Het politieke spel

nummer 1132 13 juni 1975

vrijheid en democratie

• De redactie van Vrijheid en Democratie is gevestigd te Hilversum, Pieter de Hooghlaan 87.

Hoofdredacteur is de- heer Ph. C. la Chapelle.

• De abonnementen- administratie wordt verzorgd door het algemeen

secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 57 te Den Haag (telefoon 070- 614121). Voor adreswij~igingen etc.

wende men zich dus tot het algemeen

secretariaat.

• De advertentie- exploitatie wordt verzorgd door het Bureau Van Vliet b.v., postbus 20 te Zandvoort,

telefoon 02507- 4745.

algemeen secretariaat

• Hetalgemeen secre- tariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 57, telefoon 070- 614121.

Postrekening: 67880 ten name van algemeen se.:;retaris van de VVD te Den Haag.

tweede kamerfractie

• Het secretariaat van de VVD-fractie in de Tweede Kamer is gevestigd in het gebouw van de Kamer, Binnen- hof 1 A te Den Haag.

Telefoon 070 - 614911.

Debat over de aanschaf van de

F 16 pag. 4

Surinaamse volk niet onder één

vlag pag. 5

Kettingen en tralies zijn uit de

tijd pag. 7

Interview met LSVN-presi- dent Vaders pag. 11

Kamerjournaal pag. 12

Persoonlijke bemoeienis van Ford met het Midden- Oosten pag. 14

Vreeuwendag in Utrecht

pag. 15

Besluiten van buitengewone algemene vergadering pag. 17

Min opinie is ....

pag. 18

Boekbesprekingen pag. 19

WD van A-Z pag.20

Het politieke spel

De PvdA is het helemaal niet eens met de aanschaf van de F-1 6, maar heeft er geen kabinetscrisis voor over gehad. De partij werkt. met een socialistische minister- president en een socialistische minister van defensie, mee aan een besluit waar zij duidelijk niet achter staat.

De WD is het van harte eens met de aan- schaf van de F-16. Maar zij zou daar tégen gestemd hebben, als zij door steun aan een harde PvdA-motie de val van het kabinet had kunnen bereiken.

Men noemt dat: het politieke spel. Een spel dat in ons parlement zo vaak wordt ge- speeld. Herhaaldelijk is het bijvoorbeeld de afgelopen jaren voorgekomen dat KVP en ARP tegen WO-moties hebben gestemd, met de zakelijke inhoud waarvan zij het volledig eens waren. Zij waren tegen, om- dat de spelregels niet toestonden vóór te zijn.

Met dat al dreigt bij de welwillende toe- schouwer een irritatie te ontstaan, die be- denkelijke kanten heeft. De geloofwaardig- heid van de politiek is in het geding - en dat is schadelijk voor onze parlementaire democratie.

Wiegels opzet om de PvdA danig in verle- genheid te brengen is gelukt. Dat is zonder meer een politiek succes. Toch lijkt het ver- standig niet te veel naar het nu toegepaste middel te grijpen. De WD is een in alle opzichten duidelijke partJj, men weet pre- . ei es wat men aan haar heeft. Die duidelijk- heid zou aangetast kunnen worden als wij mee gaan doen aan het spelletje: zeggen dat je vóór bent, maar tegen stemmen.

Landsbelang

Wiegels aankondiging heeft overigens niet alleen de PvdA in verwarring gebracht. Zij heeft ook de AR-voorman Aantjes tot het uiterste geprikkeld.

Aantjes was zéér boos. Hij beschuldigde de WD er zelfs van op onverantwoordelijke wijze om te springen met het landsbelang:

misschien zou door steun van de WD aan een PvdA-motie de F-16 niet worden aan- geschaft en dat zou een onaanvaardbare verzwakking van de defensie inhouden.

Een kleine correctie lijkt op zijn plaats: de F- 1 6 was reeds gekocht, het contract was al getekend. Zelfs als het kabinet gevallen zou zijn, zou de koop van de F-1 6 zijn doorge- gaan. De enige voorwaarde in het contract was dat ook België mee zou moeten doen.

De Kamer had minister Vredeling en mét hem wellicht het hele kabinet naar huis

ARP-fractievoorzitter Aantjes ... zeer boos .•.

kunnen sturen. Maar zij kon niet meer de Nederlandse handtekening onder het con- tract uitpoetsen.

Aantjes heeft met zijn boosheid nog eens aangetoond hoezeer hij met hart en ziel ver- knocht is aan het kabinet-Den Uyl. Want ook hij is vóór de aanschaf van de F-16.

Evenals de WD wil hij er veel liever 1 02 dan 84 kopen.

Maar dat betekent natuurlijk niet dat hij vóór een WO-motie stemt, waarin om de aanschaf van 1 02 toestellen wordt ge- vraagd. Daarvoor is hij te boos. Trouwens, het zou ook niet in het spel passen.

•

Ph.C.IaC~

~

Het bluffen om de F-16 is voorbij. Na een kamerdebat dat tot diep in de nacht duurde is het .. grootste schijngevecht"

van het jaar met een sisser afgelopen.

De onbetwiste winnaar is defensieministerVredeling. Hij kreeg zijn eigen PvdA plat, ook al meent die zelfde PvdA dat ze het toch maar knap heeft gered.

In de dagen voorafgaand aan het kamerdebat werd het poli- tieke spel zo hoog gespeeld dat de· kiezers op de grond het schouwspel

nauwelijks nog

konden volgen. Daarom hier enige uitleg over de werkelijke bedoelingen van de hoofdrolspelers.

Minister Vredeling. Hij heeft 84 gevechtsvliegtuigen van het type F-1 6 besteld, met een optie op nog eens 18 toestellen. Let wel: die 18 straaljagers zijn dus niet be- steld.

De PvdA-fraètie. Deze groot- ste regeringspartij wil de F-16 helemaal niet. Enige squadrons sportvliegtuigen, uitgerust met katapulten en propjesschie- ters, zijn volgens de PvdA goed genoeg als opvolger van de Starfighter.

WO, KVP, ARP, CHU en DS'70. Deze vijf partijen wil- len zich niet aan de Navo- verplichtingen onttrekken. De Starfighter moet een volwaar- dige opvolger krijgen, en ....

102 toestellen is het minimaal vereiste aantal.

Front

Als iedereen zich aan zijn eigen opvattingen had gehou- den, dan was de afloop duide- lijk geweest. Er was een motie-Ploeg om nu 1 02 toe- stellen te kopen. Die WO- motie had zakelijk een meer- derheid, maar dat zou de val

Bluf

omdeF-16

Door onze parlementaire redacteur

van het kabinet hebben be- tekend.Het gesloten front van de vijf regeringspartijen van weleer kwam er dus niet. Dat zou immers al te mooi hebben aangetoond dat deze partijen elkaar niet los hadden moeten laten.

Pomp

Om de Starfightervervanging Minister Vredeling

op te lossen moest er in het regeringskamp een pomp wor- den klaar gezet. Het voorspel is bekend. Het PvdA-congres verbood de Tweede Kamer- fractie van die partij om mee te werken aan de aankoop van de F-1 6. Wekenlang hebben de partijleiding en de fractie zich tot de tanden bewapend met anti-F-16-geschut.

WO-Kamerlid Ploeg

Minister Vredeling wapende zich ook, met afweergeschut, en zocht bij herhaling dekking op zulke gehèlme plaatsen dat hij compleet zoek was.

Gretsg

Een week voor het kamerdebat liet PvdA-leider Van Thijn helthaftig weten dat er een motie zou worden ingediend waarin het besluit van Vrede- ling zou worden afgewezen.

Wiegel dook er gretig op in:

als die motie door Vredeling wordt opgevat als een motie van wantrouwen dan zullen wij overwegen om vóór die motie te stemmen. Nietomdat de WD het met de inhoud van

die motie eens zou zijn, integendeel, maar omdat het gevolg van die motie mij voor de veiligheid van het land een goede zaak lijkt, verklaarde Wiegel.

Het kabinet zou er immers op vallen en de weg zou, na ver- vroegde verkiezingen, open zijn voor een regering waarin de WD zou kunnen zitten.

Zo'n kabinet zou er geen mo- ment over peinzen om de ver- vanging van de Starfighter aan te grijpen om de lucht- macht flink te verzwakken.

Perplex

De PvdA stond perplex over deze zet van Wiegel. De motie die de PvdA in petto had was namelijk alleen bedoeld om het roerige geweten. van de achterban te ontwroegen. De stoere houding mocht natuur- lijk niet echt tot een kabinets- crisis leiden. Topberaad in het linkse kamp (zelfs Vredeling was bij de fractievergadering waarin de motie werd ge- schild) bracht de PvdA tot het besluit om een slappe motie in te dienen. De regering werd

heel verlegen nog slechts uit- genodigd om de aanschaf van de F-1 6 nog eens in herover- weging te nemen. Zo niet, dan hebben we als PvdA pech ge- had.

Bonje

Wiegel had hiermee precies bereikt wat hem voor ogen stond: de PvdA-leiding blijft nu met een achterban zitten die zich bij de neus genomen voelt. Bonje in het kamp van de grootste regeringspartij is altijd gunstig voor de belang- rijkste oppositiepartij. De ko- mende partijraad van de PvdA zal het er knap moeilijk mee hebben.

De lachende winnaar: ir. Henk Vredeling, een minister met een soms grillige levenswan- del, maar toch maar de man die op een uiterst belangrijk moment de moed had om zijn eigen partij door de pomp te laten gaan. Voor de statistiek:

de WD stemde tegen de PvdA-motie omdat die te slap was om het kabinet tot op- stappen te bewegen.

Relg•e

Toen hetdebatgehouden werd in de Tweede Kamer was het nog niet voor hinderd procent zeker dat België ook de F-16 zou kiezen. Noorwegen en Nederland hadden al wel het- . zelfde besluit genomen als

Nederland. Defensiespecialist Ploeg, die tijdens het F-16- debat voor de WO het woord voerde, zei hierover heel nuch- ter: .. Als België niet mee zou doen, dan doen we het toch gewoon met zijn drieën?"

En voor wie zich afvraagt waarom zo nodig die F-1 6 ge- kocht moest worden nog een citaat van Ploeg: .. Dit toestel geeft de vliegers en het mate- riaal de hoogste overlevings- kansen. Het is een goede keus."

•

Vertel elke willekeurige Ne- derlander dat je in mei in Paramaribo bent geweest, ge- garandeerd dat acht van de tien je vragen of je de grote brand in het centrum hebt ge- zien en of je getuige bent ge- weest van Den Uyl's zwem- partij. Het lijkt tot bitter wei- nig landgenoten te zijn door- gedrongen dat in die çlagen in Suriname toch weer een paar bladzijden historie zijn ge- schreven. Dat er toch weer - zij het kleine - stappen zijn gezet op de weg die Suriname los moet maken van het ko- ninkrijk. Als alles goed gaat, zal het land eind november (mogelijk de 26ste) een onaf- hankelijke republiek zijn.

Maar voordat de scheiding met Nederland definitief wordt, zullen er in Suriname nog heel wat emoties moeten worden gesust. Terwijl veel Nederlanders schijnen te denken .. opgeruimd is netjes", kijken in Suriname veel bur- gers met vrees tegen die november-datum aan.

In Paramaribo hangen span- doeken met leuzen als .. Nog enkele maanden, burgers weest paraat" en .. November, eindelijk een eigen gezicht".

Maar er is toch twijfel en onzekerheid. De toekomstige republiek Suriname heeft nog geen nieuw wapen en andere vlag, maar wat erger is: het heeft geen' eensgezind volk . En bij de scheidingsprocedure met Nederland is over twee zeer essentiële punten nog geen overeenstemming: ont- wikkelingsamenwerking en het vrije personenverkeer.

Vragen van levensbelang voor Suriname die in ons land luchthartig worden ondervan- gen met de woorden van Wim Kan: ZIJ vragen een hoge alimentatie en WIJ mogen de kindertjes houden".

Or I ssing7

Eind deze maand komen die

Onze redacteur Vlctor Hafkamp was tijdens het top- overleg in Paramaribo ..• Er zullen in Suriname nog heel wat emoties moPten worden gesust". is de conclusie waartoe hij in dit artikel komt.

belangrijke punten opnieuw aan de orde in Den Haag, maar of er dan een oplossing uit de bus komt? Na gespreks- ronden in achtereenvolgens

volk

zou zijn voor investeringen in land- en bosbouw, veeteelt, waterkrachtwerken, industrie, sociale en culturele voorzie- ningen.

nietonder éénvlag

januari (Paramaribo), maart (Den Haag) en mei (weer in de Surinaamse hoofdstad) lig- gen de standpunten nog ver uit elkaar, naar het schijnt. En Arron's Creools-Javaanse ka- binet wil de buit wel eens bin- nen halen om de achterban niet teleur te stellen. Het heeft zich immers vastgepind op de onafhankelijkheid eind no- vember en alle kwesties moe- ten in de drie rijksdelen nog door het parlement.

ln'zet is nog steeds .. het pro- gramma voor de sociaal-eco- nomische ontwikkeling van Suriname", samengevat in het rapport van de gemengd Suri- naams-Nederlandse commis- sie Bos-Rijsdijk, ingesteld op de eerste koninkrijksconfe- rentie over de Surinaamse onafhankelijkheid (mei 1974).

In haar rapport schreef ze dat voor de ontwikkeling van Suri- name in de komende jaren ruim zes miljard gulden nodig

Nederland bood in mei in Pa- ramaribo bij monde van pre- mier Den Uyl niet meer dan · drie miljard. Het allerhoogste bod en dan nog gedeeltelijk gebonden. Een dubbele bit- tere pil voor de goed ogende premier Henck Arron en zijn kabinet die hadden gegokt op een blanco cheque en beste- ding naar eigen IJelieven.

Nederland mag hen dan heb- ben proberen te overtuigen dat de andere drie miljard, nodig voor de opbouw van het land, gebeurd kan worden uit eigen besparingen, lenen op de kapitaalmarkt, de wereld- bank en de Europese ontwik- kelingsbank, Suriname zoekt zekerheden in harde Neder- landse guldens en wil een minimale bemoeienis om de onafhankelijkheid niet hele- maal tot een farce te maken.

En om zelf rond te speuren, waar het geld profijtelijk be-

steed kan worden. ~

Vrijverkeer

Dan die kwestie van het vrije verkeer van Surinamers.

Natuurlijk wil de Nederlandse regering paal en perk stellen aan de toestroming van Suri- namers naar Nederland na no- vember. Maar afgezien van de vraag of dat moreel verkoop- baar is, moeten we ons er niet veel illusies over maken dat die immigratie van rijksgeno- ten dan werkelijk tot stilstand zal komen. Ze zal zeer waar- schijnlijk illegaal doorgaan (Kijk naar de Zuid- en Midden- amerikanen in New Vork) en wie houdt ze tegen?

Suriname's veelbesproken Hindoestaanse oppositieleider mr. Jaggermath Lachman staat sympath!ek tegenover de eisen van de regering Arron dat er na de onafhankelijk- heid een vrij verkeer van per- sonen moet komen tussen Suriname en Nederland. Hij vindt ook het Nederlandse ontwikkelingsbad van drie miljard aan de veel te lage kant.

Ziedaar dan twee belangrijke punten, waarover regerings- blok en oppositie het eens zijn.

Voor Suriname des te betreu- renswaardiger dat juist tijdens de harde onderhandelingen met Nederland in Paramaribo zoveel van de raciale twee- spalt in het land naar buiten is gekomen. De avond van de

aankomst van premier Den Uyl en minister Pronk raakten exponenten van beide etni- sche groeperingen met elkaar slaags nabij de Saramacca- doorsteek, de entree van Pa- ramaribo vanaf de weg van het vliegveld Zanderij.

Verzoenin

Den Uyl, in eigen land bedre- ven geraakt in het blussen van binnenbranden, reageerde snel en bracht in Surinaamse regeringskringen consternatie teweeg door te eisen dat de moeizaam gestarte verzoe- ningsgesprekken tussen rege- rings- en oppositieblok (op initiatief van de vakverenigin-

gen) tot een werkelijke wa- penstilstand zouden leiden.

Den Uyl die zich nog in maart op het standpunt stelde dat Nederland alleen met de wet- tig gekozen Surinaamse rege- ring zou praten, confereerde in stilte met Lachman die met zijn 17 parlementszetels te- genover de 22 van het rege- ringsblok nog altijd een macht van belang in Suriname is.

Dat Lachman zijn aanhang nog steeds goed in de hand heeft, bleek toen hij zijn geestverwanten via de radio opriep niet te verschijnen op de voor Tweede Pinksterdag geplande betoging.

De verwachte vele duizenden betogers. kwamen ni·et opdagen.

PartiJenkw stie

Lachman die de regering-Ar- ron er steeds van heeft beticht van de onafhankelijkheid een partijenkwestie te hebben ge- maakt, lijkt succes te hebben gehad met zijn pogingen in de toekomstige grondwet van

Suriname meer garanties voor de Hindoestanen ingebouwd te krijgen. Maar met zijn kom- mer en kwel-voorspellingen voor de toekomst. het oppe- ren van de mogelijkheid dat _Suriname een tweede Guyana (het voormalige Britse) wordt (waar de Creoolse regering de Hindoestaanse oppositie van veel rechten heeft beroofd), heeft hij veel aanhangers er toe bewogen have en goed te verkopen en naar Neder-. land te trekken.

Hij heeft voortdurend gepleit voor uitstel van de onafhan- kelijkheid, maar ziet die ken- nelijk nu ook als onafwend- baar voor eind november.

Hoewel, een van Arron's mi- nisters heeft duidelijk ge- maakt dat het niet komen tot overeenstemming met Neder- land over een essentiële zaak als de ontwikkelingshulp, hem wel uitstel waard zou zijn.

Voor Arron zou zoiets natuur- lijk groot gezichtsverlies be- tekenen en bovendien heeft minister De G~ay Fortman verklaard dat uitstel voor Ne- derland nogal bezwaarlijk zou zijn. Maar al met al, de grote kwesties moeten nog worden geregeld.

Wat die ontwikkelingssamen- werking aangaat, de Neder- landse hulp moet volgens de opvattingen van minister Pronk vooral ten goede ko- men aan de allerarmsten. De verschillen in welstand ih Su- riname zijn zichtbaar, hoewel er - naar mijn constatering - door niemand honger wordt geleden. En in dat opzicht steekt het land ganstig af te- gen veel andere ontwikke- lingslanden.

Zal die hulp ook inderdaad bij die allerarmsten terecht ko- men?

Inderdaad staan met name Brazilianen en Venezolanen al bij Suriname aan de voordeur om de orders binnen te halen.

Drie miljard levert aan rente meer op dan de hele huidige Surinaamse -begroting. Kort- om er zullen goede managers voor nodig zijn om het .. grote Nederlandse geld" nuttig en rechtvaardig te besteden.

~ r:- ' .

' ' r 1' • , ~t I..;

6 . . -

.-w·

. _.. '-L - . ~· ••

Glastra van Loon heeft in niet mis verstane bewoordin- gen kritiek geuit op de organi- satie-structuur van het mi- nisterie van justitie, op wat hij noemde de machtspositie van secretaris-generaal Mulder, op het door zijn voorgangers gevoerde beleid met betrek- king tot het gevangeniswezen en op het feit dat hem - althans naar hij verklaarde - belangrijke belaidsgegevens werden onthouden.

Dat is allemaal met elkaar nogal wat en het heeft hem zijn politieke hoofd gekost. De VVD-fractie vindt het terecht, dat Glastra van Loon door minister Van Agt onder druk is gezet om pp te stappen.

Maar is er dan helemaal niets aan de hand?

Het ·WO-kamerlid Geurtsen daarover: .. Ministers van uit- eenlopende aard en politieke signatuur, zoals Samkalden, Scholten, Struycken, Polak en Van Agt en staatssecretaris- sen zoals Wiersma en Gros- heide hebben geen van allen moeilijkheden gehad met de heer Mulder. Als er in zo'n reeks één men~er komt, die wèl problemen krijgt, dan kun je je in redelijkheid afvragen of dat dan niet aan die ene meneer ligt. Door mijn Ka- merwerk heb ik vele contac- ten met het ministerie van justitie. In al die jaren is het slechts twee maal gebeurd dat een ambtenaar mij op een beleidsvraag geen antwoord kon geven zonder overleg met de heer Mulder. Dat wijst er niet op dat er een starre hiërarchische z.g. pyramidale structuur is, waarbij niets zonder de secretaris-generaal kan. In die machtspositie van Mulder geloof ik dan ook niet".

Herstructurering

.. Dat men Glastra van Loon essentiële gegevens zou heb- ben onthouden, wil er bij mij ook niet in", aldus Geurtsen.

.. Iedereen die met het gevan- geniswezen te maken heeft, weet welke problemen er le- ven. Trouwens Glastra van Loon heeft zèlf verteld dat hij bij zijn optreden de eerste dag op zijn bureau een map aantrof: .. Problemen herstruc-

turering gevangeniswezen".

Hij heeft er gewoon onvol- doende aandacht aan besteed en zichzelf, na twee jaar ver- antwoordelijk geweest te zijn voor het beleid, een brevet van onvermogen gegeven.

Glastra van Loon is een aar- dige man, maar hij kan het niet. Daar komt het hele ver- haal op neer".

Cijfers en statistieken hebben uitgewezen dat er na de oor- log steeds minder gevange- nen kwamen. Er werden in het algemeen kortere straffen uitgedeeld en er kwam wijzi- ging in het systeem van de voorlopige hechtenis. Veel ge- vangenissen hadden een aan- zienlijke ouderdom. De inzich- ten over de manier waarop je gevangenen moet behandelen wijzigden. Dat alles heeft ge- leid tot een beleid tot her- structurering van het gevan- geniswezen. Daarbij is men uitgegaan van die tendens van steeds minder gevange- n.en. Gevangenissen, bijvoor-

beeld te Leeuwarden en te Hoorn werden gesloten.

Zo ongeveer in 1973 is die tendens vrij plotseling en nogal ingrijpend gewijzigd.

We kregen een toeneming te zien van de zware criminali- teit. De procureurs-generaal overlegden met elkaar. Dat heeft geleid tot het eisen van langere gevangenisstraffen.

En die eisen hebben hun in- vloed op de uitspraken.

Ru.,t

.. Op zichzelf", zo zegt Geurt- sen over die hogere eisen en langere straffen, .. kun je er- over redetwisten of je op die manier de zware criminali- teit bestrijdt. Het staat vast dat een korte gevangenisstraf niet helpt, maar het staat ook vast dat een lange straf niets uitricht. Ik geloof niet dat de criminaliteit door langere straffen zal afnemen: Maar voor mij is iets anders van meer belang: door zware mis- dadigers kort te straffen ver-

~--; - - . ^~

-~ . . .. ^{' . '} ... ~ ..

.... ·

. . . . . .

Het aftreden van de b - G lastra VllO &.oen hl voor ons aanleiding geweest om met het WO-Kamerlid mr.

AartGeurtsen (49) te spreken

over het gevangeniswezen in ons land. De heer Geurtsen behartigt in de WO-fractie justitie-zaken en is voorzitter van de vaste Kamercommissie voor justitie.

Hij is parlementslid sinds 1967. Voordien was hij advocaat te Rotterdam.

Behalve lid van de Tweede Kamer is hij o.m. lid van het Europese parlement, van de Beneluxraad en van de Koninkrijkscommissie.

Hij is voorts voorzitter van het Koninklijk Verbond van

Ondernemers en van de Rijnmpndcentrala. Als er in 1977 weer varkiezingen- voor 98 Tweede Kamer worden gehouden zal de heer Geurtsen niet meer meedoen ... Ik vind tien jaar een mooie tijd", zegt hij.

oorzaak je onrust in de sa- menleving. Het voorkomen of althans beperken van die on- rust is mij óók wat waard en ik ben het om die reden met die langere straffen wel eens".

De tendens is dus omgesla- gen. In plaats van minder behoefte aan gevangenisca- paciteit, waarop het beleid was afgestemd, kwam er juist méér vraag naar ruimte. Dat is één oorzaak van het ontstaan van de wachtlijst, die Glastra van Loon wilde verminderen door de mogelijkheid te scheppen korte gevangenis- straffen af te kopen met geld.

Een andere oorzaak is gelegen in personeelsproblemen. On- geveer twintig procent van de gevangenenbewaarders is ziek. Het is een van de beroe- pen in ons land met het hoog- ste ziektepercentage.

Anarchie

Geurtsen: .. Er heerst in onze gevangenissen een toestand van anarchie. En ik vind het

" • .

. ; _.. 7

dan ook helemaal niet vreemd dat het veel personeelsleden te machtig wordt. Dat zij ècht ziek worden of zich maar eens een dagje ziek melden. Dat krijg je er gewoon van".

.,Gevangenen moet je een menswaardig bestaan gun- nen. Er zal zo langzamerhand wel niemand meer in ons land rondlopen, die deze stel- ling niet onderschrijft. De vrij- heidsbeneming op zichzelf is de straf; daar horen verder niet allerlei pesterijen of erger bij", aldus Geurtsen.

.,Een redelijk leefklimaat voor de gedetineerden, daar ben ik vóór.

Je mag alleen niet uit het oog verliezen dat een dergelijk redelijk leefklimaat slechts mogelijk is bij een redelijk werkklimaat van de cipier. Ik zal een paar voorbeelden ge- ven van de sfeer waarin zij moeten werken:

• .. Sterke drank mogen gede- tineerden niet hebben; maar er is geen gevangenis in ons land waar je als gevangene niet zoveel sterke drank kunt krijgen als je wilt hebben.

• Hetzelfde geldt voor verdo- vende middelen. Natuurlijk, je kunt het nog niet in de kantine kopen, het moet nog wel bin- nengesmokkeld worden. Maar dat is. mede door gebrek aan toezicht, geen enkel pro- bleem.

• De gedetineerde mag be- zoek ontvangen van familie, maximaal twee personen te- gelijk. Dat men tegenwoordig ook verloofden, huisgenoten en homofiele relaties toelaat:

ik ben liberaal genoeg om daar geen bezwaar tegen te hebben, ook al is het dan tegen de regels. Maar men laat ook ,.vrienden" toe, met wie rustig plannen voor een nieuwe kraak gesmeed kun- nen worden. Vaak zijn er vijf, zes gasten van een gedeti-

Tralies en.

kettingen.

zijn :uit ^de

djd

vervolg van pag. 7

neerde tegelijk. Een zaal vol mensen en één bewaker ....

Gek dat er drank en drugs bin- nenkomen?

• Gedetineerden hangen, zo- als in Scheveningen bijvoor- beeld, de hele dag rond in de

;z.g. bewaarderswacht. Ze er- uit zetten mag niet van de di- rectie.

• In het hele Scheveningse complex zijn 's-nachts drie bewakers en vele open cel- deuren. Als de dagploeg aan de poort staat moet één van de bewakers door een doolhof van gangen de deur open gaan doen ...... Je vraagt je elke nacht opnieuw af wé;ln- neer er eentje op je nek springt". heeft een bewaker mij toevertrouwd".

Tralies

Wie aan een gevangenis denkt en daarbij in de eerste plaats een beeld voor ogen krijgt van tralies en kettingen, is niet met zijn tijd meege- gaan.

Natuurlijk, de eenzame opslui- ting (cellulair) bestaat nog.

Maar door de moderne opvat- tingen zijn een veel grotere rol gaan spelen de z.g. be- perkte gemeenschap (geza- menlijke maaltijden, geza- menlijke recreatie) en de ge- hele gemeenschap (alleen 's- nachts in de cel, veelal met de deur open).

Aan de psychologische kant van het gevangeniswezen wordt veel aandacht besteed.

Ook dat is een (misschien

zelfs wel het belangrijkste) as- pect van het herstructure- ringsbeleid. Men plaatst niet elke gedetineerde zomaar in elke gevangenis. Er wordt, om het maar eens vrij uit te druk- ken, .. een passende gevange- ms uitgezocht.. Bepaalde soorten van gevangenen wor- den bij elkaar in dezelfde gevangenis ondergebracht, waarbij de aard van hun per- soon een grote rol speelt.

Geurtsen: .. Ik vraag mij af of dat wel zo gezond is. Volgens mij moet een gevangenis min of meer een afspiegeling zijn van de normale samenleving.

Door te bewust naar bepaalde groeperingen te streven ont- staat het gevaar van .. elite- gevangenissen". Een ander

na~eel is dat zo'n systeem slechts mogelijk is door het plaatsingsbeleid te centralise- ren, wat dan ook is gebeurd.

Computers maken uit waar je als gedetineerde naar toe gaat.

Eng vind ik dat, vooral uit een oogpunt van mogelijke aan- tasting van de privacy".

OmePiet

Een belangrijk stempel op de gang van zaken in de gevan- genissen heeft de heer Alle- wijn gedrukt, de eind vorig jaar vertrokken directeur van het gevangeniswezen ... Ome Piet", zo stond hij bij de gede- tineerden bekend en dat doet iets vermoeden over het ,.be- gripvolle" optreden van de hee.r Allewijn.

Geurtsen: .. Als een bewaker een opmerking maakte, die niet naar de zin is van een gedetineerde, dan kon het gebeuren dat hij toegevoegd kreeg: .. Pas maar op, anders vertel ik het aan Ome Piet".

In het algemeen is de situatie zó, dat een gedetineerde die iemand van het ministerie wenst te spreken onmiddellijk

wordt bediend. Maar als een bewaker iets op zijn lever heeft, mag hij blij zijn als hij na weken wordt ontvangen" .

.. Natuurlijk wordt het regime in de gevangenissen bepaald door algemene regels, maar in de praktijk in hoge mate door de directie van de gevangenis.

Het is voor mij de vraag", . aldus Geurtsen, .. of men bij de keuze van de directeuren niet te eenzijdig heeft gekeken naar de instelling van de sol- licitanten: begrip tot het uiter- ste voor de gedetineerde was belangrijker dan begrip voor de positie van het personeel.

Veel van dit beleid komt op rekening van Ome Piet".

Wa I nijper

Kritiek heeft Geurtsen ook op de weinig zinvolle arbeid, die door gevangenen moet wor- den verricht. Wie in een ge- vangenis zit moet werken, in de gevangenis zelf of in spe- ciale werkplaatsen. PTT-zak- ken herstellen, wasknijpers maken, puzzles snijden en dat soort zaken. Studie of bij- voorbeeld administratieve ar- beid is er niet bij.

.. Ik vind dat fout", zegt Geurt- sen ... Het beleid moet gericht zijn op resocialisatie. Dat ge- beurt op deze manier hele- maal niet. Men krijgt voor het werk een zakgeld (ik geloof

f 2,65 per week, maar - hou me ten goede - het kan ook

e~n paar dubbeltjes meer zijn), dat men dan in de kan- tine kan besteden. De prijzen in die vaak verpachte kantines zijn betrekkelijk hoog.

Je kan als gedetineerde voor die paar gulden niet veel ko- pen. Goed, dan kan je méér wasknijpers maken dan voor

de .. basis-beloning" vereist is.

Wie· 1200 wasknijpers maakt heeft recht op die f 2,65.

Maak je er 1 600 dan krijg je een paar kwártjes prestatie- loon. Loon naar werken. Een echt liberaal streven, maar . wat hier gebeurt is natuurlijk

belachelijk en zinloos.

Het moedigt de gedetineerde geenszins aan om echt te werken. Hij weet dat zijn ge- zin toch wel bijstand krijgt, geld kan de gevangenis bin- nengesmokkeld worden, waar zou hij zich verder druk om maken? Nee, we zouden toe moeten [\aar een systeem waarbij in de gevangenis of in de werkplaats ècht gewerkt wordt en ècht verdiend, zodat

de gedetineerde in staat is zelf voor zijn gezin te (blijven) zorgen".

n

Geurtsen vindt dat wij in ons land af moeten van de korte vrijheidsstraffen. Die zouden naar zijn mening vervangen moeten worden door boetes naar het daginkomen van de veroordeelde. Een man met

f 36.500,- belastbaar inko- men per jaar, die nu veroor- deeld wordt tot veertien da- gen zitten, zou 14 x f 100,- boete moeten krijgen. Iemand met de helft van dat inkomen ook de helft van de boete.

Voorts moet ook gedacht worden aan de wettelijke mo- gelijkheid om het voorwerp

waarmee het misdrijf is ge- pleegd (de auto bijvoorbeeld) verbeurd te verklaren.

Het voorstel van Glastra van Loon om, ten einde van de wachtlijsten af te komen, korte reeds uitgesproken maar nog niet voltrokken straffen te vervangen door boeten(/ 25,-voor elke dag gevangenis) vindt Geurtsen slecht . ..In de eerste plaats", zo legt hij uit, .. omdat het ongelijk uitwerkt al naar ge- lang de inkomens-situatie van de veroordeelde. Anneke Goudsmit van D'66 heeft al geroepen dat iemand, die zo'n boete treft een beroep moet kunnen doen op de Bijstands- wet. Daarop zeg. ik alleen maar: kom nou! In de twee- :?

Vervolg van pag. 9

e plaats vind ik het voorstel slecht omdat het de verpak- king heeft van gratie voor iets

at in wezen amnestie is. Ik ac,pt het daarom in strijd met de grondwet".

Om van de wachtlijst af te

komen is, meent Geurtsen, de enig juiste weg het indienen van een wetsvoorstel tot am- nestie ... Dat had prachtig ge- kund ter gelegenheid van der- tig jaar bevrijding en dat heb ik Van Agt toen ook tijdig ge- suggere·erd. Ik heb er achter- af spijt van dat ik het niet in

lasti-a "W"eg;

het openbaar in de Kamer heb gedaan".

Inmiddels is bekend gewor- den dat ook minister Van Agt het voorstel van zijn ex- staatssecretaris niet zo geluk- kig vindt. Hij is er voorstander van de reeds uitgesproken

korte straffen te vervangen door voorwaardelijke.

.. Als dat nou politiek de oplos- sing moet zijn, vooruit dan maar", zegt Geurtsen daar- van. ,.Maar ik blijf erbij: am- nestie is juister".

Door onze parlementaire redacteur

•

volgende zaak

De bemiddelingspoging van premier Den Uyl ten spijt, Glastra van loon is vertrokken als staatssecretaris van justie- tie. Minister Van Agt heeft aan het langste eind getrok- ken. Tijdens het kamerdebat over deze politieke rel zei de vice-premier dat zelfs de minister-president een leeg- gelopen vertrouwensaccu niet zomaar kan opladen.

Alle partijen, met uitzondering van de linkse, waren het er over eens; een staatssecre- taris die fundamentele kritiek heeft op het beleid van zijn minister, behoort gewoon te vertrekken.

Scharrelen

Wiegel kapittelde tijdens het debat premier Den Uyl: .. De minister-president zou in zijn verklaringen wat meer recht- door-zee moeten gaan. Hij heeft nog al eens de neiging een beetje langs de waarheid heen te scharrelen." De WO- leider kwam met deze uit- brander omdat de premier bij zijn terugkeer uit Suriname op Schiphol had gezegd dat hem van een ontslag van Glastra van loon niets bekend was.

Minister Van Agt verdedigde

in de kamer de manier waarop de ambtenaren van zijn depar- tement hun werk doen. Hij beloofde de kamer dat hij nog eens zal bekijken of de lange wachtlijsten voor het uitzitten van gevangenisstraffen op een andere manier opgeheven kunnen worden dan Glasstra van loon wilde doen.

Zeevalking

De vroegere wethouder van

De nieuwe man: Zeevalking

Utecht, Zeevalking, wordt de nieuwe staatssecretaris van justitie. Hij is een studievriend van ARP-leider Aantjes, maar D'66-leiderTerlouw heeft hem persoonlijk uitverkoren om de boedel van Glasstra van loon over te nemen. Minister Van Agt zei dat het hem het liefst zou. zijn wanneer de nieuwe staatssecretaris het takenpak-· ket van gevangeniswezen, kin- derbescherming en vreemde-

Glastra van Loon

Jingenrecht voor zijn rekening·

neemt. Zeevalking heeft in- middels al bekend dat hij van deze zaker:~ niets afweet. Maar hij zei er bij dat hij het ver- mogen heeft om zich snel in te werken. De rel rond de persoon van Glasstra heeft de toch al niet ideale verstand- houding tussen Van Agt en de linkse partijen nog verder be- koeld.

Verziekt

Wiegel stelde koeltjes vast:

,.De verhoudingen zijn nu wel helemaal grondig verziekt. We kunnen alleen maar zeggen:

volgende zaak, deurwaarder."

Minister Van Agt hierover: ",k é!cht het vertrouwen van de progressieve partijen in mij aanwezig zolang het tegen- deel niet is bewezen, al is de liefde bekoeld. Maar dat is die yan mijn kant ook." Er klonk enige nostalgie in zijn stem toen hij zich aan het slot van het debat vergeleek met een tuinman die zijn hof dor ziet worden. De bloemetjes waren allemaal rood geweest.

•

LSVN

"'iluit schadu"' van JOVD

Nog steeds staat de LSVN, de liberale studentenvereniging Nederland, in de schaduw van de JOVD, de jongerenorgani- satie Vrijheid en Democratie.

Maar als het aan Hans Vaders (26) ligt, zal die situatie niet lang meer voortduren.

Vaders werd in november ge- kozen tot voozitter- president beter gezegd - van de libe- rale studentenorganisatie en de Amsterdamse student Neerlandistiek heeft de ambi- tie met zijn club wat meer aan de weg te gaan timmeren.

.. Elke jongerenorganisatie heeft zo zijn hausse- en baisse- periode", zegt hij ... We heb- ben duidelijk de laatste jaren een baisseperiode gekend, waardoor we wat in de ver- getelheid zijn geraakt. En daar

"proberen we nu weer zo spoe- dig mogelijk uit te komen".

Vaders vertelt dat er met in- gang van dit jaar weer een jaarlijks congres van de LSVN zal komen ... Toen ik in no- vember gekozen werd, ge- beurde dat op een congres in Driebergen in éen betrekkelijk onbekende gelegenheid. Er was bovendien weinig publi- citeit aan het hele gebeuren gegeven. We hebben daar- na een proef gehad met een zogenaamde themadag. Bij die gelegenheid hebben Korthals Altes (voorzitter van de WD). Jacobse (frac- tievoorzitter in de Amster- damse raad) en iemand uit éigen kring het woord ge- voerd. Dat is een groot suc- ces gebleken. We wjllen hier- door aangemoedigd op 1 en 2 noyember een groot LSVN- congres op touw zetten over een thema dat nog nader wordt vastgesteld, maar dat in elk geval buiten het onderwijs zal vallen.

De LSVN is van nature een soort tweekoppige organisatie

geweest. Enerzijds gezellig- heidsvereniging, aan de ande- re kant een politieke club, legt Vaders uit. .. De afgelopen jaren heeft het gezelligheids- elament duidelijk overheerst", vindt hij ... Sinds november zijn we ons weer meer gaan rich- ten op politieke gebeurte- nissen. De tegenwoordige student moet zijn gezelligheid maar zoeken in de daarvoor bestemde clubs. de LSVN moet, vind ik, duidelijk politiek geïnteresseerden en -gerich- ten aantrekken".

De laatste tijd zijn veel oude politieke contacten weer ver- levendigd. Na het laatste grote LSVN-congres in 1967 (spreker de toenmalige minis- ter van binnenlandse zaken, mr. E. Toxopeus). zijn die con- tacten wat in het slop geraakt.

Maar de stijgende lijn zit er volgens Vaders nu weer dui- delijk in. De contacten met de JOVD die zoek waren, zijn er weer. Ook die met het hoofd- bestuur van de WD. De LSVN praat weer met verwante or- ganisaties over de grenzen, zoals met de Belgische Libe- rale Studentenvereniging en met de jongeren van de libe- rale PW (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang). Ook met de .. European Demoeratic Stu- dentes", een Europese organi- satie die streeft naar een verenigd democratisch Euro- pa. Alle liberaal voelende or- ganisaties zijn daarbij aan- gesloten, de JOVD is ermee geassocieerd.

\:i u

Wat die JOVD aangaat, die ziet de LSVN niet als een concurrent. Veel LSVN-ers zijn ook lid van de JOVD, tegelijkertijd. In Amsterdam is dat zelfs met 50 procent van het ledenbestand van de LSVN het geval. .. Wij richten ons trouwens zuiver en alleen op studerenden. Tot voor kort alleen universitair. Maar dat

hebben we nu ook uitgebreid tot het hogere beroepsonder- wijs. Daarentegen richt de JOVD zich behalve op stu- denten, ook op middelbare scholieren en werkende jon- geren. Je vindt in die JOVD ook veel meer politieke scha- keringen. (Twee oud-JOVD- voorzitters zijn nu kamerlid

. . . LSVN-president Hans Vaders

meer aan de

weg timmeren voor resp. PvdA en D'66).

De LSVN daarentegen is - af- gaande op wat ik hoor en zie - overwegend samenge- steld uit VVD-stemmers".

De LSVN (volgens de laatste telling 750 leden) is uiteraard voornamelijk geconcentreerd op de universiteitssteden:

Rotterdam, Leiden en Amster- dam hebben grote afdelingen, Wageningen is wat minder groot, Utrecht en Nijmegen kennen maar weinig LSVN- ers. In Groningen is zelfs hele- maal geen afdeling. Vaders:

.. Een organisatorische kwes- tie. Er is onvoldoende kader.

We zien daar een bloeiende afdeling ook niet zitten. Daar staat tegenover dat de JOVD juist in Groningen en de Om- melanden een erg actieve en grote groep vormt".

Vaders wil de leden van zijn organisatie ook graag actief

zien in het grote politieke werk. Maar de LSVN is er de club niet naar om, zoals hij zegt, .. uitspraken te doen over Vietnam, Brazilië en zo, zoals de JOVD naar mijn mening te pas en te onpas doet. Al zijn we een kleine groepering, we zijn allemaal mensen die aan een specialistische studie bezig zijn. En daar wordt naar mijn mening te weinig gebruik van gemaakt ook op plaatselijk niveau. Er bestaat een duidelijke behoefte bij onze leden meer te worden in- geschakeld in het kaderwerk.

Gebeurt dat niet, dan zullen de leden nadat ze zijn afge- studeerd erg moeilijk te be- wegen zijn zich voor de partij in te zetten", aldus Vaders die zelf assistent is geweest van de Amsterdamse gemeente- raadsfractie.

Hij vindt dat in Amsterdam in vergelijking met de PvdA, .. waarin steeds een beroep op de jongeren wordt Qedaan"

het jeugdige talent in libe- rale kring te weinig aan bod komt. Maar hij geeft ook weer onmiddellijk toe dat de libe- rale gedachte veel aantrek- kingskracht uitoefent op nu juist die groep die erg moei- lijk te activeren is ... Het is vreselijk lastig om die men- sen tot enthousiasme te brengen. Ik heb dat de af- gelopen zeven jaar in de studentenorganisatie OBAS (tegenhanger van de ASVA) gemerkt en merk dat nu weer in de LSVN".

De verlinksing van het stu- dentenmilieu ziet hij ook als gevolg van de passiviteit van de niet-linksen . ..In het linkse kamp weten ze waar ze naar toe willen. Het is een strijd- bare groep die daardoor de in- druk wekt groot te zijn. Maar relatief is het echt maar een kleine groep".

Wellicht slaagt Vaders er in zijn liberale studenten tot de- zelfde strijdbaarheid op te peppen.

Kamerjournaal

Daverend ^Dollards~

Het WO-kamerlid Waalkans

I

ledereen kan zich nog de fanfare herinneren die premier Den Uyl en minister Wester- terp vorig jaar bliezen omdat het kanaal binnendijks zou worden aangelegd. Het milieu in de Dollard zou hiermee worden gespaard.

WO-Kamerlid Waalkans . . . buitendijks kanaal ...

(Dollard succes).

Gelijk met de fanfare in het kabinet klonk in Groningen treurmuziek. De bevolking van Oost-Groningen was niet blij met de oplossing die in Den Haag was uitgedacht. De pro- vincie ging zelfs in beroep tegen het kabinetsbesluit. En- kele weken geleden werd het beroep in hoogste instantie afgewezen.

Waalkans spande een spoed- debat aan in de hoop dat de Tweede Kamer het kabinet tot een ander besluit zou dwin- gen. Met vier stemmen ver-

schillukte hem dit. Een buiten- dijkse oplossing doet meer recht aan de wensen van de plaatselijke bevolking, maar is ook veiliger, zo betoogde Waalkens. Bovendien kan het milieu voldoende worden ge- spaard als het buitendijks kanaal zo dicht mogelijk langs de kust wordt gegraven en een nieuwe zeewering wordt aan- gebracht.

De WO-fractie zal minister West-erterp terverantwoording roepen als hij de uitspraak van de Tweede Kamer naast zich neer zou leggen.

Minister Wasterterp ... onfortuinlijke weken ...

(Dollard en autokeuring).

Wasterterp heeft wel onfor- tuinlijke weken achter de rug.

Niet alleen in de Dollardkwes- tie, maar ook bij de verplichte autokeurin~ heeft de Tweede Kamer hem stevig aangepakt.

Het veelbesproken wets- ontwerp over de autokeuring is een karakteristiek voorbeeld van een goede zaak die door een verkeerde aanpak de mist in gaat. Nu is het kenmerk van mist dat die altijd weeroptrekt Dl'Js die autokeuring zal er heus eens wel komen, maar dan op een andere manierdan Wasterterp wilde.

De KVP-minister had zich vast gebeten in een systeem waar- bij een netwerk van onafhan- kelijke keuringsstations zou worden opgebouwd. De ANWB zou de hoofdrol gaan spelen, het particuliere garage- bedrijf de bijrolletjes.

Vertrouw n

Een monsterverbond van WD en PvdA heeft deze weg ge- blokkeerd. WO-woordvoerder De Beer zei dat de minister kennelijk geen vertrouwen heeft in de goede particuliere garages. Voor de automobilist

Oud-premier Biesheuvel . .. niet één, twee, drie ...

(Openbaarheid). ·

heeft het allerlei bezwaren als hij zijn auto niet alleen voor onderhoud enkele dagen per jaar kwijt is, maar daarnaast ook nog dagen moet uittrek- ken om zijn auto te laten keu- ren. De Beer betoogde dat dit keuringswerk net zo goed, en goedkoper, in de particuliere garages kan worden gedaan.

De rol van de overheid zou zich kunnen beperken tot er- kenning van garages die keu- ringen mogen verrichten en tot controle daarop.

Wasterterp zal zijn wetsont- werp waarschijnlijk intrekken.

De PvdA zal dan een initiatief- voorstel maken dat met steun van de WD dan alsnog moet