Vrijheid en

(1)

Vrijheid en

detnocr·a tie

WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID

NUMMER 974

MR. TOXOPEUS:

Dl VOLKSPARTIJ EN DEMOCRATIE

VRIJDAG 11 OKTOBER 1968

Partijpolitieke beeld is uiterst verward en

onzeker

Mr. E. H. Toxopeus, VVD-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, heeft dinsdag tijdens de algemène politiel{e en financiële· beschouwingen in de Ra·

mer veel aandacht besteed aan de par- tijpolitielre toestand in ons laml. Hij had weliswaar geen behoefte aan langduûge uiteenzettingen over <le · vraag wat et' partijpolitiek mogelijk gaat gebeuren, maar wel aan een aantal opmerkingen omtrent hetgeen er tot nu toe is ge- beur!l. Mr. Toxopeus zei o.m.:

KVP

"Gemakshalve begin ik bij de grootste club, de KVP, waarvan zich een drietal Kamerleden heeft afgesplitst om samen met anderen de PPR te vo·r- men. Wij hebben in februari, in verhou- ding zeer uitvoerig, over deze gebeurte·

nissen gesproken. Sedertdien is de PPR wel zeer druk bezig geweest als brug te willen fungeren tussen die partijen die, naar het oordeel van de PvdA althans, in aanmerldng komen voor een progres·

sieve concentratie, doch zonder enig tastbaar resultaat. Dat stel ik nu maar vast voor hèden, we weten niet wat er nog li:omt.

De KVP heeft daarna geen zichtbare verandering meer ondergaan. Getuigend van een iets te veel aan pragmatisme vond ik de uitsprak van de heer Jur- gens, voorzitter van de PPR, omtrent zekere onenigheden in de PvdA, die haar groep Nieuw Links nog altijd niet kwijt is. Hij zei, dat de onenigheid bewees dat de PvdA leefde, de KVP vond hij zo dood als het kerl;:hof. N.B.: nadat hij met zijn club de KVP had verlaten en daardoor de explosieve ruzies in de KVP waren beëindigd.

PvdA

Nieuw Links, zo Iijld het mij, speelt het spel heel anders dan de KVP-radi- calen die uittraden. Anders en - ver·

moedelijk - ook handiger. Nieuw Links heeft zich binnen de PvdA een eigen positie verworven, mag de eigen activi·

teiten voortzetten biimen het partijkader en kan, dus doende, blijven pogen de partij naar Nieuw Links te bewegen.

, De heer Van der Louw heeft op de laatse partijraad het Hoofdbestuur de reddende hand geboden onder, het mot·

to dat hij de ontploffing niet wenste.

Zijn besluit om aldus te handelen lijkt niet uitsluite'nd ingegeven door sympa·

thie voor dat Hoofdbestuur.

Dat lijkt teminder waarschijnlijk voor wie Irennis heeft genomen van de uitla- tingen van de heer Van den Doel, die toch wel aan Nieuw Links verwant mag worden genoemd.

De hèer Van den Doel deelt allereerst in het publiek mee dat hij verwacht dat de heer Tans zal heengaan als partij·

voorzitter. Vervolgens geeft hij zijn me·

ning over een aantal socialistische voor- mannen, zegt dat zijn fractievoorzitter niet weg kan omdat de partij toch zei dat dat een man was om mee te werken en levert dan een s·oort kritiek op de

Mr. E. H. Toxopeu.s

heer Vondeling als minister van finan·

ciën die hem van zijn politieke te·

genstanders nimmers is geworden. Il;:

l;:an voor dat optreden geen eerbied op- brengen.

Er woedt duidelijl;: een hevige strijd binnen de PvdA. Men hoeft er het laatste nummer van Vrij Nederland maar voor te lezen om de schoten tè horen. Er is "de partij", er is Nieuw Links, en er is ool;: nieuw rechts.

Te zeggen dat de politieke lijn van de PvdA niet duidelijl;: is, is de meest zachtzinnige wijze van kenschetsen. Het gaat immers heel duidelijk, dat wel, via de personen om de politleke liJn.

De zaal{ wordt nog wat ingewilrkelder door de uitspraak van de heer Vonde- ling, dat hij de kans dat de PvdA met de KVP van Schmelzer zal sam.enrege- ren, nul acht.

Dat is een belangrijke politieke uitspraalr, die ik van de heer Den Uyl nog niet had gehoord. Het is interessant te weten, of de heer Vondeling het gevoelen van de fractie heeft verto!l{t.

Natuurlijk is de toevoeging "van -Schmelzer" een waarde-oordeel. Blijtt de vraag: met de KVP van wie dan wel? En de vraag dus of de heer Vonde- ling sprak namens de PvdA van Den Uyl of vàn wie dan wel?

Scheuring

De slotsom uit het beeld is niet • op- wekkend. Het is nog maar kort geleden, dat bijna alle bestaande partijen, niet alleen nieuwkomers, de verbetering van ons partijpolitieke bestel wensten en zagen liggen in grotere eenheden. Nu is er wel sprake van concentraties, maar alleen "sprake". D-e grotere een·

heden komen er niet, integendeel, de bestaande partijen worden bedreigd door scheuring of afsplitsing.

Wie het gebeuren in de PvdA ziet kan toch niet anders verwachten dan dat het ook daar· tot een afsplitsing moet ko·

men. Geen partij Imn dit volhouden èn een politieke partij zijn in plaats yan een permanente teacll-in.

In plaats van minder schismatielr, minder geneigd om in alles de eigen zin door te zetten, minder bereid om op basis van de gemeenschappelijl;:e poli·

tieke basis de democratisch tot stand gelwmen besluiten te aanvaarden zodat men, met alle normale_ verschillen van inzicht toch de gemeenschappelijke zaak blijft steunen, zien· wij de neiging van minderheden om de baas te spelen of heen te gaan.

Dat verschijüsel stemt mij somber ten aanzien van de politiek in dit land.

De PPR is ijverig · doende een brug- functie te vervullen, zo zegt zij. Die van een voetbrug dan, want er wordt over gelopen. Met elke partij die zij maar even daartoe waàrdig acht, wil zij in een·

concentratie: met de PvdA, met D'66, met de PSP, met de ARP.

Ook hier echter verdeeldheid, zoals blijkt uit de enquête onder de leden, zij het dat de overgrote meerderheid samen wil met PvdA en D'66. Maar wèl een aparte club.

D'66

Ook D'6Ïl is nog niet uit de verf gelï:O·

men, althans het laatste congres dier partij heeft bij menigeen dat gevoelen gewekt. "Quo vadis, D'66?", is een alom levende vraag.

D'66 heeft een concentratie met de PvdA afgewezen. Dat is gemotiveerd met de stelling, dat D'66 dan zou op·

gaan in een bestaande grote partij, een die behoort tot het establishment, dus een die het juist wil zien ontploffen.

Een argument dat wel begrijpelijk lijkt, maar toch weinig hoop op de toekomst lijkt te bieden. Het lijkt erop dat D'66 wil wachten tot er zóveel splinters -zijn ontstaan dat men daaruit weer een grote eenheid kan bouwen. Als dat zo is, dan relwnt D'66 erop dat de Neder- landse politiek echt per aspera ad astra, of door de chaos naar de kosnl0:3 zal gaan. Of dat nu een aangenaam en hoopgevend vooruitzicht is. betwijfel ik.

Moeilijker acht ik het, dat wij nog steeds, niet weten waar D'66 politiek staat. Weliswaar is er aan de gekozen premier wat gedokterd omdat deze figuur toch wel (overigens van vele zij- den voorspelde) bezwaren bleek mee te brengen en heeft een studiegroep nu bedacht dat bij een ernstig conflict tus·

sen hem en de Kamer een zgn. sample van 150 burgers zou beslissen, maar 1k g·cloof dat die oplossing, die zich verder

verwijdert van de democratie dan een boel andere bedenksels,' de kiezers niet tot liefde voor de gekozen premier zal

brengen.

Het paradepaard van D'66 lijkt dus wat kreupel geworden. Iets duidelijks daarvoor in de plaat.ê_ heb ik niet àange·

troffen.

ARP

Dat de ARP de PPR heeft geschre.

ven, heeft mij even verwonderd. Een dergelijk gebaar leek bij de besprekin·

gen in de groep van 18 slecht te passen.

Het is verleidelijk in dit verband van verlovingen en verbroken huwelijken te spreken, maar ik zal ·daaraan weerstand bieden. Ik zie echter niet goed hoe èn de ARP èn de PPR dus èn de heer Biesheuvel èn de heer' Aarden beiden vrienden van de heer Schm~Izcr kunnen zijn. Ook de heer Schinelzer is toch niet van beton, hè?

Al deze feiten en feitjes maken het partij-politiei;:e beeld van thans uiterst verward en onzeker. Zolang àl die flir- tations èn blauwtjes aan de lucht blij· - ven, zal de kiezer niet weten wàt die partijen wilien. De conclusie die ik tre!t is dat anno 1968 de partijpolitieke situa.·

tie nog minder duidelijk is dan am1o 1966.

Wat zich aftekent is een nauwer sa- mengaan van KVP, ARP en CHU. Ik signaleerde reeds dat de brief van de

ARP aan de PPR in dit kader wat moei·

lijk aandoet. Ik signaleer voorts dat de verbintenis nog niet zo ver is voort·

geschreden, dat ooit de benoeming van burgemeesters daar onder valt: Neder·

landse gedachten heeft de minister van binnenlandse zaken voor de benoeming van een CHU·burgemeester in Veenen- daal gekapitteld.

Kies'Wct

Mijn opvatting omtrent dat samen- gaan wil ik thans niet herhalen. Wel wil ik· naar aanleiding van sommige opmerkingen ·omtrent ons kiesstelsel heel dui- delijlt stellen, dat wij op het standpm1t staan dat de evenredige vertegenwoor- diging dient te worden gehandhaafd,

De redenen voor dit standpunt zijn voortreffèlijk uiteengezet in het rapport Kiezer-gekozene, uitgebracht aan de partij door een commissie onder voor·

zitterschap van mijn vriend Geertsema.

(Vervolg op ]mg. 11)

• Pag. 3: Referendum in .Griekenland

• Pag. 7: Foto's van 11Lunteren"

• Pag. 9: Kieswet-rapport (V)

(2)

2 - vrijdag 11 oktober 1968 VRIJHEID EN DEMOCRATIE

UIT DE PARTIJ

• ALKMAAR

De 'afdeling Alkmaar koos tot voorzitter mr. L. K. F. Schultemaker als opvol- ger van de heer G. G. van Manen die aftrad wegens zijn benoeming tot raadslid in de vacature-ir. W. G. Boltje.

Als nieuw bestuurslid werd gekozen de heer J. J. J. Koop.

• WIERINGERMEER

Op initiatief van de VVD-raadsfractie hebben b. en w. van Wieringermeer besloten de openbare LTS te Wieringer- werf open te stellen voor creatieve vrije tijdsbesteding. De opgaven voor deelne- ming overtroffen de verwachting.

• KAMERCENTRALE DEN HELDER

De kamercentrale Den Helder heeft de najaarsvergadering vastgesteld op zaterdag 9 november in Alkmaar. Het wordt een belangrijke vergadering omdat een nieuwe voorzitter moet worden gekozen. De heer H. W. Helsmuller heeft zich namelijk niet herkiesbaar gesteld, omdat hij meent dat zijn fUnc- tie door een jongere kracht dient te worden overgenomen. Na het huishoudelijke gedeelte zal het Kamer- lid H. J. L. Vonhoff een korte rede uitspreken.

• KAMERCENTRALE GELDERLAND

Vrijdag 18 oktober organiseert de Ka- mercentrale Gelderland een werkbezoek aan Tiel en omgeving. Aan het bezoek zullen deelnemen de heren mr. J. G.

Rietkerk, H. Wiegel en ir. D. S. Tuyn·

man, leden van de Tweede Kamerfrac- tie, en voorts de voorzitter van de VVD-fractie in de provinciale staten van Gelderland, mr. H. P. Jager en enige andere statenleden.

Gesproken zal worden met het college van b. en w. van Tiel en met enkele burgemeesters van gemeenten uit de re·

gio. Verder staan gesprekken op het programma met vertegenwoordigers van de landbouw, de industrie, de mid·

denstand en de werknemers. 's Avonds organiseert de afdeling Tiel van de VVD een openbare vergadering, onder het motto "Waarom nu VVD?" De eerder genoemde drie Tweede Kamerleden zullen ter vergadering een korte inlei- ding houden, waarna discussie mogelijk is. Deze vergadering wordt gehouden in het gebouw van het Ned. Katholieke Vakverbond, Hoveniersweg 25, Tiel en begint om 20.00 uur.

• NIJMEGEN

Op pagina 2 van ons blad van 27 september vindt men de huidige sa- menstelling van de VVD-fractie in de gemeenteraad van Nijmegen vermeld.

De naam van de voorzitter dezer fractie werd echter helaas foutief gespeld. De fractie bestaat uit de heren A. Kruyt (voorzitter) en mr. A. R. E. M. F. Roe-

lafs. -

• DELFT

De afdeling Delft heeft tijdens een vorige week gehouden buitengewone algemene ledenvergadering enkele nieuwe bestuursleden gekozen en het rapport Kiezer-Gekozene van de VVD bespro- ken.

Het bestuur van de afdeling bestaat thans uit: E. M. Storm, voorzitter; .A. A.

Steenkist, secretaris; B. van Rensse,n,

.Vrijheid en ~X]

J2çm.ocra~!~!::Rd

:W .. ^kblatl ^ftllde Volkspartij Yoor Vrijheld a Democratie.

:j,dra YMD cle administratie (mwel voor abonnementen ah :toor advertenties) a Witte do Withstraat 78 te Rotterdam :(postbU8 824 te Rotterdam).

feL 010·11 10 00, abonnementen toestel 219, advertentie!~

toestel 124. Postglroz 245108

t.n.v. Administratie Vrijheld en

· Democratie te Rotterdam.

lloofaredaèteur1

tlt. 0. la Chapelle jr.

i

C^drea^'tAl\^4•reelactlel lauwe Herengramt 89 8

Amaterdam-C.

_.,.;.

penningmeester; mevr. G. de Vries-Pielkenrood; H. Renaud; A. de Vries; W. H. Wisman; A. Zwols.

Naar aanleiding- van het rapport Kie- zer-Gekozene van de . commissie-Geertserna heeft de afdeling Delft besloten een aantal wijziging-svoorstel len en èen amendement in te dienen op de ontwerpresoluties van het rapport.

Deze wijzigingsvoorstellen hebben o.a.

betrekking op de invloed van voor- keurstemmen, stembusakkoorden, de positie van de burgemeester en de kiesgerechtig-de leeftijd. De afdeling zal bijvoorbeeld aan de algemene vergade~

ring van de VVD voorstellen zich uit te spreken voor eert verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd tot 18 jaar voor het actieve kiesreéht en voor een zoda- nige wijziging van de Kieswet, dat de zetelbezetting bij verkiezingen voor ver-

Delft is geweest, en aan de tegelijk met hem afgetreden bestuursleden mevr. T.

Nam1inga-Leistikow en de heer A. J.

van Gerrevink werd dank gebracht voor hun aandeel in de activiteiten van de afdeling.

• NOORD-GRONINGEN

. tegenwoordigende lichamen plaats heeft geheel naar de volgorde van het aantal op een kandidaat uitgebrachte voor·

keurstemmen.

De tien in Noord-Groning-en ge- vestigde afdelingen hebben in samen- wel'king met de provinciale propagan- dist H. B. van Bruggen de Liberale Sociëteit Noord-Groningen opgericht.

Het ligt in de bedoeling drie à vier bijeenkomsten per seizoen te organise~

ren in De. Ereedenburg bij Warffum. Dé eerste is maandag 21 oktober; dan zal gedeputeerde G. R. Meijer uit Klooster- buren spreken over "De provincie Gro- ningen in beweging". Ook niet-leden zijn welkom. Het bestuur van deze so- ciëteit bestaat uit voorzitter C. A. Krui- zengá uit Baflo, secretaris E. Jager uit Bedum en penningmeesteresse me·

vrouw Eling'S-Doornbos Uit Uithuizen.

Aan drs. J. T. Spijker, die gedurende vele jaren voorzitter van de afdeling

Spreekbeurten

12 okt.

14 okt.

16 okt.

18 okt.

21 okt.

24 okt.

25 okt.

28 okt.

1 nov.

4 nov.

8 nov.

11 nov.

Periode 11 oktober tot en met 11 november

Oostei'beek (Conf. Vrouwen. in de VVD) Hengelo (Lib. Boterham)

Gooise Kadercursus (Debat)

Purmerend (Ond.: Kiezer-Gekozene) Tiel e.o.

Oss

Amsterdam (Arjos; 20.00 uur, Krasna- polsky)

Hai·degarijp

Mr. E. H. Toxopeus Mr. A. Geurtsen

H. Wiegel, mej. mr. A. Goud- sinit (D'66), mevr. A. M. C.

V. Groensmit-v. d. Kallen (KVP) en H. C. Faas (PPR) Mr .. W. J. Geertsema Mr. J. G. Rietkerk, ir. D. S.

Tuijnman en H. Wiegel Mr. H. E. Koning en mr. J.

F. G. Schlingemann

Drs. Th. H. Joekes, debat met drs. B. Goudzwaard Mevr. mr. E. Veder-Smit Rotterdam (Vrouwengroep) (Ond.: De Drs. L. van Leeuwen metro naar het oosten)

Heerlen (Mijnstreek) (Ond.: BTW) Mr. F. Portheïne Alkmaar (JOVD; debat met PvdA over de G. Koudijs·

Nato)

Groningen (20.15 uur, Mensa Grote Markt;

JOVD)

Laren/Blaricum

Amersfoort (Ond.: Kiezer-Gekozene) Schagen (20.00 uur, Hotel Igesz; forum over de kop van Noord-Holland)

Zoetermeer. (20.00 uur, 't Trefpunt; Ond.:

De problematiek der gemeenten)

Groningen (Lib. Soc.) (Ond.: Het politieke beeld na de Miljoenennota)

H.I. Ambacht (Debat VVD-PvdA) Deventer (20.00 uur, Hotel de Keizer) Roosendaal (20.15 uur, Hotel Goderie;

Ond. : Buitenlandse politiek)

Marurn (19.30 uur, Café De Kruisweg;

Ond.: Hoe snel veroudert het nieuwe?) Assen (Lib. Club)

Utrecht (20.00 uur, Jaal'•beurs Rest.) Waalwijk

Kampen (20.00 uur, Stadsherberg) Dieverbrug (Afd. ~eppe! e.o.)

Drs. Th. H. Joekes in debat met drs. M. Dijkstra (D'66) H. Wiegel ·

Mr. W. J. Geertsema Mr. F. Portheine, mr. F. C.

Vorstman, G. E. Ris, mevr.

H. T. P. Porthe-Beurs en mr. W. H. Dollekamp H. Wiegel

Mr. J. de Wilde Mr. W. J. Geertsema Mr. E. H. Toxopeus Mr. H. van Riel H. J. L. Vonhoff Drs. Th. H. Joekes

Mr. J. F. G. Schlingemann Mr. H. E. Konuig

H. Wiegel Ir. H. J. Louwes

Radio-uibending van de VVD op donderdag 24 oktober, van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum 11 (298 m).

KopiJ yoor deze rubriek zen- den aan: mevr. mr. E. de Boock-Bedding, Stadhouden- plantsoen I!U, Den Haac.

Partijraad

Met het aftreden van mej. Joh. H.

Springer als secretaresse van onze Or- ganisatie "Vrouwen in de VVD"

ontstond een vacature in de Partijraad.

Doordat mevr. mr. M. N. W. Dettmei- jer-Labberton op 2 oktober j.l. is be- noemd tot lid van de Tweede Kamer, in welke functie zij zitting heeft in de Par- tijraad, ontstond een tweede vacature.

- In de vergadering van het Bestuur van de Organisatie "Vrouwen in de VVD" van 23 september j.l. werden in beide vacatures de volgende bestuursleden gekózen: Mevrouw J. P. Hansen- v.d. Linden te Emmen en mevr. mr. E.

de Roock-Bedding te 's~Gravenhage.

·Kennemerland-Zuid

Evenals vorig jaar .organiseren de · Nederlandse Vel'eniging van Huisvrou- wen Afd. Hlaarlem en omstereken en de Nederlandse Vereniging van Vrou- wenbelangen Afd. Haarlem een cursus Politieke Scholing.

Bijeenkomsten op de volgende midda- gen aanvang om 2 uur: 21 oktober - 25 november 1968 - 20 januari en 24 februari 1969; te houden in de raads-

~aal van het Stadhuis te Haarlem.

Op de eerste bijeenkomst zal behan- deld worden: Ontwikkelingshulp.

Nadere inlichtingen tel. 82347 - 023.

Krimpenerwaard

Deze organiseert op dinsdagavond 15 oktober a.s. in "De Schakel" te Berg- ambacht een bijeenkomst.

Spreker: Mr. c. W. E. Abbenhtils, kinderrechter te Rotterdam.

Onderwerp: Jeugdcriminaliteit; vor- men, oorzaken, preventie.

Na afloop gelegenheid tot het stellen van vragen.

,Introductie gaarne toegestaan.

De zaal is geopend vanaf 7.30 uur;

tot 8.45 uur is er gelegenheid een kopje koffie te drinken, aangeboden door de Regionale Vrouwen~roep VVD.

Welkomstbrief

Het maakt een prettige indruk, In- dien nieuwe vrouwelijke leden bij hun roetredJelll tot de VVD een welkoonst- briled: onrt:vangen van de secretaresse van de Vrouwmgu:'Oep, Olf i:ndien die ter P'lrulltse niet bestaat, 'V'an de OOII1taot- perSIOOn.

Men Wielet als meurw lid meestal weinig van Ol!lllle Orgamisatie af en bet' is prettig :iJn biet begin wat wegwijs ge- maakt t<e WOII'den.

Eell1 model voor een dergelij[k,e brief k1l1Illt U MJil!VT'aig'en aan het boven aan:

de:?Je rubriek verme,ld adres.

Zwijndrecht

De VVD-vrouwen iuJ. Zwijndrecht houden op vrijdag>avond 11 oktoher a.s. aaJil.- Vllilllg 8 uur een bijeenikomst in Hoteil Swtindreclb.t.

Mej. Mr. A. Kaprpeijne van de Oowe:I- lo z;&l. spl'eiken over: "Het werlk aclh.ter de scllel1Irlel!l 'V'an de Tweede K!arner".

De VVD-'V'l'Ouwen van RiidJderkerk, Hendritk-Ido Arrnbaclht en Papendreclb.t zijn ook van harte welkom.

Gl

FRIESCH-GRONINGSCHE HYPOTHEEKBANK N.V.

Amsterdam - Arnhem • Eindhoven - Enschede ~ ·s-Gravenhage • Groningen • Rotterdam.

Spaarpandbrief 1968-75

groeit van f 500,· .naar f 800,·

een folder met nadere inlichtingen ligt voor U gereed.

,~ '

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 11 oktober 1968 - 3

Wij spraken met ons nLeuwe Kamerlid mevrouw Dettmeijer:

Statenwerk goede leerschool.

,)k ben mij ervan bewust, dat het geen gemakkel?jke taak is, mevrouw Van Someren op te volgen als Ka- merlid".

llfevrouw Dettmeijer (officieel:

1nr. M. N. W. Dettme?jer-Labbm·ton) zegt dat in alle bescheidenheid, wan- neer w?j enkele dagen na haar be- ediging als lid van de Tweede Kame·r een gesprek met haar mogen hebben in haar gastvrije hoekhuis Van Mojalenlaan-Ruychrocklaan, gelegen temidden van het Haagse groen van het Benoordenhout.

Zij getuigt nog eens van haar grote waardering en bewondering voor het werk van haar voor- gangster en op beide punten - ZD-

wel voor wat betreft die waardering als ten aanzien van de zwaarte van de taak om opvolgster van een zo populair geworden figuur te z·ijn - k1mnen w?j het volledig met ham·

eens z?jn.

Maar wie, als wij, mevrouw Dett- me?jer langer kent, wie iets weet van het tot nu ·toe door haar verrichte werk en in dit persoonl?jke gesprek nog eens bevestigd vindt hoe ge- makkel?jk deze charmante huis- vrmw;-juriste haar mening formu- leert, moet wel tot de conclusie komen dat de partij kan worden ge-

lukgewen~t dat juist zij het is, die mevrouw Van Somerens plaats thans inneemt.

Norma Labberton werd i:n 1914 als dochter van de bekende Haagse notaris Labberton geboren. Na de lagere school doorliep zij het stedelijlt gymnasium aan de Laan van Meerdervoort (gymnasium Haganum). Zij studeerde rech- ten in Leiden en Amsterdam en promo- veerde pas later, toen zij reeds gehuwd was, eveneens in de hoofdstad.

De grondslag voor haar politieke belangstelling was al tijdens haar gym- nasiumtijd gelegd. Die belangstelling vond bovendien een dankbare klankbo- dem bij haar politiek niet minder

"geëngageerde" (zoals men dat tegen- woordig uitdrukt) echtgenoot, onze oud-collega van de parlementaire pers D. W. Dettmeijer, lid van de Haagse gemeenteraad, die vele jaren ook wethouder is geweest en eveneens een aantal jaren (honorair) algemeen secreta-

ris van de VVD. .

In 1958 werd mevrouw Dettmeijer, die reeds onmiddellijk bij de oprichting van

Mevrouw mr. M.N. W. Dettmeijer-Labberton

de Partij van de Vrijheid lid van deze voorloopster van de VVD was geworden, lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Een functie, die zi:f ook thans nog vervult.

Dat Statenwerk is, zo beaamt het nieuwe Kamerlid, een goede leerschool

geweest voor het thans aanvaarde Ka- merlidmaatschap. Ik heb, zo verfeit zij, in de loop der jaren in de Staten van vrijwel alles gedaan of waargenomen:

monumentenzorg, recreatie, culturele zaken, maar ook wel verkeer, en nu en dan zelfs waterschapsaangelegenheden.

Zoals men onlangs in ons weekblad heeft kunnen lezen, is zij kort geleden mevrouw mr. E. A. J. Scheltema-Conra"

di opgevolgd als presidente van de Vrou- wen in de VVD. In verband met deze benoeming zal mevrouw Dettmeijer het voorzitterschap van de plaatselijke Haagse Vrouwengroep van de partij neerleggen.

BB

Mevrouw Dettmeijer, die zich zo volledig mogelijk aan haar Kamerlid- maatschap hoopt te wijden, zal trouwens ook op die grond een aantal andere functies neerleggen. Dat geldt bijvoorbeeld voor haar lidmaatschap van het algemeen bestuur van de Stichting Opbouwwerk Zuid-Holland en voor haar lidmaatschap van de Natio~ale Raad Maatschappelijk Welzijn.

In overleg met haar medeleden van de Kamerfractie is besloten, dat mevrouw Dettmeijer zich in de Tweede Kamer in het bijzonder .zal belasten met de zaken betreffende het lager- en kleu- teronderwijs (het z.g. basisonderwijs van de Mammoetwet,) betreffende het maatschappelijk werk en be-treffende de civiele verdediging en de bescherming bevolking.

Ook met betrekking tot dit laatste heeft ons nieuwe Kamerlid praktische ervaring; ,zij is al acht jaren voorzitster van de Provinciale Federatie Vrouwe·

lijke Vrijwillige Hulpverlening en een van de dingen, die deze federatie een jaar of vijf heeft verricht, is het voorlichting geven omtrent bescher·

mingsmaatregelen voor de burgerbevol·

-- king onder oorlogsomstandigheden.

Maatregelen die volkomen ten onrechte nogal eens door bepaalde personen Qf

groepen worden afgewezen, maar die een bittere noodzakelijkheid zijn. Het- geen zelfs door principiële "ontwape·

naars" zou moeten woreren erkena:.

Tot slot nog een persoonlijke noot: het echtpaar Dettmeijer heeft vier kinde- ren; een getrouwde dochter, twee stude- rende zoöns (één in Rotterdam en één in Genève) en de jongste dochter (17) is op dit ogenblik nog op de gymnasl·.

urn-afdeling van het bekende "VCL", het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum te Den Haag.

Stellig mede namens al onze lezers, wensen wij mevrouw Dettmeijer veel voldoening en succes bij haar arbeid in de Kamer.

A. W. ABSPOEL

Referendum in Griekenland observaties en commentaar

Zondag 29 september is in 8725 stemlokalen overal in Griekenland gestemd over het ontwerp-grondwet. Al maanden van tevoren publiceerden de Griekse kranten elke dag een artikel van de oude grondwet van 1952 -met daarnaast het nieuw voorgestelde artikel. Aldus kon belangstelling gewekt worden.

· Eronder was ruimte om opmerldngen te noteren. Dan kon het geheel worden uitgeknipt, dichtgevouwen en gepost worden. Of men zijn naam en adres eronder zette, maakte geen verschil.

Het ministerie van voorlichting had bureaus ingericht waar alles - bij ei- kaar zijn het 5 miljoen inzendingen geworden - werd verzameld, gesorteerd en geanalyseerd. Daarover kwam dan

·\veer bericht in de kranten. In hoeverre met de ingezonden opmerkingen relte·

niug is gehouden bij de totstandkoming van de uiteindelijke tekst van het ontwerp grondwet is moeilijk na te gaan:

dat er enig profijt van is getrokken, lijkt niet op voorhand uitgesloten.

De stemming op zondag 29 september - ampel verslagen in de Nederlandse pers - verliep organisatorisch volgens de regels van fair play.

Men stemde i:n de plaats waar men als kiezer iJlgeschreven stond. Voor velen betekende dit een verre reis - naar de Peloponnesus, naar Thessalië, naar eUanden waarheen eenmaal pet• week

een boot gaat. Hotels en restaurants werkten die dag dan ook op halve

!tracht.

De arbeiders in het buitenland konden voor het merendeel er niet voor over komen. Ambtenaren van de buitenlandse dienst stemden bij hun consulaten.

De ambtenaren in Griekenland zelf, evenals de functionarissen van de openbare diensten als gas, water, elektrici- teit en het leger en de politie stemden in hun standplaats om het openbare leven niet geheel te ontwrichten.

De stemlokalen waren i:n scholen ingericht. Kiezers die soms uren moesten wachten kregen volgnummers, door dienstdoende agenten uitgereikt.

Vraag: Waarom gewapende agenten en militairen buiten bij de stembu- reaus?

Antwoord: Dat is altijd zo geweest;

om de orde te bewaren.

Vraag: Waarom stemmen mannen en vrouwen afzonderlijk?

Antwoord: Dat is de gewoonte. Op school en in de kerk zitten zij ook apart.

Binneng~komen legitimeert men zich voor de commissie die door een jurist wordt voorgezeten. Na vergelijking met de kfezerslijst ontvangt men twee briefjes: één van het stàpeltje nai (ja) en de ander van de stapel ochi (neen) en een, ondoorzichtige, envelop.

Vraag: Waarom wordt aan sommigen een blauwe ehvelop uitgereikt?

Antwoord: Dat zijn ambtenaren, sol- daten enz. die op hun standplaats stemmen en hiel' niet ingeschreven staan.

Mevrouw J.

F. Schouwe- naar - Frans- sen heeft op zondag 29 september als waarneemster het referendum in Grie- kenland bijg('-

woond. Zij stuurde ons na afloop bijgaande impressies.

Zij worden hier apart ingeschreven;

vroeger ging dat óók zo.

Men verd\vijnt met envelop en twee briefjes naar de h<>eken van het stemlo- kaal waar men achter een ondoordring- baar zwart gordijn één van de briefjes in de envelop doet; deze stopt men vervolgens dichtgeplakt in de stembus.

Met het andere briefje mag men doen wat men wil - meenemen of weggooi- en.

Onder de weggegooide stembriefjes zijn er ook en!rele met nat (laJ er op.

De ultlrqmst in ronde getallen:

6% miljoen illgescllreven lüezcrs.

5 ·miljoen uitgebràchte stemmen (waarvan % procent ongeldig).

1% miljoen niet opgekomen.

Vraag: is er opkomstplicht':'

Antwoord: Ja, altijd geweest. Aan de geldboete bij niet-opkomen werd niet de

hand gehouden. Ditmaal was ook ge·

dreigd met gevangenisstraf tot één jaar.

Vraag: Hoe Jwmt men tot 1% miljoen niet-opkomers.

Antwoord: Arbeiders in het buitenland, overleden, ziek of de plaats van bestemming niet tijdig bereikt; of weg- gebleven.

Commentaar: Gesteld dat dè helft van de 1% miljoen niet-stemmers tot de eerste categorieën behoort, dan zijn er 1.500.000 gedeeld door 2 is 750.000 bur·

gers .die het aangedurfd hebben niet op te komen, hoewel naam en adres be- kend zijn en er stràf op Iran volgen.

Van een "politie-staat" kan men dan niet spreken.

Vraag: Waar waren de meeste weg- blijvers?

Antwoord: In Athene, Piraeus en Sa!~

niki, d.w.z. in de plaatsen die van oudsher "intelligentsia", respectievelijk

"rood" zijn.

Van de 5 miljoen kiezers heeft 92,2 pct. vóór de constitutie gestemet

Commentaar: Niet alleen de constitu·

tie maar ook de regering heeft hiermee

· een votum gekregen, waarop voortge·

bouwd kan worden in die zin dat allengs kan worden overgegaan tot:

1e opheffing van de staat van beleg;

2e: toepassing van de artilwlen van de grondwet die grosso modo betl'ek- lcing hebben op de vrijheid van perso·

nen en partijen waardoor, naar velen hopen en ooit verwachten, de weg ge()o pend wordt naar een democratisch wero kende constitutionele monarclüe.

"""ll

< : : .

(4)

...

4 - vrijdag 11 oktober 1968

Wachten·. op de ringweg

INDIEN {Ie conclusie van de. Amster- . damse Kamer van Koophandel juist is dat bijv. de voltooiing van de ringweg om Amsterdam pas ver in de jaren ::.980 kan worden verwacht, zijn burgemeester en wethouders van Amsterdam dan voorne!llens bij de rijksoverheicl aan te dringen op versnelling van het inlopen van de achterstand in de wegen- aanleg rondom de hoofdstad? Een vraag van dergelijke strekking is, merkwaardig genoeg, de afgelopen we- ken door geen. An1sterdamse gemeente- raadslid gesteld. Niet om.dat de raadsle- den niet wakl,ci· waren. Een incidentje bij de voetbalwedstrijd Ajax - Neuren- berg, waarbij een agent boudegeleider liever op de grasmat viel dan zijn hond los te laten en daardoor de controle - erover te verliezen, heeft zelfs twee ij-

verige bewakers van de goede gang van zaken in de stad geïnspireerd tot het stellen· van vragen. En wie kan dan in de opwinding daarover nog aandacht schenken aan wat de Kamer van Koop- handel zegt over de rijksbegroting 1969?

Toch was wat de voorzitter van de Kamer, de heer W. Rehbock, zei over de· schrikbarende achterstand in de we- genaanleg om Amsterdam niet zonder belang. Voor werken in de omgeving van Amsterdam is op de begroting van het rijl'swegenfonds voor volgend jaar ongeveer zeventig miljoen gulden .. voor-

gesteld. Dat zou een redelijk bedrag zijn als met "de omgeving van Amster·

dam" niet een gebied bleek te worden bedoeld dat bijna heel Noord-Holland omvat. Maar de voor Amsterdam uiter- mate belangrijke ringweg is in het geheel slechts voor een heel klein stükje opgenomen. Een vreemd verschil met bijv. de begroting van het rijkswegen-.

fonds voor "de 01i1geving van Rotter- dam". Die omgeving staat voor 92 miljoen genoteerd, doch h~t leeuwedeel daarvan is voor de "ruit" . om het Rot- terdamse agglomeraat. Dat is ook juist, deze verkeersring is voor ~otterdam .

· van ten minste even vitaal belang als de ringweg dat om Amsterdam is:

Maar Amsterdam zal nog geruime tijd geduld moeten oefenen. De autoringweg · om Amsterdam zal nog wel zo'n twintig jaar vergen voordat hij helemaal vol- tooid is. Zelfs het stuk aan de zuidkant van het IJ is nog zeker tien jaar verwij- derd. Het stuk van de Coentunnel door Amsterdam en Amstelveen tot aan de aansluiting· op de lijksweg naar Utrecht zou in 1975 kunnen zijn doorgetrokken;

Dat althans is de prognose. Over de rest wordt . zelfs ge~n verwachting uit- gesproken, vandaar dat de heer Reh- bock in de reactie van de Kamer van Koophandel op · de rijksbegroting op·

merkte dat er geen twijfel over l'an b.estaan dat de yoltooiing van de hele

Regionale omroep

TWEE Ol).denverpen vragen deze week onze aandàcht: de regionale radio en televisie en ... ·de lezers vergeven het ons, maar wij kunnen er wéér niet on~

deruit... het openbaar lichaam Rijn- . mond. Beginnen we niet de regionale radio en televisie, tot de instelling waarvan de Rotterdamse gemeenteraad in beginsel heeft besloten door het college te verzoeken bij minister Klompé een zendgemachtiging aan te vragen. Dit principebesluit behelsde tevens d<tt 'd.e gemeente een subsidie van ten hoogste een· miljoen zal geven aan de stichting die volgens de plannen in het leven zàl worden geroepen voor de exploitatie.

Een ruwe calculatie heeft uitgemaakt dat een regionale omroep op een jaarlijks exploitatiet~kort ván drie miljoen moeten rekenen. Ter gedeeltelijke C::ek- king van dit tekort hopen· burgemeester en wethouders een rijksbijdrage te ver- krijgen waarvan op dit ogenblik de hoogte echter niet bij benadering ;alt aan te duiden. Inkomsten uit reclameboodschappen moeten het tekort verder doen verminder~n. Met het subsidie van de gemeente moet de zaak clan rond zijn, zo meent het college te mogen verwachten. Waaraan moet worden toegevoegd dat het tot dit verwachting in belangrijke mate is geïnspireerd door een rapport van de speciaal voor dit doel sa- mengestelde studiecommissie.

Gesteld l{an worden dat de Rotter-

damse activiteiten op ~1it gebied voor een niet gering deel te qanken zijn aan een initiatief van het liberale raadslid drs. L. van Leeuwen. Anderhalf jaar geleden toch heeft hij in een nota aa!l het college en de raad aandacht voor de

waard,e en de mogelijkheden van een regionale ·omroep gevraagd. De studiecommissie, waarin hij zelf zitting heeft gekregen, is op zijn advies tot stand gekomen. In minder dan een. jaar heeft de commissie ·rapport uitgebracht. Zij heeft er dus geèn gras over laten groei- en.

De gemeenteraad is de plannen over het .algemeen met veel sympathie tege- moetgetreden. Nochtans hebben negen leden gemeend hün stem aan het voorstel te moeten onthouden, te weten drie S()cialisten, vier pacifistisch -socia- listen, één communist en één staatkun- dig-gereformeerde. De laatste erkende als ieder ander de mogelijkheid van ep,n lokale omroep om de afstand tussen bestuur en burgerij te verminderen, maar hij was aan de andere kant be- ducht dat. de programma's niet op de .Bijbel zullen zijn afgestemd, Een vrees die - zo veronderstellen wij - niet ongemotiveerd zal blijken te zijn.

Van principiële aard, hoewel natuurlijk anderssoortig, waren ook wel de on- overkomeiijke bezwarén van de andere tegenstemmers. Die bezwaren betroffen nu eens de urgentie van: het omroep-

Metamorfose Scheveningen

IN de brochure, die het gemeente- bestuur heeft laten maken over de toekomstige bebouwing van Schevenin- gen wordt gesproken van een totale me tamorfose. Dat is niet helemaal over- dreven. Het plan, dat voor het centrum van de badplaats is ontworpen, laat heel veel, dat vertrouwd was, verdwijnen en op papier komt er wat beters voor terug. Het is geenszins onze bedoeling om direct een domper op de ambitieuze ont- werpen te zetten, maar .het is zonder opzet, dat we hiervoor spraken van een plan op papier. Terecht hebben vertegenwoordigers van het bedrijfsleven op de zeer druk bezochte voorlichtingsbij- eenkomst zich afgevraag·d hoe al die fraaie plannen van de gemeente finan- cieel te verwezenlijken zullen zijn.

weer wat van haar oude karakter terug te geven. Voor de grote· ondernemingen ziLl dit wellicht niet al te grote moeilijkheden opleveren, maar voor de klei- ne(re) zelfstandigen lijkt ons dit een heel zware opgave. Wethouder Hylkema is op dit pl.111t optimistisch, daarbij

·gesteund door zijn collega Dankelman.

Ze hebben "heel mooie" plannen van particuliere ondernemingen gezien. We twijfelen daaraan niet, maar het kan en mag niet bij plannen blijven. Voor wat het ge)neentelijlt aandee.l betreft, behoe- ven we daarvoor niet bevreesd: te zijn.

Maar wat zullen de particuliere ondernemingen (kunnen) doen? Den Haag is in het verleden al zo vaak met groots opgezette plannen gepaaid.

Het is een goed ding, dat er niet zal worden afgebroken, alvorens vast staat dat er onmiddellijk daarna ook met

ringweg pas ver in de jaren tachtig kan worden verwacht. En of daarbij dan ook de noodzakelijke verdubbeling van de Schellingwouderhrug is begrepen, blijft nog de vraag.

Het is trouwens zelfs een vraag of het stuk van het Bos en Lommerplein tot aan de Utrechtseweg wel in 1975 gereed zal zijn. De bouw van dat stuk weg is moellijk en lwstbaar. Het staat op de hegroting voor 130 miljoen gulden. Als het in 1975 klaar moet zijn, komt dat neer op bijna twintig miljoen gulden per jaar. Voor 1969 staat het op de begroting voor niet meer dan. elf miljoen gul•

den. Als dat bedrag. maatgevend .is voor de toekomst, zal zelfs dit stuk weg niet eerder dan tegèn 1980 geböuwd zijn.

Een triest vooruitzicht voor ·een stad die toch al met talloze moeilijkheden te kampen heeft om de infrastructurele ontwikkelingen bij te houden die nodig zijn om de teruggang van de stad te . voorkomen. ··

;De heer Reilbock sprak terecht van angstwëkkende cijfers. Dat geldt trouwens ook voor de voor Amsterdam belangrijke wegen die moeten ·aansluiten op hèt Amsterdamse wegènpatroon. De Coentunnelwegen aan de noordkant zijn voor Amsterdam (ma,ar evenzeei' voor de stimuleiingsgebieden in Noord-Hol-

·land-Noord) van e)Uinènt belang; in de rijksbegroting ln·ijgt de Coentunnelroute

plan, dan weer de jaarlijks terugkeren- de uitgave van een miljoen in tijden van enorme begrotingstekorten. Er waren er ook die geen vrede konden hebben met het denkbeeld reclameboodschappen te gebruiken als gedeeltelijke financieringsbron.

Voor de voorstemmers was het. een hele geruststelling te weten qat - te oordelen naar wat ·wethouder Van der Ploeg daaromtrent vertelde - pogingen in liet werk zullen worden gsteld om de Rotterdamse dagbladpers bij de verzor- ging van de reclameboodschappen in te schakelen. Iedereen in de raad was ervan overtuigd dat de kranten/ zoveel mogelijk soelaas moeten krijgen voor de mogelijke derving van advertentie-inkomsten. Hlet is trouwens ook de bedoèlii).g de Rotterdamse dagbladen re- dactioneel bij de regionale radio en televisie te betrekken.

EN dan nu nog wat over Rijnmond.

Daar zijn de. gebeurtenissen toch wel duidelijk in een stroomversnelling gekomen. Sinds onze vorige. kroniek is de Rijnmondraaà bijeengeweest om zich te beradèn over een nota van het dagelijks bestuur waarin conclusies werden getrokken uit de besprekingen over de toekomstige structuur van het openbaar lichaam in de gemeenteraden binnen de regio en in het college van samenwerking.

bouwen zal worden begonnen. Er is in de laatste jaren al zoveèl sch.acle allJl Scheveningen to~gebracht, dat de badplaats ziCh niet ook nog eens lange tijd braak liggende ten;einen kan veroor}o- vcn.

Het project is zeker niet onaantrekke- lijk, al betreuren we dat van de Bad- huisweg af het ruime uitzicht op het Kurhaus grotendeels verloren zal gaan, omdat het Gevers . Deynootplein er een nieuwe wand . bij l>rijgt. Evenmin zijn we erg gelukkig met het feit, dat Sche- veningen met een aantal nieuwe kan- toorgebouwen wordt verrijkt. Die zijn naar onze smaàk in strijd met het karakter van een badplaats. Ze zullen echter waarschijnlijk niet kunnen worden gemist met het oog op de financiering (door de gemeente) van het gehele plan. In elk geval wist men al bij· de Men schat de directe kosten van rea-

lisering op zo'n slordige tweehonderd miljoen gulden! Daarvan zal de gemeente f 20 miljoen voor haar rekening nemen. Het particulier initiatief zal dus f 180 mln. op tafel moeten leggen om Scheveningen een nieuwe aanblik te verschaffen, om de wel heel dof geworden "Parel der Noordzeekust" op· te

po~t~~n" en daarmee vooral de badpl~ats

· Bolê .. ma.-~,-~~-- -~lf .. ; - · - -

Oude genever * Bessenrood */Cit-;oen ï'e-;;e~e; ·

~/ y

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

nominale aandacl:1t: een miljoen· gulden.

De weg van Amsterdam naar Purme- rend en_ Hoorn - plaatsen die in de toèlwmst een steeds inniger binding met Amsterdam zullen krijgen - moet zeer dringend en zeer snel veel grotere capa- citeit krijgen. Op de rijl,sbegroling is daarvoor twee miljoen gulden uitgetrok- ken.

Ongetwijfeld zullen deze zaken in de Tweede Kamer ook wel onder de aandacht worden g~bracht. Er zitten gelukkig ook Amsterdammers in de Kamer, zelfs Amsterdamse gemeenteraadsleden, al is er dan een zekere. neiging om d2 combinatie van deze twee tunetJes ook al ongewenst te noemen. Maaï· afgezien daarvan: de "Amsterdamse'' kamerleden zouden de steun van dè A mster- damse gemeenteraadsleden best hebben kunnen gebruiken .. Er hadden best ra·

gen over mogen wórden gesteld.

Het is nog niet zo lang geleden dat de lijksoverheid de ringweg om Amster- dam op . het rijkswegenplan heeft opgenomen. Daar is Amsterdam toen - te recht - bijzonder blij mee geweest.

Maar het opnemen van . die ringweg in de nationale belangengl-oep was een re- delijke zaak. Amsterdam hoeft nu niet kwispelstaartend te blijven zitten af- wacl;lten wanneer de vervulling van de belofte komt. ·

In deze nota heeft het dagelijks bestuur doen blijken voor een deel aan de wensen van sommige gemeente- besturen - inet name Rotterdam - tegemoet te willen komen. Er komt een commissie die op korte termijn een plan moet uitwerken voor een gecorri- geerde status quo ter waarborging van meer gemeentelijke inspraak. In andere opzichten heeft het dagelijks bestuur echter "de boot van de gemeenten"

zorgvuldig afgehouden.

Met name heeft het niet in alle duide- -lijkheid laten weten dat een tweede

commissie, die op langere termijn een nieuwe structuur van het agglomeratie- bestuur moet bestuderen, naar de wens van vele gemeénten ook uit het college van samenwerking zal worden ge- vormd. Bovendien heeft het niet willen luisteren naar de stem van die gemeenten, die de laatstgenoemde commissie haar werk willen laten begim1en zonder uitgangspunten van het dagelijks bestuur. ZUlke uitgangspunten - ook wel hoofdbeginselen genoemd - acht het dagelijks bestuur onontbeerlijk.

Door de nota voor kennisne~ning te aanvaarden heeft de Rîjnmondraad zich bij de ziensW!JZe van het dagelijks bestmn· aangesloten. Er leven dus nog altijd controversen tussen het openbaar lichaam en de gemeenten. Maar toch ...

Wij hebben zo'n idee dat een compro- mis thans wat meer in zicht is gelro·

n1en.

verbouwing van het circus, dat daarvoor een kantoorgebouw zou worden ge- plaatst. Maar nog meer .kantorenflats?

Een grote aanwinst zal het zoutwater- golfbad met zonneterras voor liet Grand hotel betekenen, evenals de onder- grondse parkeergarages onder "het Ge- vers Deynootplein, en voor het Grand- hotel aan de landzijde. Met alle andere projecten mee, kan Scheveningen dus inderdaad een :fanmerkelijk beter aanzien krijgen, vooral ook als men het te- genwoordige karakter, dat grotendeels op het dagtoerisme is afgestemd, weer meer naar het verblijfstoerisme ombuigt.

Er zijn ons intussen -nog geen ontwer- pen voor de nieuwe bebouwing getoond en dus dient te worden afgewacht, wat de opdrachtgevers en de architecten ervan zullen maken. In dit verband lijkt het wenselijl,, dat gewaakt wordt voor een al te streng zakelijke architectuur.

Een badplaats vraagt, naar onze mening, éen wa.t ftivole architectuur, waarbij we denken aan Knokke, aan de Adriatische en Spaanse kusten. Naast . een goede structuur va:n, de badplaats ~s, i een" 'frisse, aanÜ'ekk'ehjke ·architectuUr.' : van de allergrootste betekenis. ·