fl e1

(1)

• • •

fl e1

ocratie

NUMMER 888 VRIJDAG 14 OKTOBER 1966

Mr. tijdens b~egrotingsdebal:

~~Het

kabinet

ver WIJDe ^{- d ..} ^,.,

,.Dnidelijl;heid is het woord in de politiek van vandaag. Iedereen vraagt daarom. Het is noodzakelijk dat die dui-

!lelijlrheid er ook komt met betrekking tot het voorgestelde beleid. l\'Iet name van de fracties der regeringspartijen moet die dnidelijlrheid worden verlangd.

Steunen zij het beleid, ja of neen? Dat elient nu en hier te blijken. Zullen zij }JOgen naar verschillende lmnten het ka·

binet weer wat concessies af te persen, zoals wel eerder, maar de grote lijn onaangetast laten? Om dan later te zeggen dat zij het toch anders hadden ge- wild dan liet lmbinet het heeft gedaan?

Ik geloof dat dat niet meer opgaat. Wij menen dat van dit lmbinet niet verwacht kan worden dat het de noodzakelijke bijdrage zal geven tot de oplossing van de problemen waarvoor- wij staan, noch tot het he1•stel van vertrouwen. l)aarom is onze conclusie duidelijlc Het lmbinet {lient heen te gaan."

Aldus besloot de voorzitter van de liberale Tweede Kamerfractie, mr. E. H.

Toxopeus, dinsdagmiddag zijn rede ter gelegenheid van de algemene politieke en financiële beschouwingen over het beleid van het kabinet-Cals. Wat de begroting voor 1967 betreft merkte de heer Toxopeus op: "Wij menen dat het anders moet en kan, en wij hebben ons opnieuw verdiept in de alternatieven. Al- ternatieven, die, dat spreekt vanzelf, be- leidswijzigingen meebrengen. - Nu voor de eerste maal de algemene begratings-

oommissie zioh over de zaken zal. be- zinnen, zullen- deze alternatieven moeten worden afgewog'èn ( ..• ). Ik vertrouw dat deze nieuwe" commissie een gedege·

ner afweging van de verschillende voorstellen mogelijk zal maken dan verleden jaar het geval was. Ik meen dat het kabinet in zoverre aan deze arbeid zal moeten meewerken, dat inlichtingen omtrent mogelijke wijziging·en zullen worden verstrekt."

Internationale toestand

Sprekend over de internationale toestand vroeg mr. Toxopeus of de regering met hem van oordeel is dat een capitulatie van de Amerikanen in Viet- nam voor Zuid-Oost-Azië desastreuze ge- volgen zou hebben.

Hij sprak zich verder uit voor vesti- ging van Navo-stafonderdelen in ons land. Daárbij kunnen wij geen voor- waarden stellen, die voor ons land alleen gelden en niet voor de hele Navo, aldus de heer Toxopeus, die hierbij doel- de op het geval Von Kîelmansegg. "Wij zullen wel alles moeten doen om dege- nen die wij onwaardig achten buiten de Navo-bevelvoering te houdEID, doch dat ligt dan in het algemene vlak en vóór de benoeming", aldus mr. Toxopeus.

Voorts sprak hij de hoop uit dat het in 1962 met de Verenigde Naties en In- donesië gesloten akkoord over Nieuw- Guinea zal worden uitgevoerd. Neder- land moet op die uitvoering· ook aandrin- gen.

Wat de ontwikkelingshulp betreft dient men er volgens de heer Toxopeus, zeker bij het bilaterale werk, zoveel mogelijk van uit te gaan dat wij de ontvangen- de volken moeten helpen zichzelf te helpen. Belangrijker dan de omvang van de hulp is zijns inziens de kwaliteit en de efficiency ervan.

Nieuwe afspraken?

Iri verband met de weken van overleg, die aan Prinsjesdàg- zijn voorafge-

Den Haag 1JerrwJcht:

MIST

Na wat de heer Schmelzei· dinsdagmiddag verteld heeft over de KVP-twijfels ten aanzien van minister Vondelings begroting, is politiek Den Haag in een dichte mist g·ehuld met betrelrking tot de verdere levenskansen van het kabinet. Het valt niet -te voor- spellen of de mist spoedig zal op- trekken en welk ldimaat er dan blijkt te zUn ontstaan.

. .. 't Weet wnt, zo'n begroting ...

(O)Jgemaakt woensdag te 11.15 uur en slechts kort geldig, want met de KVP weet je nooit waar je aan toe bent.)

gaan, vroeg mr. Toxopeus aan het kabinet en de regerin~spartijen of er nieuwe afspraken zijn gemaakt tussen het kabinet en de fracties, en zo ja welke.

Heeft de KVP er reeds in berust dat de verruiming van de aftrekmogelijkheid van dividendbel~ting voor de inkomsten- belaS-'ting doorgaat? De heer Toxopeus zei niet te geloven dat iemand blij heeft gekeken bij de hernieuwde aankondiging van de speculatiewinsllbelasting. "Wat een gedoe voor vijf miljoen bij z o ' n begroting·!," zo riep hij uit.

De liberale fractievoorzitter vroeg zich voorts af hoe het kabinet denkt te bereiken dat de loonstijging zal achterblij- ven bij die van de voorgaande jaren.

In de verkenningen van het centraal planbureau voor 1967 is de· stijging van de contract-lonen op 3,5 procent gesteld.

Maar voor dertig procent van de werk- nemers gelden lang-lopende contracten, die tot belangrijk hogere loonkostenstij- gingen kunnen leiden. Denkt het kabinet werkelijk dat de overige werkne- mers met een zo geringe loonstijgi1;1g genoegen zullen nemen, dat de gemid- delde stijgh1g toch 3,5 procent wordt?

,.Ik gèloof er niets van," aldus mr. Toxo- peus.

J eugdprohlematiek

Over de passage in de troonrede omtrent de jeugdproblematiek merkte de heer Toxopeus op : "Ilt heb de indruk dat het kabinet er per se iets over wilde zeggen, zonder een beleid in het hoofd te hebben. Want ,.handen en voeten", zoals het heet, heeft deze passage echt niet. De indruk wordt gewekt dat het kabinet alle uitingen van l'ritiek op één hoop gooit en daarmede als het ware de gehele jeugd onder één noemer brengt.

Dat is onjuist. Er is kritiek van meer- derlei aard. Er is ook een optreden dat men moeilijk anders kan betitelen dan straatterreur." Deze laatste kan en mag volgens de heer Toxopeus niet worden geduld.

Mr. Toxopeus keurde het ten slotte af dat de regering de behandeling van het wetsontwerp tot verhoging van het inkomen van de Kroon op de lange baan wil schuiven. "Wij betreuren alles wat aan de zaak van de constitutionele monarchie schade doet," zei hij.

Witteve~en sceptisch over begroting

"Combinatie- van opluchting en argwaan~'

De financiële expert van de VVD-fractie, oud-minister Witteveen, typeerde dinsdagmiddag in de Tweede Kamer de reacties op de miljoenennoi:a-1967 als

"een combinatie van opluchting en argwaan". Het is volgens hem duidelijk dat in de wankele situatie van dit ogenblik, waarin wij balanceren tussen overspan- ning en recessie,. twee dingen npdig zijn voor herstel van het evenwicht: a) een opvoering van de besparingen en b) een rem op de kostenstijging. De macro- economische verkenning toont in beide opzichten een hoopvol beeld, maar de

vraag is of dit uitzicht wel reëel is.

Een bijzondere reden. voor scepsis is volgens prof. Witteveen, dat het loon- cijfer dit jaar niet is gebaseerd op de verwachtingen van het centraal planbureau. Het is "op verzoel'" van de re- . gering gelijk gesteld aan de produkti- viteitstijging (3,5·pct.). "Het slappe zin- netje in de troonrede, waarin het verband met de produldiviteitstijging alweer is losgemaakt, doet ons een stijging van zeker twee procent méér ver- wachten. Daardoor zou het economisch beeld echter geheel veranderen," aldus de heer Witteveen. Hij waarschuwde de regering zichzelf niet opnieuw een ir- reëel optimisme aan te praten "door de economie all-een te bekijken door de bril van de macro-economische verkenningen, die zijzelf heeft verleurd door er een vrijwel onverwezenlijkbaar _loon- cijfer in te laten opnemen."

Politieke norm

Prof. Witteveen betoogde voorts dat van de begroting behalve een bijdrage

tot het evenwicht tussen de besparing·en en de investeringen ook moet worden ge•

vraagd een terugkeer tot de , politieke norm van een stijging der uitgaven, die de groei van het nationaal inkomen niet overtreft. Hij kwam tot de slotsom dat ·de begroting-1967 door enkele inge- wikkelde en ondoorzichtige verschuivingen sterk is geflatteerd. De werkelijke betekenis ervan wordt waarschijnlijk dichter benaderd wanneer men. het tekort corrigeert voor deze verschuivingen en stelt op circa f 1, 7 miljard. "Maar dan is van een bijdrage tot evenwiehts- herstel geen sprake meer," aldus prof.

Witteveen.

De conclusie uit dit alles leek hem on- ontlwombaar: "Het in deze begroting neergelegde uitgavenbeleid behoort nu, d.w.z. op 1 januari 1967, door de algemene verhoging van de omzetbelasting te worden gedekt." Wil men dat niet, dan behoort de uitgavenstijging te wor- rlen beperkt. Het liberale kamerlid be- cijferde dat de totale uitgavenstijging in 1968 ten opzichte van 1967 bijna f 800 miljoen zal zijn. Daar tegenover zal slechts een zeer geringe stijging staan van de belastingopbrengst, want de ver- hoogde omzetbelasting zal in 1968 nog niet de volle opbrengst geven. Zo zal ruim f 700 miljoen te dekken overblijven.

In plaats van "een veilige brug te slaan"

naar de volgende periode, dreigt de begroting voor 1967 ons in 1968 te doen vastlopen in een vrijwel onoplosbare fi- nanciële puzzel, betoogde prof. Witte- veen.

(Vervolg op (Ja.g. 2)

• Pag. 3: Beginselverklaring van de JOVD

• Pag. 5: Wilson's moeilijkheden in Brighton

• Pag. 9: Sociáal-eeonomische politiek

(2)

2 vr!if::iag 1f oktober 1966

Rapport ruimtelijke

ordening

Nu van regeringswege een grote nota is verschenen over ruitn- telijke ordening en te verwach- ten va.It dat dit onderwerp in de komende tijden in het bijzonder in het middelpunt van de tE~lang

stelling zal staan, willen. wij er op wijzen, dat er nog enkele exemplaren . beschikbaar 'zijn van het in het Engels opgestélde rapport van de comiuisSiè voor Countr~' and Town Planning van de .. Liberale Internationale.

Exemplaren kunnen uitsluitend schriftelijk worden aangevraagd bij het secretariaat van de Groep , Nederland van de. Libe'raie Inter~ . 'nationale, Van Mojalimlaan 14,

Den Haag, onder bijvoeging van 35 ct. aan postzegels voor ver-·

zendkosten.

(Vervolg van pag. 1)

be oud-minister déelde mee dat de VVD-fractie ook dit jaar met aJtèrnatie- ven zal komen voor het uitgavenbelÈüd.

Het doel van deze voorstellen zal . zijn de stijging van de uitgaven op jaarbasis terug te brengen tot de norm. In con- creto zal een beperking in de orde van grootte van ruim f 600 miljoen worden nagestreefd. De sociale verzekerings- pJannen van minister· Veldkamp en het woningbouwbeleid zullen daarbij bijzón- . dere aandacht moeten hebben. Nieuwe

belangrijke bijdragen uit de algemene . middelen v90r .de sociale verzekering zijn in de huidige situatie onjuist; bij het woningbouwbeleid staat de VVD- , fractie een verschuiving van de woning- wetbouw naar de particuliere bouw voor, te beginnen met bijyoorbeeld 5000 wo- . ningwetwoningen.

J:)e uitwerking van deze en andere alternatieven zal pas exact kunnen gebeu- ren bij het overleg met de regering in .de openbare commissie-vergaderingen, terwijl de afweging daarna in de algemene begrotingscommissie zal moeten geschieden. De . VVD-fractie heeft· echter de gegronde verwachting dat op deze :Wijze het doel van een uitgavenbeperking met ruim f 600 miljoen te bereiken zal zijn. Zij verwacht zelfs voldoende ruimte te kunnen scheppen om een zekere verruiming van de studietoelagen mogelijk te maken.

Ook bij re.alisatie van deze uitgaven- . beperking zou nog enige belastingverho- . ging .nodig zijn. De. verhoging van de . accijns op gasolie lijkt de liberale .fractie daartoe. een aa:r;waardbaar middel. De

•verhoging. van. de accijnzen op benzine acht zij daarentegen onredelijk. Het .be- langrijkste winstpunt van het- door de VVD-fractie voorgestane beleid. zou volgens prof. Witteveen zijn, dat het be- nauwende financiële probleem voor 1968 grotendeels wordt opgelost.

,._Vrijheid enrv;;,.-

Democratie~

Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties): Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).

TeL 010-1110 00, abonnementen toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.

Hoofdredacteur:

Ph. C. Ia Chapelle jr.

Adres van dè redactie:

Nieuwe Herengracht · 89 B te Amsterdam-C.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

- MASSIEF KARTONNEN

DOZEN

*

Radio-uitzending van de VVD op dinsdag 1.8 oktober a.s. van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum I (402 m).

voor export en

binr.enlands gebruik Spreker: Prof. dr. H. J. \Vitteve•en, lid van de Tweede Kamer der

Staten-Generaal.

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• *

UIT DE PARTIJ

• Hoorn

Strevende naar vermindering van ZIJn werkzaamheden heeft mr. P. C. Avis geen zitting in de nieuwe gemeenteraad van Hoorn kunnen nemen. Wel is hij bereid gevonden het secretariaat van de afdeling te vervullen. De aftredende secretaris, de heer H. Groot, blijft bestuurslid. De raadsfractie bestaat thans uit de heren mr. P. S. Winkel en E. D.

Wit.

.• Purmerend

Het gaat alleszins naar wens met de afdeling Purmerend. Kwam bij de jongste gemeenteraadsverkiezing het aan-

tal raadszetels van twee op drie, ook het ledenaantal gaat verheugend snel omhoog. In de vorige week g.ehoudenle- denvergadering werd medegedeeld, dat het ledental sedert de vorige vergadering met precies 25 is gestegen.

De bestuurverkiezing vormde de hoofd- schotel van de agenda.- Wegens zijn benoeming als raadslid trad de heer J.

Brugman, secretaris, af als bestuurslid.

Bovendien waren er in het bestuur nog drie vacatures ontstaan. Benoemd werden de heren J. Franken, W. Polhout, IJ. Wals en drs. F. Weehuizen. Het bestuur koos· uit zijn midden de heer Pol- hout als secretaris.

Mr .. J. Lieuwen, fractievoorzitter, heeft uitvoerig stilgestaan bij de besluiten die de nieuwe gemeenteraad heeft genomen in. zijn eerste vergadering. Ih het. bij- .zonder.leverde -hij kritiek op de verwer- ping :van het VVD-voorstel voor de benoeming van een derde wethouder, welk besluit beslist strijdig is met de grote verwachtingen die worden gekoesterd omtrent de snelle groei van· Purmer- end in . de naaste toekomst. Zeer be- vreemdend werd ook de benoeming gevonden van de commissie voor nieuwe winkelcentra waarin wonderlijk . genoeg geen middenstander zitting kreeg. .

. De vergadering vernam met instem- . ming het bestuursbesluit tot instelling

van eèn liberale sociëteit, welke voor het eerst op woesdágávond 26 oktober plaats- heeft.

• Radio- en tv-commissie

Op vrijdag 7 oktober kwam de radio- en televisiecommissie der partij, oneer voorzitterschap . van de heer H. J. L.

Vonhoff, teri ·kantore "Van het. Algemeen

TWEE BEKENDE MERKEN

Secretariaat in vergadering bijeen.

In deze bijeenkomst werden de radio- en televisieprogramma's voor de komende periode uitvoerig besproken:

• 's-Hertogenbosch

De afdeling 's-Hertogenbosch en om- streken hield. op 27 september een leden- vergadering. Agendapunten waren onder meer de instelling ~ari een werkgroep ledenwerving en een commissie ter be- stUdering van het beginselprogram der partij. De bedoeling hiervan is ener- zijds de liberale geest onder de leden te versterken, anderzijds indirecte steun te verlenen aan de activiteiten van de wer- v.ingscommissie. Het is verheugend te constateren dat bij deze systematische aanpak een belangrijk aandeel wordt ge- leverd door de jongere generatie, van wie het laatste jaar een groot aantal is toegetreden tot de partij.

Ten slotte werd afscheid genomen van de ·penningmeester, ir. J. M. van Ros-

N.V. Stroocartonfabriek v/h

E. FREE & CO.

H.W. STRAAT 20 - 22, OUDE PEKELA.

Afd. Kartonnage

Tel. nr. 0 59 78 -22 33 Tx nr. 53251.

sem, in verband met diens vertrek naar Rotterdam. Hem werd dank gebracht voor het belangrijke werk dat hij jaren- lang als bestuurslid heeft verricht, in het .bijzonder door zijn groot inzicht in de liberale beginselen en organisatorische vraagstukken.

De taak "an penningmeester zal voor- lopig worden waargenomen door de secretaris.

rotatiedruk

handels~ en reèlamedrukwerk periodieken

telefoon {0 1860) 22 .50

drukkerii hoogwerf OIJ.d~beiierland ·

SPREEKBEURTEN

periode U oktober wt en met 14 nov~mber 1966.

14 oktober 14 oktober 14 oktober 17 'oktober 20' oktober 20 oktober 21 oktober 21 oktobér·

22 oktober '27 oktober 28 oktÖber 28 okiober

29 oktober 3 november 4 november 4 november 4 november 7· november 7 november

Leeuwarden (debat .VVD-K.VP) Zuid-Sêharwoude '(teach-in over de middenstand)

Apeldoorn Amsterdam

· Amersfoort (KC Utrecht) Zwolle (JOVD)

St. C. Meppèl (Lib. kring) Zeist

Julianadorp (Landbouwstudiedág JOVD) Brussel (Lib. Kring)

Leiden (RKS.V Augustinus) Zeist 'e'.o. (JOVD)

ké Gelderland · ('s-middags) Rozenburg

Venlo e.o.

Baarn

Leeuwarden (debat VVD-PvdA) Pesse (Lib. Krihg Hoogeveen) Delft (Human. Stud. Veren.)

H. J. L. Vonhoff Mr. F. Portheïne Drs .. Th. H. Jo~kes

. Prof .. dr. H, J. Witteveen Mr; E. H .. Toxopeus H. J. L. Vonhoff Mr. H. van·Riel Mr. W. J. Geertsema

Mr. H. van Riel Ir. D. S. Tuynman Mr. dr: C. Berkhouwer

H:. J. L. Vonhoff Drs. Th. H. Joekes

H, J, L . .Vonhoff.

H. J. L. Vonhoff Prof. dr. H. J. Witteveen Mr. W. J. Geertsema Mr. dr. C. Berkhouwer R. Zegering Hadders Mr. dr. C. Berkhouwer N.B. In deze opgave zijn niet verwerkt die spreekbeurten, welke door onze Immer- leden en andere sprekers buiten het verband van onze partij gehouden worden.

l!llllllllll!l!ll!llllllllllllllllllllllltlllllllllllllll!llllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllllllill!lllllllllllllllllllllllli:lll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllliiiiiiiiiii!IIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIII

POLITIEK PIEKEREN

.i)e oplossing van tle vorige rebus luidt: In Limburg geen nato-taptoe maar tap open

(3)

VRIJHElD E~DEMOCRATIE . vrijdag 14 · oktober 1966 ~ l

Goede beginselverklaring van de

JOVD

BRANDBEVEILIGING

Officieel goedgekeurd Talrijke attesten SIMPLUS N.V DORDRECHT VISSTRAAT 6-8- TEL. 3344 (01850)

* *De vorige week door de regering

~· aangeboden spaarnota is sneller gekomen dan men had verwacht. Welis·

waar werd er ·in de troonrede reeds op gezinspeeld, doch weinigen konden vermoeden dat Moedertje Overheid reeds zo vlug haar spaarzin bevorderende maat·

regelen ten tonele zou voeren. Deze haast is overigens wel verklaarbaar, om·

dat het gebrek aan kapitaal nog steeds evident is. Daarom kan men een zeker opportunisme aan de spaarnota niet ont- zeggen, betgeen het gebaar ván de regering minder ideëel maakt. Overigens blijft het bij een gebaar, aangezien het stimuleren van de spaarzin nogal hypo·

criet aandoet als er weinig of niets wordt gedaan . om de inflatie te bestrij- den. De spaarnota zal dan ook slechts enige !lli.n hebben als de. regering dni·

(lelijker dan thans doet blijken dat het haar . ernst is het uithollingsproces van onze gulden tot staan te brengen.

* *De spaarnota voorziet onder meer

* in de mogelijkheid leningen aan· te gaan met een looptijd van vijftien jaar.

Men moet zich evenwel afvragen of de bereidheid hiertoe van de spaarder groot zal zijn, . als hij zich realiseert dat hij thans zijn . zuur verdiende guldens op tafel moet leggen in de wetenschap dat hij na die vijftien jaar dezelfde munt- eenheden teruglu•ijgt die evenwel minder koopkracht vertegenwoordigen.

Een ernstig gebrek aan deze spaarnota is voorts het feit, dat slechts rekening wordt gehouden met personen tussen 21 en 60 jaar met een belastbaar inkomen van ten hoogste [15.000.

Een dergelijke fi"Xatie is een onding omdat het vooral bij de middengroepen geenszins vaststaat of ook elk jaar op een dergelijk inkomen kan worden gere~

ltend. Deze groepen blijven aldus in de lucht zweven, hetgeen uiteraard dis- criminerend werkt. Daarom lijkt dez() nota ons ook meer een stukje psycholo·

gisch financieel vuurwerk dan een seri- euze poging om op gefundeerde wijze de . spaarzin in alle lagen van onze bevol·

king te bevorderen.

Koekoek exit

* *Boerenleider Koekoek heeft ge·

* sproken. Ir. Ada.ms neemt ontslag 'lls lid van de Eerste Kamer. Niet omdat hij in de oorlog volimmen fout is geweest, niet omdat hij in De Mist·

boom de joden beledigde, niet omdat zijn "verd·ediging" in de Eerste Kamer kant noch wal raakte, doch onder "druk van de grote partijen". Diezelfde druk is voor Koekoek aanleiding "de hele par·

tU te zuiveren". Andere redenen gel·

den voor Koekoek niet, gelijk hij de vorige week in Assen meedeelde.

Hiermee is voor ons niet aneen de zaak Adams afgedaan, doch ook het politieke optreden van Koekoek, die opnieuw heeft bewezen de democratie aan zijn klompen te lappen. Moraal van het verhaal: de staatsburger, die niet met de democratische spelregels in conflict wil komen, weet waar hij bij de ko·

mende Kamerverkiezingen aan toe is!

Gaat verkiezingsmanifestolie

"echter niet te ver?

DE Jongerenorganisatie Vrijheid en De·

mocratie (JOVD) heeft op haar kaderdag van .24 september jl. haar beginselverklaring openbaar gemaakt.

Dezer dagen zond het hoofdbestuur van de JOVD ons ter bespreking een ge·

drukt exemplaar van deze beginselver·

klaring toe. Daaraan was toegevoegd het in oktober 1965 voltooide en kort daarna reeds verschenen rapport van een JOVD-commissie ter bestudering van "de grondslagen van het liberalis·

me". De commissie bestond uit de JOVD-leden drs. H. Jongedîjk, H. F.

Möller en ir. F. Wagemnalmr. De thans verschenen beginselverklaring is op dit rapport, dat "Liberaal Profiel"

werd genoemd, gebaseerd.

Wij ~illen het maar meteen duidelijk ilitsprelwn: Deze beginselverklaring is een goed stuk werk. Bedoeld als ·"nood·

zakelijke achtergrond" bij de bestudering van de politiek, mag de JOVD inderdaad de hoop koesteren dat, zoals landelijlr-voorzitter H. ·Wiegel en de algemeen secretaris van de JOVD P. H. R.

Jonl•er het in hun "Voorwoord" uit·

drulden, door deze beginselverklaring

"veel jongeren het liberalisme zullen leren kennen; gaan waarderen, ~n zich ook liberaal gaan voelen en noemen."

Zoals het bij ieder program gaat: ook wanneer men dezelfde beginselen aan- hangt, zullen; de gekozen formulerin- gen bij de een toch nooit precies gelijk zijn aan die van de ander. Ieder heeft nu· eenmaal zijn eigen stijl en uitdruk- kingswijze en het heeft dus weinig zin, zich in bepaalde tekstkritiek te begeven.

In het algemeen mag trouwens gezegd worden, dat die tekst welverzorgd is.

Vergelijking met ons eigen nieuwe VVD-program wijst uit dat de beginselverklaring van de JOVD zich meer beperkt tot de eigenlijke beginselen en de achtergronden daarvan, terwijl het program van de VVD in feite tegelijk beginsel· en algemeèn program is. Dit laatste brengt immers niet alleen een formulering der beginselen, maar houdt ook de toepassing dier beginselen op een groot aantal concrete vraagstukken op het staatkundige, maatschappelijke, sociale, economische en financiële terrein in. Vandaar ook wel het verschil in aanduiding tussen "verklaring" (JOVD) en ;,program" (VVD).

Als doel van het liberalisme stelt de begii:tselverklaring het bevorderen van de geestelijke en materiële. ontplooiing van alle mensen. Naar hun. oordeel dient dat dan te worden nagestreefd uitgaande van de beginselen: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaam- heid, gelijkwaardigheid en sociale gerechtigheid.

Van elk van deze beginselen wordt dan een nadere omschrijving gegeven, welke geheel of nagenoeg geheel parallel loopt met geest en inhoud van het VVD·

program.

"GEUJKW AARDIGHEID"

Ons VVD-program geeft aan dat vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraag- zaamheid en sociale gerechtigheid naar liberaal inzicht de fundamenten beho- ren te zijn van elke samenleving. De

"gelijkwaardigheid" wordt daarin dus niet genoemd; niettemin komt zij in ons program op verscheidene plaatsen duidelijk als liberale eis naar voren.

Blijkens de uitwerking verstaat de beginselverklaring van de JOVD daar- onder het strijden voor gelijke ontwik- kelingsmogelijkheden en tegen iederè discriminatie op grond van ras, nationaliteit, taal, levensovertuiging, politieke overtuiging, eigendom, afkomst of sekse. Zij verduidelijkt daarbij, dat een streven naar gelijke kansen en rechten n i e t inhoudt een streven naar .,gelijke mensen". "Ook aanleg, opvoeding en karakter leiden tot individuele verschillen. Een streven om deze mense- lij•ke verschillen te egaliseren of te veron- achtzamen, is een ontkenning van de menselijke waardigheid," aldus deze beginselverklaring.

Niet anders ziet ons VVD-program het, waar men kan lezen (artikel 4) :

"... Zij wenst dan ook de vrije geestelijke en maatschappelijke ontplooiing van alle mensen zonder onderscheid naar geestelijke overtuiging, nationaliteit, ge-.

slacht, ras, huidskleur, taal of maatschappelijke positie met kracht te bevorderen." En artikel 15 zegt o.a.: "De partij streeft naar maatschappelijke verhoudingen die aan alle leden der maat- schappij gelijke kansen bieden op zo groot mogelijke ontplooiing en de ver- werving van een volwaardige 'plaats in de. samenleving, passend bij ieders aanleg en bekwaamheden. De eigen verantwoordelijkheid in heden en toekomst staat daarbij voorop."

De beginselverklaring van de JOVD bevat voorts punten over de rechtsstaat, de parlementaire democratie, partijvor- ming (voorkeur voor algemene begin- selpartijen), decentralisatie en centrali- satie, de cultuur en het onderwijs, de sociaal-economische en dè internationale verhoudingen

HET KONINGSCHAP ONDER ORANJE

Slechts één duidelijk vraagteken zou7 den wij hierbij willen plaatsen. Het betreft de passage onder "parlementaire democratie" : "Het liberalisme acht de parlementaire democratie, met algemeen kiesrecht en vrije en geheime verkiezingen, de beste staatsvorm. Daar- bij. hoeft geen voorke1J.r te. b(lstaan ·,voor een constittJtionele monarphie of een re- pul;>liek.''

, Het gaat mij om de tweede zinsnede.

Zuiver abstract gezien, los van de nationale histor-ie en omstandigheden, is het natuurlijk zo, dat (ook) voor de liberaal

·geen, voorkeur "hoeft" te bestaan voor een constitutionele monarchie of een re- publièk. Het· gaat hier echter om een beginselprogram van een N e d e r · 1 a n d s e politieke jongerenorganisatie.

Ik vind het bijzonder jammer, dat hier niet dezelfde duidelijkheid is betracht als in het beginselprogram van de VVD, dat in artikel 6 zegt : "De partij acht de staatkundige vrijheid het best ge- waarborgd door de parlementair,democratische regeringsvorm, waarbij de constitutionele monarchie onder het nationaal koningshuis van Oranje, zoals deze zich in onze geschiedenis heeft ontwik·

keld, de ,meest aangewezen staatsvorm is/'

Ik meen mij voor dit oordeel tevens op "Liberaal profiel" te mogen beroe- pen, dat volgens nadrukkeliJKe vermel- ding van de JOVD zelf, als basis van de beginselverklaring heeft gediend.

In de eerste plaats wordt in de inlei- ding van dat rapport ("Liberaal profiel"

dus} vastgesteld, dat "het rapport gaat over het liberalisme in het algemeen, maar vanuit de Nederlandse situatie geschreven is."

In de tweede plaats luiden de passa- ges in "Liberaal profiel", die op hetzelfde onderwerp betrekking hebben:

"Ook het gepaste respect voor het staatshoofd, als 'hoogste vet"tegenwoor- diger van de natie, is waardev0l naar ,liberaal inzicht. Hoewel de aanwijzing van het staatshoofd door erfopvolging niet democratisch is, heeft het liberalisme geen principiële voorkeur voor een constitutionele monarchie of republiek. Deze keuze moet van land tot land worden bepaald; historische feiten zullen daarbij een voorname rol spelen."

Ik wil nu voorbijgaan aan de opmerking, dat de aanwijzing van het staatshoofd door erfopvolging niet democratisch is. Dat ik - en kennelijk ook de partij - daar anders over denk moge blijken uit het artikel: "De monarchie en het Huis van Oranje" in ons

nummer van 16 september jl. Het lij·kt mij overbodig, dit nog eens te citeren.

Het komt er immers op neer, dat volgens de opstellers van dat rapport : 1.

de keuze: monarchie of republiek, van

land tot land ·moet worden bepaald;

2. historische feiten bij die keuze een voorname rol spelen; 3. deze beginsel~

verklaring wel gaat over het liberalisme in het algemeen, maar toch geënt is op de Nederlandse situatie en verhoudingen.

Welnu, dat sluit m.i. in, dat hier voor Nederland dan ook de keuze had moeten warden vermeld. En deze kan voor ons op grond van de historische verbon·

denheid met en het nationale karakter van het Oranjehuis geen andere zijn, dan in ons VVD-program vermeld: "de constitutionele monarchie onder het nationaal koningshuis van Oranje, zoals Ceze .zich in .onze geschiedenis heeft ont- wikkeld."

VERKIEZINGSMANIFESTATlE

Ten slotte, bij alle waardering dus, nog één kritische opmerking. In het

"Handelsblad" kon men opgemerkt vinden, dat in februari volgend jaar de JOVD een "verkiezingsmanifestatie'' wil houden "alsof zijzelf aan de verkiezingen als partij deelneemt." Daar werd aan toegevoegd: "In het verleden stelde geen enkele jongerenorganisatie een ver- kiezingsverklaring op. De JOVD vindt het nuttig dat wel te doen, in de hoop met haar denkbeelden de kiezers en de politieke partijen te injecteren. Zij ziet er bovendien een mogelijkheid in om een aantal van haar uitspraken te con·cretiseren.'''

Ik zou een dringend beroep op de JOVD en in het bijzonder op haar vóor- zitter, de heer Wiegel, willen doen, zièh hierop nog eens ernstig te beraden en

zich af te vragen of de !dezer 'daar11lée niet in verwarrillg zal worden gebracht, ten detrimente van de door de·· VVD te voeren verkiezingsactie en dus · ook:

van de door haar te behalen ·verkiezings- resultaten.

Wij weten en erkennen dat de JOVD een geheel zelfstandige organisatie is.

'Maar zij heet nu eenmaal "Jongeren- organisatie Vrijheid en Democratie", hetgeen bij iedere buiten!'taander toch duidelijke associaties moet oproepen met de Volkspartij voor Vrijheid en Demo·

cratie.

Bovendien weet men in uitgebreide kring dat de JOVD financiële steun ont- vangt van de VVD (het is door de JOVD zelf herhaaldelijk gezegd en ge- . schreven) ; dat er oproepen aan vele

vooraanstaande VVD-ers en VVD-verte- genwoordigers zijn uitgegaan om de JOVD haar werk mogelijk te blijven maken; dat dè voorzitter van de JOVD en andere leidinggevende JOVD-ers herhaaldelijk artikelen geplaatst krijgen in ons partij-orgaan en ·dat er - ook dat is officieel gepubliceerd - over bepaal-

de onderwerpen waaronder het verkie- zingsmanifest van de VVD. overleg is en wordt gepleegd o.a. tussen het dage- lijks bestuur van de JOVD en dat van de VVD. En dat ten slotte ook met de fractievoorzitters van de VVD 'in beide Kamers vriendschappelijlle contac- ten worden onderhouden.

Gezien tegen deze achtergrond zal een soort eigen verldezing>"actie van de JOVD met eigen pur.ten, onherroepelijlt tot verwarring en tot misverstanel moeten leiden.

Van hen, die zo nauwe relaties .hebben met de partij en die over de liberale beginselen in de grote lijnen zulke parallel-lopende gedachten blijken te hebben, mag m.i. toch tenmin:ste worden verwacht dat zij afzien van alles wat de stootkracht van de partij in het heetst van het gevecht (namelijl\ vlalt vóór en in de verkiezingswel1en 1 zou kunnen verminderen.

Ik geloof zelfs, dat op alle JOVD-ers een beroep mag worden geelaan OE1 zich althans in die periode mede persoonlijk in te zetten om, met voorbijgaan aan mogelijke nuanceverschillen, de VVD een zo goed mogelijk verkiezingsresul- taat te verschaffen.

A. W. ABSPOEL

(4)

4 - vrijdag 14 oktober 1966

Zwarthandelaren in ideologie

ER is in Amsterdam vorige week nogal wat rumoer ontstaan rondom het optreden van de Amerikaanse cineast A. H. Carbe, die sinds enkele weken in de hoofdstad bezig is met het maken van opnamen voor een film over de provo's. Het is zonder ruimte voor twijfel komen vast te staan dat hij de Amsterdamse provo's heeft betaald voor hun "medewerking" aan zijn film. Dat heeft de heer Carbe trouwens zelf toe- gegeven. Daarmee is een reeds lang be- staand vermoeden zekerheid geworden.

En daarmee is een sluier van oprecht- heid van de provowereld weggenomen.

Reeds bij het huwelijk van prinses Bea- trix in Amsterdam zijn er allerlei ge- ruchten geweest dat de provo's geld zouden hebben ontvangen voor hun groe- zelige activiteiten. Zij hebben toen ijve- rig rookbommen gegooid en daar zijn mooie foto's van gemaakt, die de hele wereld hebben bereikt. Daarna is er niet veel meer vertoond, totdat enkele maanden geleden een "demonstratie"

plaatsvond bij het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg, waar een pro-

vo gev·angen zat. Bij die gelegenheid is er weer riJkeiijk met rooll1bommen ge- strooid en toevallig (?) was daar nu jll.list weer een (Duitse) televisieploeg aanwezig.

In hoeverre dat betaalde "happenings"

zijn geweest is nimmer komen v·ast te staan. Maar ditmaal is er geen twij-·

fel aan dat de provo's ronduit geld hebben gevraagd voor huri gedoe.

DAT is een zeer kwalijke zaak. Er bestond in Amsterdam een zekere sympathie voor de provo's, niet alleen bij de kleurloze groep die belust was op rel- letjes en opwinding, maar toch ook wel bij mensen die in het optreden van de provo's een zekere afspiege.ling zagen van hun eigen onlustgevoelens. Deze - overigens niet grote groep - sympathi- santen moeten nu wel een· koude douche hebben gekregen toen zij bemerkten dat achter het provotariaat niet een oprecht onbeJ::tagen, maar een commerciële geest schuilgaat. Men kan er zich eigenlijk slechts over verheugen dat nu het mas- ker is gevallen, omdat daarmee de on-

Actief en waakzaam

VOO RW AAR, het liberale element in de Rotterdamse gemeenteraad heeft in dit lichaam zijn licht niet onder de ko- renmaat gehouden. Twee dingen zijn daarbij heel duidelijk geworden. In de eerste plaats dat de partij in mr. H. C. G. L.

Polak een voortreffelijke vertegenwoor- diger in het college van burgemeester en wethouders heeft gekregen. In de tweede plaats dat de liberale fractie, diep onder de indruk van de uitermate moeilijke fi- nanciële positie der gemeente, dit college ter zake van 2;ijn uitgavenpolitiek met de grootst mogelijke waakzaam- heid denkt te begeleiden.

In twee achtereenvolgende vergaderingen is de heer Polak in het zg. vragen- halfuurtje opgetreden als vrijwel de enige woordvoerder van het college. Dat kwam natuurlijk toevallig zo uit omdat de vragen uit de -raad d€ door hem beheerde portefeuille .regardeerden. Die portefeuille was bovendien extra ge- vuld doordat ook de openbare werken van de zieke mr. Bavinck erin waren gestopt. Nu, men kan wel zeggen dat de man, die belast is met de zorg voor de stadsontwikkeling, het verkeer, de openbare werken (tijdelijk) en nog zo~n paar dingen, een goed deel van het maatschappelijke leven bestrijkt. Hetgeen het begrijpelijk maakt dat de vragenstel- lers telkens weer bij hem moesten aan- kloppen.

Parkeermoeilijkheden in de expeditie- hoven, klachten over een beweerd tekort- schieten van het gemeentelijke bouw- en woningtoezicht, aanzienlijke vertraging

in de oplevering van de N .S.-halte in de Prins Alexanderpolder: ziedaar de onderwerpen die in het laatste ·vragen- halfuurtje te berde werden gebracht. De antwoorden van mr. Polak ·lieten er hoe- genaamd geen twijfel aan bestaan dat hij zich in de paar weken, die na zijn benoeming tot wethouder zijn verstre- ken, op een bewonderenswaardige wijze heeft ingewerkt.

Dit mag ook worden geconstateerd in het besef dat hij één van de vragenstel- lers niet helemaal tevreden heeft kunnen stellen. Gebrek aan tijd was daarvoor verantwoordelijk. De vragensteller, de socialist Dijksman, heeft aangekondigd bij de begrotingsbehandeling op de door hem aangeroerde kwestie van het bouw- en woningtoezicht te zullen terugkomen.

Hij zal dan aan de collegetafel een andere opponent tegenover .zich vinden.

Want eveneens in de laatste vergadering is besloten dat de AR-fractieleider W. A. Fibbe als tijdelijk wethouder van openbare werken zal optreden ter ver- vanging van de heer Bavinck, die heeft laten weten dat niet voor het einde van het jaar op zijn terugkeer mag worden

gerekend. -

Door deze voorziening krijgt de heer Polak het uiteraard wat gemakkelijker.

B^IJMONDE van mr. K. Staab heeft

· de liberale fractie onder hantering van een breed scala van argumenten hardnekkig bezwaar gemaakt tegen het voorstel om een miljoen beschikbaar te stellen voor de medische faculteit. Zelfs

zuiverheid is weggenomen die een be- oordeling van de provo's bemoeilijkte.

Wat er nu overblijft is een groepje, dat tegen geld bereid is om in Amsterdam onrust te zaaien en de politie te tergen totdat er moet worden opgetreden.

Rondom dat groepje bevindt zich de grotere meute van meelopers die van het geld niets opstrijken, maar die wel (misschien uit oprechte bewogenheid?) als wat een officier van justitie onlangs heeft genoemd "domme kijkers" zich laten oppakken en· voor de rechter brengen. Het is een afschuwwekkende situatie.

INTUSSEN hebben de provoleiders er alweer iets op gevonden. De verde- diging is dat zij zich weliswaar laten betalen als iemand via interviews of filmopnamen van hun optreden wil "pro- fiteren", maar dat betekent niet dat zij daardoor in hun handelwijze wordèn beïnvloed. Het is een wat zwakke ver- dediging, die bovendien nogal schril af- steekt tegen de strekking van een ge-

hee'ft men het op een stemming laten aankomen. Een krachtproef die bij voor- baat verloren was omdat in het vooraf- gaande debat uit alle andere fracties' sympathie voor het voorstel naar voren was gekomen. Met de vijf liberalen- on- der wie wethouder Pola;k - hebben ten slotte twee leden van de Boerenpartij te- gengestemd. Waarom de laatsten dat hebben gedaan is volkomen duister geble- ven. Niemand uit deze fractie had immers het woord gevoerd.

Zonder zin is de liberale 'krachtproef intussen niet geweest. College en raad weten nu ten stelligste dat de liberalen voornemens zijn de ·koordjes van de be1.1rs zoveel mogelijk aan te halen. De enorme tekorten op de achtereenvolgende begrotingen hebben in hun gelederen te veel verontrusting gezaalid.

Ter vermijding van elk misverstand:

de heer Staab heeft uitdrukkelijk ver- zekerd dat zijn fractie op zichzelf wel sympathie kan voelen voor · het denk- beeld de gemeente een gèschenk aan de medische faculteit te laten geven. -

Het is alleen maar zo jammer dat de financiële toestand dit niet toelaat. Want weliswaar zal het begrotingstekort van f 87 miljoen door dit gebaar niet worden vergroot omdat het geld ervoor zal worden ontleend aan het bedrag van f 21 miljoen dat het rijk aan het grondbe- drijf heeft betaald voor de grond van de medische faculteit, maar niemand zal kunnen ontkennen dat de schenking de toch al zeer hachelijke liquiditeitspositie van de gemeente aantast.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

sprek dat enkele provo's drie weken ge leden met elkaar hadden. Dat vond plaats in de dagen dat de filmploeg van de heer Carbe voor het eerst opnamen wilde maken. De provo's gaven daar!oe toen geen gelegenheid, omdat er nog over de betaling moest worden onderhan- deld. Een van de leidende figuren zei bij die gelegenheid tegen zijn rotgeno- ten dat men vooral krachtig moest vast- houden aan de eis van tenminste twee- duizend mark, want, zei hij, ik weet dat dit nog maar het begin is. Straks komen ook andere filnfploegen, onder andere uit :E:lngeland, en daar moeten we rekening mee houden, de zaak begint nu goed te lopen.

Het blijft natuurlijk zeer wel mogelijk dat er ergens tussen de duistere figuren die zich achter de aanduiding "provo"

verschuilen, een oprecht sociaal be- wogen figuur zit. Maar dan is er, na de ontmaskering van de laatste dagen slechts één antwoord voor hem: h~i hoort tussen deze zwarthandelaren in ideologie niet thuis.

ANDERE ARGUMENTEN van de liberalen: a. het bedrag vari f 21 miljoen moet in zijn geheel beschikbaar blijven voor de stichting van een nieuw complex tentoonstellings- en sporthallen;

b. het is niet zeker wat er zal groeien uit de. controverse tussen de senaat van de medische faculteit - die een rijksuniver- siteit wil - en het curatorium van de Nederlandse Economische hogeschool - die een onafhankelijke universiteit voor- staat; c. het fonds moet niet overeen- komstig het plan van burgemeester en wethouders door een aan de medische faculteit gelieerde stichting, doch door de gemeente worden beheerd omdat aldus mettertijd de kansen van een beroep op geldelijke steun van het be- drijfsleven zullen verbeteren.

Op de. achtergrond van het liberale verzet zal dan verder nog hebben ge- staan de wetenschap dat burgemeester Thomassen de schenking aan het fa- culteitsbestuur reeds weken tevoren had aangeboden zonder daarover met de raad overleg· te hebben gepleegd. De raad, ald.u.s de heer Staab, moest zich daardoor voelen als met de rug tegen de muur geplaatsL Welnu aan zo'n on- gemakkelijke positie wensten de liberalen niet blootgesteld te worden.

P. S. Deze kroniek was al geschreven en ter zetterij afgegeven toen bekend werd dat de tijdelijke wethouder Fibbe zich zal belasten met de economische aangelegenheden, de zaken die betrek·

king. hebben op. de sociale afdeling van volkshuisvesting en het gemeente.archief.

lllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillJlliiJIJIIIIIIIJIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIJIIIIIII\IIIlllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii\IIIIIIIIIIII\IIIIIIIIIIIIIIJIIIIII\IIIJIIIJIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIJIJIIIIIIIIUJIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIJIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIJIIIIJIIIIJIIIIIIIIIIIIIIJIIIHIIIIIIIIJIJIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllll

Den Haag en de opera

. l:JET zwaar verouderde circus te

"n Scheveningen is na een bliksem- snelle verbouwing thans herrezen als een theater dat er wezen mag. Tijdens de inwijding fungeerde het als opera~

gebouw en voldeed uitermate goed. Het is na één auditie uiteraard onmogelijk de akoestische kwaliteiten van de gehele zaal te toetsen, doch dit staat vast: het blijkt een "muzikaal" theater te zijn waarin de klank voldoende re- sonans heeft en op natuurlijke wijze tot ontplooiing komt. En als de totaal- indruk zo gunstig is, kunnen eventuele gebreken altijd g8corrigeerd worden.

Wat door deze verrassende verbouwing in Scheveningen is gebeurd, zou voor de Ned. Operastichting een uitkomst kunnen zijn, nu de plannen voor het nieuwe opera-gebouw te Amsterdam zo vaag blijven. Hier, in het Circustheater te Scheveningen, kan deze dakloze culturele instelling misschien een home krijgen, zij het als "onderhuurder". Dan zou men eindelijk een huis hebben voor de repetities. Indien er dan een finan- ciële mogelijkheid te vinden is om dlt te verwezenlijken, laat men die in de naam der .Muzen met beide handen aan- grijpen. Wie weet: misschien heeft de gemeente Den Haag meer initiatief 1;n

durft wat meer risico's te nemen dan onze hoofdstad, waar men in deze kwestie "zekerheden" wenst die nooit te geven zijn."

DIT citaat ontlenen we niet aan een Haags dagblad, maar aan een hoofd- stedelijk: Het Algemeen Handelsblad.

Het is dus niet geschreven door een chauvinistische Hagenaar. Het heeft daarom meer waarde. We achten de uitspraak van de Amsterdamse muziek- recencent, J. Reichenfeld, om die reden van grote betekenis en allen, die in onze stad het culturele leven een goed ' hart toedragen, zouden er lering uit kunnen trekken. Alweer een onderwerp, zo menen we, waaraan de gemeenteraad bij de behandeling van de begroting speciale aandacht zou moeten besteden.

Bij herhaling hebben we in deze kroniek onze bezorgdheid uitgesproken over de ontwikkeling van het culturele leven

in onze stad, dat zo'n enorme handicap ondervindt van het ·gebrek aan goede zalen. Welnu, we zijn, na eigen aan·

schouwing, tot de overtuiging gekomen, dat het Circustheater eeri zeer belangrijke bijdrage kan leveren tot een ver- betering van het Haagse culturele kli·

maat. Het "nieuwe" theater is voor ons min of meer een openbaring geworden.

De openheid is verrassend, zit gemakke·

lijk en we hebben de indruk gekregen, dat men overal in de zaal het toneel goed kan zien. Ofschoon geen deskundi- ge, menen we, dat de akoestiek inderdaad weinig te wensen overlaat. In.

tussen denken we wel, dat het publiek aan de akoestische voorzieningen, die het plafond in sterke maté beheersen, zal moeten wennen. Hetzelfde geldt o.i. voor de wat sombere decoratie van de wanden, welk bezwaar slechts ten dele is opgelost door de lichtere toets van de stoelbekleding. Waarom de bak-

stenen toegangen tot de. zaal zwart ge- verfd moes1.,m worden, is ons een raad·

sel. Dit doet aan een crematorium denken.

OVERIGENS lof voor een aantal voorzieningen speciaal ten behoeve van de bezoekers: er is een uitstekend vestiaire-systeem over een totale lengte van dertig meter, zodat men zowel bij aan- komst als vertrek snel kan worden ge- holpen. Van vestiaire-ruimten is ook gebruik gemaakt ten behoeve van de kof- fie•schenkerij in de pauze. Ook hierbij weinig gedrang en snelle bediening.

De couloirs zijn overigens weinig ge- zellig en te smal, een bezwaar van tij·

delijke aard, want er is ·nog geen goede foyer. Ook de entree is (nog) klein, maar deze bezwaren zullen stellig ver- dwijnen als het Circus-theater zijn de- finitieve vorm zal hebben gekregen.

Andere goede noot - althans geldend voor de maanden buiten het zomersei- zoen - er is in de onmiddellijke nabij- heid een ruime parkeergelegenheid. Bo- vendien is, hoe vreemd dit -ook moge klinken, dit Circus-theater met het openbaar vervoer veel beter bereikbaar dan

(Vervolg op pag. 11)