Belastingendienst toeslagen blijft grote ergernis

Jan Hamming op bezoek bij de sociaal raadslieden in Zeist (7 september 2015)

Belastingendienst toeslagen blijft grote ergernis

Veel van de 3000 hulpvragen die de sociaal raadslieden in Zeist jaarlijks behandelen gaan over financiële kwesties. Niet helemaal verwonderlijk omdat de schuldenlast aan de onderkant van de samenleving stijgt. Bovendien zijn deze zaken vaak te ingewikkeld voor de sociale wijkteams. ‘Wij zitten niet in die teams maar fungeren als hun backoffice.’

LOSR-voorzitter Jan Hamming bracht een werkbezoek aan bureau sociaal raadslieden Zeist. Allereerst vraagt Jan Hamming zich af hoe sociaal raadslieden te werk gaan in een gemeente als Zeist met zo’n 60.000 inwoners. Coördinator Elly Arts legt uit: ‘Het bureau Sociaal Raadslieden Zeist (SRZ) is een zelfstandige stichting, gevestigd in het oude dorp van Zeist. Ons team bestaat uit drie sociaal raadsvrouwen en één coördinator. Per jaar behandelen we bijna 3000 hulpvragen. We hanteren open spreekuren, dat werkt voor ons het best. En cliënten weten ons te vinden.’

Daarnaast komen er cliënten via andere professionele partners in Zeist en omstreken. SRZ werkt ook voor de regio Heuvelrug en doet de inkomenscheck voor de schuldhulpverlening in de gemeenten De Bilt en Bunnik.

In Zeist zijn sociale wijkteams actief, die bestaan uit vertegenwoordigers van de gemeente, politie, welzijnsorganisatie MeanderOmnium en de drie Zeister woningcorporaties. SRZ fungeert als backoffice voor deze teams. Elly Arts: ‘Wij zijn specialisten op het gebied van inkomen, sociale zekerheid en schulden. We ondersteunen ook de formulerenbrigade en geven trainingen aan vrijwilligers van bijvoorbeeld Humanitas, die deelnemen aan het platform armoedebestrijding in Zeist.’

Sociale wijkteams schieten tekort bij financiële kwesties

Volgen Elly Arts gaat de opkomst van de sociale teams gepaard met veel onduidelijkheden en gebrek aan kennis. ‘De teams hebben onvoldoende expertise in huis voor het adequaat oppakken van complexe kwesties rond met name sociale wetten en regelingen, en financiële zaken. Dat geldt trouwens ook voor vrijwilligers.’

Daarom zou voor de wijkteams en organisaties die met vrijwilligers werken standaard de regel moeten gelden dat alle regelingen die op voorschot worden aangevraagd, via de sociaal raadslieden gecontroleerd worden, stelt Elly Arts. ‘Dan kan SRZ goede inkomenschecks doen en dat kan de cliënt én de gemeente veel geld schelen, vooral bij landelijke regelingen zoals toeslagen en

heffingskortingen.’

Onderzoek naar inkomensval

SRZ heeft zelf onderzoek gedaan naar de inkomensval. Elly Arts: ‘We komen binnenkort met een rapport daarover. Daaruit blijkt vooral hoeveel inkomsten burgers kunnen mislopen als zij de

regelingen niet goed gebruiken. Uit onderzoek blijkt ook dat vooral laagopgeleide alleenstaanden en alleenstaande ouders een inkomen boven de 130% van het minimumloon moeten ontvangen om er enigszins op vooruit te gaan.’

Daarnaast zijn er cliënten die misschien wel beter met hun geld zouden kunnen omgaan, maar dat niet doen. Elly Arts: ‘Het is een kunst om ervoor te zorgen dat mensen met een laag inkomen op de juiste manier gebruik maken van alle regelingen en voorzieningen. Daarnaast is het belangrijk dat ze (weer) leren om eerst hun vaste lasten te betalen en pas daarna andere uitgaven te doen.’

Ook jongeren weten de weg naar SRZ te vinden. ‘We wijzen hen erop dat zij na hun 18

best kostgeld kunnen gaan betalen aan hun alleenstaande moeder met alleen een minimuminkomen. En verder moeten ook zij leren hun geld uit te geven aan wonen en eten, en pas als er geld over is leuke dingen aan te schaffen. We gebruiken de Nibud-instrumenten om hen er op te wijzen wat wonen en eten kost, ook als je inwoont bij de ouders.’

Ondertussen stijgt het aantal verwarde mensen op het spreekuur. ‘Het lukt hen vaak niet om andere hulpverleners te vinden en ze wachten vaak te lang met komen.’

Dat er steeds mee vrijwilligers ingeschakeld woorden is mooi, maar het heeft ook een nadeel, stelt Elly Arts. ‘Soms worden gezinnen te veel gepamperd. Een vrijwilliger helpt vaak één gezin en wil alles goed doen. En vergeet dan soms dat de cliënt zélf ook aan de slag moet met zijn probleem.’

Het zou beter zijn als alle partijen die in contact komen met cliënten, zo snel mogelijk naar hen doorverwijzen zodat de financiële problemen niet nog groter worden. ‘En het scheelt ook als ze de cliënt dan ook meteen de relevante documenten laten meenemen. Dat werkt een stuk sneller.’

Ergernis over Belastingdienst toeslagen

Maar de grootste ergernis van SRZ is de werkwijze van de Belastingdienst toeslagen. Elly Arts: ‘Bijna de helft van alle hulpvragen gaat over de Belastingdienst en problemen met vorderingen en

terugbetalingsregelingen. We zijn zeker 60% van onze tijd kwijt aan belastingzaken. En het lastige is dat we dus problemen aan moeten pakken die vaak worden veroorzaakt door de belastingdienst zelf, maar dat we geen invloed hebben op de manier van werken van de Belastingdienst.’

Het contact met de backoffice van de Belastingdienst is verslechterd. ‘We konden bellen met het Landelijk Incasso Centrum (LIC), maar dit is opeens weer veranderd. Iedereen bij de Belastingdienst erkent de problemen en neemt het “mee”, maar er gebeurt niets.’

SRZ overweegt om zich af te melden als servicepunt Toeslagen als het niet op korte termijn beter gaat. ‘Zelfs aangetekende post komt niet aan! De cliënt krijgt geen bevestiging en we horen pas weken later dat er niets is ontvangen.’

De Belastingdienst hanteert de laatste tijd ook ineens de regel dat er geen betalingsregelingen meer mogelijk zijn voor cliënten die door eigen ernstige nalatigheid in de schulden belanden. De

Belastingdienst gaat dan direct vorderen.

Jan Hamming ziet dat als een groot gevaar voor de sociaal raadslieden zelf, want de gemeente verwacht dat sociaal raadslieden juist de problemen met de Belastingdienst kunnen oplossen. ‘Maar dat gebeurt dus steeds minder. Als LOSR hebben we dat al aangekaart bij een aantal Tweede

Kamerleden én bij de Belastingdienst zelf. Vooralsnog zonder veel resultaat. De ervaringen van de

raadslieden in Zeist zijn een extra prikkel om ons te beraden op passende vervolgstappen.’