Turkije en Rusland, Oorlog en Vrede
Onderzoek naar de betrekkingen tussen Turkije en Rusland ten tijde
van de Syrische burgeroorlog
Bachelorscriptie politicologie – internationale betrekkingen
Auteur Tanay Özunan
Studentnummer 11331364
Datum 28-01-2019
Begeleider dhr. S. Rezaeiejan
Tweede lezer mw. E.A.V. Matthies-Boon
2
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Inleiding 3
1.1 De Syrische burgeroorlog en de Turks-Russische betrekkingen 3
1.2 Doel van het onderzoek en onderzoeksvragen 4
1.3 Relevantie van het onderzoek 5
1.4 Opzet van het onderzoek 6
Hoofdstuk 2 Literatuuroverzicht en theoretisch kader 7
2.1 Literatuuroverzicht 7
2.2 De drie leidende theorieën 8
2.2.1 Het liberalisme 8
2.2.2 Het realisme 9
2.2.3 Het constructivisme 10
2.2.4 Keuze voor het neoklassiek realisme 10
2.3 Het neoklassiek realisme 11
2.4 Conceptualisatie van de variabelen 12
Hoofdstuk 3 Methodologie 14
3.1 Operationalisatie van de variabelen 14
3.2 Onderzoeksdesign 14
3.3 Bronnen en dataverzameling 15
Hoofdstuk 4 De belangen van Turkije en Rusland in de Syrische burgeroorlog 17
4.1 Belangen van Turkije in de Syrische burgeroorlog 17
4.1.1 Turkse veiligheidsproblematiek 17
4.1.2 Bondgenootschappen met de Europese Unie en Rusland 18
4.2 Belangen van Rusland in de Syrische burgeroorlog 19
4.2.1 Russische militaire belangen in Syrië 19
4.2.2 Bondgenootschap met Turkije 20
4.3 Conclusie 21
Hoofdstuk 5 Turks-Russische betrekkingen vóór en na de mislukte staatsgreep 23 5.1 Turks-Russische betrekkingen vóór de mislukte staatsgreep 23 5.2 Turks-Russische betrekkingen na de mislukte staatsgreep 25
5.3 Conclusie 27
Hoofdstuk 6 Conclusie van het onderzoek 29
3
Hoofdstuk 1 Inleiding
“Wij hebben ons medeleven betuigd met betrekking tot het incident (het neerschieten door Turkije van
een Russisch gevechtsvliegtuig bij de Turks-Syrische grens). We proberen de reactie van Rusland te begrijpen, maar wij hebben geen begrip voor de manier waarop Rusland het verhaal uit zijn verband trekt. De uitspraken van president Poetin, na de ontmoeting met president Hollande, zijn
onacceptabel. “…” Schaam je diep! Turkije ontvangt absoluut geen olie van Islamitische Staat zoals Rusland beweert. Het Amerikaanse Ministerie van Financiën heeft bewezen dat niet wij maar Russische bedrijven zaken doen met Islamitische Staat en de Syrische overheid. Het aanhouden van een dubbele standaard met betrekking tot terrorisme wordt door ons gezien als spelen met vuur. Wij raden Rusland aan om niet te spelen met vuur. Niet spelen met vuur!” 1
“Wij zien deze gebeurtenis (de aanslag op de Russische ambassadeur in Turkije) als een directe
aanval tegen de Turkse republiek en het Turkse volk, in de persoon van de Russische ambassadeur in ons land. “…” Ik heb met meneer Poetin gesproken over dit incident. Wij zijn het er over eens dat dit bedoeld is om onze betrekkingen te provoceren. Wij zullen het nooit toestaan dat de hechte relatie tussen onze landen wordt verstoord. Onze relatie met Rusland is ons erg waardevol. Ik wil
benadrukken dat wij het niet zullen toestaan dat onze betrekkingen door middel van dit soort acties verstoord of ondermijnd worden. Wij zijn vastberaden om samen te vechten tegen terreur. Wij zullen doorgaan met het zoeken naar een politieke oplossing met betrekking tot Syrië.” 2
1.1 De Syrische burgeroorlog en de Turks-Russische betrekkingen
In 2015 riep de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan de Russische president Vladimir Poetin op om geen onwaarheden te verkondigen met betrekking tot de Turkse inmenging in Syrië. In dreigende taal waarschuwde hij Rusland om ‘niet te spelen met vuur’. Een jaar later leek de relatie tussen Turkije en Rusland veranderd. In een statement, naar aanleiding van de aanslag op de Russische ambassadeur in Turkije, liet Erdoğan weten dat de relatie tussen Turkije en Rusland hecht en waardevol is. Daarbij stelde hij dat de Turks-Russische samenwerking in Syrië door zal gaan.
Tegen de achtergrond van de citaten is te zien dat de relatie tussen Turkije en Rusland dubbelzinnige elementen bevat. Dit is opvallend omdat beide landen een lange historie hebben van betrekkingen op politiek, economisch en cultureel niveau. Met betrekking tot de Syrische burgeroorlog staan Turkije en Rusland lijnrecht tegenover elkaar. Aan de ene kant staat Turkije dat de regering van president Assad bevecht en aan de andere kant staat Rusland dat de Syrische regering steunt (Laub 2017). De relatie
1 Recep Tayyip Erdoğan te Babyburt (25-11-2015)
4 tussen Turkije en Rusland heeft paradoxale kenmerken omdat beide landen zowel overeenkomende als conflicterende belangen nastreven in Syrië.
Turkije ondervindt als buurland van Syrië veel negatieve implicaties van de oorlogssituatie. Vele Syriërs hebben de oorlog in hun thuisland ontvlucht en zijn naar Turkije getrokken. In 2018 verbleven in totaal 3,6 miljoen gevluchte Syriërs binnen de staatsgrenzen van Turkije (UNCHR 2018). Het aanblijven van Assad wordt door Turkije gezien als problematisch omdat het een oplossing voor het conflict voorkomt. Rusland heeft in tegenstelling tot Turkije belang bij het aanblijven van Assad omdat Syrië onder zijn leiding een belangrijke strategische partner is voor Rusland in het Midden-Oosten (Bagdonas 2012: 56).
In de loop der jaren hebben verschillende gebeurtenissen plaatsgevonden die de betrekkingen tussen Turkije en Rusland op scherp hebben gezet. In juni 2012 werd een Turks gevechtsvliegtuig
neergeschoten door Rusland toen dit het Syrische luchtruim in vloog (Russia Today 2012). Dit wekte de woede op van Turkije dat aankondigde in de toekomst elk onbekend militair object nabij de Turks-Syrische grens als vijandig te zien (Ministerie van Buitenlandse Zaken Turkije 2012). In 2015 bereikten de betrekkingen tussen beide landen een dieptepunt. President Vladimir Poetin maakte bekend dat Rusland verschillende sancties jegens Turkije zou invoeren naar aanleiding van het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig bij de Turks-Syrische grens (Kremlin 2015). Zoals de citaten laten zien, is er in 2016 een kentering op te merken met betrekking tot de relatie tussen Turkije en Rusland. De dreigende taal van Erdoğan had plaats gemaakt voor een vriendelijke toon die de hechte, vriendschappelijke band tussen Turkije en Rusland benadrukte (Erdoğan 2016). Dit onderzoek zal analyseren hoe deze relatie zodanig heeft kunnen veranderen en in hoeverre deze kentering structureel van aard is. De citaten en gebeurtenissen laten de dubbelzinnigheid in de relatie tussen Turkije en Rusland goed zien.
1.2 Doel van het onderzoek en onderzoeksvragen
Het doel van dit onderzoek is om de relatie tussen Turkije en Rusland met betrekking tot de oorlog in Syrië te begrijpen. Het analyseren van de Turks-Russische betrekkingen zal leiden tot een beter begrip van zowel de verhoudingen tussen beide landen als de rol van Turkije en Rusland in de Syrische burgeroorlog. De vraag die in dit onderzoek centraal zal staan, luidt:
Hoe heeft de Syrische burgeroorlog vanaf 2012 de betrekkingen tussen Turkije en Rusland beïnvloed?
Om deze vraag te beantwoorden, zullen verschillende aspecten van de betrekkingen tussen Turkije en Rusland omtrent de Syrische burgeroorlog aan bod komen.
5 Allereerst zal gekeken worden naar de belangen die Turkije en Rusland hebben in Syrië. De Turks-Russische betrekkingen zijn niet gebaseerd op een altruïstische vriendschap maar op een politieke strategie die gericht is op het realiseren van het nationale eigenbelang. Om deze relatie te onderzoeken is het belangrijk om te analyseren wat de belangen van beide landen in Syrië zijn. Op deze manier kan het uitganspunt van de relatie tussen Turkije en Rusland worden geduid.
Ten tweede zal aandacht worden besteed aan geopolitieke factoren die invloed hebben op de Turks-Russische betrekkingen in Syrië. Rusland en Turkije worden van elkaar gescheiden door de Zwarte Zee. De Middellandse Zee is voor Rusland vanuit de Zwarte Zee slechts op één manier te bereiken, namelijk via de Bosporus en de Dardanellen. Een ander belangrijk geopolitiek facet is de grens tussen Turkije en Syrië. Dit is de meest toegankelijke manier voor de Russische luchtmacht om Syrië te bereiken. Rusland is zodoende afhankelijk van het gebruik van het Turkse grondgebied en luchtruim. Ten slotte zal ook stil worden gestaan bij de implicaties van de mislukte staatsgreep van 2016 in Turkije op de betrekkingen tussen Turkije en Rusland. Nu deze drie zaken genoemd zijn, zullen de deelvragen worden gegeven.
De deelvragen omvatten bovengenoemde aspecten en vormen een belangrijk onderdeel in het onderzoek omdat zij bijdragen aan het beantwoorden van de hoofdvraag:
Hoe verschillen de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog?
Hoe komen de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog overeen?
Hoe heeft de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 invloed gehad op de Turks-Russische betrekkingen omtrent de Syrische burgeroorlog?
1.3 Relevantie van het onderzoek
Dit onderzoek is zowel politiek als wetenschappelijk relevant. Het onderzoek is politiek van belang omdat de spanningen tussen Turkije en Rusland een belangrijk onderdeel vormen van Syrische burgeroorlog. De huidige situatie in Idlib (januari 2019) geeft de betrokkenheid van beide landen in Syrië goed weer. In Idlib, een Syrische stad nabij de Turks-Syrische grens, stonden Turkije en Rusland eerst tegenover elkaar. President Poetin kondigde in september 2018 aan dat Rusland een
grootschalige aanval zou uitvoeren op Idlib terwijl Erdoğan aandrong op een staakt-het-vuren (Chulov 2018). De spanningen tussen beide landen liepen hierdoor op. Sinds november 2018 onderhandelen beide landen over een gedemilitariseerde zone in Idlib (Kremlin 2018a). Door de relatie tussen Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog te analyseren kunnen actuele politieke
6 Er is veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de Turks-Russische betrekkingen en de rol van beide landen in de Syrische burgeroorlog. Echter, er is minder geschreven over de rol die specifieke factoren, zoals de mislukte staatsgreep van 2016 in Turkije, hebben gehad op de relatie tussen beide landen in Syrië (Aktürk 2006; Hill en Taspinar 2006; Sezer 2000). Dit onderzoek is wetenschappelijk relevant omdat het een bijdrage levert aan de bestaande kennis over de betrekkingen tussen Turkije en Rusland en de rol van beide landen in de Syrische burgeroorlog.
1.4 Opzet van het onderzoek
Dit onderzoek is opgedeeld in zes hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk heeft het onderwerp van dit onderzoek geïntroduceerd en heeft de hoofdvraag en deelvragen gepresenteerd. In het tweede hoofdstuk, het theoretisch kader, zal stilgestaan worden bij een literatuuroverzicht dat eerdere wetenschappelijke onderzoeken over de internationale betrekkingen van Turkije belicht. Vervolgens zullen drie leidende theorieën binnen de internationale betrekkingen besproken worden en hier zal ook de keuze voor het neoklassiek realisme uit voortvloeien. Ten slotte zullen de variabelen in dit
onderzoek worden geconceptualiseerd. Het derde hoofdstuk zal de methodologie van het onderzoek behandelen. Hierin zal aandacht worden besteed aan de operationalisatie van de variabelen en het onderzoeksdesign. Ook zal stil gestaan worden bij de verzameling van bronnen en data. In hoofdstuk vier zal geanalyseerd worden welke belangen Turkije en Rusland hebben in het licht van de Syrische burgeroorlog. Het vijfde hoofdstuk zal de invloed van de mislukte staatsgreep van 2016 in Turkije onderzoeken in het kader van de Turks-Russische betrekkingen. In hoofdstuk zes, het laatste hoofdstuk, zal uiteindelijk antwoord worden gegeven op de hoofdvraag van dit onderzoek.
7
Hoofdstuk 2 Literatuuroverzicht en theoretisch kader
Het theoretisch kader omvat verschillende onderdelen en daarom is het hoofdstuk opgedeeld in vier paragrafen. De eerste paragraaf bevat een literatuuroverzicht waarin eerdere wetenschappelijke onderzoeken over de internationale betrekkingen van Turkije belicht worden. Vervolgens zullen drie belangrijke theoretische stromingen in de internationale betrekkingen worden besproken. Het benoemen van zwakke en sterke punten van deze theorieën met betrekking tot de Turks-Russische betrekkingen zal leiden tot de uiteindelijke keuze voor het neoklassiek realisme. In de derde paragraaf zal stil gestaan worden bij deze theorie. Ten slotte zullen de variabelen van dit onderzoek
geconceptualiseerd worden. 2.1 Literatuuroverzicht
Er is in de wetenschappelijke literatuur reeds veel geschreven over de betrekkingen tussen Turkije en Rusland3. Ook over de Syrische burgeroorlog is relatief veel geschreven maar de meeste artikelen
omtrent dit onderwerp handelen over de vluchtelingencrisis, medische wantoestanden en in hoeverre de Syrische burgeroorlog een onderdeel is van de Arabische lente (Abu-Elnaai et al. 2017; Baban et al. 2016; Bhardwaj 2012).
De invloed van de oorlog in Syrië op de verhoudingen tussen Turkije en Rusland is nog niet duidelijk geanalyseerd. Dit onderzoek tracht de betrekkingen tussen Turkije en Rusland aan de hand van de Syrische burgeroorlog als casus te bestuderen. Dit onderzoek kan geplaatst worden binnen de context van de internationale betrekkingen waarin relaties tussen landen onder invloed van een conflict centraal staan.
Als het om de internationale betrekkingen van Turkije gaat, maken onderzoekers gebruik van diverse theorieën. Zo legt Öniş (2004) in zijn onderzoek de nadruk op de economische betrekkingen van Turkije in de jaren 80. Hierbij wordt de theorie van het liberalisme gehanteerd om de toenadering van Turkije jegens de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds te verklaren. De versterkte band tussen Turkije en deze internationale instituties had volgens Öniş niet enkel gevolgen voor de economische situatie van Turkije. Ook de buitenlandpolitiek van Turkije maakte volgens Öniş een transitie door. Öniş laat in zijn onderzoek de relatie zien tussen enerzijds economisch beleid en anderzijds buitenlandbeleid. Deze interdependentie en het belang van niet-statelijke actoren worden geduid door middel van het theoretische perspectief van het liberalisme.
Aan de andere kant maakt Yalvaç (2014) in zijn artikel over het buitenlands beleid van Turkije gebruik van verschillende theoretische benaderingen waaronder het realisme. In dit artikel benadrukt
3 Aras, B. en Fidan, H. (2009). "Turkey and Eurasia: Frontiers of a new geographic imagination", New Perspectives on Turkey, 40: 193-215.
Hill, F. en Taspinar, O. (2006). “Turkey and Russia: axis of the excluded?”, Survival, 48(1): 81-92. Özbay, F. (2011). “The Relations between Turkey and Russia in the 2000s”, Perceptions, 16(3): 69-92.
8
de auteur de rol van veiligheidsstudies en de invloed hiervan op het gedrag van Turkije in de internationale betrekkingen. Het streven van Turkije naar politieke onafhankelijkheid komt volgens Yalvaç voort uit een perspectief waarin macht en veiligheid centraal staan. Yalvaç verbindt in zijn onderzoek deze twee aspecten met elkaar. Hij onderzoekt aan de hand van de realistische theorie het verband tussen de nationale veiligheid en het streven naar macht buiten de Turkse staatsgrenzen. Bozdağlıoğlu (2004) en Yilmaz (2014) hebben de Turkse buitenlandpolitiek, waaronder tegenover Rusland, geanalyseerd door gebruik te maken van de constructivistische theorie. Zij benadrukken in hun onderzoeken het belang van identiteitspolitiek en sociale systemen met betrekking tot het gedrag van een land in de internationale betrekkingen. Bozdağlıoğlu onderzoekt de twee verschillende identiteiten van Turkije, namelijk de identiteit van het islamitische land en de identiteit van het westerse land dat aansluiting zoekt bij Europa, en op welke manier deze identiteiten van invloed zijn op het gedrag van Turkije in de internationale betrekkingen. Yilmaz onderzoekt net als Bozdağlıoğlu de internationale betrekkingen van Turkije aan de hand van het constructivisme maar legt de nadruk op een ander aspect van deze theorie. In zijn onderzoek benadrukt hij het belang van sociale systemen waarin normen en waarden een belangrijke rol innemen. Yilmaz analyseert op welke manier normen
en waarden sinds het aantreden van Erdoğan als premier in 2003 een transitie hebben doorgemaakt
waarin meer waarde is gehecht aan islamitische normen en waarden. Dit heeft volgens Yilmaz gevolgen gehad op de buitenlandpolitiek van Turkije. De toenaderingspolitiek van Turkije maakte volgens Yilmaz plaats voor een conservatieve politiek die gericht is op het Turkse nationale belang in plaats van internationale samenwerking en mogelijke toetreding van Turkije tot de Europese Unie.
2.2 De drie leidende theorieën
Aan de hand van verschillende theoretische perspectieven kan men internationale betrekkingen begrijpen. Zoals eerder gesteld, zijn er in de theorie over internationale betrekkingen drie hoofdstromingen. Alvorens wordt bepaald met behulp van welke theorie dit onderzoek wordt vormgegeven, zal stil gestaan worden bij de sterke en zwakke punten van elke theorie. Door het benoemen van sterke en zwakke kanten van een theorie kan een weloverwogen keuze worden gemaakt met betrekking tot de theorie die in dit onderzoek leidend zal zijn.
2.2.1 Het liberalisme
Het liberalisme is een stroming waarin verschillende aspecten centraal staan. Allereerst gaat het
liberalisme uit van the nature of the actors in de internationale betrekkingen (Moravcsik 2002: 151).
Hiermee wordt bedoeld dat in de internationale politiek rationale individuen centraal staan. Deze actoren handelen met als doel om de belangen van de politieke maatschappij te beschermen (ibid.). Het liberalisme ziet hierin een grote rol weggelegd voor niet-statelijke actoren in de internationale
betrekkingen. Ten tweede geldt the nature of the state. Hiermee wordt bedoeld dat landen een
9 binnenlandse krachten zijn de belangrijkste actoren die het buitenlandbeleid bepalen (Slaughter 2011: 3). Het derde aspect is the nature of the international system. Dit houdt in dat staten in het
internationale systeem zich conflict mijdend gedragen. Landen trachten door middel van internationale samenwerking een situatie van tegenstrijdige belangen op te lossen (Moravcsik 2002: 155). Het liberalisme keurt power politics, waarin belangen met machtsmiddelen worden verdedigd, af (Walt 1998: 38).
In het liberalisme wordt gesteld dat actoren door middel van internationale samenwerking conflicten willen voorkomen. Dit uitgangspunt vormt een minder aspect van deze stroming. De oorlog in Syrië laat namelijk zien dat conflicterende belangen niet leiden tot een oplossingsgerichte dialoog maar een burgeroorlog tot gevolg hebben waarin internationale actoren met behulp van geweld invloed pogen te vergaren. Een sterke kant van het liberalisme met betrekking tot dit onderzoek heeft te maken met het feit dat in deze stroming binnenlandse krachten van belang zijn. Een binnenlandse gebeurtenis, zoals de mislukte coup in Turkije van 2016, kan volgens het liberalisme gevolgen hebben voor het
buitenlands beleid van Turkije. 2.2.2 Het realisme
Het realisme is een stroming binnen de theorie van de internationale betrekkingen met een lange geschiedenis. Tegenwoordig wordt het in 1532 verschenen werk van Machiavelli, ‘Il Principe’, gezien als het begin van de realistische stroming. In de eeuwen daarna werd de stroming uitgebreid met bijvoorbeeld ‘Leviathan’ van Thomas Hobbes (Donnelly 2000: 13). Sindsdien heeft het realisme een
belangrijke rol ingenomen met betrekking tot het analyseren van internationale betrekkingen. In de 20e
eeuw kende de realistische stroming een opleving dankzij politieke wetenschappers zoals Carr, Mearsheimer en Waltz.
In het realisme spelen macht, belangen en conflicten een belangrijke rol. In het realisme worden staten gezien als belangrijkste actor. Deze actoren handelen rationeel en met de bedoeling om hun nationale eigenbelang te maximaliseren (Walt 1998: 38). Het politieke systeem waarin zij acteren is volgens realisten een toestand van statenanarchie waarin geen gezag of controle aanwezig is (Waltz 1979: 88). Doordat staten actief hun belang nastreven is er dikwijls een situatie van conflicterende belangen. Deze tegenstrijdigheid in belangen kan vervolgens leiden tot oorlog. De belangen die landen nastreven kunnen veranderen waardoor ook conflicten aan veranderingen onderhevig zijn (Morgenthau 1985: 4-17).
Een negatief aspect van het realisme is dat deze stroming geen rekening houdt met binnenlandse factoren terwijl deze een grote rol kunnen spelen in het buitenlands beleid van een land. Een voordeel van de realistische benadering is dat het focust op belangen en de latente aanwezigheid van conflicten. Het realisme kan gebruikt worden om de belangen in de Turks-Russische betrekkingen te duiden.
10
Het realisme kent verschillende substromingen. Als gevolg van een wetenschappelijke discussie omtrent het klassiek realisme zijn er verschillende richtingen binnen het realisme ontstaan. Het strategisch realisme van Schelling, het neorealisme van Waltz en het neoklassiek realisme zijn voorbeelden daarvan (Schelling 1980; Walt 1998: 31; Rose 1998). Deze hebben de verschillende kritieken ten aanzien van het klassiek realisme verwerkt in nieuwe theorie.
2.2.3 Het constructivisme
Het constructivisme is te zien als een reactie op het liberalisme en het realisme. Het falen van deze twee theorieën om het einde van de Koude Oorlog te verklaren wordt gezien als het startpunt van de constructivistische stroming alhoewel in de jaren 80 reeds constructivistische theorieën opkwamen (Flockhart 2012: 81).
In het constructivisme wordt aandacht besteed aan ‘sociale’ variabelen zoals identiteitspolitiek terwijl
deze niet worden gebruikt in het liberalisme en het realisme (Slaughter 2011: 4). Een ander kenmerk
van de constructivistische stroming is de belangrijke rol die sociale normen en niet-materiële ideeën innemen in de internationale politiek. De onderlinge sociale relaties tussen staten bepalen de
internationale betrekkingen (Wendt 1992: 417). In de titel van het artikel van Alexander Wendt uit 1992 ‘Anarchy is What States Make of It: the Social Construction of Power Politics’ komt de constructivistische kritiek op het realisme goed naar voren. In dit artikel meent Wendt dat ook aandacht moet worden besteed aan de implicaties van de binnenlandse politiek om het buitenlands beleid te analyseren (idem: 395).
Met betrekking tot dit onderzoek is een negatief aspect van de constructivistische theorie dat binnen deze stroming een beleid van power politics om belangen na te streven wordt afgewezen. Een positief kenmerk van het constructivisme als benadering om betrekkingen tussen landen te duiden heeft te maken met het feit dat binnenlandse politiek en de implicaties daarvan met betrekking tot het buitenlandbeleid een belangrijke rol innemen.
2.2.4 Keuze voor het neoklassiek realisme
Al met al kan gesteld worden dat het liberalisme, het realisme en het constructivisme zowel positieve
als negatieve aspecten omvangen met betrekking tot dit onderzoek. Tegen de achtergrond van deze
besprekingen is gekozen om het realisme als theoretische leidraad te gebruiken. De reden hiervoor heeft te maken met het feit dat in dit onderzoek macht en belangen centraal staan. Deze twee onderdelen worden in het realisme, meer in vergelijking met het liberalisme en het constructivisme, van belang geacht. Echter, het liberalisme en het constructivisme omvatten andere aspecten waaraan het realisme minder aandacht besteedt terwijl deze wel belangrijk zijn om internationale betrekkingen te duiden. Om de sterke punten van het liberalisme en het constructivisme toch te kunnen gebruiken,
11
zal in dit onderzoek een substroming van het realisme centraal staan waarin deze aspecten wel aan bod komen; namelijk het neoklassiek realisme.
Er is gekozen voor deze variant op het realisme omdat deze waarde hecht aan zowel materiele aspecten als factoren die voorkomen uit de internationale politieke structuur. Hierdoor is deze theorie in staat om de relatie tussen Turkije en Rusland in het licht van de Syrische burgeroorlog te begrijpen en te analyseren. Daarbij komt dat deze realistische theorie de staat als belangrijkste actor ziet terwijl in het liberalisme en het constructivisme ook niet-statelijke actoren van belang zijn (Rathbun 2008: 304).
2.3 Het neoklassiek realisme
Het neoklassiek realisme is een theorie die het buitenlandbeleid onderzoekt door zowel te kijken naar de structuur van het internationale systeem als binnenlandse factoren (Ashkezari en Firoozabadi 2016: 95). Het neoklassiek realisme is een theorie met verschillende analyseniveaus. Net zoals in het
realisme wordt in deze stroming uitgegaan van een constante strijd tussen staten om macht en
veiligheid te vergaren (idem: 96). Echter, neoklassieke realisten geloven in het belang van individuele actoren binnen de politiek (Lobell et al. 2009: 4). Alhoewel het statensysteem invloed heeft op het buitenlandbeleid van een land, moet ook het perspectief van de politieke leider in achting worden genomen (Rose 1998: 147). De persoonlijkheid, politieke mogelijkheden en benodigdheden van bijvoorbeeld een president hebben grote invloed op de buitenlandpolitiek van een land (idem: 167). Daarbij komt dat in het neoklassiek realisme aandacht wordt besteed aan interne, binnenlandse factoren en externe, buitenlandse factoren (idem: 145).
Het verschil tussen het neorealisme en het neoklassiek realisme heeft vooral te maken met het feit dat deze eerste theorie staten als een black-box ziet die slechts handelen onder druk van de anarchie in het statensysteem (Ashkezari en Firoozabadi 2016: 96). Het neoklassiek realisme benadrukt het belang van verschillende interfererende variabelen zoals verschillende soorten van macht, binnenlandse factoren en de wil van individuele actoren (Rose 1998: 154). Het is belangrijk om te vermelden dat in het neoklassiek realisme de politiek van een staat op de lange termijn gebaseerd is op structurele factoren, zoals de geografische ligging van een land, en op de korte termijn wordt bepaald door interne verwachtingen en verplichtingen (Ashkezari en Firoozabadi 2016: 98; Rose 1998: 158).
Al met al is het neoklassiek realisme een theorie die verschillende aspecten van het realisme en neorealisme, zoals belangen, macht en de anarchie in het statensysteem, omvat (Ashkezari en
Firoozabadi 2016: 99). Het neoklassiek realisme bevat ook aspecten die in deze stromingen ontbreken. Voorbeelden hiervan zijn het belang van binnenlandse factoren en de perspectieven van individuele politieke actoren (Rose 1998: 145).
12
In de wetenschappelijke literatuur is ook kritiek op het neoklassiek realisme omdat het volgens critici een te allesomvattende theorie is waardoor de onderlinge samenhang tussen verschillende variabelen, zoals binnenlandse en buitenlandse factoren, zwak is (Legro en Moravcsik 1999: 16-28). Echter, in dit onderzoek wordt dit juist als een sterke kant van het neoklassiek realisme gezien omdat internationale betrekkingen worden vormgegeven door verschillende aspecten die elkaar beïnvloeden.
Er is gekozen om het neoklassiek realisme als leidende theorie in dit onderzoek te gebruiken omdat het een krachtige manier is om buitenlandbeleid en internationale betrekkingen te analyseren doordat verschillende aspecten in deze theorie van belang zijn. Er zijn nog relatief weinig wetenschappelijke werken gepubliceerd die de theorie van het neoklassiek realisme aanhouden om betrekkingen tussen landen te onderzoeken (Ashkezari en Firoozabadi 2016: 99). Dit onderzoek tracht deze schaarste op te vullen door het neoklassiek realisme als theoretische basis te hanteren met betrekking tot een analyse van de Turks-Russische betrekkingen omtrent de Syrische burgeroorlog.
2.4 Conceptualisatie van de variabelen
In dit onderzoek staat de relatie tussen Turkije en Rusland in het licht van de Syrische burgeroorlog centraal. De Turks-Russische betrekkingen vormen in dit onderzoek de onafhankelijke variabele. Met behulp van drie afhankelijke variabelen zullen de verhoudingen tussen Turkije en Rusland in het kader van de oorlog in Syrië geanalyseerd worden. Allereerst zal echter de structure-agency relatie van dit onderzoek worden besproken opdat dit de keuze voor de afhankelijke variabelen in context plaatst.
In dit onderzoek zijn zowel de structure als de agency van belang. Terugkoppelend aan de theorie van het neoklassiek realisme, waarin de staat gezien wordt als een rationeel handelende actor, kan gesteld worden dat in de betrekkingen tussen Turkije en Rusland de staat als een structure te zien is. De aanwezigheid van deze structure komt naar voren bij de afhankelijke variabele waarin belangen centraal staan. Ook de agency is in dit onderzoek van belang. Nationale verhoudingen hebben namelijk ook invloed op de Turks-Russische betrekkingen. Deze agency komt naar voren bij de afhankelijke variabele waarin binnenlandse factoren centraal staan.
In het neoklassiek realisme wordt gesteld dat de buitenlandpolitiek van een land voortkomt uit de belangen die een staat nastreeft (Ross 1998: 151). De eerste variabele, belangen, wordt
geconceptualiseerd als “de politieke doelen van een land die het gedrag van het land in het buitenland middels buitenlandbeleid vormgeven” (idem: 152). In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan verschillende soorten belangen, namelijk veiligheidsbelangen, belang van bondgenootschappen, militaire belangen, strategisch-geografische belangen en economische belangen.
Eerder in dit hoofdstuk is aangenomen dat binnenlandse factoren in het neoklassiek realisme een belangrijke rol spelen. De tweede variabele, binnenlandse factoren, wordt geconceptualiseerd als “de interne factoren, zoals de politieke situatie, de leidende ideologie, partijpolitiek, sociale
13
omstandigheden en economische structuren, die bepalen hoe een land zich gedraagt buiten zijn eigen grenzen” (idem: 148). Politieke processen en gebeurtenissen die binnen een land plaatsvinden, hebben ook implicaties op het buitenlandbeleid. In dit onderzoek zal de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 als binnenlandse factor centraal staan.
Zoals eerder gesteld, staat in het neoklassiek realisme centraal dat landen hun buitenlandbeleid afstellen op hun politieke macht (idem: 146). De derde variabele, macht, wordt geconceptualiseerd als “de controle over middelen, actoren en uitkomsten met als doel om de voorkeuren van een land te realiseren in het internationale statensysteem” (Hart 1976: 289). In deze conceptualisatie omvat ‘middelen’ verschillende aspecten waaronder geografie en economische voorzieningen (Taliaferro 2001: 159).
14
Hoofdstuk 3 Methodologie
Nu het doel van het onderzoek duidelijk is gemaakt en de leidende theorie en variabelen zijn geduid, zal dit hoofdstuk de methodologie van het onderzoek behandelen. Hierin zal stil gestaan worden bij de dataverzameling en de manier waarop de analyse in dit onderzoek tot stand is gekomen. Allereerst zullen in dit hoofdstuk de eerdergenoemde variabelen geoperationaliseerd worden. Vervolgens zal aandacht worden gegeven aan het onderzoeksdesign. Ten slotte wordt aangegeven welke bronnen en data gebruikt zullen worden.
3.1 Operationalisatie van de variabelen
De eerste variabele belangen is geconceptualiseerd als “de politieke doelen van een land die het
gedrag van het land in het buitenland middels buitenlandbeleid vormgeven” (Ross 1998: 152). Dit zal gemeten worden door de belangen van zowel Turkije als Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog te analyseren. Door de belangen van beide landen te duiden wordt ook duidelijk met welke intentie zij betrokken zijn geraakt bij de Syrische burgeroorlog.
De tweede variabele binnenlandse factoren is eerder uitgewerkt als “de interne factoren, zoals de politieke situatie, de leidende ideologie, partijpolitiek, sociale omstandigheden en economische structuren, die bepalen hoe een land zich gedraagt buiten zijn eigen grenzen” (idem: 148). Om het onderzoek af te bakenen is gekozen om de binnenlandse factoren te beperken tot de interne factoren binnen Turkije. Deze variabele wordt gemeten door te analyseren hoe de relatie tussen Turkije en Rusland vóór de mislukte staatsgreep van 2016 was en hoe deze verschilt van de situatie na de mislukte coup. Ook zal geanalyseerd worden welke rol de economische situatie van Turkije heeft op de relatie met Rusland.
Ten slotte, de variabele macht is eerder geconceptualiseerd als “de controle over middelen, actoren en uitkomsten met als doel om de voorkeuren van een land te realiseren in het internationale
statensysteem” (Hart 1976: 289). Deze variabele is gebaseerd op het realistische perspectief op macht waarin vooral wordt gekeken naar de middelen die worden gebruikt om het gedrag en belangen van andere staten te beïnvloeden (Wilson 2008: 114). Deze variabele zal gemeten worden door te analyseren hoe de economische relatie tussen Turkije en Rusland is verlopen vanaf het moment dat beide landen betrokken raakten bij de Syrische burgeroorlog.
3.2 Onderzoeksdesign
Dit onderzoek zal vormgegeven worden door middel van een case study. Een case study is
omschreven als “an intensive study of a single unit with an aim to generalize across a larger sets of
units” (Gerring 2004: 341). Een case study is een kwalitatieve onderzoeksstrategie waarin één eenheid, of enkele eenheden, betrekking heeft op de probleemstelling (idem: 342). Het verschijnsel wordt onderzocht in een bepaalde periode door middel van verschillende bronnen (Gerring 2006: 69). Deze
15 databronnen zijn vaak empirisch van aard. Met behulp van verschillende variabelen wordt het
onderzoek vormgegeven (Gerring 2004: 350).
In dit onderzoek wordt aan de hand van een case study over de Syrische burgeroorlog getracht de betrekkingen tussen Turkije en Rusland te analyseren. Omdat de relatie tussen Turkije en Rusland in dit onderzoek centraal staat, is de casus omtrent de Syrische burgeroorlog afgebakend tot de rol die Turkije en Rusland in dit conflict hebben. De Turks-Russische betrekkingen zullen vanaf 2012 worden onderzocht omdat zowel Turkije als Rusland vanaf dat moment actief betrokken raakten in de Syrische burgeroorlog. Er is in dit onderzoek voor een case study gekozen omdat dit onderzoeksdesign
diepgang mogelijk maakt. Aan de hand van de casus omtrent de Syrische burgeroorlog kan de relatie tussen Turkije en Rusland gedetailleerd geduid worden.
3.3 Bronnen en dataverzameling
Er zijn in de sociale wetenschappen verschillende soorten bronnen die gebuikt worden om onderzoek te doen. Deze bronnen zijn verdeeld in primaire bronnen en secundaire bronnen. Primaire bronnen refereren naar origineel bronmateriaal dat niet eerder verschenen informatie bevat. Voorbeelden hiervan zijn overheidspublicaties, rapporten en transcripties van toespraken (Thies 2002: 356). Secundaire bronnen behandelen bestaande kennis afkomstig uit primaire bronnen. Samenvattende wetenschappelijke artikelen en recensies zijn voorbeelden van secundaire bronnen (idem: 362). De eerste variabele belangen zal worden gemeten aan de hand van primaire bronnen en secundaire bronnen. De belangen van Turkije omtrent de veiligheidsproblematiek en de Turkse
bondgenootschappen met de Europese Unie en Rusland zullen worden onderzocht aan de hand van
Turkse overheidspublicaties en uitspraken van president Erdoğan en minister van Buitenlandse Zaken
Çavuşoğlu. Omdat overheden vaak niet naar buiten brengen welke belangen zij nastreven, zullen ook rapporten van onafhankelijke organisaties en wetenschappelijke artikelen gebruikt worden om de
belangen van Turkije te duiden. Hiernaast zullen nieuwsberichten gebruikt worden om de belangen
van Turkije in context te plaatsen.
De belangen van Rusland, de militaire belangen en het belang om een goede relatie met Turkije te behouden, zullen geanalyseerd worden met behulp van verschillende bronnen. Gegevens van SIPRI zullen gebruikt worden om de wapenhandel van Rusland met Syrië te duiden en aan de hand het Verdrag van Montreux zal verklaard worden waarom Rusland een goede relatie met Turkije dient te behouden. Daarnaast zullen wetenschappelijke artikelen gebruikt worden die de Russische militaire aanwezigheid in Syrië onderzoeken.
De tweede variabele binnenlandse factoren wordt gemeten met behulp van zowel primaire als secundaire bronnen. Aan de hand van overheidspublicaties en rapporten van non-gouvernementele organisaties zoals de International Crisis Group zullen de gevolgen van de mislukte Turkse staatsgreep
16
worden geanalyseerd. Ook zullen secundaire bronnen die belangrijke informatie bevatten, gebruikt worden zoals wetenschappelijke artikelen.
De variabele macht wordt gemeten door gebruik te maken van primaire bronnen en secundaire bronnen. Om de economische relatie tussen Turkije en Rusland vanaf 2012 in kaart te brengen zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van primaire bronnen zoals gegevens van het Turkse statistiekbureau TÜİK. Secundaire bronnen zoals wetenschappelijke artikelen en nieuwberichten zullen aangewend worden indien deze bijdragen aan een vollediger beeld van de economische situatie in Turkije.
17
Hoofdstuk 4 De belangen van Turkije en Rusland in de Syrische burgeroorlog
Nu het theoretisch kader en de methodologie zijn besproken, zal dit vierde hoofdstuk gaan over de belangen die Turkije en Rusland nastreven in de Syrische burgeroorlog. Dit hoofdstuk zal opgedeeld worden in drie delen. In de eerste paragraaf wordt aandacht besteed aan de belangen van Turkije en in de tweede paragraaf staan de Russische belangen centraal. In de derde paragraaf zal geanalyseerd worden hoe de belangen van Turkije en Rusland verschillen en overeenkomen. Het doel van dit hoofdstuk is om uiteindelijk antwoord te geven op de volgende twee deelvragen van dit onderzoek:
Hoe verschillen de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog?
Hoe komen de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog overeen?
4.1 Belangen van Turkije in de Syrische burgeroorlog
Als buurlanden hebben Turkije en Syrië immer intensieve betrekkingen onderhouden. In de periode vóór de oorlog hadden beide landen een goede relatie die, zoals president Assad in 2006 stelde tijdens een bezoek van Erdoğan, gebaseerd was op “een gezamenlijk perspectief op regionale issues waarin Syrië Turkije waardeert voor de moeite die het doet om vrede mogelijk te maken in het Midden-Oosten” (Aras en Karakaya Polat 2008: 510). De verhoudingen tussen beide landen zijn volledig veranderd vanaf het moment dat Assad ondanks aandringen van Turkije geen hervormingen
doorvoerde ten tijde van de Arabische Lente (Cebeci en Üstün 2012: 15). Turkije staat in de Syrische oorlog nu lijnrecht tegenover de regering van Assad.
4.1.1 Turkse veiligheidsproblematiek
Turkije heeft vanaf 2012 veel gevolgen ondervonden van de oorlog in Syrië. De oorlog in het buurland heeft geleid tot verschillende veiligheidsproblemen binnen het Turkse grondgebied. Er hebben
bomaanslagen en schietpartijen plaatsgevonden die gerelateerd waren aan de Turkse rol in de Syrische burgeroorlog. Daarbij komt de spanning die ontstaan is door de aanwezigheid van meer dan 3,6 miljoen gevluchte Syriërs in Turkije (Pope 2013: 4).
Een belangrijk onderdeel van het Turkse veiligheidsprobleem heeft te maken met de Koerdische milities die actief zijn in Syrië. Hoewel zowel Turkije als de Koerdische milities het leger van Assad bevechten, staat Turkije uiterst kritisch tegenover de Koerdische rol in de Syrische burgeroorlog (Aydıntaşbaş en Kirişci 2017: 10). Reden hiervoor zijn de implicaties die de gewapende Koerdische groeperingen hebben op de veiligheid van Turkije.
Volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu strijden de Koerdische milities niet voor politieke stabilisering en de soevereiniteit van Syrië maar voor het realiseren van een
18 autonome Koerdische staat in het noorden van Syrië. Vanuit deze regio zouden organisaties zoals de PYD en de YPG hun terroristische acties jegens Turkije willen voortzetten (Çavuşoğlu 2016). De PYD en de YPG zijn volgens Turkije gelieerd aan de terroristische PKK (International Crisis Group 2013: 1). Het steunen van de PYD en YPG door Europese landen en de Verenigde Staten ziet Turkije als een indirecte aanval op de Turkse staatsveiligheid (Shapiro en Taşpınar 2015).
Operatie Olijftak is een voorbeeld waarin het Turkse belang om de staatsveiligheid te beschermen goed naar voren komt. Operatie Olijftak, Zeytin Dalı Operasyonu in het Turks, is de benaming van de Turkse militaire operatie in Afrin. Afrin is een district in het noordwesten van Syrië dat in 2012 onder controle van de YPG gevormd werd tot een de facto zelfstandige regio. Het Turkse offensief was bedoeld om de veiligheid van Turkije te garanderen (Reuters 2018). Erdoğan zei in een toespraak tijdens het partijcongres van de AKP: “het gegeven geld wordt slechts door de PKK gebruikt voor
huurmoordenaars. Maar maken jullie je geen zorgen, zij zullen leren hoe fout het is om terroristische organisaties te vertrouwen. De operatie in Afrin is begonnen.” (Erdoğan 2018a). Na een strijd van
twee maanden, waarin volgens Humans Right Watch verschillende internationale mensenrechten werden geschonden, verlieten de Koerdische milities Afrin en kwam het district onder Turkse controle te staan (Human Rights Watch 2018).
Turkije heeft belang bij een stabilisering van Syrië. Niet alleen vanwege de problematiek omtrent de Koerdische milities maar ook vanwege de vluchtelingenstroom richting Turkije. Turkije probeert oplossingen te vinden die ertoe moeten leiden dat een nieuwe vluchtelingenstroom uitblijft en in Turkije verblijvende Syrische vluchtelingen terug kunnen keren naar huis. Het instellen van een gedemilitariseerde zone in Idlib is een voorbeeld van een actie die ervoor dient te zorgen dat een nieuwe stroom van vluchtelingen voorkomen wordt (Young 2018).
4.1.2 Bondgenootschappen met de Europese Unie en Rusland
Turkije heeft naast veiligheidsbelangen ook economische motiveringen met betrekking tot de Syrische burgeroorlog. Turkije bevindt zich in een economische crisis. Buitenlandse investeerders trekken vanwege het politieke klimaat weg en de inflatie leidt tot een minder koopkrachtige bevolking. In de periode van augustus 2017 tot september 2018 verloor de Turkse lira 50 procent van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Om de economische situatie te verbeteren, riep Erdoğan in augustus 2018 de Turkse burgers op om dollars, euro’s en goud om te wisselen in Turkse lira’s (Erdoğan 2018b). Ondanks deze nationalistische toon is Turkije ook op zoek naar buitenlands kapitaal en handelspartners.
De landen van de Europese Unie vormen een belangrijke handelspartner voor Turkije. In 2017 had 42 procent van de totale export uit Turkije betrekking op export naar Europese landen. Daarnaast was 36 procent van de totale Turkse import afkomstig uit de Europese Unie (Ministerie van Buitenlandse Zaken Turkije 2018a). De Turkse economische afhankelijkheid van Europa zorgt ervoor dat Turkije
19 met betrekking tot de Syrische burgeroorlog gebonden is aan de afspraken met de Europese Unie. Een voorbeeld hiervan is de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Om de economische relatie met Europa te behouden dient Turkije zich te houden aan de afspraken van de Turks-Europese
overeenkomst van maart 2016. De Europese Unie kan Turkije houden aan de handhaving van de vluchtelingendeal door te dreigen met het vermoeilijken van handelsregelingen (Kirişçi 2016: 2). Naast deze handelsbelangen ontvangt Turkije ook meer dan 3 miljard euro steun vanuit de Europese Unie dankzij deze vluchtelingendeal (Europese Commissie 2016).
Turkije is naast de Europese Unie ook afhankelijk van Rusland. Hoewel Rusland in de Syrische burgeroorlog Assad steunt en tegenover Turkije staat, heeft Turkije belang bij goede betrekkingen met Rusland. De handel tussen Rusland en Turkije omvatte in 2016 in totaal 18 miljard dollar (TUİK 2018). Daarnaast is Rusland een belangrijke partner voor Turkse bouwondernemingen. In 2016 werkten Turkse bouwbedrijven aan ongeveer 2000 projecten in Rusland met een totale waarde van meer dan 60 miljard dollar (Ministerie van Buitenlandse Zaken Turkije 2018b). Ook is de Turkse economie voor een deel afhankelijk van de ruim 3,5 miljoen Russische toeristen die elk jaar naar Turkije trekken (Liapina en Öcel 2018: 85). Turkse samenwerking met Rusland in de Syrische burgeroorlog is, ondanks dat beide landen andere partijen steunen, essentieel om de economische relatie te behouden.
4.2 Belangen van Rusland in de Syrische burgeroorlog
De betrekkingen tussen Rusland en Syrië zijn al vanaf de periode van de Sovjet-Unie hecht. Syrië is voor Rusland een belangrijke strategische partner in het Midden-Oosten (Carpenter 2013: 9). Toen het conflict in Syrië begon, organiseerden de Verenigde Naties een stemmingsronde met als doel om het ontslag van Assad te eisen en sancties op te leggen jegens Syrië. Rusland gebruikte in 2016 als permanent lid van de Veiligheidsraad het vetorecht en voorkwam op deze manier dat de regelingen aangenomen werden (UN Security Council 2016).
4.2.1 Russische militaire belangen in Syrië
De steun van Rusland aan de regering van Assad komt voort uit verschillende militaire belangen. Allereerst is Syrië een belangrijke afnemer van Russische wapens. Dit is ten tijde van de Syrische burgeroorlog geïntensiveerd. Vanaf 2011 exporteerde Rusland voor 992 miljoen dollar aan wapens naar Syrië (SIPRI 2018). Het voortzetten van de oorlog en de intensivering van de wapenwedloop is te zien als een positieve ontwikkeling voor de Russische wapenindustrie. Daarnaast is Syrië strategisch van belang omdat Syrië het enige land in het Midden-Oosten is waar Rusland militaire bases heeft. Rusland heeft een marinebasis in de havenstad Tartus en dit is de enige Russische basis die direct gelegen is aan de Middellandse Zee (Carpenter 2013: 9). Ook heeft Rusland een militaire
20 Rusland luchtaanvallen uit die moeten voorkomen dat de route tussen Latakia en Damascus in handen van de rebellen valt (Pierini 2016: 7).
Indien president Assad de macht verliest, dan zal dat negatieve consequenties hebben voor Rusland. Rusland zou in dat geval een belangrijke bondgenoot in het Midden-Oosten verliezen (idem: 8). Daarbij bestaat de kans dat Rusland onder het nieuwe Syrische regime zijn militaire bases moet opgeven waardoor de militaire macht van Rusland in het Midden-Oosten afneemt. De militaire afwezigheid van Rusland kan het machtsmonopolie van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten vergroten (ibid.). De Russische minister van Defensie Sergei Shoigu kondigde in december 2017 aan dat de permanente bases in Syrië uitgebreid zouden worden door voorzieningen te creëren voor nucleaire oorlogsschepen en atoomvliegtuigen (Shoigu 2016). Op deze manier tracht Rusland zijn grip op de regio niet te verliezen.
4.2.2 Bondgenootschap met Turkije
Ondanks dat Rusland tegenover Turkije staat in de Syrische burgeroorlog, is het voor Rusland van belang dat het goede politieke betrekkingen met Turkije behoudt. Allereerst is Rusland afhankelijk van de Turkse toestemming indien het gebruik wil maken van de Bosporus en de Dardanellen. Rusland kan enkel via deze twee Turkse wateren vanuit de Zwarte Zee de Middellandse Zee bereiken, zoals te zien is op Afbeelding 1. In het Verdrag van Montreux uit 1936 is opgenomen dat in vredestijd schepen een vrije doorgang hebben met betrekking tot de Bosporus en de Dardanellen (Howard 1936: 200). Echter, de Bosporus en de Dardanellen staan immer onder de controle van Turkije en op het moment dat Turkije zich bedreigd voelt of in oorlog is, kan Turkije volgens Artikel 20 eenzijdig besluiten de beide zeestraten te sluiten voor buitenlandse oorlogsschepen (Verdrag van Montreux 1936).
21
Het verdrag is ondanks enkele lichte aanpassingen nog altijd geldig. Sinds de Russische annexatie van de Krim is de Russische Zwarte Zeevloot uitgebreid. De toegang tot de Middellandse Zee is essentieel voor Rusland omdat op deze manier de Russische marinebasis in Tartus het best bereikt kan worden. Het is voor Rusland belangrijk om te voorkomen dat Turkije een beroep doet op Artikel 20 dat ervoor zorgt dat de doorvaarroute gesloten kan worden voor Russische oorlogsschepen (Bagdonas 2012: 62; Verdrag van Montreux 1936).
Turkije is voor Rusland ook belangrijk met betrekking tot de machtsbalans in het Midden-Oosten. Rusland ziet in Turkije een partner om tegenwicht te bieden aan de macht van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten (Flanagan 2013: 166). Omdat Turkije, ondanks dat het lid is van de NAVO, vanaf het begin van de Syrische burgeroorlog in conflict ligt met de Verenigde Staten, ziet Rusland een kans om de diplomatieke banden tussen beide landen te versterken (Tisdall 2018). Rusland ziet in een Turks-Iraans-Russische coalitie een mogelijkheid om de macht over zowel Syrië als het Midden-Oosten te behouden. De drie landen kwamen in 2018 reeds verschillende keren samen om een gezamenlijke strategie te bepalen aangaande de Syrische burgeroorlog (Kremlin 2017; Kremlin 2018b).
4.3 Conclusie
Dit hoofdstuk trachtte antwoord te geven op twee deelvragen van dit onderzoek. Terugkoppelend aan het theoretisch kader is het belangrijk om te herhalen dat belangen de politieke doelen van een land zijn die het gedrag van het land in het buitenland vormgeven.
De eerste deelvraag was als volgt geformuleerd: hoe verschillen de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog? Allereerst steunen beide landen een andere partij in het conflict. Turkije bevecht het leger van Assad terwijl Rusland aan de kant staat van de Syrische regering. Een belangrijke reden voor Turkije om het Syrische regime te bestrijden heeft betrekking op de staatsveiligheid van het land. De Syrische burgeroorlog heeft geleid tot een vluchtelingenstroom naar Turkije toe. Daarnaast tracht Turkije te voorkomen dat er een autonome Koerdische regio wordt opgericht in het noorden van Syrië. De leidende partijen in deze regio, de YPG en de PYD, zijn volgens Turkije gelieerd aan de PKK. De veiligheid van Turkije zal, indien er een onafhankelijke Koerdische regio wordt opgericht nabij Turks grondgebied, gevaar lopen.
Rusland heeft belang bij het aanblijven bij Assad. Syrië is een belangrijke strategische partner van Rusland in het Midden-Oosten. Op het moment dat Assad de macht verliest, vreest Rusland dat het bondgenootschap met Syrië verloren zal gaan. Ook zijn in Syrië, als enige land in het Midden-Oosten, Russische militaire bases aanwezig. Het behouden van deze bases is van groot belang voor Rusland. Een andere reden van Rusland om de Syrische regering te steunen heeft betrekking op het feit dat Syrië een belangrijke afnemer is van Russische wapens.
22
De tweede deelvraag waar dit hoofdstuk antwoord op wilde geven, luidde: hoe komen de belangen van
Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog overeen? Alhoewel Turkije en Rusland tegenover elkaar staan in de Syrische burgeroorlog delen beide landen het belang om goede betrekkingen met elkaar te onderhouden. Vanuit het perspectief van Turkije zijn goede betrekkingen met Rusland belangrijk voor de Turkse economie. De handel met Rusland is voor Turkije waardevol omdat Rusland een belangrijke handelspartner is. Het wegvallen van de handel met Rusland heeft negatieve gevolgen op de Turkse economie. Daarnaast zijn betrekkingen met Rusland voor Turkije van belang omdat Turkije in conflict is met de Verenigde Staten. Een bondgenootschap met Rusland kan politieke tegenwicht bieden.
Ook Rusland heeft baat bij een goede verhouding met Turkije. Allereerst omdat Rusland militair afhankelijk is van de vaarroute door de Bosporus en de Dardanellen. Turkije heeft de controle over deze wateren en heeft het recht om deze af te sluiten als het zich bedreigd voelt. Een andere reden voor goede betrekkingen met Turkije heeft te maken met de machtsbalans in het Midden-Oosten. Rusland wil de Amerikaanse aanwezigheid in het Midden-Oosten indammen door middel van een coalitie met Turkije en Iran.
23
Hoofdstuk 5 Turks-Russische betrekkingen vóór en na de mislukte staatsgreep
In het vorige hoofdstuk is geanalyseerd hoe de belangen van Turkije en Rusland met betrekking tot de Syrische burgeroorlog overeenkomen en verschillen. In dit hoofdstuk zal gefocust worden op de gevolgen die de mislukte staatsgreep van 2016 in Turkije had op de relatie tussen Turkije en Rusland. Dit hoofdstuk is verdeeld drie paragrafen. In het eerste deel zal aandacht worden besteed aan de
Turks-Russische relatie voorafgaand aan de mislukte coup. Om de periode vóór de mislukte staatsgreep af te
bakenen, zullen de betrekkingen tussen Turkije en Rusland geanalyseerd worden vanaf 2012, het moment dat zij betrokken raakten in de Syrische burgeroorlog. Vervolgens zal in het tweede deel geanalyseerd worden hoe de relatie tussen Turkije en Rusland na de mislukte coup geduid kan worden. Ten slotte zal in het derde deel geanalyseerd worden hoe de Turks-Russische betrekkingen
voorafgaand aan de mislukte staatsgreep verschillen of overeenkomen met de relatie tussen beide landen na de mislukte staatsgreep. Doel van dit onderzoek is om antwoord te geven op de volgende deelvraag:
Hoe heeft de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 invloed gehad op de Turks-Russische betrekkingen omtrent de Syrische burgeroorlog?
5.1 Turks-Russische betrekkingen vóór de mislukte staatsgreep
De relatie tussen Turkije en Rusland was in 2012 gespannen omdat beide landen in Syrië tegenover elkaar stonden. In juni 2012 kwam de relatie meer onder druk te staan toen een Turkse F-4 Phantom straaljager door het Syrische leger in het internationale luchtruim werd neergeschoten (The Telegraph 2012). De spanningen tussen Turkije en Rusland liepen verder op nadat een Arabische nieuwszender een document publiceerde dat aantoonde dat de Turkse straaljager was neergeschoten in
samenwerking met de Russische marinebasis in Tartus (Hürriyet Daily News 2012).
Toen Turkije in november 2015 een Russisch Sukhoi Su-24 aanvalsvliegtuig neerhaalde, kwam er een voorlopig einde aan de Turks-Russische betrekkingen. Turkije claimde dat het vliegtuig na het negeren van meerdere waarschuwingen het Turkse luchtruim in vloog en Turkije op deze manier gedwongen was om het vliegtuig uit de lucht te schieten (Erdoğan 2015). Erdoğan stelde dat het neerhalen van het vliegtuig een rechtmatige daad was om de veiligheid te beschermen (ibid.). Het neerschieten van het Russische vliegtuig had verschillende gevolgen voor de reeds gespannen relatie tussen Turkije en Rusland.
Na het incident vertelde president Poetin de Turkse actie te zien als “een dolksteek in de rug van Rusland door medeplichtigen aan terrorisme.” (Poetin 2015). Erdoğan reageerde scherp en stelde dat Turkije in zijn geschiedenis nog nooit iemand een dolkstoot in de rug heeft toegediend (Presidency of the Republic of Turkey 2015). Naar aanleiding van het voorval zei de Russische minister van
24 Russische vliegtuig maakte een lid van de Doema bekend een wetsvoorstel in te dienen die de
Russische genocide erkenning met betrekking tot de Armeense kwestie mogelijk moest maken (Reuters 2015). Ook bracht premier Dimitri Medvedev naar buiten dat Rusland verschillende sancties zou opleggen tegenover Turkije (Medvedev 2015). Rusland stelde een embargo in met betrekking tot de import van Turkse landbouwproducten (Liapina en Öcel 2018: 83). Ook werd het visumvrij reizen naar Rusland voor Turken opgeheven en werd het Russische reisbureaus verboden om vakanties naar Turkije aan te bieden (ibid.). Daarnaast kregen Turkse constructiebedrijven geen vergunningen meer voor werkzaamheden in Rusland (ibid.).
De Russische sancties hadden negatieve gevolgen voor de Turkse toeristische economie. Op basis van Tabel 1 kan worden geconstateerd dat in 2016, na het Sukhoi Su-24 incident en de Russische
maatregelen, Turkije ongeveer 2,1 miljoen minder Russische toeristen ontving dan in 2015. Dit had ook gevolgen voor de inkomsten van Turkije uit buitenlandse toeristen. In 2015 verdiende Turkije 25,4 miljard dollar dankzij buitenlandse toeristen terwijl in 2016 deze inkomsten minder dan 16 miljard dollar bedroegen. Deze cijfers geven aan hoe de toeristische sector van Turkije leed onder de Russische sancties.
Tabel 1. Russische toeristen in Turkije en Inkomsten Turkije uit buitenlandse toeristen (2014-2017)
Jaar Russische toeristen in
Turkije
Inkomsten Turkije uit buitenlandse toeristen (duizend USD)
2014 3 451 749 27 778 026
2015 2 842 972 25 438 923
2016 683 335 15 991 381
2017 3 524 256 20 222 971
Bron: TUİK (2018) Milliyetlerine Göre Çıkış Yapan Ziyaretçi Sayısı (Number of Person by Nationality) - Turizm geliri yabancılar (Tourism income foreigners)
Ook de bilaterale handel tussen Turkije en Rusland werd geraakt. Turkije en Rusland waren vóór de maatregelen belangrijke handelspartners. Tabel 2 laat zien dat zowel de export als de import tussen beide landen veranderden in 2016 ten opzichte van de jaren ervoor. Alhoewel het Russische vliegtuig in november 2015 werd neer geschoten, was de Turks-Russische relatie door de oorlog in Syrië reeds gespannen. In 2015 importeerde Turkije 5 miljard dollar minder aan Russische producten dan in 2014. Ook daalde de export uit Turkije naar Rusland van bijna 6 miljard dollar naar 3,5 miljard dollar. Deze dalende lijn zette zich in 2016, toen Rusland een embargo instelde op agrarische producten, voort.
25 In 2016 importeerde Turkije 15 miljard dollar aan Russische producten. Dat is een verschil van 5 miljard dollar ten aanzien van 2015. Het land exporteerde voor 1,7 miljard dollar aan producten naar Rusland en die hoeveelheid is minder dan de helft in vergelijking met het jaar daarvoor.
Tabel 2. Turks-Russische buitenlandse handelsvolumes (2014-2017)
Bron: TUİK (2018) Ülkelere göre yıllık ithalat (import) - Ülkelere göre yıllık ihracat (export)
Op basis van Tabel 1 en Tabel 2 kan gesteld worden dat het neerhalen van het Russische
gevechtsvliegtuig negatieve gevolgen had voor Turkije. Zowel de toeristische sector als de bilaterale handel tussen beide landen werd geraakt door de Russische sancties. De negatieve trend van de Turkse lira ten opzichte van de Amerikaanse dollar zette zich, zoals te zien in Figuur 1, door.
5.2 Turks-Russische betrekkingen na de mislukte staatsgreep
Op 27 juni 2016 maakte het Kremlin bekend dat president Erdoğan zijn excuses had aangeboden voor het neerschieten van het Russische gevechtsvliegtuig door Turkije in november 2015 (Kremlin 2016a). Ook kondigde een woordvoerder van Erdoğan aan dat Turkije en Rusland de vriendschappelijke relatie zouden herstellen en dat beide landen gezamenlijk naar oplossingen zouden zoeken voor de crisis omtrent de Syrische burgeroorlog (Presidency of the Republic of Turkey 2016a). Dit is
Jaar Volume import
Turkije uit Rusland (duizend USD)
Volume export Turkije naar Rusland (duizend USD)
Volume totale handel Turkije en Rusland (duizend USD) 2014 25 288 597 5 943 014 31 231 611 2015 20 401 757 3 588 331 23 990 088 2016 15 162 386 1 732 954 16 895 340 2017 19 514 094 2 734 316 22 248 410
26 opmerkelijk omdat Turkije eerder stelde dat het rechtmatig had gehandeld en dat het land geen excuses zou aanbieden (Erdoğan 2015). Ook is het opvallend omdat drie weken later, op 15 juli 2016, in Turkije een poging tot staatsgreep zou plaatsvinden. Enkele bronnen beweren dat Erdoğan de
staatsgreep, volgens Turkije opgezet door de in de Verenigde Staten woonachtige geestelijke Fetullah Gülen en zijn aanhangers, voelde aankomen en door het verbeteren van de Turks-Russische relaties bescherming wilde creëren (Koç en Yavuz 2016: 136). Daarbij komt dat Russische veiligheidsdiensten enkele uren voor de poging tot staatsgreep Turkse veiligheidsdiensten zouden hebben geïnformeerd over de naderende acties (The Moscow Times 2016).
Na de mislukte staatsgreep maakte Rusland bekend dat het de opgelegde sancties jegens Turkije zou opheffen (Kremlin 2016b). In augustus 2016 kwamen Erdoğan en Poetin in Sint-Petersburg bij elkaar om de betrekkingen tussen Turkije en Rusland te verbeteren. Daarbij stelde de Russische minister van Economische Ontwikkeling dat de bilaterale handel tussen beide landen binnen een jaar volledig hersteld zou zijn (Rankin en Walker 2016). Tabel 1 laat zien dat in 2017 3,5 miljoen Russische toeristen naar Turkije trokken, ongeveer hetzelfde aantal als in 2014 toen de relatie tussen beide landen nog minder gespannen was. De toeristische sector van Turkije herstelde zich ten opzichte van 2016. Tabel 2 toont dat de handel tussen Turkije en Rusland met een totaal van 6 miljard dollar toenam. De opleving van de bilaterale handel is voor Turkije van belang omdat de politieke onzekerheid ten gevolge van de mislukte staatsgreep leidde tot een schrikeffect voor buitenlandse kapitaalhouders.
Ook de politieke relatie tussen Turkije en Rusland verbeterde na de mislukte coup in Turkije. Toen de Russische ambassadeur in Turkije op 19 december 2016 werd neergeschoten, liet president Erdoğan middels een statement weten dat de goede betrekkingen tussen Turkije en Rusland niet verstoord konden worden (Erdoğan 2016). Op 29 december 2016 kondigde de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu aan dat Turkije en Rusland overeenstemming hadden bereikt over een staakt-het-vuren in Syrië (Ministerie van Buitenlandse Zaken Turkije 2016). Eén dag eerder stelde Erdoğan dat de oorspronkelijke coalitiepartners van Turkije in de Syrische burgeroorlog, de Verenigde Staten en enkele Europese landen, zich niet aan de gemaakte afspraken hadden gehouden en dat hij met Poetin in gesprek zou gaan met de intentie om met Rusland samen te werken in Syrië (Presidency of the Republic of Turkey 2016b). Ook zei Erdoğan dat de Turkse coalitiepartners de YPG en de DYP steunden (ibid.). Het akkoord met Rusland over het staakt-het-vuren in Syrië had geen betrekking op de YPG en de DYP. Beide landen spraken af om deze milities te bestrijden (Presidency of the Republic of Turkey 2016c).
Terwijl de Turks-Russische betrekkingen verbeterden, verslechterde de relatie tussen Turkije en de Verenigde Staten. Toen Donald Trump werd verkozen als president, benadrukten Erdoğan en Trump de goede betrekkingen tussen beide landen (White House 2017). Echter, als snel kwam de
Turks-27 Amerikaanse relatie onder druk te staan toen Turkije de Amerikaanse pastoor Brunson op verdenking van deelname aan de mislukte coup en terroristische activiteiten gevangen nam. Trump weigerde het Turkse aanbod om Brunson in ruil voor Fetullah Gülen uit te leveren (Chappell 2017). De
Amerikaanse erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël zette de relatie tussen beide landen verder onder druk. Deze zaken leidden uiteindelijk tot Amerikaanse economische sancties tegenover Turkije (United States Department of the Treasury 2018).
Het aanhalen van de politieke banden met Rusland is voor Turkije een belangrijk onderdeel in het verstevigen van de machtspositie van Turkije met betrekking tot de Syrische burgeroorlog. Een conflict met de Verenigde Staten, evenals Turkije lid van de NAVO en onderdeel van dezelfde coalitie in de Syrische burgeroorlog, schaadt de politieke invloed van Turkije in het Midden-Oosten. Het verbeteren van de Turks-Russische betrekkingen is belangrijk voor de Turkse economie en de strijd die Turkije voert in Syrië. Daarnaast is het gezamenlijk bestrijden van de YPG en PYD belangrijk voor de Turkse staatsveiligheid. Rusland heeft ook belang bij goede relaties met Turkije om een machtsbalans in het Midden-Oosten te creëren (Garcia 2018: 109).
5.3 Conclusie
Dit hoofdstuk trachtte antwoord te geven op de derde deelvraag van dit onderzoek. Deze deelvraag luidde als volgt: hoe heeft de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 invloed gehad op de Turks-Russische betrekkingen omtrent de Syrische burgeroorlog? In het theoretisch kader is reeds gesteld dat de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 in dit onderzoek gezien wordt als een binnenlandse gebeurtenis die invloed kan hebben op het gedrag van Turkije ten opzichte van andere landen. Al met al kan worden gesteld dat de relatie tussen Turkije en Rusland voorafgaand aan de mislukte staatsgreep van 2016 zeer gespannen was. Het neerschieten van een Russisch Sukhoi Su-24
aanvalsvliegtuig leidde tot verschillende Russische sancties jegens Turkije. De maatregelen hadden negatieve gevolgen voor de Turkse economie omdat de bilaterale handel tussen beide landen werd aangetast. In 2016 was de handel tussen Turkije en Rusland met 6 miljard dollar afgenomen in
vergelijking met het jaar vóór de Russische maatregelen. Ook kwam de Turks-Russische inmenging in de Syrische burgeroorlog nog meer onder druk te staan.
Na de mislukte staatsgreep is er een kentering in de Turks-Russische betrekkingen op te merken. Rusland hief de maatregelen tegenover Turkije op en zodoende leefde de bilaterale handel op. Het verbeteren van de economische relatie was voor Turkije belangrijk omdat het land verkeert in een economische crisis die aangesterkt werd toen de Verenigde Staten bekend maakten economische sancties op te leggen jegens Turkije. Ook de politieke relatie tussen Turkije en Rusland verbeterde na de mislukte coup. Erdoğan en Poetin kwamen verschillende keren bijeen om een gezamenlijke oplossing te zoeken voor de Syrische burgeroorlog. Beide landen hebben belang bij deze
28 aanwezigheid in het Midden-Oosten. De reactie van Turkije en Rusland na de aanslag op de Russische ambassadeur in Turkije, waarin benadrukt werd dat beide landen een sterke vriendschappelijke band onderhouden, illustreert de kentering die heeft plaatsgevonden na de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016.
29
Hoofdstuk 6 Conclusie van het onderzoek
In dit onderzoek stonden de betrekkingen tussen Turkije en Rusland in het licht van de Syrische burgeroorlog centraal. Doel van dit onderzoek was om antwoord te geven op de volgende vraag: hoe heeft de Syrische burgeroorlog vanaf 2012 de betrekkingen tussen Turkije en Rusland beïnvloed? Aan de hand van deze hoofdvraag zijn drie deelvragen opgesteld die elk een onderdeel vormen in het uiteindelijk beantwoorden van de hoofdvraag.
In hoofdstuk 4 stonden de belangen van Turkije en Rusland centraal met betrekking tot de Syrische burgeroorlog. Turkije en Rusland steunen in dit conflict een andere partij. Turkije bevecht het regeringsleger van Assad om te voorkomen dat de vluchtelingenstroom richting Turkije toeneemt. Daarnaast wil Turkije voorkomen dat in het noorden van Syrië een autonome Koerdische regio wordt opgericht. Rusland steunt Assad omdat Syrië onder zijn leiding een belangrijke strategische partner is voor Rusland in het Midden-Oosten. Rusland heeft twee militaire bases in Syrië en ook is Syrië een belangrijke importeur van Russische wapens. Het aftreden van Assad zou voor Rusland negatieve implicaties kunnen hebben met betrekking tot het bondgenootschap met Syrië.
Alhoewel Turkije en Rusland verschillende belangen nastreven in Syrië delen beide landen ook overeenkomende belangen. Zowel Turkije als Rusland hebben baat bij goede onderlinge betrekkingen. Rusland is een belangrijke handelspartner van Turkije en omdat Turkije in een economische crisis verkeert, zou het wegvallen van handelspartner Rusland negatieve gevolgen hebben voor de Turkse economie. Ook biedt het bondgenootschap met Rusland tegenwicht met betrekking tot de slechte verhoudingen die Turkije onderhoudt met de Verenigde Staten sinds het aantreden van Donald Trump. Rusland aan de andere kant heeft ook belang bij een goede relatie met Turkije. Ten eerste omdat Rusland middels het Verdrag van Montreux afhankelijk is van Turkije om de Bosporus en de Dardanellen te bevaren. Verder is een goede politieke band met Turkije belangrijk voor Rusland om de machtsbalans in het Midden-Oosten te behouden.
In hoofdstuk 5 werd geanalyseerd welke invloed de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 had op de Turks-Russische betrekkingen omtrent de Syrische burgeroorlog. Voor de mislukte staatsgreep waren de verhoudingen tussen beide landen door diverse incidenten zeer gespannen. Uiteindelijk legde Rusland sancties op tegenover Turkije. Na de mislukte couppoging verbeterden de betrekkingen tussen Turkije en Rusland. Beide landen spraken af om een goede samenwerking tot stand te brengen met betrekking tot de Syrische burgeroorlog.
Al met al kan geconcludeerd worden dat de Syrische burgeroorlog de betrekkingen tussen Turkije en Rusland zeer heeft beïnvloed. Het gedrag van beide landen in Syrië werd bepaald door de belangen die zij nastreven. Omdat deze belangen voor Turkije en Rusland zowel conflicterend als overeenkomend zijn, worden de betrekkingen tussen beide landen gekenmerkt door dubbelzinnigheid. Enerzijds leidt de Syrische burgeroorlog tot een situatie waarin Turkije en Rusland lijnrecht tegenover elkaar staan,
30
terwijl de burgeroorlog in Syrië ook een samenwerking tussen beide landen tot gevolg heeft waarin gedeelde belangen centraal staan. De mislukte staatsgreep in Turkije van 2016 vormt een moment van kentering in de Turks-Russische betrekkingen. Voordat de mislukte couppoging plaatsvond, stond de relatie tussen Turkije en Rusland onder druk. Na de mislukte staatsgreep werden de verhoudingen hersteld en begon een intensieve samenwerking tussen Turkije en Rusland in Syrië. De Syrische burgeroorlog vormt vanaf 2012 een belangrijke spil in de betrekkingen tussen Turkije en Rusland.
31
Bibliografie
Abu-Elnaaj, I., Amodi, O., Bahouth, H., Ghantous, Y. en Rachmiel, A. (2017). “Maxillofacial injuries related to the Syrian War in the civilian population”, Journal of Oral and Maxillofacial
Surgery, 75(5): 995-1003.
Aktürk, Ş. (2006). “Turkish–Russian Relations after the Cold War (1992–2002)”, Turkish
Studies, 7(3): 337-364.
Aras, B, en Fidan H. (2009). "Turkey and Eurasia: Frontiers of a new geographic imagination", New
Perspectives on Turkey, 40: 193-215.
Aras, B. en Karakaya Polat, R. (2008). “From Conflict to Cooperation: Desecuritization of Turkey's Relations with Syria and Iran”, Security Dialogue, 39(5): 495-515.
Ashkezari, M. Z. en Firoozabadi, J. D. (2016). “Neo-classical Realism in International Relations”,
Asian Social Science, 12(6): 95-99.
Aydıntaşbaş, A. en Kirişci, K. (2018). “The United States and Turkey: Friends, enemies, or only interests?”, Brookings Institution, april 2017.
Baban, F., Ilcan, S. en Rygiel, K. (2016). “The Syrian refugee crisis: The EU-Turkey ‘deal’and temporary protection”, Global Social Policy, 16(3): 315-320.
Bagdonas, A. (2012). “Russia’s interests in the Syrian conflict: Power, prestige, and profit”, European
Journal of Economic and Political Studies, 5(2): 55-77.
Bhardwaj, M. (2012). “Development of conflict in Arab Spring Libya and Syria: From revolution to civil war”, Washington University International Review, 1(1): 76-97.
Bozdaglioglu, Y. (2004). Turkish foreign policy and Turkish identity: a constructivist approach. New York: Routledge.
Carpenter, T. G. (2013). “Tangled web: The Syrian civil war and its implications”, Mediterranean
Quarterly, 24(1): 1-11.
Cebeci, E. en Üstün, K. (2012). “The Syrian quagmire: what's holding Turkey back?”, Insight
Turkey, 14(2): 13-21.
Donnelly, J. (2000). Realism and international relations. Cambridge: Cambridge University Press. Flanagan, S. J. (2013). “The Turkey–Russia–Iran Nexus: Eurasian Power Dynamics”, The Washington
