WIJ MOETEN HARD

• • •

fl ^~e1

ocra te •

I ~~---~~~~-~~·.·.·.· -"_-~""""'"_"~~~~---~-

L~? e: ~- ~ ~~t\!IJ)_. ·v ~~-~~~,, ~,_r~ ,~~9 ^{5..., K} s ^PART ~J v o o rR v' _. F~-kiH~"[)8~~~~·-r:; _. E r~vt(ö--c-!Fi:;\ ^{'T ü} E -~

-~--~~~-~ .. ~-.. --~-=-· ~-~~

NUMMER 8û7 VRIJDAG 15 APRIL 1966

WIJ MOETEN HARD

AANPAKI(EN

HET is aanpakken ·geblazen, om de woorden van mr. Toxopeus huiselijk samen te vatten.

Daar is te meer reden voor nu de kiezers met een vreemde mengeling van gêne en trots te-rugzien àls ze ·dat al doen, op de 23ste maa;t. Gêne, omdat de winst van -de Boerenpartij klaarblij- kelijk toch niet helemaal je dat is; trots omdat diezelfde. winst nog een.s duide- lijk maakt hoe_ krachtig met een stem geprotesteerd kan worden. Gêne ook bij _de politieke partijen, die zich niet gerealiseerd hadden dat de kiezers de Boerenpartij als een bruikbaar alter- natief Zfl.gen. En ook die gegeneerd- heid is begrijpelijk en terecht.

Intussen staat het allerminst vast dat de volgende verkiezingen tot een ande- re uitslag zullen leiden omdat de lde- zers tot bete-re inzichten zijn gekomen.

Dat inzicht kunnen zij zich slechts ver- werven als wij er niet iets, maar heel veel aan gaan .doen.

·voortrekkers

~ARO~ ~o;nt hetin de volgende we- ken biJ ~tek op het enthousiasme en de activiteit van onze leden aan.

Daarbij .zullen onze kandid:8.ten voor de gemeenteraden de voortnikkers moeten

PRIKKELS

e Advertentie in de Diemer Cou- rant: "BOERENPARIJ vraagt eri:

kele serieuze personen voor kan- didaatstelling gemeenteraad Die- men". Toen· de heer Koekoek van dit initiatief hoorde zei hU: "als dat waar is, zal ik de betrokkenen een standje _moe~en geven."

e Prof. Bosman (kvp): Het was beter geweest als er vóór de laat- ste kàbinetsw\jziging vervroegde verkiezingen waren uitgeschreven.

e De Telegraaf (over het opvis- sen door de Amerika-anse marine van de waterstofbom die bij e~n

vliegtuigongeluk .in de Middelland- se Zee terecht was gekomen) : Men kan zeggen dat het meest gruwe- lijke paasei, dat de wereld in ha.ar historie ooit . heèft gekend, op tijd gevonden is.

e Ingezonden stuk in Het :Vrije Volk (pvda): Ik heb op de PSP gestemd omdat de Nederlandse regering bij de wettelijke uitvoe- ring van het Honden- en Katten- besluit ontstellend tekort is ge- schoten.

I) Idem: Het is belachelijke dwin- gelandij als een minister met af- treden dt·eig·t als hij zijn zin niet krijgt. Er zijn heus wel andere ministers van onderwijs en weten·

schappen te vinden in ons land.

H. J, L. FO:VHOF'F'

zijn; Wij kunnen dan profiteren ·van de omstandigheid dát de gemeenten in het bijzonder en gelukkig nog steeds ge- meenschappen zijn, waarvoor bij de kiezers grote belangstelling bestaat. De problemen liggen om de hoek. Zij zijn te overzien en kunnen begrijpelijk gemaakt worden· voor de politiek meelevende kie- zer.

Dan zal dat echter ook moeten gebeu- ren!

In elke gemeente waar VVD-ers. kandi- daat zijn zullen de kiezers moeten wor- dèn overtuigd dat een stem op onze lijst welbesteed is. Er is daarvoor documen- tatie voorhanden, zoals bijvoorbeeld het gemeenteprogram-1966. Zo'n program is ec.hter niet een stuk dat zonder meer

·als propaganda~ materiaal dienst . kan doen. Het moet "verta;ald" woroen. "Ver-.

taald" in concrete beleidspunten voor een 'bepaalde gemeente, en ook ·"ver- taald" in die zin dat he_t eigen libera1e karakter van het stuk duidelijk wordt overgebracht.

Drie eisen

ONZE po~itiek ~~ · ook de voorlichti~g

over die politiek zullen aan dné eisen hebben te voldoen. Zij zullen dyna- misch, evenwichtig en duidelijk, moeten zijn. Eisen die dus niets te maken heb- ben met zinloze en troebele linkse en rechtse etiketten-plakking. Zinloos om-.

dat deze tegenstelling niets duidelijk maakt en voor de kiezers verwarrend is; troebel omdat het hanteren van slecht omschreven termen meestal al- leen gebeurt om ongemotiveerd wan- trouwen te zaaien tegen hen,· die men met concrete politieke argumenten niet bestrijden kan.

Dynamisch zal ons liberalisme in de eerste plaats moeten zijn. Wij zullen de kiezers hebben duidelijk te maken dat

De adressen van redactie en administratie van·

ons weekblad ziin gewi[zigd. Zie voor de nieuwe gegevens pag 2 links onderaan

wie de weg terug wil gaan een dood- lopende straat ·kiest. Wij zuÜen een actieve belangstelling moeten demonstre- ren voor de veranderingen in de samen- leving en ons hebben in te spannen om, waar mogelijk, die veranderingen gunstig te beïnvloeden.· Alleen dan zijn wij, ook in de gemeenten, in staat om de indivi- duele mens een zo groot mogelijke eigen ontplooiing.;kans te blijven bieden.

Evenwicht

DAARNAAST bepleit i:k een evenwichti- ge politie-k. Bij vele kiezers bestaat te·

recht het gevoel dat het evenwicht tus- sen collectieve besteding en individuele consumptie op het ogenblik landelijk wordt verstoord. Het zal de taak van de liberalen op plaatselijk niveau zijn aan een dergelijke ontwikkeling paal en perk te stellen.

Maar ook in de tijd zal men .een even- wichtige keuze van prioriteiten moeten doen. Men zal zich bij elk project hebben af te vragen of de voorziening voor mor- gen niet meebrengt dat een probleem vandaag onopgelost ·blijft. D_at 'kan heel gewenst zijn, maar dim is het gebode!ll dit duidelijk te stellen tegenover hen ·die daarvan de dupe worden.

Alleen dan krijgt onze politiek duide- lijke, eerlijke trekken. Onze politiek heeft alleen zin als zij zich wezenlijk onder- S'Cheidt -Jffu andere. Wie probeert in de politiek een allemansvriend te zijn zal ontdekken dat hij· niemands vertrou- wen waardig wordt. Dat hébben de kie- zers op 23 maart ook heel duidel~il' laten weten.

Wij zullen- onze doelstellingen van ge- meente tot gemeente duidelijk hebben te presenteren. Op 1 juni zal blijken of wij èn landelijk èn plaatselijk daarin zijn geslaagd. Of wij hard genoeg ge·

werkt he'tiben, óók aan de problemen die om de hoek liggen.

~- J. L. VONHOFF

Den Haag verwacht.

PvdA-depressie

Het . parlementaire paasreces heeft de nodige opklaringen ge- bracht aan het politieke firma- ment. Thans kondigt zich echter in de verte een aantal storingen aan. Deze bewegen . zich vooral in · de richting van <Ie Pax;tU van de '\.rbei<l, waar zich· <Ie afgelopen week al enkele voorbo<len van

;;!echter weer hebben aangediend.

Zo verklaarde minister Vondeling:

.,De uitspraak van <Ie . kiezer11 moet zeer ernstig worden geno- men. Z\i hebben on-s .een les gege- ven. De Pv<lA is bereid haar eigen partij ter. discussie te stel·

len."

Het is nog niet <luidelijk of de depressies zich zullen beperken tot . dergelUke neerslachtigheden.

Enig onweer is niet uitgesloten,

~etuige de uitspraak van dr. De Galan (Wiardi Beckmanstkhting) : ,De Vara, is een pressiegroep, die vele Pv<lA-politici zwaar op dé

ma~g ligt." WU zUn geneigd hier te spreken van een DEpressie·

!{roep.

NUMERUS CLAUSUS

.- §§ ()P voortreffelijke wijze heeft een werkgroep van het Liberaal Democratisclt Centrum In een nota argumenten aangevoerd die lelden tot de conclusie dat liberale volksvertegenwoordigers zich niet dienen te verenigen met het z.g. nume- rus-ciausus-ontwerp van minister Dlepenhorst. Volkomen terecht heeft de werk·

groep daarbij onder meer de liberale prin.clpes gememoreerd van de Individuele vrijheid tot het kiezen van de gewenste studierichting en van de gelijkwaardige kansen die personen- . van gelijke bekwaamheid behoren te hebben om zich een positie in de maatschappij te ·verwerven.

In het vorige nummer van ons weekblad hebben wij die nota uitvoerig weerge·

geven.

Vandaag publiceren wij e_en uittreksel uit de verklaring van de gezamenlijke medische faculteiten. Die verklaring, waarin Instemming met het wetsontwe1"p wordt betuigd, wordt door· velen gezien als een flinke steun In de rug van minister Diepenhorst. Hier spreekt een deel van de betrokkenen zelf en men is dus geneigd aan hun oordeel over de zaak een hoge waarde toe te kennen.

N-IEMAND zal de medische faculteiten net recht willen ontnemen hun standpunt naar voren te brengen ten gunste van de minister over het numerus-clausu!J- ontwerp, waarbij zij natuurlijk inderdaad zeer nauw betrokken zijn. Als wij er niet van overtuigd waren dat dit voor de oordeelsvorming over deze gecompllcec:-- de aangelegenheid een belangrijke discussie-bijdrage Is, zouden wij er in ons pat-tij.

orgaan niet zoveel plaats voor hebben Ingeruimd.

Het lijkt echter goed er op te wijzen dat de medische faculteiten E!<o;.;hts e,en d e ei van de betrokkenen vormen. Ten slotte gaat het bij dit wetsontwerp ook en vooral om de belangen van hen die straks onze universiteiten zullen bevoiken en die thans nog generlei binding met de medische faculteiten hebben. Vo·1rts r!jst de vraag, als men zich wil afzetten tegen een niet-politiek· oordeel van deslwndige zijde, of men nu méér waarde moet hechten aan de zienswijze van de medische faculteiten daJJ aan die van de Koninklijke Nederlandse Maatschilppij tot Bevorde- ring der Geneeskunst, welke - zoals bekend - · het numerus-c.lausus-ontwerp .'er- oordeelt. Kortom, men dierit zich te realiseren dat de medische fac!Jiteiten bepaald niet de e n I g e betrokkenen zijn en men dient zich te hoeden voor het gevaar de mening van de faculteiten als het verlossende woord te zien.

NUMERUS C\.AUSUS of niet, Is een politiek vt·aagstuk met zakelijke en ~wlncl­

pieel-ideële àspecten. Zoals altijd in dergelijke gevallen zal elke politieke partij deze twee moeizaam tegen elkaar moeten afwegen. Men Is er· niet met alleen maar naa·r het zakelijke .te kijken, maar men kan zich er ook niet uitsluitend met prin.

cipes afmaken ~t Is een van de verdiensten van de nota van de werkgroep van het Liberaal Democratisch Centrum dat daarin niet volstaan wordt met een ver~

óordellng van het ontwerp, maar dat men tevens de weg wijst naar een. oplossing voor de gerezen problemen.

2 - vrijd~g 15 april VRIJHEID EN DEMOCRATIE

,_'

·~ ~~ \

GEMEENlEP OGRAM .1966

DE vorige week zijn WIJ m "Vrijheid en Democratie" begonnen met de publikatie van het gemeenteprogram-1966 van diP VVD. In het eerste hoofdstuk werd, zoals men zich herinneren zal, aandacht ·besteed aan de plaats van de g-em~ente in ons staatsbestel. DaarbU kwamen zaken aan de orde als de verhouding tot rijk en provincie, de financiële verhouding tot het rijk en grenswijziging en samenwerking. ·

DeZe week zetten wij de publikatie van dit nieuwe gemeenteprogram voort.

Het gehele program bevat echter 121 punten, zodat wij ook nu weer slechts een gedeelte hebben kunnen opnemen.

HOOFDSTUK 2:

T aalr en organiSfttie van het · gemeentebestuur

16 De gemeente dient de algemene be-

• langen van haar inwoners te be- hartigen.

17 Het gemeentebestuur in al zijn ge-

• ledingen ·behoort zjjn bevoegdheden rechtvaardig uit te oefenen.

13 De gemeenten moeten .hun werk- . • zaamheden niet onnodig uitbreiden.

Waar het particulier initiatief een taak .verricht, is het in het algemeen beter dit zo nodig te helpen dan de taak door de gemeente te laten overnemen. Waar mugelijk bevordert het gemee!'itel:'iestuur de zelfwerkzaamhe'd van de inwoners en hun groeperingen.

19 Bij subsidiëring past gemeentelijke

• CimtroJe op de besteding van de geliien e~ het stimuieren van het ver- krijgen van . eigen inkomsten. Doch ·de

g~meente moet noch door haar subsidie- voorwaarden, noch . door haar controle een' beleid opdringe~ of de vrijheid van de gesubsidieerde instèlling onnodig be- tJerken.

20 Over en weer dienen de organen ' • van het gemeentebestuur in goede

verstandhouding samen te werken.

21 Wettelijk is het college van burge-

• meester en wethouders verant- woording .. aan de raad verschuldigd en zulks slechts voor zijn bestuur .van de

27 De grote betekenis van de publici-

• teitsniedia voor de voorlichting dient te worden erkend. Aan hen worde in ruime mate informatie gegeven.

28 Waar doenlijk stelt het gemeente-

•. bestuur geen regelingen of andere besluiten vast dan na hen, wier belan- gen hierbij zijn .betrokken, :of hun orga- nisaties in de gelegenheid te hebben ge- steld, hierover desgewenst mondeling hun gevoelen te doen kennen.

HOOFDSTUK 3:

Financieel beleid

29 De raad moet een doelmatige in-

• richting en werking .van de dien- sten en bedrijven der gemeente bevorde- ren.

30 Het gemeentebestuur heeft de

• plicht tot een goed financieel be- leid. Dat·de uitgaven der gemeente voor een groot deel worden gedekt door uit- ,{éringen uit het gèmeÉmtefonds en bij- dragen va:n het rijk, doet hieraan niet af.

31 Vaak is het wenselijk investerings-

• plannen voor een aantal · jaren te maken: De raad zie too op iie uitvoering

daarvan en op hun aanpassing aan ver- . anderde omstandigheden.

32 De plaatselijke belastingen moeten

• zoveel mogelijk van alle groepen der inwoners worden geheven.

33 Vermakelijkheidsbelasting dient als

• verteringsheffing op de bezoekers en niet, door te hoge tarieven, op de · ondernemers der vermakelijkheden te drukkèn.

FRANK RIJSDIJK HOLLAND N.V.

HENDRIK-100-AMBACHT

Telefoon: · · 01858- 2045 010 - 117615

SCHEEPSSLOPERIJ

Handel in:

oud ijzer oon-ferro schroot gebruikte

scheepsonderdelen Levering uit voorraad van:

nieuw .ijzer en staal gezaagde ·schijven sjabloon snijwerk Verhuur drijvende bokken

·huishouding der gemeente. Het is wen-selijk, · dat het college en de burgemeès- s · _·p-.

REE.K.BEU-R'T'EN

ter ook over andere werkzaamheden aan de raad. inlichtingen geven.

22: Bij delegatie van bevoegdheden aan

• burgemeester en wethouoors moet ~riode 18 april tot en met 20 mei 1964'i de raad Zich een voldoende controle-

mogelijkheid verzekeren.

'-:23 . Besloten raadsvergadering-en die-

• nen slecbts.bij uitaondering te wor- den gehouden.

24 .Het kan wenselijk zij11 commissies

• in te stellen voor de behartiging van

a. belangen van delen der gemeente, die daarvoor door ligging of karakter in aanmerking komen (wijkraden);

b. bepaalde belangen voor het gehele ge- bied der gemeente (functionele raden, zoals een sportraad, een jeugdraad e.d.); daarin worden naast leden van de gemeenteraad, ;mdere belangfltel- lenèen opgenomèn.

-25 Aan zodanige commissies ware,

• naast htm adviserende bevoegd- heid, zo mogelijk ook .een besturende taak te geven.

26 De belangstelling der inwoners voor het werk der gemeente moet worden opgewekt en aan.c;emoedigd. Te denken is aan voorlichtingsavonden ·voor jeugdige kiezers en andere .groepen uit de bevolking, ruime gelegenheid voor in- woners om leden van het gemeentebe- stuur te spreken, hulp van gemeente- wege in de doolhof der voorschriften enz.

Vrijheid

en[vv]

Democratie ⁰

fWifo;:"'"''-"0 VAN o~.vO<-K5PA<>TU vooR Vo>t..~H..,,O O::N p.:o.~ocR ... TfE J

Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Hoofdredacteur: . Ph. C. 'a Cha'pelle jr.

Adres van de redactie:.

Nie·uwe Herengracht 89 B te Arnsterdam-C.

Telefoon 020 - 22 09 07.

Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties): Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam) ..

Tel. 010-11 10 00, abonnemen- ten toe8tel 21!1, advertenties toestel 224 Postgiro: 40, t.n.v:

Nieuwe Rotterdamse Courant

N.V.

'---~

18 april· Haarlem 18 april Zeist 18 april 19 april 21 april

22 april 22 april 22 april!

22 april

Leiden

Noordwijk ( Oprichtingsve;rg.) Winschoten {forum)

Emmen )3aarn

Sleen (VVD + ^JOVD)

Spijkenisse (JOVD + ^VVD)

Mr. E. H. Toxopeus Mr. dr. C. Berkhouwer

.Mevr. G. V .. v. Somere.n-Downer Mr. ·W; J. Geertsema

Dr. K. v. Dijk R. . Zegering Hadders Mr. G. Loopstra

Hr. Meyer

R. Zegering Haddei-s Mr. E. H: Toxopeus Dr: K. v. Dijk Mr. H. v. Riel Ir. D. S. Tuynman

25 april Amersfoort {Prov.dag Vrouwen Mevr. M. Sicman-Hardeman

in de VVD) Mevr. Mr. E. Veder-Smit

26 april Amsterdam-USA (forum) Drs. Th. H. Joekes 28 apriQ Apeldoorn (Vrouwen in de

VVD/Prov.dag) 29 april Zwolle

29 april 2 mei

2 mei

6 mei 6 mei 6 mei 6 mei 7 mei 7 mei 9 mei

Maassluis Papendrecht Weesp

Midde•lburg (landdag in de VVD)

Berkenwoude Drienerlo (TH) Maastricht K.C. GeJderland Utrecht (JOVD)

Vrouwen

"\varniond ( Oprichtingsverg.) 9 mei . Deven.ter

9 mei 9 mei ll·mei 11 mei

.Veendam

Doesburg en Doetinchem Woerden

Amersfoort 12 mei Terschelling

13 ·mei Alblasserwaard (forürn)

13 mei Stadskanaal 13 mei Rotterdam 16 mei Zutphen e.o.

16 mei .. ~chiedam

16 mei Abcoude 17 mei Delfzijl (forum) 17 mei ·Leeuwarden 18 mei De Bilt 20-mei Wildervank 20 mei Roermond 20 mei Delft

Mej. mr. J. J. Th. ten Broecke Hoekstra Mr. E. H. Toxopeus

M. Visser

Mr. E. H. Toxopeus Drs. Th. H. Joekes

Mevr. G. V. v. Someren-Downer Mr. E. H. Toxopeus

Drs. Th. H. Joekes Mr. F. -Portheine Mr. E. H .. Toxopeus Dr. K. _{\ '} v. ^Dijk _-

Mr. F. Portheïne M. Visser Dr. K. v. Dijk Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. V. Dijk

Mevr. G. v: v. Someren-DoW'!ier R. Zegering Hadders

Drs. Th. H. Joekes·.

R. Zegering Hadders Dr. E. Nor<llohne H. Wiegel Dr. K. v. Dijk Mr. E. H. Toxopeus Mr. E. H. Toxopeus

Mevr. mr. J., M. Stoffels-v. Haaften Mr. W. J. Geertsema

R. Zegering Hadders

Mevr. mr. J.' M. Stoffels-V. Haaften Mr. E. • H. Toxopelils

Mr. W. J. Geertsema Mr. E. H. Tbxopeus Mr. F. Portheïne

N.B. In de7.e opgave ?<ijn niet verwerkt die spreekbeurten, welke door on2e. Kamerleden en andere sprekers buiten het verband van 11n2e partiJ gehouden w&rd~n..

MOEDIG

Op het grote congres dat de KVP op zaterdag 21 mei in Amsterdam zal houden,- zal ook het woord worden ge-

voe.rd door Sieto Hoving. De~e Amster- damse cabaretier zal namelijk tijdens de plenaire zitting, waarop o.m. partij- voorzitter. mr. Aalberse en fractievoor- zitter drs. Schmelzer toespraken zul- len houden, een politieke conference ver- zorgen. Het is een moedige daad van de organisatoren om de heer Hoving uit te nodigen, want uit zijn program- ma's herinneren wij ons enkele grap- pen waarin een aantal KVP-kopstukken het danig moest ontgelden. Als hij deze straks weer lanceert, slaagt de heer Ho- ving er wellicht in een deel van zijn gehoor te bekeren.

TERREUR

IN het Gelderse dorp Harskamp, dat tot de gemeente Ede behoort, woedt een zekere politieke terreur. De leden van de SGP, welke partij bij de ver- kiezingen voor de Provinciale Staten met 392 stemmen als overwinnaar uit de bus kwam, vinden het namelijk hoogst ·on- gepast dat er ook drie inwoners zijn ge- weest" die op de CPN hebben gestemd.

De boerenbevolking, waaronder de SGP voornamelijk zijn aanhang heeft, is nu een onderzoek begonnen om te weten té komen Wie "de boosdoeners en gods·

lasteraars" zijn, die hun stem op de communistische partij hebben uitge- bracht. Een landbouwer zei: We ko- men er wel achter. Er bestaan al ver- denkingen tegen bepaalde personen.

De SGP-ers zoeken de CPN-stim1mers vooral in de "zondige" nieuwbouwwijk van Harskamp, waar de laatste jaren nogal wat mensen van elders zijn ko- men wonen. Deze nieuwe inwoners me- nen dat de SGP, die op elk gebied de lakens wil uitdel'en, misbruik maakt van haar macht. Daarom zijn er vèien die hopen dat er bij de gemeenteraadsver·

kiezingen op 1 juni minstens vier Hars- kampers op de CPN zullen stemmen.

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V. V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon {070) 60 48 03

(3 liinen}

Giro 67880

lANDBOUWCOMMISS~E

Op 6 april kwam de landbouwcom·

missie in Den Haag bijeen. De commis- sie beraadde zich uitvoerig over het ver- kiezingsmanifest en het urgentiepro- gram 1967. Tevens behandelde de com- missie de nota van de Lam,delijke Middenstandscommissie betreffende de P.B.O.

CO PIJN,

'GROENEKAN.

' ~ . ^'

:REEDS MEER DAN

' ' ; .

TWEF; ~E1U\VEN EEN.

·BEGRIP VOOR

·bäomkivekerij-.

produkten ·

EN

tuinarchitectuur

TELEFOON 03401-1207

;.,

VRUHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 15 apri~ .:.. ·3

_ . , I

VERLIES- EN ·wiNSTREKENING. VAN GECOMPLICEERDE VERSCHUIVINGEN

Analyse der verkiezingscijfers · (III)'

BELANGRIJKE winst aam stemmen uit het zich nu ook in partij-politiek op- zicht emanciperende katholieke volksdeel en uit de aanwas aan jonge kiezers; verlies aan de CHU en aan de Boeren partij. Dat was, voor zover het de VVD betreft, weil reeds de teneur van onze eerste twee beschouwingen, aan de jongste verkiezingsuitslagen gewijd.

. De moeilijkheid van verkiezingsanalyses aan de hand van uitsilagen-percen- tages is vooral hierin gelegen, dat verschuivingen lang niet a;ltijd enkelvoudig en rechblijnig plegen te geschieden. Dat was dit maal ook ten aanzien van de VVD niet het geval. Een benadering van verschillende kanten is dus nood"

~akelijk.

De voortgezette winst voor de VVD in het katholieke volksdeel vlei duidelijk eononbetwistbaar af te lezen uit de gegevens in mijn vorige artikel, die zonder uitzondering. sterk gestegen percentages in de zuidelijke provincies aantoonden.

maken verkiezingsanalyses soms verre van eenvoudig. Maar wie de cijfers ver- gelij1kt met wat men kan vernemen uit verschillende delen van het land en wat men aan reacties heeft kunnen lezen in ingezonden stukken in de dagbladen, zal toch wel met ons tot de conclusie moeten komen, dat het uiteindelijke verkiezings- Tesultaat voor de VVD bij deze wel zeer bijzondere verkiezingen inderdaad is bepaald door een dergelijke gecompli- ceerde verschuiving in het zgn. vlottende deel van de kiezersmassa.

Spektakelstuk

' Op de weinig benijdenswaardig1e situ- atie van de· Partij vim de Arbeid en op·

de vele facetten van het als een. politiek spe-kttakelstuk aandoende sucües van de Boerenpartij kom ik in afzonderlijke be- schouwingen . in volgende •mmm ers nog terug.

Voor deze week verwij:s ik nog slechts naar het op dez·e zelfde pagina afge- drukte overzicht van de uitslagen voor de VVD in een aantal middelgrote ge-

meent~n. Vermeld zijn daarbij de per- centages van de Statenverkiezingen 1962, de Kamerverkiezing 1963 en de Statèn- verkiezingen 1966. In dit overz;icht zijn weggelaten de over de hele linie gun"

stige uitslagen van de gemeP.nten in het zuiden als Eindhoven, 's-HP.rtogenbosch, Maastricht, e:a., omdat ik deze vorige week reeds afzonderlijk had gegeven.

Nochtans kan gezegd worden, dat in de deze week afgedrukte staat verlies ·en winst wel ongeveer tegefl elkaar op- wegen.

A.. W. ABSPOEL

In omgekeerde richting, namelijk van het noorden uit bekeken, kan het·

zelfde worden aangetoond. ·

STAKINGSRECHT

Netto-verlies werd· geleden in de noor- delijke provincies Groningen en Drenthe, waar de katholieken slechts een gering deel der bevolking uitmaken en waar dus weinig aan te winnen viel. Zij voelen zich daar bovendien in zulk een minder- heidspositie, dat zij ook eerder· geneigd zullen zijn politiek bijeen te blijven.

Het gevolg was, dat daar de over- gang van onze "randkiezers" naar de Boerenpartij en ten dele. ook naar de CHU, niet door winst naar katholieke zijde W<:rd goedgemaakt.

Noordelijke provincies

In Drenthe, waar de VVD 2 zetels verloor, daalde ons percentage van 17,5 in 1962, tot 15 in 1966. Dat van de CHU steeg daar van 12,4 op 12,7; dat van de Boerenpartij van 0,8 tot 7,9.

De grote winst van Koekoeks Boeren- partij is daar zeer duidelijk in de eerste plaats gekomen van de PvdA, die in Drenthe achteruitliep van 41,4 tot 36,2%

(terwijl de PSP slechts toenam van 1,7 pct. tot 2,6 pct.). Een kleiner deel moet zijn gekomen van d~ VVD en onge- twijfeld ook wat van de CHU, wier ver- lies naar de Boerenpartij evenals elders echter werd goedgemaakt door (naar wij hopen: tijdelijke) overgang van VVD-stemmen naar de CHU-lijiSt.

In Groningen, waar één zetel door ons werd verloren door daling van ons stem- menpercentage van 14 in 1962 tot 11,9 thans, hebben duidelijk ongeveer ge- lijke verschuivingen plaats gevonden.

f:)e PvdA daalde hier van 39,8 pct. in 1962 tot 34,6 pct. thans (de PSP steeg hier van 3,9 pct. op 5,7 pct.), de CHU ging licht vooruit van 10,2 pct. op 11,1 pct. en de Boerenpartij, die in 1962 in de provitteie · Groningen nog niet· had·

meegedaan, verkreeg 5,2 pct. der stem·

meri.-

. Ook Friesland toonde een· daling van ons percentage, namelijk van 9 pct.

naar 7,6 pct.; maar hier resulteerde dit, gelukkig, niet in stemmenverlies.

melden. De cijfers zijn dus de tages der behaalde stemmen.

Gemeente Amsterdam 'Rotterdam

's-Gravenhage ...

Utrecht

Staten Raad 1962 1962

11,5 li,3 11,1 10,3 17,8 16,-

10,- 9,2

percen- Staten 1966'

11,2 10;9 17,8 10,6 In drie van de vier grote· gerrieentim dus een vooruitgang vergeleken bij de raadsverkiezingen van 1962. Álleen in Amsterdam een fractie van een percent achteruit.

Ontevredenh~d

Dat deze uitslagen voor. de VVD wer- den bereikt ondanks het verrassende succes van de Boerenpartij · i'n de grote steden (dat stellig ook daar randkiezers aan de VVD . heeft gekost) en ondanks de overgang van VVD-kiezers naar CRU- lijsten (vooral duidelijk te constateren in de voor ons goede stadswijken, waar omstreeks 50 pct. der kiezers VVD stemt) moet een bijzondere reden heb- ben.

De meest redelijkè verklaring is, dat vooral in de steden, maar toch ook waarschijnlijk wel in andere delen van het land, een gedeelte van het verlies van de Partij van de Arbeid is gegaan naar de VVD. De .oorzaak van .deze over- gang moet dan worden gezocht in on- tevredenheid over het regeringsbeleid . (inflatie, bedreigde belastingverlaging, mislukt omroepbeleid, verwaarlozing van de middengroepen) en in ook onder wematigde socialistische randkiezers · ont- stane 'afkeer van opzettelijk grove en ergerniswekkende Vara-uitzendingen.

Dit betreft dan dat gedeelte van de·

,;rechtse" socialistische randkiezers, dat Zich toch te serieus en te politiek ge~

schoold voelt om z\jn stem aan Koe- koeks Boerenpartij te· geven.

Zulke samengestelde. ·verschuivingen

ONZE rechtspraak heeft steeds het sta- kingsrecht erkend. Laatstelijk is dit duidelijk gebleken uit net z.g. Panhon- libco-arrest van de H. R. · (inz. de haven- staking tegen de goedkope-vlaggenvaart) en ·recentelijk uit de uitspraak van de president van de Haagse rechtbank in- zake de oproep tot staking door· vakbon- den bij een Maastrichts bedrijf.

Met het arrest van de H. R. was men zelfs. in vakbondskringen niet ontevreden, màar de uitspraak ·in de Maastrichtse zaak heeft kennelijk bij de vakbonden de vrees doen ontstaan, dat deze uit-·

spraak hun manoeuvre-vrijheid bij de hantering van c.q. dreiging met staking zou belemmeren. Vandaar dat zij, ge- sterkt door· wetenschappelijk-socialisti- sche rapporten, aanklopten bij p.g. Sam- kalden om een wettelijke regeling van het stakingsrecht.

Nu is ,de minister vanjustitie wel p.g., maar ook eeri zeer consciëntieus jurist.

Dit blijkt wel uit het voorontwerp, dat hij ter fine·van advies naar de SER heeft gezonden .. 'Hij wil alleen op die punten een wettelijke· regeling, ·die in de prak- tijk tot moeilijkheden aanleiding hebben glegeven. Die moeilijkheden bestonden·

voornamelijk uit de aansprakelijkheid:

individueel of collectief. Het vooront- werp stelt de collectiviteit, d.i. de vak- . vereniging aansprakelijk, behalve na- tullrlijk bij wilde stakingen, waarbij de aansprakelijkheid voor rekening· van de individuele arbeider blijft. Men wil de oude toestand hiervoor handhaven,· zoals die is na: het Panho!llibco-arrest, dus dat een dergelijke staking rechtmatig kan zijn, wanneer er sprake is van zodanige·, omstandig1heden, · dat naar de heersende rechtsovertuiging in redelijkheid van de werknemers niet gevergd: kan worden de arbeid .voort te· zetten. Volgt· bij' een wilde staking ontslag door de ·werkge- ver, dan··zal de werknemer· dus· de rech-

In deze noordelijkste provincie daalde de PvdA van 37 pct. naar·· 31,4 pct.

(de PSP .ste.eg hier van 3,8 pct. naar 4,7 pct.), de 'CHU ging een kleinigheid achteruit, namelijk van 17 pct. naar•

:1,6,8. pet. · en de Boerenpartij; die· in·

Friesland in 1962 eveneens--nog niet had· · meegedaàn,· kreeg· 4;2 'peL·

Uitslagen· ^voor de VVD ^ln . de · mi·ddelgrote gemeen/Jen

Westen en -UtPecht

Hoe gupstig de VVD er zonder a.l- de. · ··

in mijn e~rste artikel reeds· gememo·

reerde narigheden en emoties . van de ..

iaatste twee weken vóór ·de· verkiezings- ···•·

dag voor zou hebben gestaan. toont de'·.

ondanks deze tegenslag relatief gunstige.·

ti.itslag in het westen van het land en in de centruJ;Uprovincie Utrecht.

Zuid-Holland en · Utrecht wisten de VvD-percentages; vergereken met ~-1962;·

precies. te handhaven. In Zuid-Holland·

war. dat ·percentage in beide jaren 12,8 (goch .. pij de· Kamerverkiezingen- van 1963: 13,2 pct.), in Utrecht 11,6 (Kamer-: ··.

12,3 pct.). In Noord-Holland- was· er een zeer geringe achteruitgang·, namelijk van 12,7 pct. in 19~2 tot 12,6 pct. in 1966 (bij de Kamerverkiezingen van 1963: 13,7 pct.).

Dat onze zetelpositie in beide Hollan- den behouden werd en in Utrecht zelfs een (rest)zetel werd gewonnen, is voor-.

al te danken aan de hieronder weer- gegeven aanmerkelijk gunstiger Uit·

slagen in de vier grote steden dan velen · • onzer onder de· bijzondere omstandig- heden van dat ogenblik hadden gevreesd;

Met het· oog op de komende gemeen- teraadsverkiezingen is het interessant daarbij tevens het percentage van de raadsverkiezin1gen van 1962 te ver-

(Met uitzondering van die· Ïft'· ~d-llrabant·.•tm ·Limbur!J} · ·

% % % % <Jf,.:

Gemeente 1962 1963 :1966 ·Gemeente 1962 1963 Alkmaar· ··· 11,G 12,4 "12;- Hilversum ... 16;5· 16;4 Almelo .: ... ;. 11},2 9,9 9,- Leenwirden · · .· ... i(),7 ··10;3

;Alphen· a.d. · RijO: ~p.el<ioorn·· ... --- l,2;G 6;7 "7,6-12,3 11,1 8,5 ·Leidschendam·'"···· Leiden. ··· -15,2. 15,7 ^{10,3 li,s,} A.rnhem ... 11,3 12,- 11,4 ·. .. MiddelbuFg . ... <U,7 ·· 11;3 A.mersfoort ... 12,2 12,3 11,9 NO-Polder . ; ... 9;7 . 9;7 Amstelveen ... 22,5. 23;8 23,- Nijmegen . ... 6,1 6,4 A.ssen ... 16,1 15,7 14,2 · Oldehz;aal 4,3 J 4,6 Baa-rn· ... 18,~ 18,7 16,9 Ridderkerk · . ... ^{7,8 7,5}

Beverwijk· 7,3 . 8,9 9,5 Rijswijk ... 22,6 23,4 Bloemendaal ... 33;5 33,4 31,2 Schiedam ··· ^{8,- 8,2}

Bussum ... 21,3 22,8• 21,3 Soest· . ... 16,3 16,7.

Delft ... 10,· 10,4 11,5 Tiel ··· 11,9 10,7 Deventer ··· 12;2 11,9 H,5 Velsen ... ^{10,- 12;-}

Doetinchem ··· ^{9,2 9,3 9,i} Vlaardingen 10,- 9,9 Dordrecht ^11,~ 11,4 11,3 Voorburg ··· ^{24,4 25,2}

Ede ... 9,9 11,7 10,1. Wageningen ... 13,8 14,1 Emmen ... 9,2 8,7 8,6 Wassenaar 29,6 29',4 Gorinchem 11,7 9,4 10,4 Winterswijk 19,2 18,3 Gouda ... 11,3 11,3 10,9 Zaandam ... ^{7,6 8,3}

Harderwijk ... 9,4 11,2 10,6 Zeist ...• 18,9 19,9 Haarlem ... 11,2 12,5 12,2 Zutph\!n ... 12,5 12,1 Heemstede 26,3 27,2 25,4 Zwolle ... 11,5 1G,8 Den Helder ... ^{14,1 18,- 12;2} Zwijndrecht ... ^{11,- 11,5}

Hengela ... ^{9,7 9,2 9,1}

%·

196&

-14,8<

9,5 11,4 17,2 10;4.

9,8-"

7,6.

5,1 8,5 22;2

.' 8,4.

16,1 10,2 11,2 9,·

24,2 13,6.

28,4 17,6 8,2 16,8 12,1 11,1 11,1

ter op grond van omstandigheden, be- doeld irt genoemd .at'rest, kunnen ver-·

weken het ontslag onreohtmatig te ver- klaren.

Wat de "erkende" staking betreft wordt een nieuw artikel voorgesteld volgens hetwelk een vakvereniging onrechtmatig·

handelt bij het uitroepen van een staking, wanneer de staking in strijd is met de cao, of met de wet. Maar ook, indieri zij kennelij<k in strijd handelt met de nonnen

we~ke gelden m het verkeer tu.ssen werkro gevers en vakverenigingen.

DE actie van vakverenigingszijde voor *

een wettelijke regeling· van het :sta- kingsrecht heeft bij schrijver dezes als eerste reactie de. gedachte opgeroepen:·

Wat dom. Want wanneer de wet iemand·

bepaalde rechten toekent, moeten hier- tegenover ook bepaalde plichten staan.

De wetgever kan nooit iemand een ab- soluut recht toekennen zonder de beper~

king van een hantering .van dat recht met het oog op de openbare orde en veiligheid,- de goede zeden en een on- rechtmatig gebruik. De jurist Samkalden heeft dan ook in het ontwerp-artikel· 22 van de wet. cao dit duidelijk geformu- leerd en wel met de bewoordingen, allia~

loog aan die van het: beroemde arrest van de H.R. van 31 januari 1919 inz., de onrechtmatige daad·., een, formulering waarvan de president van de Haagse rechtbanlk zich ip zijn uitspraak ook heeft bediend: de z.g. zorgvuldigheids- norm ..

De vakverenigingen hadden met de· hui- dige rechtspraak tevreden kunnen zijn.

Het stakingsrecht wordt erkend.' Maar.

het zal steeds onderworperi zijn wat zijn toepassing. bétreft aan diè ,;zorgvl;!ldig-' héid, w.eJke' in het m:aatschappeli)k ver- keer betaamt. t._a.v. eens anders persoon of goed''. He·t merkwaardige· is, dat bij- dit arrest v.an 31 jan. 1919 de H.R. de formulering heeft overgenomen, die in.

het ontwerp-RW. van ·l~ll· voor onrecht- matige. daad was gesteld. ·Dit, ontwerp- ··

Loeff· is· echter nooit in behandeling ge- komen, maar ons hoogste rechtscollege .

heeft ·het door. zijri jurisprudentl~ tot gel• -

·dend recht gemaakt. : En . ool<. minist-el' Samkaldenkan ·de vakvereniging:eage.e~, , recht toekennen. onder verwaarlozing van·· ..

die zorgvuldigheidsnorm.'·

UIT de evengenoemde geschiecie&~s van :. 4e opvattingen· o.mtrent orirecht!llati~

ge daad· hadden de +vakvere~igipg.ew le-' i-ing kunnen · trekkeri.> Zij zoudeJ~· dan geen ·wettelijke Tegelii)g ,begeerd ·hebben.

·Een· wettelijke regeling immers kan -hen · · niet ontslaan van. een aansprakelijkheid .. , bij· Cinrechtmahg ·handelen· ·en kan vo!ir-

al wanneer :het zoals i~ -dit geval· een wetgeving ad .hoc, is, .in de toekomst on- dercandere omstandigheden .zo .stringent·

blijken, dat de bonden misschien· liever de oude toestand terug zouden wensen. >

De rechtspraak sluit gewoonlijk veel, eerder aan bij de heersende rechtsover·

tuiging d.an de wetgever! Dat heeft zij al meermalen. ook Op· sociaal terrein ge- toond. ·Het fraaiste voorbeeld -hiervan.

vormen de vonnissen en arresten uit de

" jaren '30 inzake· de toenmaals gebl"Î.ti- kelijke toekenning van pensioenen a!ln werknemers "tot 'opzegging"' een clau- sule, 'die de rechtspraal< op grond van de zorgvuldigheidsnorm en de natuur- lijke verbintenis krachteloos heett ge·

maakt wanneer bij de werkgever geen dringende noodzaak voor de intrekking bestaat .

J. VAN GALEN