De echo van DenemKftitühDinsdag heeft de Deense bevolking in een referendum neen gezegd tegen het verdrag van

6

J

U

N

1

19

92

____________________________________ D O C U M ENTA TIEC FN TRI IM_____________

NEDERLANDSE POLITIEKE

De echo van DenemKftitüh

Dinsdag heeft de Deense bevolking in een referendum neen gezegd tegen het verdrag van Maastricht. Meteen daarna verklaarde de Nederlandse regering dat desondanks moet worden doorgegaan met de ratificatie-procedure van dat verdrag, desnoods alleen met de overige 11 EG-landen. Minister van den Broek heeft kennelijk al afscheid genomen van Denemarken als EG-partner. Ook president Delors van de Europese Commissie liet zich in die zin uit. Toch moet het Deense referendum reden tot bezinning zijn. Bezinning op de kloof tussen het Europa van de politici en de bureaucraten en het Europa van de burgers. Thans moet alles op alles worden gezet om in ieder geval de EMU te redden, samen met Denemarken.

Oorzaak van de uitkomst van het Deense referendtum is ongetwijfeld de angst dat te veel van de eigen identiteit verloren zal gaan en dat te veel beslissingen worden genomen in een ongrijp­ baar en bureaucratisch Brussel. Ook de vrees voor overheersing door de grote landen zal een rol hebben gespeeld. De uitbrander van de week dient dan ook te gaan naar Delors, die heeft gezegd dat de rol van kleinere EG-landen minder belangrijk moet worden. Ten onrechte ziet men hem als een Europese heilige. Verlenging van zijn voorzitterschap is echter niet gewenst.

Frits Bolkestein

Het referendum in Denemarken

Begin deze week werd in Denemarken een re­ ferendum gehouden over de ratificatie van het verdrag van Maastricht. De uitslag wees uit dat een kleine meerderheid van de Denen het ver­ drag verwerpt. De WD-Expresse vroeg Frans Weiglas naar de consequenties.

VVD-Expresse: "Wat vindt de W D van deze

uitslag?”

Frans Weiglas: "Het zou vooral te betreuren

zijn als de Deense volksraadpleging betekent dat de Economische en Monetaire Unie (EMU) in het water zou vallen. Er moeten pogingen in het werk worden gesteld om de EMU in ieder geval boven tafel te houden.

Wellicht kunnen de Europese ministers van Fi­ nanciën zich nog eens beraden over nieuwe in­ valshoeken, waarna deze kwestie weer aan de Deense bevolking voorgelegd kan worden. Ik denk dat er ook verder beraad moet komen of we moeten doorgaan met het ratificeren van het verdrag.”

VVD-Expresse: "Moeten de andere landen

nu maar zonder Denemarken doorgaan?”

Frans Weiglas: "Nee, dat vind ik niet. Het

Deense volk heeft zich middels een daar ge­ bruikelijk instrument democratisch uitgespro­ ken, en het kan toch niet zo zijn dat Europa De­ nemarken bij een onwelvallige uitspraak voor­ taan links laat liggen."

VVD-Expresse: "Valt de voorzitter van de

Europese Commissie, Delors, wat te verwij­ ten?”

Frans Weiglas: "Zeker. Hij is enkele weken

geleden begonnen de positie van de kleinere

Europese landen ter discussie te stellen. Ze zouden volgens hem minder in de melk te brok­ kelen moeten krijgen dan de grote landen. Daarmee heeft hij veel Denen tegen zich in het harnas gejaagd en krijgt hij nu het lid op de neus.”

VVD-Expresse: "Hoe staat de W D eigenlijk

tegenover een referendum?”

Frans Weiglas: "De W D heeft altijd geha­

merd op een groter democratisch gehalte van Europa. De mensen moeten er meer bij betrok­ ken worden en er moet worden gewaakt voor het weglekken van te veel nationale bevoegd­ heden naar Brussel zonder democratische controle. De W D acht een referendum voor Nederland niet het aangewezen middel. In het Deense systeem past een volksraadpleging echter wel.”

VVD-Expresse: "Geen Nederlands referen­

dum dus. Welke andere conclusies moet Ne­ derland dan trekken uit de Deense volksstem­ ming?”

Frans Weiglas: "Natuurlijk moet de uitslag

ons aan het denken zetten. Is de Nederlandse bevolking door de regering wel voldoende geïnformeerd over de belangrijke besluiten die in Maastricht genomen zijn? Maastricht was een soort operatie "Lubbers - van den Broek vooruit” en daarna werd er eigenlijk niets meer vernomen. Gerichte voorlichting en maat­ schappelijke discussie zijn achterwege geble­ ven, en ik denk dat het zaak is dat alsnog gron­ dig te doen.”

Inlichtingen: Frans Weiglas, 070-3182903.

ADRESWIJZIGINGEN VAN ABONNEES

W ILT U ZO VRIENDELIJK ZIJN BIJ VERHUIZING UW ADRESWIJZIGING OOK AAN DE REDACTIE VAN DE VVD-EXPRESSE DOOR TE GEVEN. EEN BERICHTJE NAAR HET W D-SECRETARIAAT OP DE KONINGINNEGRACHT IS NIET VOLDOENDE! GAARNE STUREN NAAR VVD-EXPRESSE, VVD-FRACTIE, TWEEDE KAMER DER STATEN-

GENERAAL, POSTBUS 20018, 2500 EA DEN HAAG

WEEKBERICHT

2

Aids

Onlangs bracht het kabinet de notitie "Aids in Neder­ land tot 2000” uit. Hoewel het gevoerde beleid volgens de nota in ons land verhoudingsgewijs tamelijk succes­ vol is verlopen, geeft de epidemiologische ontwikke­ ling geen aanleiding om de aandacht te laten verslap­ pen. De VVD is het eens met deze constatering, en vindt dat alle aandacht gericht dient te blijven op een intensief voorlichtings- en preventiebeleid. Jongeren schijnen de neiging te hebben minder veilig te vrijen en Aids als een ziekte van ouderen te beschouwen. Publieks- en groepsgerichte voorlichting noemde Jan Franssen maandag dan ook onverminderd essentieel. Het hoogtepunt van de epidemie is immers nog niet bereikt en het wordt nu duidelijk dat ook aan andere groepen dan homosexuelen, intraveneuze druggebrui­ kers en drugsgebruikende prostitués beleidsmatige aandacht moet worden geschonken. De woordvoer­ der drong dan ook aan op meer financiële armslag voor het Aidsbeleid dan in de notitie toegezegd is.

A id stesten

Het testen op de aanwezigheid van het HlV-virus kreeg veel aandacht. De VVD voelt niets voor een grootscha­ lig bevolkingsonderzoek op Aids, omdat er nog geen vaccin of geneesmiddel voor is. Uit het oogpunt van volksgezondheid zet zo’n test dus geen zoden aan de dijk. Omdat een kamermeerderheid het nut van derge­ lijke testen eveneens in twijfel trok, beloofde staatsecre­ taris Simons (PvdA) alsnog het advies van deskundi­ gen in te winnen.

Een apart onderdeel van de testproblematiek is de Aidstest bij aanstellingskeuringen. In 1989 stelde minis­ ter de Vries een richtlijn in om artsen aan te sporen HIV- testen na te laten. Deze regel blijkt in de praktijk niet te werken, omdat 23 % van de artsen toegaf zich niet aan de afspraak te hebben gehouden. De W D neemt dan ook geen genoegen met de aankondiging van mi­ nister de Vries (CDA) om weer een onderzoek te laten verrichten en wil het verbod wettelijk verankerd zien. Hoewel ook het CDA hiervoor voelde, wilde minster Hirsch Ballin (CDA) een verbod nog niet toezeggen vanwege de Europese implicaties.

Ook discussieerde de Kamer over Aidstesten bij keu­ ringen voor arbeidsongeschiktheids- en levensverze­ keringen. Twee jaar geleden aanvaardde de Kamer dat boven een bedrag van 200.000 gulden een ver­ plichte test mogelijk moest zijn. Daaronder zou slechts getest mogen worden op grond van objectief medi­ sche criteria. De uitwerking die de regering nu eindelijk aan deze kameruitspraak heeft gegeven, namelijk om een gedragscode voor verzekeraars in te stellen, acht de W D niet relevant. De code bevat immers geen hel­ dere medische criteria, maar gedragsgerelateerde vra­ gen en bevindt zich daardoor volgens de woordvoer­ der ” op een hellend vlak” . Tevens is gebleken dat ver­ zekeraars ook nu al een zeer terughoudend testbeleid voeren. Wettelijke regelgeving is daardoor niet echt noodzakelijk.

Later dit jaar, wanneer meer duidelijkheid is ontstaan hoe wettelijke testverboden zich verhouden met Euro­ pese regelgeving, praat de Kamer verder over Aidstesten.

Inlichtingen: Jan Franssen, 070-3182886.

Vierdaagse werkweek

Er is geen rol voor de overheid met betrekking tot het stimuleren of doen invoeren van een vierdaagse werk­ week. De vierdaagse werkweek is een van de vele mo­ gelijkheden om de arbeidstijd binnen werkorganisaties vorm te geven. De keuze voor een dergelijke vormge­ ving is afhankelijk van een groot aantal factoren. De af­ weging binnen al die factoren zal moeten plaatsvinden bij de desbetreffende werkorganisatie en kan niet cen­ traal of collectief door de overheid plaatsvinden. Aldus luidde de conclusie van Henk van Hoof tijdens een mondeling overleg over de vierdaagse werkweek met minister de Vries (CDA).

Naar de mening van de VVD kan een vierdaagse werk­ week slechts voordelig zijn wanneer er tegelijkertijd sprake is van bedrijfstijdverlenging. Alleen wanneer dat gebeurt en er voor de daarvoor ontstane grotere produkten afzetmogelijkheden zijn, is aan een belang­ rijke voorwaarde voor een mogelijke vierdaagse werk­ week voldaan.

In vo erin g fle x ib e l overw eg en

Een van de belangrijkste doelstellingen van het invoe­ ren van een kortere werkweek is de extra werkgele­ genheid die dat kan opleveren. Daarvoor is dan wel noodzakelijk dat de arbeidsmarkt kan voorzien in de gewenste arbeidskrachten. Voor veel geschoolde ar­ beid levert dat nu reeds, ondanks de nog steeds te ho­ ge werkloosheid, problemen op. Tot nu toe is niet ge­ bleken dat door de invoering van een vierdaagse werk­ week ook meer werkgelegenheid gegarandeerd is. Daarnaast spelen ook nog andere factoren een rol, zo­ als interne organisatorische problemen, het produktie- proces, de kosten en niet in de laatste plaats ook de wensen van werkgevers en werknemers. Al deze facto­ ren, die steeds weer verschillend zullen zijn, brengen met zich mee dat een keuze voor een vierdaagse werk­ week alleen in een afweging per afzonderlijke situatie kan worden gemaakt. Bovendien wijst de toenemende tendens naar decentrale invulling van arbeidsvoor­ waarden en de groeiende behoefte aan maatwerk niet in de richting van een centrale uitspraak van de over­ heid ten aanzien van een vierdaagse werkweek. De CDA- en PvdA-fractie kozen woensdag eenzelfde uitgangspunt als de W D , maar wensten van de minis­ ter iets meer stimulerende activiteiten in het overleg met werknemers en werkgevers.

Inlichtingen: Henk van Hoof, 070-3182885.

Parlementair onderzoek

Begin april verscheen een rapport van de Algemene Rekenkamer over de sociale zekerheid. Een van de uit­ komsten was dat er in 1988 en 1989 geen enkele con­ trole uitgeoefend is op rechtmatigheid en doelmatig­ heid van de sociale uitkeringen. Robin Linschoten noemde deze constatering destijds "onthutsend” en "vernietigend” en verzocht om een parlementair on­ derzoek (WD-Expresse 53). Hij kreeg daarvoor een kamermeerderheid mee, zodat vorige week een sub­ commissie werd ingesteld. Henk van Hoof vertegen­ woordigt de W D in de commissie die onderzoek gaat doen naar aspecten van de uitvoeringsorganisatie so­ ciale verzekeringen. Het is de bedoeling dat de com­ missie uiterlijk 1 december dit jaar de Kamer zal rap­ porteren.

Inlichtingen: Henk van Hoof, 070-3182885.

WEEKBERICHT

De Europese

landbouwpolitiek

De W D is voor een herijking van het Europese land­ bouwbeleid, op voorwaarde dat er op het Europese platteland een aanvaardbare koopkracht behouden blijft. Het meest geëigende instrument hiervoor is gele­ gen in een verhoging van het rendement, en niet in een verhoging van het beschikbare budget. Momenteel bereikt slechts 40 cent van iedere gulden die Europa in de landbouw pompt het boerenerf. De rest gaat op aan bureaucratie, restitutie, interventie op de markt en aan fraude. Daarom is de W D tegen een verbijzonde­ ring of detaillering van het beleid, te meer omdat geble­ ken is dat de zuidelijke lidstaten zich niets van de rege­ lingen aantrekken.

Een besluit is beter dan geen besluit

Tijdens het landbouwberaad dat half mei gehouden werd, besloten de Europese landbouwministers het huidige systeem van prijsgaranties en subsidies af te bouwen, en dit te compenseren door een hectaren­ toeslag. Woensdag vergaderde de Kamer over dit besluit. Piet Blauw noemde de hectarentoeslag in prin­ cipe verdedigbaar. Want een volledige vrijlating van de markt betekent de verpaupering van grote delen van landelijk Europa.

Wanneer de granenmarkt bijvoorbeeld zou worden vrijgelaten, zou het boerenbedrijf in Noord-Nederland wegens de hogere produktiekosten ten onder gaan. De woordvoerder plaatste echter wel de kanttekening dat een hectarentoeslag méér moet zijn dan een sim­ pele aanwezigheidspremie. Er moet een prestatie voor geleverd worden in de vorm van bijvoorbeeld fandschaps-en natuurbehoud, of een goed milieube­ heer. De landbouwraad heeft echter niet gekozen voor deze stimulerende functie die een hectarentoeslag kan hebben. Bovendien heeft de raad de regeling weer verbijzonderd door op grond van allerlei criteria onder­ scheid te maken tussen grote en kleine bedrijven. Dat is te betreuren omdat deze nieuwe regeling hierdoor rommelig en fraudegevoelig is en meer bureaucratie met zich mee brengt. Concluderend stelde de woord­ voerder dat het goed is dat er een besluit is gevallen, maar dat dit niet meer is dan een eerste stap. Inlichtingen: Piet Blauw, 070-3182881.

Het cellentekort

Enige tijd geleden trok de W D aan de bel bij de minis­ ter Hirsch Ballin wegen alarmerende berichten van de Amsterdamse en Rotterdamse politie over weggezon­ den criminelen door het gebrek aan gevangeniscellen. Deze week ontving de Kamer een brief van de minister over het cellentekort. Hierin kondigde hij een uitbrei­ ding aan van eerst 200 cellen in de zomermaanden, waarna er nog 700 zullen volgen. Hoewel de coalitie­ partijen ingenomen waren met het plan, vindt de W D de maatregelen onvoldoende. Benk Korthals vroeg daarom dinsdag een interpellatie aan. De minister moet niet de illusie hebben door dit geïsoleerde ini­ tiatief het probleem te hebben opgelost. Door eenzijdig naar het cellentekort te kijken is er nog geen structurele oplossing geboden van de criminaliteit. Er moeten bij deze kerntaak van de overheid meer aspecten betrok­ ken worden van het strafrechtsysteem, zoals bijvoor­

beeld meer politie op straat en uitbreiding van de rech­ terlijke macht.

Twee gevangenen in een cel

Juist vanuit het belang van de bestrijding van de crimi­ naliteit, kiest de W D bij de afweging tussen het weg­ zenden van zware criminelen en twee gevangenen in een cel, voor de laatste optie.

De beste oplossing voor dit sluitstuk van de rechtsple­ ging is uiteraard de bouw van meer cellen. Op de lan­ ge duur moeten er meer cellen komen zoals de rege­ ring nu heeft aangekondigd, en op de korte termijn is er wellicht uitbreiding mogelijk door het gebruiken van oude kazernes als gevangenis of een bajesboot. Deze laatste optie is goedkoop, makkelijk verplaats­ baar en flexibel inzetbaar. Over deze opties en het re­ geringsvoorstel houdt de Kamer volgende week op verzoek van de W D een spoeddebat.

Inlichtingen: Benk Korthals, 070-3182902.

______________________________ 3

De WD-fractie in de Tweede Kamer der Staten- Generaal zoekt voor de afdeling'Voorlichting een full-time

Medewerker

interne communicatie (m/v)

Funktie-informatie

- Het schrijven van artikelen ten behoeve van de WD-Expresse.

- Het samenstellen van deze wekelijkse nieuwsbrief.

- Het onderhouden van kontakten met en even­ tueel ondersteunen van redakties van andere WD-periodieken.

- Het signaleren en verzamelen van politiek re­ levante informatie.

Funktie-eisen

- U heeft een HBO- of universitaire opleiding. - U heeft voor de funktie relevante ervaring. - U beschikt over goede mondelinge en vooral

schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid. Een goede typevaardigheid en computerervaring is vereist.

- U sympathiseert met de W D .

Het salaris is, afhankelijk van opleiding en erva­ ring, vanaf f 3950,- bruto per maand.

Hebt u belangstelling voor deze functie (beschik­ baar vanaf 1 augustus 1992) richt dan uw brief met curriculum vitae vóór 1 juli 1992 aan de heer L.J.H. Willinge, personeelscoördinator van de WD-Tweede Kamerfractie, Postbus 20018, 2500 EA Den Haag.

Telefonisch bereikbaar op maandag- en donder­ dagmiddag en op dinsdag-, woensdag- en vrij­ dagochtend op nummer 070-3182878.

OPINIE

4

ER GAAN STEEDS MEER STEMMEN

OP VOOR HET LIBERALISME.

Kerntaken van de overheid

Woensdag sprak Frits Bolkestein het congres van het Ne­ derlandse Studie Centrum toe. Hij zei daar onder meer: "Verandering bij de overheid is nodig. Alles is immers continu in beweging. Een periodieke herbezinning is no­ dig om verstarring te voorkomen en een effectief func­ tioneren te waarborgen. Ik noem enkele ontwikkelingen. Zo zijn de burgers van nu mondiger, beter geïnformeerd en opgeleid en "calculerender” geworden. In de huidi­ ge samenleving past geen overheid die verantwoorde­ lijkheden op zich neemt die burgers zelf kunnen dragen. Ten tweede heeft de economische groei ook negatieve gevolgen. Het milieu is bepalend voor de grondslag van ons bestaan op deze planeet. Hier ligt duidelijk een nieu­ we taak voor de overheid. Ten derde stelt de Europese integratie nieuwe eisen aan de ambtenarij. Talenkennis, inzicht in wat internationaal gebeurt en de kunst te lob­ byen zijn vereisten sine qua non om in Brussel nationa­ le belangen te verdedigen. Misschien de belangrijkste reden om de rijksoverheid te veranderen is de toenemen­ de afstand tussen burger en politiek.

Een bezinning op de kerntaken van de overheid is daar­ om nuttig om de aanspraken van de politiek tot realisti­ sche proporties terug te brengen. De overheid moet zich beperken tot die zaken waar zij werkelijk goed in is: tot datgene wat wij aan het eind van de twintigste eeuw in redelijkheid van de overheid mogen verwachten.

D epartem entale herindeling

Het veranderen van de overheid kan echter niet worden overgelaten aan ambtenaren. Het is bij uitstek de poli­ tiek die daarin de lijnen moet aangeven. Ik neem de ge­ legenheid te baat om enige opmerkingen te maken over de departementale herindeling.

1. De ideale indeling van departementen bestaat niet. Het takenpakket van de rijksoverheid verandert voort­ durend en haar organisatie moet zich daaraan aan­ passen. Een goede herindeling moet vooraf worden gegaan door een analyse van de kerntaken van de overheid.

2. Het beste moment om te besluiten tot departemen­ tale herindeling is en blijft de kabinetsformatie. Uitstel­ len tot daarna zal leiden tot prestigeslagen en oever­ loze discussies.

3. Het kan zeker zo nuttig zijn de plaats van directora­ ten te beschouwen. Juist op dat niveau wordt soms dubbel werk verricht.

4. Het verdient aanbeveling zo veel mogelijk gedecon- centreerde rijksdiensten te dencentraliseren naar de provincies. Daardoor worden zij onder een meer di- rekte politieke controle gebracht, waardoor een de­ mocratisch tekort wordt voorkomen.

5. Het is interessant uit te gaan van een clustergewijze aanpak - zoals de commissie-Vonhoff destijds aanbe­ val - met vijf hoofdbeleidsgebieden: Bestuurlijke Za­ ken, Sociaal-Economische Zaken, Internationale Za­ ken; Ordeningszaken en Welzijnszaken.

Weliswaar kunnen er per hoofdbeleidsgebied verschil­ lende departementen bestaan, maar het aantal on­ derraden van de ministerraad kan zo worden beperkt tot vijf.

6. Minder departementen betekent minder ministers en dus minder competentie-twisten. Maar het aantal staatssecretarissen zal dan moeten toenemen. Die zouden moeten fungeren als onderministers, als plaatsvervangers van hun ministers op hun eigen ter­ rein, ook in de ministerraad.

U zult hebben opgemerkt dat ik geen afgerond beeld geef. Maar dat zou verkeerd zijn. Momenteel is de commissie-Wiegel bezig aan een rapport over de depar­ tementale herindeling. Ik ben benieuwd wat die subcom­ missie te melden heeft.

De kw aliteit van de overheid

De overheid moet klein zijn, maar van hoge kwaliteit. Dat betekent natuurlijk ook een goede beloning. De politiek moet overigens beseffen dat het onvermogen overbodi­ ge overheidstaken af te stoten en subsidiestromen te ver­ minderen als nadelig gevolg meebrengt dat voor een betere beloning van het personeel van de overheid en in de collectieve sector niet genoeg ruimte is. Een klei­ nere overheid die minder subsidieert, kan beter worden betaald. De kwaliteit van de overheid kan vervolgens stij­ gen wanneer de mobiliteit van de beleidsambtenaar wordt vergroot. Ik voel veel voor het Engelse stelsel van de civil service: hogere beleidsambtenaren zijn daar niet in dienst van een ministerie maar van de hele rijksover­ heid. Zij worden gedurende hun loopbaan op verschil­ lende posities geplaatst, waardoor de dynamiek van het apparaat kan toenenemen en de hokjesgeest kan afne­ men. Datzelfde geldt overigens ook voor politici. Zij moe­ ten beslissingen nemen en keuzen maken op basis van gegevens die door deskundigen zijn aangereikt. Daar­ om vind ik - en ook dat doe ik kijkend naar Engeland - dat ministers en staatssecretarissen op verschillende departementen inzetbaar moeten zijn. Een bewindsper­ soon zeven jaar of langer op zijn post laten is in het al­ gemeen onverstandig. Bewindslieden zijn overal voor ver­ antwoordelijk, zoals ik heb betoogd in het debat over de bouwsubsidie-enquête. Om in verzekeringstermen te spreken, zij dragen risico-aansprakelijkheid, geen schuld­ aansprakelijkheid. Dus moeten zij kunnen rekenen op de absolute loyaliteit van hun ambtenaren. Bij mijn we­ ten krijgen ze die ook. Omgekeerd moeten bewindslie­ den pal staan voor hun ambtenaren.

Ik concludeer dat helderheid, betrouwbaarheid en voor­ spelbaarheid zullen leiden tot een groter vertrouwen van de burger in de overheid. Dat vertrouwen zal toenemen bij een meer bescheiden politiek die toeziet op de kwa­ liteit van het overheidsprodukt. Verandering bij de rijks­ overheid in die zin is broodnodig.”

De VVD-Expresse is een uitgave van de m rAnneiien Kappeyne van de CoppelloStichting, onderredactie van Clemens Cornielje, hoofd afdeling Voorlichting van de VVD-Tweede Kamerfractie en Andrea N ederlofen Dominique Peters, medewerkers afdeling Voorlichting. Een abonnement kost f 75,- en is aan te vragen b ij de VVD-fractie, Tweede Kamer der Staten-Generaat, post­ bus 20018, 2500 EA Den Haag, telefoon 070-3182879.