Vraag nr. 278
van 20 september 2002
van mevrouw MARLEEN VAN DEN EYNDE Alcoholmisbruik bij jongeren – Preventie
Tijdens Marktrock in Leuven dronk een twaalfjarig meisje zich te pletter – een combinatie van jene-ver en bier – zodat ze in het ziekenhuis werd op-genomen met een alcoholvergiftiging.
1. Is alcoholgebruik door jongeren – en met name door kinderen – een specifiek item in het preventiebeleid ? Zo ja, op welke wijze ?
2. Zijn er terzake al campagnes gevoerd ? Met welk resultaat ?
3. Zijn er gerichte acties naar muziekfestivals en dergelijke geweest of gepland ?
Antwoord
Alcohol is waarschijnlijk de populairste drug ter w e r e l d . En dit ondanks de illegale drugs die de laatste jaren volop in de aandacht staan. O n g e v e e r 80 % van de volwassenen drinkt op geregelde basis alcohol.
Er bestaan drie categorieën van "omgaan met alco-hol" : matig/verantwoord drinken, riskant drinken en alcoholistisch drinken. Bij deze laatste categorie is sprake van misbruik en verslavend gedrag. Alcoholverslaving is een zeer complexe problema-tiek die vanuit meerdere invalshoeken kan worden geanalyseerd : medisch (bv. genetische predisposi-t i e s ) , psychologisch (bv. comorbide persoonlijk-heidsstoornis) en sociaal (bv. sociale druk). De om-vang van het probleem kan het best worden be-paald door middel van een multidisciplinaire bena-d e r i n g. Onbena-danks bena-de talrijke sensibiliseringscampag-nes blijft alcoholafhankelijkheid een probleem, ook in België. Alcoholisme vormt niet alleen een zware last voor de patiënt zelf, het kost de gemeen-schap heel wat geld. Alcoholisme kan terecht wor-den beschouwd als een ziekte, die trouwens zonder onderscheid vrouwen en mannen, jong en oud, r i j k en arm, ... treft.
Uit recent onderzoek blijkt overduidelijk dat er een zekere correlatie is tussen de l e e f t i j d w a a r o p men begint te drinken en de waarschijnlijkheid dat dit verder zal evolueren naar alcoholistisch drin-k e n . Hoe jonger men begint te drindrin-ken, hoe groter het risico is. Het is dus belangrijk om de
beginleef-tijd waarop jongeren beginnen te drinken, zo lang mogelijk uit te stellen.
Voor Vlaanderen is dit te illustreren met de cijfer-gegevens van de VAD-leerlingenbevraging van het schooljaar 19992000 ( VAD : Vereniging voor A l c o -hol- en andere Drugproblemen – red.). De omvang van de groep bevraagde leerlingen is zo groot dat ze als representatief kan worden beschouwd voor V l a a n d e r e n . De prevalentie van dit beginnend drinken stijgt met de leeftijd en de frequentie neemt toe met de leeftijd.
Uit het onderzoek blijkt dat 71,3 % van de 12-16-jarigen het afgelopen jaar alcohol dronk. Van de jongeren van 12 jaar drinkt 1/10 sterke dranken en a l c o p o p s. Het drinken van alcohol stijgt het sterkst tussen de 13 en 14 j a a r. Na bier worden alcopops door alle leeftijden het meest gedronken. De gege-vens zijn een weerspiegeling van het feit dat alco-hol drinken sterk wordt aanvaard in onze maat-s c h a p p i j . Er imaat-s ook een duidelijke maat-samenhang tumaat-s- tus-sen het gebruik van alcohol door personen uit de sociale omgeving van de jongere en zijn eigen drinkgedrag.
Uit de Gezondheidsenquête van het WIV blijkt dat jongeren en 40-60-jarigen relatief meer drinken. Het is nog niet duidelijk of dit een leeftijds- of ge-neratie-effect is (WIV : We t e n s chappelijk Instituut Volksgezondheid - Louis Pasteur – red.).
1. De overheid is steeds voorstander geweest van een totaalaanpak van de middelenproblematiek : dit omvat zowel tabak, a l c o h o l , p s y c h o f a r m a c a als illegale middelen. De tendens naar meer ge-combineerd gebruik van middelen (alcohol en illegale drugs) die uit recent onderzoek blijkt, bevestigt nogmaals het belang van deze beleids-optie.
De huidige bevoegdheidsversnippering beperkt evenwel de slagkracht van een aantal preventie-i n preventie-i t preventie-i a t preventie-i e v e n . Daarom zal preventie-ik preventie-in mpreventie-ijn Belepreventie-idsnota Drugpreventie 2002-2010 pleiten voor een glo-bale aanpak van alle drugs, voor een meer we-tenschappelijk onderbouwde aanpak, voor meer mensen en meer middelen voor het preventie-w e r k . Ik zal daarbij ook alle bevoegde V l a a m s e ministers en beleidsterreinen aanspreken. Binnen het Vlaamse preventiebeleid rond alco-hol zijn jongeren een specifiek item.
Dit weerspiegelt zich binnen het c o n v e n a n t d a t werd afgesloten tussen de Vlaamse overheid en de VA D, waarbinnen jongeren een prioritaire doelgroep zijn bij preventie van alcohol en d r u g s. Doelstelling 12 omvat : "Het sensibilise-ren van intermediaisensibilise-ren en preventiewerkers en hulpverleners uit de alcohol- en drugsector voor implementatie van een Vlaams preventiecon-cept met betrekking tot middelengebruik bij prioritaire doelgroepen. De prioritaire doel-groepen worden bepaald op basis van het risico van gezondheidsschade door middelengebruik en worden verder geconcretiseerd in de jaar-p l a n n i n g. De jaar-prioritaire doelgroejaar-pen omvatten minstens de jongeren". Deze doelstelling past binnen resultaatgebied 3 : " O p e r a t i o n a l i s e r e n van een Vlaams concept omtrent preventie van middelengebruik als aanzet tot integratie in de maatschappelijke sectoren en in de alcohol- en drugsector".
Het is belangrijk dat p r e v e n t i e p r o g r a m m a ' s a a n-sluiten bij de leefwereld van jongeren. De VA D speelt daarop in. Het schoolklimaat draagt im-pliciet bij tot de preventie van middelengebruik en ander probleemgedrag. Internationaal on-derzoek toont duidelijk aan dat de betrokken-heid van leerlingen bij de school de kans op druggebruik en de problemen als gevolg van druggebruik vermindert bij jongeren. De helft van de leerlingen uit de leerlingenbevraging van de VAD vindt dat de regels en grenzen niet dui-delijk genoeg zijn omschreven in het schoolre-glement.
Maar drugpreventie is niet alleen de taak van de school, ook de ouders en de ruimere omge-ving van de jongere spelen een belangrijke rol. Jongeren verwachten niet dat hun ouders ak-koord gaan met druggebruik, maar toch blijven ze hun ouders aanwijzen als belangrijke ver-t r o u w e n s p e r s o n e n . Nochver-tans voelen ouders zich vaak onzeker en vinden ze het moeilijk om over drugs met hun kinderen te praten, omdat ze het gevoel hebben dat jongeren meer over drugs weten dan zijzelf. Hier ligt dus een grote uitda-ging om ouders actiever te betrekken en hen te leren tegen drugs aan te kijken als tegen andere o p v o e d i n g s u i t d a g i n g e n , zoals uitgaan, f e s t i v a l s, ...
Het jeugdwerk kan een veilig kader aanbieden waarbinnen de jeugd kan experimenteren met verschillende vormen van voor hen nieuw ge-d r a g. Het is ge-dus belangrijk ge-dat ook het jeugge-d- jeugd-werk een drugbeleid uitjeugd-werkt met duidelijke grenzen en ruimte om zich als individu te ont-plooien ; een beleid dat jongeren actief betrekt en waarin ruimte en deskundigheid worden ge-zocht om in te gaan op signalen van problemen bij jongeren.
2. Er werden verschillende campagnes gevoerd, gericht naar jongeren, door de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen.
Met de televisiespot " E r over praten is de eerste s t a p " op de V RT probeert de VAD de pedago-gische benadering van preventie van drugpro-blemen voorop te stellen;
Deze discussie over drugs is duidelijk niet alleen relevant voor beleidsmakers en experts, e n daarom heeft deze spot tot doel om het gesprek over drugs tussen ouders en jongeren op gang te b r e n g e n . Dat er duidelijk nood is aan een ge-sprek hierover tussen jongeren en ouders wordt bewezen door de cijfers van de Druglijn.
De Druglijn is een gratis telefoonnummer, o p-gericht door de VA D, waarop iedereen kan bel-len in verband met vragen over drank, drugs en p i l l e n . Van de oproepen kwam een derde van ouders en opvoeders en een derde van jongeren tussen 16-25 jaar.
Communicatie tussen ouders en jongeren over hun goede en slechte ervaringen, over relaties en drugs, e n z o v o o r t , vormt de beste preventie van drugproblemen.
Met deze campagne wil de VAD ingaan tegen de spectaculaire berichtgeving over drugs en drugverslaving en aantonen dat preventie thuis begint met een open communicatie tussen ou-ders en kinderen.
Ook deze campagne ondersteunt mijn preven-t i e b e l e i d , waarin vooral de communicapreven-tie over druggebruik in het algemeen wordt bevorderd, in plaats van de vermanende vinger. Praten is bovendien de eerste stap.
Een andere campagne, gelanceerd door de D r u g l i j n , heet "Neem drugs ... e r n s t i g ". D e z e slogan siert hun nieuwe bekendmakingsaffiche. Via woordspeling wil men benadrukken hoe be-langrijk het is om bij druggebruik de situatie grondig te bekijken alvorens te snel een oordeel te vellen.
3. Het cool-worldpromoteam bezoekt c o n c e r t e n en jongerenhappenings met leuke postkaarten, stickers en T- s h i r t s. Daarnaast worden affiches opgehangen in onder andere Vlaamse secundai re sch o l e n , j e u g d h u i zen en gemeentelijke jeugd -d i e n s t e n. Ook wor-den naast re-dactionele aandacht advertenties geplaatst in diverse j o n g e r e n -tijdschriften.
Ten slotte wordt de website in Antwerpen en Gent gepromoot in bussen en trams.
