimen naar volle wezen, met een immer altijd worden-; en den groei gevoelen der boomen, der hooge boomen die wortelen daarbinnen en bortelon, en lange lijze stammen uitrekken in de lucht, in de zoelte, in de warmte, en wiegen en wagen al droomen in den wind, vol vogelen, vol zingende vogelen, vol nachtegalen.
Natuurgenot, gij doorademt geheel mijn wezen; en mijne ziel neemt lijf en geest en hert, en draagt ze onbewust, in aardig onbepaald onbegrensd begeren, in eindelooze stille liefde, naar boven.
0 Code
OP WANDEL : P
NIIIIIIIIIIIIIt111tI111111111tI11111111111111111111111111111111111111111111111111111111IIIIIIIIIIIIIIIIIIilllillllil(It1111111IIIIII11111111111I1I11tIIIII111111t111111I11111111111
0 eindeloos Wezen.
Waar is de kunstenaar die mij 't genot zal brengen van die groote natuur? een gloed ervan, een glans ervan, een glimp?
die dat medeleven met die groote natuur, dat wallen van mijn wezenzee, gelijk baren zal doen golven en openspoelen op het strand mijner menschheid, of het stille water zal doen wellen, wentelen, rimpelen of ademen?
Menschelijke kunst, gij ook gij draagt den glans, den glim der eindeloosheid, of gij zijt
niets.
0 eindeloos Wezen
22
III. ARMOEDE.
E
ENE onbeschrijvelijke ellende IZij wonen daar, op die eerste hoogte rechts van den steenweg die naar Tie- ghem loopt, Ooteghemwaarts, voor Kraeknekke, bij dat bosselken den « Houldjebosch >.
Geen schooner wonen kan men droomen;
geen ellendiger huis en huishoud kan men zien.
Zuidwaarts, overhangen met stille klaarte, in harmonius klemmen en dalen, in groen van alle verwen en tinten, eene symfonie van lijnen en kleuren, zinkt de Scheldekom, en rijst dan weder verder, onder den tintelenden bleek blauwgroenen lichthemel, in blauwe bergen omhoog. Westwaarts strekt de schoone, veie, gulzige vlakte, met nauwelijks heffende en zinkende velden, vol wonne en weeldig wezen, met hagen en hier en daar eenen trop boomen, die, zwartgeteekend op rood glanzenden hemel, in de hooge lucht hun gierige kruine dragen vol sluimerend welzijn. Oostwaarts, achter en
OP WANDEL
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11111111111111111111111111111111111111111111113111111111111111111111111111111111111111I1111111111111111111IIiiII11111III111111111111111111111i
nevens den zinkenden Hellebosch, klemt , en blekt de Tieghemberg in de avondlucht, verlicht uit den westen door de roode schemerende ondergaande zon.
Hierbij, staat dat bosselken,vol hooge boomen, ranke abeelen, preusche olmen, en zwarte eeken, gesloten en dicht. Daartegen, tusschen al die schoonheid, weelde en vrede, het huizeken.
Eene onbeschrijvelijke ellende!
Nood aan alles.
Het huis doorzonken, valt uit een. Het staat zwart en vuil, met vuile deuren, vuile venster luiken, vuil dak en vuile muren.
Van binnen, armoede dekt alles : de door- scheurde stoelen, de halfrotte tafel, de uitge- roeste stoof, de beddebakken, den vloer, den zolder.
De Vader woont daar. De Moeder woont daar.
De Kinderen.
De vader zwoegt en slaaft en doet alle werk, zwaar en lastig, altijd altijd voort, vermoeid, met krachten die eens begeven zullen, overwrocht en overdronken. Want ja, den Zondag, en 's weke- dags somtijds bij gelegenheid, drinkt hij, mat en moede, uit nood van 't is gelijk wat buiten zijn slepen en sleuren; en hij en weet niets anders, en vindt niets anders als den drank.
Hij is gekleed in lompen en gaat, doorzakt,
24
ARMOEDE
It1111111111I11i111NIIII111111I1111illllil1111111lIIIIllilliflllilllllllllllllllttllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllflilllllilllllllll11111(IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII111t11E
doorzonken, maar nog sterk stevig en zwaar, met dikke handen tenden lange armen, en groote platte voeten onder zwakkende beenen.
Hij is ruw. Hij is bot; en spreekt groef en stuur, en scheidt met harde woorden.
De Moeder, lang en grauw, half gewasschen en niet gekamd, slaaft den dag door; zorgeloos;
zonder orde, zonder beleg, gekleed in slunsen, In haar oog ligt er geen morgen. Haar wezen, Naar stap en gang, haar hand en werk verwach- ten geene toekomst. Geen betrouwen, geene hoop schingt door haar leven.
De jongen is mat, een lange bleeke kranke staal, zonder krachten, noch wil; met nood
alleen en onbepaalde doode begeerte. Hij weet
niet wat hij zal aanvangen. Zal hij op een ambacht gaan? Er is geen doen aan : Winste staat te verre, en handigheid is er niet. Zal hij weven? 't Werk zal te zwaar zijn. Hij is te krank, en heeft geen rappe handen noch rappe voeten. Hij zal koeiwachter worden. Hij is koei- wachter, en zal met eenen leeren slepen en sleuren. Hij antwoordt bot, zonder klank in de stem, en Scheldt groef, en gaat buiten al mompen. Hij staat, de handen in de zakken, en kijkt in de verte, onbepaald, en beziet niets.
IJdelte in geest en herte en ziel, en wak wee. -
Waar zal hij zijn genot zoeken en voldoening
OP WANDEL
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIfItIIIIIIIIiIIIlI11111111111111IIIIIiI11IIII11111111111111111111I1111IIIIIIIIiIII1111111111111g1111RI11111111111111111III111111111fI1I111111111111t1i11t1
die als het zout van het leven zijn ? Rondom hem : Niets.
Het meisken : leelijk ! kort, met grauw gezicht zonder bloei, met grauwe oogen zonder glans, met groote handen en platte lange voeten; vuil;
haastig maar ordeloos. Het spreekt
ook
groefen scheldt, en schreeuwt over de mindere kin- deren, en slaat ze. Het is alzoo gegroeid, droomt niets anders, kent niets anders.
Die mindere kinderen ook, eene bende, een nest, groeien daarin, en zullen daarin worden.
Die andere betere wereld ligt daar verre buiten, en zij hebben ze nooit gezien.
Zoo leven zij al to samen.
Hebben zij ruwe botte zielen?
Neen!
Zij hebben frissche zielen, nieuwe zielen, goede zielen, onder botte woorden, vuil kleed, lompen en slunsen, gewenten en onwetendheid.
Zij leven in botheid, in ruwheid, in arm hulsel, onder armoede van gebeel het wezen; leeg en ingebouwd. Maar 't is wonder om zien hoe, gelijk kostelijk metaal, die ziel aan 't glinsteren gaat, als een zonnestraal van goedheid er op vallen en liggen mag.
Nu blijft zij binnengesloten en toegedamd onder armoede en ellende, onder dagelijksch werken en zwoegen, onder huis en kleed en ate
26
ARMOEDE
n!runrrn!nuurnnnrnrurr!nrniurnnrrn!nnnnnnrinnnnrrrrn!n!nrnnrrrn!rnrninrnr!nrrn!unrnnrrnnunnrrnrnr!!nrr!nnirnnn!n!nrnun
en drank, onder opvoeding en botheid, onder het eenige dat zij kennen : Nood! en wegblijM vende vreugde en geluk.
Zij hebben goedheid noodig, Goedheid. Hunne ziel trilt er bij, en weent erbij.
Ik ben er naartoe gegaan, misschien wel om ze to berispen. Gebuurs en plaatsevolk hebben mij hun kwaad verteld. Maar als ik bi.nnentrede, medelijdend wee, gelijk een zwellende zee over zwalpt mij, en eene avondgoedheid, eene zomer- zoelte doorwaart geheel mijn pert en wezen.
Ik spreek hun aan, met beleefde woorden, met goede woorden, met zoete woorden, met zoete klanken ; met woorden van hoop voor later, met woorden van liefde, en met eene zindering vol genegen medelijden in mijne stem.
Ben nieuwe lucht walmt en geurt rondom hen.
Ben klare hemel gaat open en gloort boven hun hoofd; en hun zoete ziel breekt uit, aldoor hunne ruwheid, in stille tranen en dankbaar woord, vol kiesche edele klanken : een vreemde stille vreugd en verwondering welt op uit de binnenkanten hunner ziel, omvat geheel hun wezen en draagt het omhoog.
Zij zullen werken en zorgen.
Hij zal niet meer drinken, nooit meer.
Zij zal opletten en vermanen.
Zij zullen naar schole gaan.
OP WANDEL
tflltilllltllfliilillilllllllltltiillfilltl{IIiIIlIIiIlIlltltll(itlitlilit(ItI1illliilEtllill111I1tIF{ltllt(iIIIIlIilltitlltitli3llliillilllllIliltilllllltlllfl3llllfl111ttiltlilli
Goedheid....
Maar hoe droef blijft mijn hert voor die zee van wee die ik niet dijken kan. Ik zou moeten, ik zou willen bij hen wonen, en goedheid houden als lucht en licht van hun huis, die zij zien, die zij inademen, waarin en waarvan zij leven.
Ik zou den vader in stille woord dagelijks willen bespreken; hem 's morgends den << Good beware u>> en << tot t'avond >> wenschen; hem 's avonds den << welkom >> zeggen; hem neder- zetten en zijne nederige tafel disschen; zijn kleed bezorgen; zi, n werkkleed, zijn zondag- kleed, zijne kloefen en zijne zondagschoenen.
Ik zou de moeder willen bespreken; haar raad geven, haar hulpe geven en den weg wijzen; de hope als een levend licht in haar hert behouden en den < morgen >> vol blijheid in de verte doen schemeren.
Ik zou willen zoeten stillen klank, beleefd genegen woord, niet als vermaning en ser»
moen, als gewoonte en leven, in dat huis hangen. Ik zou willen lichten stag en tast, gang en handeling, in dat huis doen gaan en roeren en werken, onder die kinderen die, verwonderd nu, kijken en horken en met dankbare oogen bezien.
Die kinderkes ! Zij weten niet.
28
ARMOEDE
Illiill.111{IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlIIIIlillllllllllllll{IIIIIIIIIilllllillllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllll
Zij hebben liefde noodig, stille liefde, zwijM gende liefde en zoetsprekende liefde, vol honing«
woorden en vol tang, met koesterende wiegende armen, met kozende vingeren, met aaiende kaken, met kussenden mond. Zij hebben liefde noodig en goedheid, en blijven verlaten, ge- dompeld in armoede van lichaam, van geest, en hert, en van hoogerhelpende ziel.
Dat stondeke klare goedheid doomt immers, achter eenen oogenblik, op en weg; en zij staan alleen, voor eigen machteloosheid en ijdels- hands.
Armoede.
Daarbuiten : de overprachtige natuur vol rijk- dom, weelde en wellust.
Hierbinnen : Nood I en lamme droefheid;
zorgeloos; helpeloos; in den grond van een diepe zee.
Ik ga henen en trede voort, door de zoete avondlucht, in de roode schemering van den prachtigen zonnezet, vol donkere wolken om- straald met bloeiend roode goud, maar drage angst en pijne mee, en 's avonds nu, in mijne studiekamer, zitte hier alleen met dat gevoelen van machteloos wee.
Armoede.
I'V. NOG AIZMOEDE,
E
EN prachtig huis.Welhebbend en gedoffeld van aan den vloer tot in het dak.
Het staat tien voeten achteruit van de straat, en steekt naarvooren, leege, dikke, arduinen pijlerkes, verbonden door zware ketens, die sier- lijk in bogen hangen met hoekige en genegde schakels.
Daarachter, geene bloemen, maar steepen metseiwerk.
Het huis is een groote vierkante blok, niet hoog van steke, maar wild en breed, en wit geplakt, in loopende richels.
De dubbele deur die naar de straat kijkt, is wit met matten blank, en versierd met koperen slotwerk en wederzijds koperen zware hand- haven.
De gang is dubbel wild en ligt in kostelijken vloer, bij bleek gevarwd muurwerk en kolom- men. De breede witte trap, links, klemt met
OP WANDEL
uu^uuinuuinuuiinuninuunuinininuniuiuininiininiiiunniinnuuinnniniiun^ninnnunuinuiuiiiiiniunuuinniEiiinni^iiniiniinin
vergulde versierselen traag naar boven, onder dikken rooden warmen looper met koperen roeden.
Al de kamers die ik kenne zijn rijk gestoffeerd:
wegende tapijten, behangsels en gordijnen, kostelijk papier, en zware meubels meest in acajou. De schouwen dragen gouden spiegels, een marmeren of gulden uurwerk met twee sor- teerende eaten of kandelaars. Aan de muren hangen twee of drij schilderijen, landschappen van een goeden schilder die niets dan land- schappen schildert voor rijke lieden.
De salon is dubbel prachtig, versierd met al het kostelijk gemeubel dat bij den tapijtsier te vinden is. Op het donker rood smijrn-legwerk staan hoog- en verschgebourreerde zetels en stoelen, altijd op dezelfde plaats, met twee stoelen buiten rang, altijd juist bezeten door iemand die komt weg te gaan, maar nooit en kwam.
Daar wonen Mijnheer, Madame en Juffrouw, en slepen hun ijdel leven voort, dag uit, dag in, door weken en maanden en jaren; hun verdrie- tend verdroten leven; zonder veel te beletten dat zij verdroten zijn, maar met het onbewust gedacht dat ijdelte natuurlijk is bij rijk en deftig yolk.
Zij staan op, 's morgends, en hebben in den
32
NOG ARMOEDE
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11111111111111111111111IIIIIIItIIII111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111iIIIIIfIII11111111.1;II111111111111I111111111111111
geest niets dat den dag vullen kan; geen denken in klaarder verstaan, geen spreken met hooger woord, geen lezen, tenzij het dagblad, en nog!
Die dag ook, 's morgends, schingt in hunne oogen met een bleek en week geschemer; ijdel.
Wat doen zij tot den negenen? Niets.
Wat doen zij tot den noen? Niets.
Wat doen zij tot den avond? Niets; tenzij hunne ijdelte dragen door het huis bij hun yolk, over de straat naar eene kennis, om daarna met verdroten leed weder te keeren; en dan gaan slapen in welgestoffeerde bedden, vermoeid van niet vermoeid te zijn, maar slapen, hunzeiven ontworden; en dat is nog hun beste en recht- zinnigste werk.
1VIijnheer.
Hij is, in 't niets doen alleen te huis.
En toch is hij een fatsoenlijk man om zien, en is het inderdaad. Hij is groot, hij is net, hij is beleefd, en staat en gaat met schoon lichaam, recht op beleefde beenen; maar wat doorzakt, wat doorvallen; veerdig tot niets; nooit gelijk iemand die iets aangaat, nooit gelijk iemand die bezig is. Hij staat, noch gaat, noch zit, gelijk iemand die een inwendig daadveerdig gedacht heeft, die inwendigen wil heeft. Hetgene hij zegt en doet zou altijd kunnen het laatste van zijn
OP WANDEL
!.nn;,^^^^;!n!un;niu;!!nni^nrin;nnu^!n^uiiun!inuin!n;Winn!n!;u^!n!nn^!;nin!n!;innnnnninn!nnn!;un;^;;!n n!n!n!nn!u!n;niniuu
leven zijn. Niets ware onderbroken. Eene ijdelte hangt rondom hem, hangt over hem.
Hij spreekt oppervlakkig van 't dagelijksch leven, van dagelijksche gebeurtenissen, van hetgeen alien in het fransch dagblad gelezen hebben en hij zelf gelezen heeft, van den dage»
lijkschen gewonen drentel en van alles wat op handen is; van de feesten, van 't concert, van 't sermoen, van rampen en van I'evenement du jour, maar zonder een rimpel in den oogslag, in den geest, in het hert; zonder een rimpelken in de ziel : vlak en onbeweeglijk.
Niets zit in hem wortelvast; niets is in hem geankerd.
Hij doet nievers in mede, in geen werk, in geene beweging, in geen betrachten; wel te verstaan als werk en roering van eigen geest.
Hij maakt deel van zekere vergaderingen en genootschappen, uit betamelijkheid, om zijnen penning te betalen en zijne gift te jonnen. Zijn fortuin en staat eischen dat. Maar hij is in geen levend, roerend, werkend werk. Hij is waar de dood meester is, gewente, gebruik, routine, zonder denken, zonder willen, zonder eigen wezen of zijn.
Hij leeft breed, op zijn vervelend gemak, in eene wereld zonder verten, zonder horizont.
34
NOG ARMOEDE
IIIIIIIIII1111;IIIIIiI!Ilillliilllllll!ill!Till!!1111!!IIII!II!Illllflltltlllll!711111111111111111111111111111111111IIIillll;lllllllllillllllllllllli!111111111111111111111111111111
De Vrouw, Madame.
Zwaar van lijve, en hooger van houding in prachtig kleed uit kennende snede, zij zorgt, in oppervlakkig bezighoud, voor bestuur, en huis, en betamelijkheid van rang. Zij weet wat er moet gedaan worden en gelaten; waar er moet gegaan worden en waar weggebleven; met wien er mag, met wien er kan betrekking gehouden worden; maar zij is onwetend, tenzij in die kleine geleerdheid van zekere kostscholen, heb- bende in levende woord gemakkelijk strate- vlaamsch en betamelijk slecht fransch, met beta- melijken orthographe, betamelijke spelling van dat slecht fransch, dat noch hoogte, noch diepte, noch verte, noch vlakte en heeft, noch spel.
Betamelijk zijn is het eenig oorbeeld.
Zoo treedt stil haar leven over nauw besloten weg, zonder ruimten.
Zij leeft binnen steenen muren, en is een steenen gebouw.
De Juffrouw.
Vijf en dertig jaar. Niet schoon; mager; grauw en groot; met eene soort van teleurstelling en ontgoocheling in geheel haar doen en wezen, ernstig, en eenigszins doorzonken; zonder betrouwen of vertrouwen; t,zonder monkel;
zonder bloei.
OP WANDEL
Zij spreekt wenig en heeft een houten stem, en als de deur toe is, een korte bitterheid waar- voor de dienst benauwd is.
Zij zorgt, binnen voor etagere, en kantwerk, en planten, en minderen opschik in mindere dingen.
't Is zij die den kleenen bucht koopt die nu mode is, en, kostelijk, eenen tijd overal te vinden zal zijn, om dan weg te vallen en ver- vangen te worden door nieuwe mode van gelijken bucht.
Zij is meer bemoeid met den buitenhuis, is in eenthoeveel goede werken, en is in kennis met andere juffrouwen van gelijken staat;
maar heeft geen warm gevoel, geen levende, noodende, zoekende vriendschap; verlangt niets.
Haar gevoel leeft quasi alleen en verdort stilts lekes.
Geen bloemengeur uit frissche ziel.
Geen glans uit wetenden, denkenden geest.
Geene warmte uit gevoelend hert.
Geen bloei uit jeugdig lichaam.
Zij leven alle drij, genegen, nevens malkaar;
waarlijk genegen; zonder warmte, zonder innig- heid, met eene soort van ingegroeiden band die niet mag gebroken worden, noch uitgerukt. Zij maken deel van malkaar; zij zijn tronk , en
36
NOG ARMOEDE
wonen, en leven, en peizen en ademen, samen, in dat rijk huffs, in dat stil, zwijgend, prachtig huis.
Zij zijn rijk;
maar zij zijn arm.
't Is waar, zij hebben geld, en wonen in dat schoon huis > en zijn heerlijke burgers; maar zij zijn zoo arm:
Hun verstand is arm;
Hun hert is arm;
Hunne godsdienst is arm;
Hunne ziel, hun wezen is arm;
Daarom zijn zij arm en leven arm.
Zij weten niets.
Zij peizen niets,
en hebben geene begeerte van iets te weten, noch bezigheid om iets te keonen.- Zij zijn zoo als zij zijn, en 't en is hun noch wel noch kwalijk. Zij zijn.
Niets van geheel de levende, trachtende, zoekende, vindende en genietende wereld, leeft in hen. Geen groeien van wetenschap zendt over hen zijn verre klaarte. Noch lucht, noch licht. Omsloten kleine wereld, in matten glans, zonder opening, noch verten. Waarmede daar- buiten geesten bezig zijn gaat hen niet aan.
OP WANDEL
inunninnnunnuniunnu^nniniiin^uininunuiniiniiiniinnnininiinnniii inniiuiniinininiiiuininiunnnnin^nininniiunniiniun^^ni
Dat scheelt hun weinig. Voor hooger geestes- wezen hebben zij geene genegenheid, noch bewondering. Zij weten zelfs niet, innig, binnen hen, dat er hooger wezen bestaat.
Daarvan hebben zij niets : Armoede.
Hun hert is arm.
Greene liefde. Green liefde voor niemand en
voor niets.
Zij hebben geene vrienden, passende vrien- den, juichende vrienden, lachende vrienden, angstige vrienden, weenende vrienden. Zij en hebben geene vrienden die komen en gaan en binnen zijn en weten, en een deel, een hoeksken ten minsten, in hun leven zijn.
Zij en hebben liefde voor niets. Zij en zijn aan geene zaak gehecht, verkleefd, gebonden;
aan geen doe!, aan geen trachten, aan geen streven, aan geen strijden, aan geenen zegeµ praal, aan geene nederlaag, aan geen levend leven.
Zij genieten geene natuur.
Alwel, alwell Zij hebben een schoonen hof die wel onderhouden is.
Maar Gods natuur beminnen zij niet; de schoone natuur, de groote natuur, de Wilde natuur; noch bosschen, noch boomen, noch gers, noch kruid; niets.
Zij genieten geene kunst.
38
NOG ARMOEDE
il:Iii{I;llflllitiiilll11111tllllllltlltlllll'Il!.I'lIII11I!illlilllil:!IIIIIIIII?III!;lill!;illlll,llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllililllll
Zij dragen noch ontvangen geenen glans van schoonheid.
Zij hebben geen genot van schoon, noch kennen geen genot van schoon, noch gelooven inwendig aan genot van schoon, noch hebben daar den minsten nood aan. Alleenlijk voor zooveel een woord daarover plaats grijpt in betamelijk hooger burgerleven.
Vreugde hebben zij ook niet; leute nog min.
Zij hebben geene voldoening. Zij lachen niet, zij schetteren niet, zij zijn niet blijde noch opge- ruimd, noch klinkt hun juichend wezen door hunne stem. Niets doet het gevoelen in hooger baren slaan of golven, of eenvoudig rimpelen in zoeten plooi en slag; niets.
Hunne Godsdienst die toch het beste en hoogste nog is van hun leven, bestaat in geplogendheden en kwijten van plichten.
Geen Licht en verheffende en wijzende klaar- heid.
Geene waarheid vol sterkte en dracht.
Geen hooger leven en streven en ophef tot volmaakt wezen.
Geen heiligen en reinigen van dagelijksch leven.
Geen ophelpen en sterken van menschelijke krankheid. Geen liefde, ware liefde die 't pert
OP WANDEL
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItIIiIII111111111111111111111111111111111III11111i11lIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItI111111I111111111111111
bloeien doet. Greene genegenheid, genijgdheid, gebogenheid tot minderen. Geen lijden met lijden; geene pijne, geen zeer, geen wee om het lijden ; geen mede-lijden.
Maar almoesen, verre almoesen, in betame.
lijkheid
Zij doen geen kwaad, meene ik. Zij doen, uit eigen werk, geen goed.
Zij en hebben geen ruste van vermoeidheid.
Greene blijheid van werk.
Geen genot van eerlijk gewonnen brood, van eerlijken gewonnen staat, van hooger gedragen leven in zonneschijn.
Er schijnt geen zonne door hun leven.
Hun leven is mat en donker.
IJdel en arm.
Armoede.
Ik ben ze gaan bezoeken ; hebbe wat . ge- sproken, zonder grijpend woord, noch zingende ziel; zonder vreugde of droef held ; kleurloos; en als ik buitentrede, ik hoor mijne lippen onbe- wust prevelen :
Armoede.
40
V. NATUUIZ.
K wilde wel weten hoe dat bezoek bij veel welhebbende burgerij mij telkens te lande jaagt naar dat mindere., yolk dear, den koei- boer, den kortweunder, en in mij Bien innigen nood ontwekt van velden en bosschen en einde- looze verten.
Er ligt een verband tusschen dat arm leven en lastig werken van dat minder yolk, en dat gemeen, dagelijksch, uiterlijk, gemaakt burger- wezen, die beiden dit in nood, en dat in voldoening, de verdoken verten der ziel, in de eenige eenzaamheid der natuur, opensprei- den, onder stille avondzon in onuitsprekelijk genieten.
Dezen namiddag ben ik Mijnheer Vanrijcker ghem gaan bezoeken, te Blaerde.
Hij woont daar op de plaats, in de Kwaastraat, in « een schoon huis ».
Een wijde gang, en groote kamers; geschi1 derd en behangen, gemeubeld en gestoffeerd, naar burgerlijken smaak, deftig.
OP WANDEL
Een half uurken hebbe ik dear in den « salon >>
gezeten, en « fatsoenlijk >> gesproken met Mijn- heer, met Madame, met de twee juffertjes en den jongen knaap.
Zij zaten almaal recht op hunnen stoel, recht en gesloten; de juffertjes en de jonge heer bijzonderlijk; gemanierd; wakende over hun zelven; gemaakt ;... en ik ook.
Aardig, niet waar? maar in mijnen geest spreekt er geen woord dat peist weerklank te vinden in hun verstand. In mijn hert heft er geene begeerte die meent voldoening te vinden in hun gevoelen. In mijn lichaam zelfs, en stap en stand en zate, past er niets op zulk huis en doening en seven. Mijn innig wezen, mijne ziel blijft daar geheel vreemde. Vreemde.
Nooit begere ik daar te gaan en te zijn Ongemak; nauwelijks vatbaar nogtans.
Hun verstand ook en gevoelen hebben nooit begeerte naar mij; tenzij als voldoening van betamelijkheid en bewijs van achting en ver- eering.
Bij mij halen zij een wezen uit dat hun wezen niet is, spreken zij woorden die hunne woorden niet zijn, hebben zij manieren die hunne manieren niet zijn, maar de manieren van anderen die zij achterdoen. Zij gaan niet, zij staan niet, zij zitten niet, zij zijn niet.
42
NATUUR
IlillllllilllllEllllllll^!^!f:iiil'filllli;l^li^1!11!i!!' - 'i!!^i{1!VI!lllilllli!!,'!iill^llIIIIIiIIIi Ii11111ii^lt{11111111111111111;11{IIII(I!iiilitlt!!IIII!(liltlllllllllflllltlill
Zij mogen, meenen zij, hunne snaren niet laten klinken; zij mogen hun verstand en pert niet laten spreken; zij mogen hun wezen, zoo het is, niet laten uitspatten. Die opvoeding heeft
niet volmaakt, volledigd, verheven. Zij is niet doorgedrongen; noch heeft hoogere inwendige
ziel door uitwendig wezen doen schingen. Die hoogere ziel bestaat niet; en zij spelen, onhandig, een spel dat zij niet kunnen.
Zij gebaren; zonder weten; en peizen dat het schoon en deftig is, en gelijk.... van hooger yolk.
Wij levee dus in heel verschillige landen;
spreken heel vreemde en onverstaanbare taal, en passen op dezelfde lucht en tonne niet. Wij zijn vreemde.
Daarom, in dat samenkomen hebben wij niets te zeggen. Wij hebben geene begeerte die wij samen kunnen voldoen. Wij hebben geene blijheid en vreugde die wij kunnen deelen. Niets klinkt, van binnen tot binnen. Wij blijven buiten ons, en spreken van alles oppervlakkig en zonder zin, alleenlijk om te klappen en niet te zwijgen.
Wij moeten « betamelijk zijn ». Wij zijn beiden ongemakkelijk en verlangen naar het einde.
't Is uit. Een gevoelen van ruimte spreidt rondom ons, en vrede walmt binnen.
Zij, achter gesloten deuren, zullen weder tot hunzelven komen, braaf yolk zijn, gemakkelijk
OP WANDEL
Volk zijn, natuurlijk Volk zijn, en verstandig, in den kleenen kring waarin zij bewegen. Zij zullen gaan, staan, zitten, peizen, voelen, spreken. Zij zullen leven, en iemand zijn.
Ik, met den eersten stap op de straat, gevoele ook eenen dwang mij van de schouderen vallen, en er komt mij als een vrije morgendwind over het gezicht, als een frissche morgendlucht in den boezem. Lucht I
Ik zal, nu dat ik hier ben, Bien anderen burgerheer ook gaan bezoeken.
Onmogelijk
Eene vreemde begeerte dwingt mij.
Natuur, natuur en waarheid, ik verlange naar u; ik dorste naar u, en hebbe honger. Ik hebben nood aan stillen groei en bloei van natuurlijk landleven, aan geur en frissche veite van bodem en omgewrochten akker, aan groente en kruid, aan hagen en kanten, aan veld en vlakte, aan water en grachten, aan geswatel en gepiep en geroep van vogelen, aan gebas van verre honden, aan gekwak van puiden. Ik hebbe nood aan geschemer van eenvoudige rechtzin- nige geesten, aan gezinder van herten, leeg en traag genoeg maar waar, aan geluid van zielen, aan klanken van metaal.
Ik keere naar huis; en ik ga en stappe, snel
►;fin
NATUUR
Illllllllllllillllllllllliilllllllllllllflllll!IIIIIillllillil{!Iltll'IIIIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllllll;IIIIIIIIIIi!111111111{IIIIIillllllll!IIIIIillllllllllllllllllllllllllllllll
eerst; vertrage dan; en ga de velden in. Ik ga voort, altijd voort, en voldoening van lucht en klaarheid, van land en bosch, vol geur en kleur, omwalmt mij en brengt rust en vrede, welzijn en lang genot. Ik geniete. Ik geniete mijn eigen vrij asemen en peizen en voelen, en leven in die vrije natuur.
Daar, , dat wegelken op, en links onder boomers, tusschen kleenhout en achter vliender- tronken bij den waterput, in zijn klein huizeken woont Jan Craeyenest met zijne vrouw en hunne zes kinderen.
Ik trede binnen, en groete genegen, en zitte wat, en kijke rond.
O vader, o moeder, o kinderen, wat zijt gij schoon.
Uw huis is een klein kotje gewillig, maar het is zoo net, zoo zuiver, zoo passend en zoo welts gezind. Daarbij, en wel 't bijzonderste, het is bewoond. Het is bewoond door u; niet door uwe meubelen en 't gene gij met uw geld koopt en dan uithangt of uitzet, voorzichtig en spaar- zaam, om 't niet to bederven, maar door geheel uw wezen, door uwe ziel; en 't
is
eene voldoe- ning om zien hoe zij er in gaat en staat en zit;hoe uwe kinderkes er in zitten bachten den deurstijl daar, in den hoek tegen de rame, wier
OP WANDEL
Iillllllllllllllllllillllllillllllillllllllilll;llllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllll!illlllll!111111111111111111111!IIIIIIIIIIIIIIIIII1111111111111111111
klaarte hun lieve ronde gezichtjes en glanzende oogen in licht en donker zet.
O 't lief lief huizeken! Het stoort van waarheid en van wezen; van dat wezen dat leeft in vloer en balk, in schouw en kateilberd en kannebank, in beelden en vensterbloemen. Het peist; het gevoelt; het spreekt; het leeft met den vader, de moeder en het kind. Het is schoon, het is goed, goed om eten en smaken. Het smaakt!
De vader, jong en recht, maar wat vermoeid naar verte en morgen, beziet mij vlak, en klapt en antwoordt. Hij bewerkt acht honderd lands en kweekt eene veerze. Hij vertelt van droogte en natte, van hitte en koude, van regen en zomerweer, van groei en oegst, van op- en afslag, van goede en kwade jaren, van dorp en stad, van vreeze en hope.
Zijn kop en pert, zijn leven en zijn wezen doorklinken geheel zijn woord. Klank van waar metaal; glans van licht en donker; gear van velden.
Hij spreekt van zijne kleene kinderen; en daar ik opsta, en voor het weggaan, in dat wiegske daar dat zesde kind ga zegenen, ik luistere naar het woord van die moeder, die brave moeder, die ware moeder:
Het zesde!
Mijnheer de Pastor, 't is veel niet waar ? Tot
46
NATUUR
!IIIIIIII!lillllllil!Illllllli!!IIIlIIII111!II11111111111111111!!IIIII11111!IIII II11111111111!II!11111111111111111111t11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
nu hebbe ik altijd gepeisd en gezeid : 't zal wel gaan; maar nu en zie ik er Been doen meer aan;
'k en zie er niet meer door te geraken. En der komt als een wakte, een natte ring die heft om de oogleden.
O God!
En ik antwoorde haar, al spreken van Gods milden zegen, en bescherming; van die gezonde kinderen; van die schoone kinderen, van die goede kinderen, die, door wat lastige jaren, toch hope medebrengen voor later, en dat het oudste meisken reeds boven de andere kijkt en moederken is.
En, ontroerd, hoore ik dat woord dat wel angst verraadt, maar altijd levende hope bewaart : ...'t Is toen nog waar; God leeft die 't al geeft, en, ieder kind brengt zijnen lepel mede. De man zal een uurken eerder opstaan en ik zal wat nader zorgen.
Tarwebrood; roggebrood; natuur en waarheid;
klank van metaal; zindering van geest en hert door eigen woorden I
Niets liegt, niets bedriegt, niets maakt of wil zijn. Zij leven in hun zelven, in hun woord, in hun werk, te midden de velden. Hun verstand is gezond, hunne wil is gezond, hunne ziel is gezond. Hun woord en leven stooren van natuur- reuk en vonken onder christen zonnelicht.
OP WANDEL
IIIIIIIIIIIiIIIIiIIIIIII1111111111111111111111111111111111111111tiIIIIIiIIIII111111111111111111111111111111111111111111111111111iIi111111111111111111111111Illlill111111111111111111
't Is wezen.
Al wat ge doet is blomme zijn ».
En als ik buitenga, niets valt weg van mijne schouderen; ik passe met geest en hert en oog en lijf op die schoone groote opene natuur.
Zij spelen en zingen akkoord; en de akkers en de boomen, de zompen en de grachten, de bosschen ginder diep, water en lucht, zijn het uitwendig wezen van mijn inwendig gevoel.
Natuur!
Ik ga door wegelingen en straten. De velden Iiggen wederzijds en heffen hunne genoegelijke groeikracht rondom mij, in groente; in groen gestruikte tarwe, in groenen hoogeren rogge, in groene pijide haver, in groen legwerk van uit- komend vlas. Het beekske rimpelt en swatelt, neerstig. De stammen kwellen hunne groente uit bruinen bast en iedere boom prevelt in de lucht zijn eenig woord, en kamt zijne schoon- heid in den frisschen wind. Natuur.
Alles is.
Niets dat liegt : waarheid;
niets dat dwingt : vrijheid ; niets dat krenkt : gezondheid,
en milde wonne die zuilt en droomt onder den zegen Gods.
Natuur!
48
VL KINDERKOPKES.
D EZEN namiddag ben ik gaan wandelen, en ik heb den blauwen hemel gezien en het groene veld, met, daaronder en daartusschen, koeiplekskes en huizekes; veel huizekes.
Hebt gij de schoone bocht bezien van den Scheldekom?
Neen ik. Blauwe lucht en groene veld alleen.
Hebt gij de schoone helling bekeken en de zoet-klemmende verte tot aan 't banhout?
Neen ik. Ik en hebbe niets bekeken.
Den Tieghemberg en den purperblauwen gezichteinder daar langs den Kluisberg, en alhier die bleek-grauw groene Leievlakte?
Ook niet.
Ik heb de blauwe lucht gezien en het groene
veld, met huizekes, veel huizekes; maar er zat
mij iets in kop en hert dat vreemd was; eene
aandoening, eene zindering, een droomend
gevoelen, en als ik dezen avond to huis kome,
OP WANDEL
1111111111111111?llllllllilllllllllllllllllfl(I!!!Illllllllillillllllii!I11111111111!II!Itlilllllll1111111111111!lilll!1!II111111111!Illlillllilllll1111111!111111111111111111111111
brenge ik mede, ik en wete niet hoe en waarom brenge ik mede, en staan voor mij die schoone, allerschoonste kinderkopkes, die ik zoo dikwijls, sedert zoo lange, en nu wederom, gevonden hebbe en bemerkt, voor die huizekes, in dat groen, onder den stillen blauwen helderen hemel.
't Zijn arme kinderkes : twee zusterkes, van drij en vijf jaar oud. Zij dragen arme kleerkes ; arme lijvekes en arme rokskes. Zij staan buiten, in 't hoveken, tusschen de violieren, tegen den geluwen muur; en, van onder lang, krullend, of liever, golvend hair, fijn, glanzend en wat ver- streuveld, heffen zij naar mij, van zijds, met schuchteren genegen blik, hunne schoone, glanzende, bleek-blauwe kijkers. Zoo schoon I Aardig, niet waar? Dat is nu de tiende maal dat mij dat in de oogen slaat : Ik bekenne ze;
ik kenne ze, dunkt mij, van overouds; ik moet ze entwaar tegengekomen hebben, eertijds.
Waar hebbe ik ze gezien?...
Zij zijn schoon I De lijnen van hun bleek-rood, ovaal gezichtjen zijn zoo zuiver, zoo net, zoo schoon, dat ik ze bewonderend bekijke; en daar speelt, ginder verre en diepe in mijnen kop, een zoekend en genoeglijk herkennen.
50
KINDERKOPKES
nnrnn►rnnrrirrrrirrrriirrriiirrrrri^rnriirirrrrirrrrnrrnrrrrrrHrfrrnrrrrrnrrrri^rrnriirirririnrrnrnnriririrnrirrinrirrrnrrrrrnrrniriirrtruririrnrrrirrnnrr
Zij zijn ideaal ! Ja, er ligt in die kinderen een ideaal; niet alleen in de oogen, maar tot in den vorm van hoofd en mond en kirk. Eene zindering van stille, innigdroomende vedelen hangt to zingen in hunne schoonheid. En daar, tusschen die violieren en tegen Bien muur, hoe tegen- strijdig dat ook schijne, ligt er als eene einde- loosheid rondom hen, en eene eenigheid; eene eenigheid die ze doet alleen zijn overal, en bijzonderlijk onder de weerspiegeling van die blauwe hemelen over dat groene veld.
Ja, ik bekenne ze:
Het zijn de kinderen van Memling en Fiesole.
Ik blijve ze vol genegen herdenken bekijken.
De moeder, lang en bleek, en wat door- schijnend van ellende, staat in het deurgat, en monkelt omdat ik hare kinderen alzoo, bewonderend bezie.
En dat ander kind daar ?
Hoe aardig teekent het voor mij : Het is rond van wezen, met eerder breed en effen gezicht, en een kleen kinneken dat uitspringt. Schoon toch! Zacht, bruin-donker hair, fijn en los;
zijde. Groote zwarte oogen, vol matte, blauwe dampen.
Er ligt in hem eene aardige, eenige, genegen-
OP WANDEL
nnrnnrnnrnnnrrnrnruirnnrrrnrunruin,iurnnurinrrnrurnrnininrninrrnninrnrmnnnnrnnrrrrnrnrnnrrnrnrnrunnrrnrrnrnrrunrrrunrn
held en liefde. Het wil bij grootmoeder staan, bij grootmoeder alleen, en leunt tegen hare knieen ; en vandaar' bekijkt het u, zwijgend, en met roerlooze oogen. Al met eenen keer staat het recht, en gaat zijn zusterken bezien, in de wieg, lange bezien, en legt zijn kopken tegen het hoofdeken van dat lief, lief zusterken, stil.
En vader en moeder en grootmoeder bezien dat, bekijken u, en schudden hun hoofd, verwonderd.
Het wil bij grootmoeder slapen; bij groot- moeder alleen; die het koestert, koost en beklapt.
Het komt soms uit den boomgaard en hof, de straat op, en steekt van heel verre zijn «poeleken»
uit; en als het bij u is, met zijn poeleken in uw hand, is het nog verre, heel verre van u, en kijkt, zwijgend met die donkere oogen, onbeweeglijk.
Dan plooit al met eens een monkel om zijne lippen, en stillekes, zwijgend, gaat het weg.
Het leeft met melk; met melk uit een zuigertje.
Het is vier jaar oud, en nog nooit en heeft het geeten. Als het daartoe gedwongen wordt, het walgt. Er breekt hem iets in keel en Borst; het wordt geheel bleek, en zijne oogen dolen onder halfluikende wimpers.
Een aardig meisje, met eene aardige liefde.
Wat zal er van dat kind geworden ?
52
KINDERKOPKES
nntn^inn^nntntiinuntitinnitininttnununinntnntiiuinntnntuutntiinitniiuintntntintimm^tinuinninituintnnninininiini+inninni
En onder die wilgen daar, bachten 't hof, speelt in Bien trop kinderen, dat raar Marietje.
Het is zwart van haire, zwart van velle, zwart van oogen; en in die oogen waren er soms gelijk halffdonkere gensters. Het is mager en rilde en
doorspannen met zenuwen.
Het draagt in stap en gang, in groet en beweging, een heusch
-en liefplooiend beleefd-
zijn. Het is preusch met glazen krans rond zijnen hals en blinkende perelkes aan de ooren, en voert meesterschap over de andere kinderen.
En kijkt nu : to midden die andere kinderen die ronddraaien op hun eigen, zoo dat alles schemeren moge, staat het recht, pijlrecht, en wentelt rap en zeere gelijk een top. Zijn stalen voetjes trippelen. Zijn bloote braan spanners gelijk snaren. Zijn roksken golft wijd en rond.
Zijne armen strekken open met hangende handen, en onder zijn vlottende hairkroone, zijne oogen half gedoken onder lange wimpers droomen, in de lucht, leute en geluk en onontleedbaar genot.
Het schijvert
een princesken, -
en valt eindelijk en blijft een stondeke liggen, harmonieus, over 't groen, tot dat het opstaat en den muur zoekt van de schuur, al twijfelen in zijnen gang, met verre
OP WANDEL
Nf11INllillllltlilllilltllitllllllilifll11111111lIIIlillllll!ltitl111111!lIIII{tlll!IIIIIillli111f;IltIIltliltitflltliilffllltiktllillllllltlliillllfllllitlllll111111filllltllltl
tastende armen; maar ernstig, met een inwen- digen monkel vol genoegen.
Een schoon zigeunerkind.
En dat grooter jongentje.
Hoe schoon I
Het is negen jaar oud, en gaat, rilde, lang en slank, op zijn nette voeten en blarke bloote beenen, rap en licht, met, in den gang, eenen zwak door de leden en de knieen. Het beziet u, nauwelijks; en groet drooge weg, als onbekend en onverschillig, of bezig binnenwaarts.
Ja, het is bezig binnenwaarts, en spreekt zoetjes aan zijn zelven, en zegt zijne lesse op, en vervolgt, al monkelen, spel en leute die het voorziet en in zijn hoofdeken draagt, zoodat geheel zijn gezicht opklaart, als een morgen- stond. In de < leering >> antwoordt het half luide aan zijn zelven over hetgene ik zegge; en ver- telle ik, als een voorbeeld, iets dat door andere kinderen gedaan wierd, het zegt zoetjes : ik en zou dat niet kunnen.... en schudt traagzaam zijn kopken.
Een schoon kopken I met bruin-zwart, blinkend hair, gezond; met schoon fielder voorhoofd, en lief, schoon, schingend, open en levend, klaar gezicht; een zonnebronne van inwendig wel-zijn;
54
KINDERKOPKES
uurnrurrrrrn^uinnnrnrnrrnuuunrnr;rrnrnrnrrnrrrnnunnrn innrrnr;nrnnirnrnrri;;^rnrnuunrrnirrnrirrrnrrnrr;nnurnunrrnrrnrnnnrun
met lieve, lieve lippekes, en onder groote, diepe bogen, oogen, oogen die wel verstrooid blijven en verre weg van u, maar somtijds glanzen kunnen en stralen, zoet en warm, gelijk de zoelte in eenen zomeravond•
De meisjes, de dochters en moeders, als zij dat knaapje mogen aanspreken, hebben, zonder to weten waarom, nood aan zijn genegen monkel en opkijken, en leggen, als zij kunnen, eens hun hand op zijn kopken, of streelen zachtjes, in 't voorbij- of weggaan, zijn blozend zoet wezen.
En bij den Hellebosch, die verdoken armoe dear!
Het zijn kinderkes van dat neerstig, ziekelijk huisgezin, waar zooveel nood duikt onder was- schen en versleten netheid.
Zij zijn zoo bleek, zoo doorschijnend ; en - hoe dat beschrijven? hun vel is mat, maar glanzend, glanzend, niet in, maar boven het vel, dat week en mat blijft.
Het oudste jongentje, het eenig zoontje, met bleek, witblond hair dat nauwelijks zijn hoof- deken dekt en neerhangt, pijlde en los, dat men 't afblazen zou, is eer leelijk, maar er har►gt een kranke schoonheid over hem.
In zijn bleek of liever wit en mager gezichtjen
OP WANDEL
tlllllllilllllt1111111111111Itllll11111111111111111111111lIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllilllltlllll!lIIIIIIIIIIIIIIIiIIIffII1111111111111IIlIIiIIIIlil1ll!Ii^II11I11111111111111i
liggen er blauwe, goede, ijdele oogen, lijk bloemen die gaan verslensen. Zij zien en bezien in droeve rust en gelatenheid : als 't nu alzoo is, en niet anders zijn kan; en altijd schijnen zij iemand to verwachten, die nooit en komt.
Het is zoo stille, zoo ingetogen en spreekt zoo zoetjes, en heeft bleeke, rappe vingertjes die kunnen naaien en stoppen, en spoelen maken voor het getouwe, dat trage klabakt in de kamer daar.
Er ligt vrede over hem, zielenvrede, vrede aan geest en hert en lichaam; als een vrede van de dood en een begin van grafrust.
Schoonheid?
Ja, kranke schoonheid, vol goedheid, vol gelatenheid, vol stille zielschemering, met eene
soort van
harmonije in kleur en lijnen ; in zijne oogen, in zijn lijveken, in zijn handekes, in zijnen tred, in zijn wezen; in de lucht die walmt en, zelfs in zomerhitte, schingt uit de vensters als bedoomd, door de droeve kamer, vol stille wee en stillen angst voor morgen.De dochterkes, buiten daar, mogen spelen Zij zijn blank, bleek, met heldere groote blauwe oogen, zoo fielder! onder een veien geluwen hairbos; een schoone vlasvame, die achter- waarts gestreken over schouders en rug hangt, zwaar. Zij dragen, in lijf en step, meer jeugd en
56
KINDERKOPKES
i,n,,,nunii,nnu,n+„^nnn„nnru,n^,n,,,i,:,nnnin,,,,n„nn,n,,,nnuu,^nninnun^nnnnnu,uninuunnn,un^n,nun,ini,,,n^nu„inn,,,
opgroeiende begeerte, en een verwachten van betere dagen, uit de blauwe lucht daar, en 't schoon weder en het zonneken dat blaakt, in den blijden hemel. Zij kunnen opgroeien in snelle slanke buigzaamheid. Zullen zij ? Zij zijn zoo bleek en doorsr.hijnend, met soms een bleekrooden blos op de wangen; en er blijft altijd, in hun doen en laten en in geheel hun wezen, een schuchter mistrouwen van levend leven.
Toch ligt er schoonheid in dat blond geluw hair, terwegoud, in hun lang slank lijf, in de lijnen die, lief geteekend, loopen van boven hun hoofd, in lieven wentel, langs lijf en leen tot aan den Iichten terd van vasten voet; in hun wezen vol marmerpracht, vol lelienglans, innig, met eene witheid waaronder verdoken donker- heid mat blijft.
En ginder verre... die laatste knaapkes daar.
Zij zijn arm.
Zij zijn zoo arm I maar niet arm : Zij en hebben nood aan niets, en verlangen niets;
begeerte naar anders, of meer, komt maar in hen als zij daar hooren van spreken met beloften voor later. En nog zijn dat Beene begeerten, maar een glans van ((schoonheid », die een
OP WANDEL
►fltff;tfttt!!;ffi!fff!iffrfi!it!^r!frrlrlf;tlifl!Ifffl!if!I!tlt:li!!!!!!!!ffrfif!tf!!f3rt!fftf^!fi! tiftttttttttftttitttft!t;ftttttftittffttttititlittlititittttffitttftttfitftttFn
oogenblikje in hunne oogen lacht, met, er nevens, een ongeloovigen a 't en zal Been waar zijn ».
Zij woven ginder aan de bosschen, onder 't hout.
Een lucht van wilde natuur doomt uit hen, bekoorlijk en benauwlijk.
Benauwlijk?
Er is jets in hen dat mij ontsnapt; dat ik noch geleiden, noch genaken kan; dat buiten mijn woord en leering ligt; dat als de wilde natuur zelve is, die uit den grond in groeite werkt in genietend leven, in boom- en boschwezen.
Zij zijn_ bekoorlijk.
Beziet ze daar, vrij, los, onbezorgd, buiten menschenoog en menschenwil en menschen- dwang... leven tusschen de boomen, 'op het mos, of liever op die gladde groente van sperre- boschgrond. Het mos, bier en daar, priemt er door en groeit nevens en rond de boomen. Zij liggen daar, geheele avonden, somtijds geheele achternoenen, plat op den buik, het kopken op de handen boven de hellebogen die schooren op den grond. Zij kijken in de verte onbepaald, en horken in de verte, naar de vogels, naar het wild, naar den bosch en de boomen.
De wind waait anders voor hen; de hemel spiegelt anders, de vogels schuifelen anders,
58
KINDERKOPKES
het wild wipt anders onder het sperhout. Zij hooren stemmen en geruchten van lijze bladeren die kraken en die andere kinderen nooit hooren zouden. Zij zien een pijlken dat roert, en span- nen oogen en oore en nek : daar zit het keun I Zij zijn geboren en gegroeid in die boschstilte, in dat boschgewaai, in die boschreuke, in die eenigheid, in die verlaten wildheid. Dat
al
zit inhun lijf en ziel. Het is deel van hun eten en drin- ken. Zij asemen er in, met Borst- en longernood.
Zij kunnen veel >> ook, en hun lichaam heeft een ander wezen, en groei en bewegen en veerdigheid. Zij klemmen en klauteren licht en los op de boomen. Hunne armen en handen, hunne beenen en voeten zijn boomgewend. Het gepeis ervan alleen doet lijf en leden, spieren en zenuwen, spannen. Zij hebben anderen mond en lippen, uitgegroeid near anderen nood en genot en dagelijksche doening. Zij « tjoeken >, zij « tjierren >>, zij « tjiepen >, « vinken >> en slaan », en dragen allen vogel- en wildroep in tonge en keel. Hun lijf schoort en duwt, wipt en stormt, springt en danst, in mager staal.
Natuur doorpriemt hun wilde wezen. Zij zijn bodemvriend, boschvriend, boomvriend, lucht- vriend, vogel- en wildvriend en dragen, over hen, gers- en boom- en boschreuke, en in hen, dracht van alle weder.
OP WANDEL
IIIIIIIIIIItI1111iI111111111111111111111111II1111111111111111111111111111111111IIII11III11Illllllllllllllllllillll111111111111111lIIIIItIIiIiIIII1111iI11111111I111111111i111111111►
Beziet ze nog eens :
Hun bloot hoofd en bloote hals teekenen net en mager; hun bleekdonker vel zit vol roste sproeten, en hunne pereloogen, wild en zoet, hemelblauw of grauwgroen, zijn spiegels vol zonneglanzen, vol boomgroeite, vol stille bosch- diepten. De vorm van hun gezicht is vreemd : breed met uitspringende oog- en kaak- en kin- rame, uitgehold daartusschen, wijden mond en witte tanden. Goed, en schoon T of hoe zal ik die lieflijkheid heeten die uit geheel dat kinder- liJk wezen zoetjes straalt. Zij strekken daar, over het gers, barvoets, met magere sterke voeten, en door hun gelapte dunne broek en blauwgrauw hemde teekent licht en los, rilde en flunk, knap en veerdig, hun lichaam. Zij klappen met korte woorden en korte zinnen; en liggen buiten Gods wereld, onbewust, zoete lucht en natuur te genieten.
Die natuur leeft in hen, ongeraakt. Zij zijn een met Bien grond, met die boomen, met dat wild, en deelen van hunne schoonheid.
De Zomeravond komt en de zoelte, en natuur- welligheid kreunt en dwaalt door den bosch.
Ik zit hier in mijne studiekamer, en al die kinderkopkes van te lande komen mijne een- zame verlatenheid versieren en verblijden.
60
VII. BLOEMEN.
K hebbe door mijn dorp gewandeld, en brenge van den avond, in mijnen geest en gevoelen, de bloemen mede; de bloemen uit de huizekes, uit de hovekes; de bloemen uit het veld; en daar ik ligge en ruste in mijnen vouwstoel, verwekken rondom mij hun schoone kelken en stammekes, hun vorm en gear, dat aardig en bedwelmend genot van bloemen en zoele lucht, onder helderen hemelkom.
Ik zou willen mijn hoofd leggen in de roozen, in de geurende roozen, in de zachte roozen, in de zoete roozekes van mijnen hof; maar in de lelien, niet.
Roozengeur en roozenblad zijn mij als kwamen zij uit genegenheid' en liefde. Er ligt zoete liefde in de roozekes : Zij bloeien open, uitwaarts; en strooien hunne bladeren op den grond; gedwongen uit hun geurend hert. Welke ook hunne preuschheid zij, zij hebben kinder- vingeren, kinderhanden, poezelig, kinderherten, kinderwezens, in 't ontwaken; en groeien zij op
OP WANDEL
1l1111fI1111111111111fI11litiliII111111111111111111111111111111111111fIIIlI111111i11111111111111III11111111i1I11111t11i111111111titiIII11111H1111111111111fiillil11f11II11t1111111ii
en hoog en open, toch blijven zij << suver > als of Beatrix er door wandelde.
De lelien bezie ik, bewondere ik, en rieke van verre hunne dronkmakende geuren.
Ik ben ervan benauwd.
Mijn hoofd doet zeer. Mijne oogen doen zeer, uitwaarts, van leliengeuren.
Ik heb medelijden met de lelien. Er ligt eene droefheid, een lijden, eene donkerheid in de witte lelien ; een wee dat zij verzwijgen en duiken. Zij zijn somber; zij zijn zwart!
Ja ik beminne de lelien van verre; niet van bij. Van verre zie ik geern hun ranken stam, met ranke bladeren; hun edelen witmatten kelk, yolk, vol ontastbare, diep-weevolle drift, die rijst en verteert, als zeer. Hoort gij ze? : << Laat mij in eenige droeve rust. Stoor mijn droomen niet. >> Mondelooze rust, en verteerend zeer.
In den wind, in de stille lucht hangen lelien- geuren, daar verder. Zij zijn zoet, zoet, zoet;
maar ga niet nader : Zij overweldigen; zij doen
zeer. I
Roozen zal ik kussen. Lelien niet.
Roozen... maar als ik verder dezen avond ontlede. Roozen? Gij ook verwekt daar, dieper en dieper, wantrouwen en angst. Roozekes zijn lief, zijn goed, zijn braaf; maar roozen... ? Roozen ook, op den stam. Geen geplukte
62
ELOEMEN
rfffrrffrffffffffffffrfffffffffffrfffffffffffffrfrrrfffrfmrrrrfrffriiirffrrrfffffffffffrffrrfrfffurrrfrfrrrffrrfrffrrffffffrrffnftffr+ffrfffrfrftfffffftfffffffrffffnffrfffrrrr
