Vraag nr. 178
van 16 december 2004
van de heer CARL DECALUWE
Riolerings- en zuiveringsgraad – Stand van zaken
De Europese regelgeving bepaalt dat in principe alle woningen tegen 2009 aangesloten moeten zijn op een waterzuiveringsinstallatie. Uit parlemen-taire vragen bleek reeds dat de zuiveringsgraad in bepaalde gemeenten erg laag is, mede door de lage investeringsgraad van bepaalde gemeenten in rio-leringen, aansluitingen en KWZI’s (kleinschalige waterzuiveringsinstallaties).
Het parcours van cross border lease werd reeds van de baan geveegd. De gemeente Antwerpen vraagt aan haar inwoners een bijdrage om zodoende intensiever en sneller te kunnen investeren in gemeentelijke infrastructuurwerken.
Graag had ik de minister enkele vragen gesteld over de riolerings- en zuiveringsgraad in Vlaanderen, in het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt en in het Leiebekken.
1. Kan de minister de stand van zaken geven van de riolerings- en de zuiveringsgraad van de elf rivierbekkens (IJzer, Brugse Kanalen, Gentse Kanalen, Beneden-Schelde, Leie, Boven-Schelde, Dender, Dijle/Zenne, Demer, Nete, Maas) en van de gemeenten van het arrondisse-ment Kortrijk-Roeselare-Tielt (KRT) ? Kan hij hiervan ook een evolutie geven van de laatste vijf jaar ?
2. a) Welke bovengemeentelijke (RWZI en collec-toren) en gemeentelijke (KWZI en riolering) infrastructuurwerken worden in het arron-dissement KRT gepland of zijn in uitvoering en voor welk bedrag ?
b) Tot welke riolerings- of zuiveringsgraad zul-len die investeringen leiden ?
c) Volstaan die investeringen om tijdig te kun-nen voldoen aan de Europese normen ?
3. In hoeveel kredieten voor hoeveel projecten voorziet het bovengemeentelijk investerings-programma zuiveringsinfrastructuur voor heel Vlaanderen ?
Welk aandeel gaat hiervan naar de verschillende bekkens ?
4. a) In hoeveel kredieten voorziet het gemeente-lijk subsidiëringsprogramma ?
b) Hoeveel aanvragen werden reeds ingediend voor gemeentelijke subsidiëring en hoeveel en welke projecten worden hiermee werkelijk gesubsidieerd ?
c) Hoeveel bedraagt het tekort om aan alle goed-gekeurde aanvragen te kunnen voldoen ? d) Hoeveel en welke projecten hiervan zijn
geblokkeerd (o.m. door procedurefouten) ? 5. Heel wat bovengemeentelijke
investerings-projecten waren/zijn geblokkeerd door gewestplanwijzigingen, schorsing milieu- en bouwvergunningen en onteigeningsproblemen. Kan de minister meedelen welke projecten
bin-nen het arrondissement KRT geblokkeerd zijn, voor welk bedrag en wat de reden is van deze blokkering ?
6. Wat is de stand van zaken van de zonerings-plannen ? Wanneer krijgen de buitengebieden zekerheid ?
Antwoord
Bekken Riolerings- Zuiverings graad graad IJzer 78,6 66,9 Brugse Polders 85,7 74,9 Gentse Kanalen 86,3 68,7 Beneden-Schelde 92,2 73,4 Leie 84,3 49,8 Boven-Schelde 79,8 42,2 Dender 88,5 64,9 Dijle en Zenne 90,4 36,0 Demer 88,1 65,0 Nete 78,1 73,9 Maas 87,0 82,8
De oorzaak van de lage zuiveringsgraden in een aantal bekkens is te wijten aan het feit dat enkele grote zuiveringsinstallaties nog in opbouw zijn of nog moeten gebouwd worden. In het Dijle- en Zennebekken betreft het bijvoorbeeld de installaties van Brussel-Noord, Grimbergen, Sint-Pieters-Leeuw en Tervuren.
Dit is eveneens het geval voor het bekken van de Leie, waar vooral de bouw van de RWZI Beveren-Leie, belangrijk in het kader van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater, een probleem is gezien de nog steeds heersende onzekerheid inzake de exacte locatie. Zolang deze niet definitief vastligt, zullen trouwens ook (RWZI: rioolwater-zuiveringsinstallatie – red.) diverse collectorprojecten extra vertra-ging oplopen.
Daarnaast dienen op termijn ook nog een aantal kleinschalige installaties gerealiseerd te worden. Meer nog dan bij grootschalige instal-laties, is het voor deze kleinschalige installaties belangrijk dat het aansluitende rioleringsstel-sel kwalitatief goed afvalwater aanvoert, wat in veel van de betrokken gebieden een probleem is.
Wat het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt betreft, zijn de riolerings- en zuive-ringsgraden per gemeente weergegeven in onderstaande tabellen. Hierbij valt op te mer-ken dat terreinonderzoek de voorbije jaren heeft uitgewezen dat heel wat straten waar-van men vermoedde dat deze gerioleerd waren, helemaal niet gerioleerd bleken en dat het slechts ingebuisde grachten betrof.
De daling van de rioleringsgraden in diverst gemeenten is dan ook het gevolg van aanpas-singen die hierdoor in de databanken van de Vlaamse Milieumaatschappij dienden te wor-den aangebracht.
-2. Om de bovenvermelde riolerings- en zuive-ringsgraden op te trekken, zijn er heel wat investeringen vastgelegd, zowel vanwege de gemeenten als vanwege het Vlaams Gewest. Zo werden, sinds haar oprichting in 1991, in het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt in totaal 163 projecten ter uitvoering opgedragen aan NV Aquafin. Diverse van deze projecten werden in een latere fase opgesplitst onder meer afhankelijk van werken van andere instanties (gemeenten, AWV,...).
Op dit ogenblik dienen nog 74 projecten door NV Aquafin gerealiseerd te worden, waarvan een negen in uitvoering zijn en een zes op korte termijn in uitvoering zouden moeten kunnen gaan. Voor een acht projecten die in janu-ari 2004 ter uitvoering werden opgedragen, is het technisch plan momenteel in opmaak. De totale investering voor deze 74 projecten wordt momenteel geraamd op 92,2 miljoen euro. De projecten waarvan sprake, zijn:
Project Projectomschrijving Status Kostprijs (€)
20140 Collector Deerlijk - Zwevegem In uitvoering 3.562.260
20234 Collector Moeskroenstraat -Dronkaertstraat - Grote Weg In uitvoering 905.660 20239 Riolering Dronckaertstraat - Grote Weg In uitvoering 239.859 20265 Moerriool Meulebeke - centrum (langs In uitvoering 2.592.020
Lapperbeek)
20266 Moerriool Gaverstraat - Stationstraat -Hoogstraat -
Mandel In uitvoering 1.412.146
21295 RWZI Harelbeke : uitbreiden installatie/
nutriënt-verwijdering bouwen In uitvoering 14.709.712
96577 Riolering Beverensesteenweg -Izegemse Aardeweg -
PS + PL Vloedstraat In uitvoering 587.297
99541 Collector Leie - Noord (vak Burg. Vercruysselaan -
Overleiestraat -Noordstraat) In uitvoering 1.149.849
20233 Riolering Wezelstraat - Kattestraat Gegund 375.732
20028 Moerriool Hulste Aanbesteding 987.642
20086 Riolering Statiestraat Aanbesteding 1.018.869
97551 Collector Pastoriebeek Kasteelbeek
-Van Den Bogaerdelaan Aanbesteding 1.321.176
98571C Zwaanbeek - Kasteelbeek Aanbesteding 915.985
20305 RWZI Rollegem Publicatie 1.644.037
97544B Collector Heulebeek - Fase 1 (deel A17 -Moorsele) Publicatie 919.916 20139 Collector Pluimbeek - Keibeek (Zwevegem) Ontwerpfase 2 2.456.270 20176 Collector Kortemark - Geite-St.-Jozef Ontwerpfase 2 980.957 20262 PL + PS RWZI Ingelmunster -Oostrozebeke Ontwerpfase 2 1.448.374
20306 Aansluiting Bellegem Ontwerpfase 2 766.195
20341 Collector Kooigem Ontwerpfase 2 568.111
20388 RWZI Wingene - Fase 1 Ontwerpfase 2 1.544.500
20389B Collector RWZI Wingene - Wingene Ontwerpfase 2 178.316
21414 KWZI Sint-Pietersveld Ontwerpfase 2 313.954
96548B Collector RWZI Ingelmunster -Ingelmunster -
Izegem - Lot 2 Ontwerpfase 2 3.083.689
98541 Collector Lendeledebeek Ontwerpfase 2 1.586.779
99500 Collector Spiere - Pont-Bleu Ontwerpfase 2 889.369
99503 RWZI Moorslede Ontwerpfase 2 1.980.892
99540 Collector RWZI Beveren-Leie - Beveren -Desselgem Ontwerpfase 2 3.588.366
99547 Collector Leie - Lauwsebeek - Ontwerpfase 2 915.144
Palingbeek
20004 Collector Kruiskerke - Ruiselede Goedgekeurd TP 597.689
Project Projectomschrijving Status Kostprijs (€) 20174A Collector Bakvoorde - Sint-Henricusstraat -
Grijspeerdstraat (Gits) Goedgekeurd TP 1.824.245
20260 Collector Tieltstraat - Breemeersbeek Goedgekeurd TP 694.254 20261 Collector Breemeersbeek – Fase 1 (=Pittem centrum) Goedgekeurd TP 141.143
20285 Collector RWZI Wakken - Wakken Goedgekeurd TP 1.411.888
21147B Collector RWZI Heule - Heulebeek (deel PS+PL) Goedgekeurd TP 324.084
21259 Collector Beverenbeek Goedgekeurd TP 806.589
21651 Afkoppeling Oliebergbeek Goedgekeurd TP 880.208
21704A KWZI Hooglede - Hazelstraat Goedgekeurd TP 176.400
21704B Riolering naar KWZI Hooglede -Hazelstraat Goedgekeurd TP 598.085 97550 Collector Zuidkaai - Kanaal - Abele -Mentenhoek (deel 1) Goedgekeurd TP 1.376.487 99544 Collector RWZI Beveren-Leie -Bavikhove - Hulste Goedgekeurd TP 1.550.021
99545 Collector Plaatsebeek - Ooigem Goedgekeurd TP 805.343
99546A RWZI Ledegem Goedgekeurd TP 2.298.717
20027 Collector Rollegem-Kapelle - Sint-Elooiswinkel Voorontwerp 701.432
20130 Collector Papestraat Voorontwerp 196.018
20132 Collector Sint-Elooiswinkelstraat -Rollegem-Kapelle Voorontwerp 463.446 20174B Collector Bakvoorde - Sint-Henricusstraat -
Grijspeerdstraat (Gits) -Fase 2: Aansluiting Stationsstraat Voorontwerp 1.310.664 20236 Riolering Verrieststraat - Tuinwijk -Spoorwegstraat
(afkoppeling OW) (inclusief project 20237) Voorontwerp 121.940 20263 Collector Zuidkaai - Kanaal - Abele -Mentenhoek
(deel 2 = tot bestaande Voorontwerp 1.156.716
collector Zuidkaai)
20286 Collector RWZI Wakken - Sint-Baafs-Vijve - Wielsbeke Voorontwerp 1.250.881 20367 Collector Waregem - Kleine Leiestraat (Maalbeek)
(of plaatselijke zuivering) Voorontwerp 225.496
20577 Collector Waarmaarde Voorontwerp 1.441.608
20649 Verbindingsriolering Nijverheidszone Voorontwerp 224.726
21253 Afkoppeling Industriezone Noordlaan Voorontwerp 1.731.486
21254 PRIO Kortrijksestraat Voorontwerp 1.166.273
21355 Collector Kleine Leiestraat (Maalbeek) -Anzegem Voorontwerp 389.154 21356 Collector Kleine Leiestraat (Maalbeek) -Heerweg -
Lange Winterstraat Voorontwerp 412.821
21522 Collector Bavikhove (Kervijnstraat) -Vaarnewijk Voorontwerp 321.396
21533 PRIO Vlasbloemstraat - Italiëlaan Voorontwerp 1.719.394
21695 Noordmandel Voorontwerp 148.805
98500 RWZI Beveren-Leie - 1e fase Voorontwerp 2.732.679
20259 RWZI Pittem Ontwerpfase 1 1.639.196
20340 Aansluiting IJzeren Bareel Goedgekeurd IP 575.230
20390 Collector RWZI Wingene - Zwevezele Goedgekeurd IP 1.703.184
20668 KWZI Westrozebeke (1.300 IE) Goedgekeurd IP 756.471
20669 Collector doorgang Westrozebeke -Zeugeberg - Foncieregoed Goedgekeurd IP 1.765.588 21191 RWZI Wakken (6.000 IE : niet gefaseerd) Goedgekeurd IP 1.383.246
21196 RWZI Oeselgem (1.200 IE) Goedgekeurd IP 649.977
21687 Optimalisatie collector Abeelstraat Goedgekeurd IP 119.771
21820 Collector Kalberg Goedgekeurd IP 446.198
21821 Collector Gaversdreef - Nijverheidslaan Goedgekeurd IP 196.101
21822 Collector Dadipark Goedgekeurd IP 333.788
Door bovenstaande investeringen zal de zuive-ringsgraad in Kortrijk-Roeselare-Tielt stijgen tot 71,2%.
In tegenstelling tot wat soms beweerd wordt door bepaalde actoren, zullen bovenstaande investeringen wel degelijk volstaan om te vol-doen aan de verplichtingen in het kader van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater. Dit neemt echter niet weg dat in de toekomst nog bijkomende investeringen zullen uitgevoerd worden, dit onder meer ter optimalisatie van de bestaande zuiveringsinfrastructuur.
Voor de gemeentelijke infrastructuurwerken wordt als bijlage 1 een overzicht gegeven van de projecten die binnen het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt werden opgenomen op een subsidiëringsprogramma en nog niet volle-dig werden uitgevoerd. In het overzicht worden naast de gemeente, de projectomschrijving en de raming, ook de status en de programmatie van de projecten weergegeven. In het kader van de genoemde programmatie dient te worden opgemerkt dat de projecten geprogrammeerd op 2006-2009 slechts indicatief op het subsidi-eringsprogramma werden opgenomen en bij-gevolg nog niet aan een definitief subsidiejaar werden toegekend.
Wat het aandeel van de gemeentelijke subsidie-programma’s in de toename van de riolerings-graad betreft, is het zo dat globaal genomen door de uitvoering van één subsidiëringspro-gramma gemiddeld een toename van 0,5 tot 1% wordt vastgesteld. Dit cijfer is niet bijster hoog, maar is te verklaren door het feit dat een groot deel van de gesubsidieerde projecten renovaties van bestaande riolering betreffen waardoor de rioleringsgraad dus niet toeneemt.
3. Door de goedkeuring van de verschillende rol-lende meerjareninvesteringsprogramma’s (t.e.m. IP 2005) en renovatieprogramma’s, werd door de opeenvolgende Vlaamse regeringen in totaal ruim 2.474,6 miljoen euro beschikbaar gemaakt voor de uitbouw van nieuwe en de renovatie van
bestaande bovengemeentelijke zuiveringsinfra-structuur, en dit voor in totaal 2.384 projecten. Op basis van de huidige ramingen zal er uit-eindelijk ruim 2,9 miljard euro nodig zijn om al deze projecten effectief uit te voeren. De ver-deling hiervan over de verschillende hydrogra-fische bekkens is weergegeven in onderstaande tabel. Dit is exclusief financieringskosten, aan-verwante kosten (20%) en BTW.
Bekken Aantal Procentueel
projecten aandeel in totale investeringsbudget Beneden-Schelde 251 14,8% Boven-Schelde 243 10,2% Brugse Polder 98 4,3% Demer 365 14,5% Dender 266 8,6% Dijle en Zenne 297 16,0% Gentse kanalen 158 6,1% IJzer 164 4,5% Leie 177 8,4% Maas 160 5,3% Nete 205 7,1%
4.a. Het gemeentelijk subsidiëringsprogramma wordt normaliter jaarlijks opgesteld voor een bedrag van ongeveer 150 miljoen euro aan werken (boven- en onderbouw). Aangezien een project gemiddeld voor de helft subsi-dieerbare werken omvat en er gemiddeld 75% subsidie wordt gegeven, stemt dit inves-teringsbedrag van 150 miljoen euro overeen met een subsidiebedrag van ongeveer 65 mil-joen euro.
Sinds de opstart van de subsidiëring van de gemeentelijke riolering, cfr. het subsi-diebesluit van 1996, het wijzigingsbesluit van 1999 en het nieuwe besluit van 2002, werden volgende bedragen aan subsidies vastgelegd.
4.b. Sinds gestart werd met de opmaak van de subsidiëringsprogramma’s, conform de modaliteiten uit het subsidiebesluit van 30 maart 1996, gewijzigd op 23 maart 1999 en volledig herzien op 1 februari 2002, wer-den binnen het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt 458 projecten ingediend voor subsidiëring.
Binnen de subsidiëringsprogramma’s 1996 tot en met 2005 werden 333 projecten in aanmerking genomen voor subsidie. In het indicatief subsidiëringsprogramma 2006-2009 werden daarenboven nog 51 projec-ten opgenomen van het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt. Als bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de betrokken pro-jecten.
4.c. Door de gemeenten worden steeds meer pro-jecten ingediend dan kunnen opgenomen worden op het subsidiëringsprogramma. Binnen het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt werden 74 projecten aangevraagd die voorlopig niet konden opgenomen worden op een definitief o f i n d i c at i e f g o e d g e ke u rd subsidië-ringsprogramma.
4.d. In het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt zijn er geen projecten geblokkeerd wegens overtredingen tegen de procedure welke opgenomen is in het subsidiebesluit voor riolering.
5. Binnen het arrondissement Kortrijk-Roeselare-Tielt zijn zeven bovengemeentelijke projecten, waaronder drie RWZI-projecten, momenteel nog steeds geblokkeerd. Het betreft de volgende projecten :
– 98500 "RWZI Beveren-Leie" (2,73 miljoen euro): de noodzakelijke onteigening van de gronden dient nog gefinaliseerd te worden; – 99546A "RWZI Ledegem" (2,3 miljoen euro):
een gewestplanwijziging is noodzakelijk; – 99503 "RWZI Moorslede" (1,98 miljoen
euro): de milieu- en de bouwvergunning wer-den geschorst door de Raad van State;
– 97550 "Collector Zuidkaai-Kanaal-Abele-Mentenhoek (deel 1)" (1,38 miljoen euro): op uitzondering van het deel "aansluiting Kachtem" werd dit project in januari 2005 gedeblokkeerd omdat de gemeente Izegem bereid gevonden werd de knelpunten aan te pakken;
– 9 7 5 5 1 B " C o l l e c t o r P a s t o r i e b e e k-Kasteelbeek-Van Den Bogaerdelaan" (1,49 miljoen euro): de gemeente Izegem werd nog niet bereid gevonden de noodzake-lijke emeentenoodzake-lijke werken uit te voeren; – 2 0 2 6 0 " C o l l e c t o r T i e l t s t r a a t -
Breemeersbeek" (0,7 miljoen euro): de gemeente Pittem erd nog niet bereid gevonden een aantal noodzakelijke afkop-pelingen uit te voeren;
– 21147B "Collector RWZI Heule - Heulebeek (deel PS+PL)" (0,324 miljoen euro): ook dit project wordt nog steeds afhankelijk gesteld van noodzakelijke gemeentelijke werken.
6. Indien we spreken over de afbakening van de verantwoordelijkheden moeten we steeds vertrekken van het driesporen beleid waarbij zowel de burger, de gemeenten als het gewest verantwoordelijkheden krijgen toebedeeld op het vlak van de sanering van afvalwater. De saneringsplicht van de burger is beperkt tot de bouw van een individuele waterzuiveringsin-stallatie in die gebieden waar geen riolering aanwezig is of geen verdere sanering gepland is op korte termijn. In de huidige milieuwetgeving wordt het grondgebied daarom opgedeeld in zuiveringszones A, B en C en de zone opper-vlaktewater. Aangezien deze zone-indeling, wegens het afhankelijk zijn van de gemeente-lijke en bovengemeentegemeente-lijke investeringspro-gramma’s, een dynamisch karakter vertoont, werd beslist tot de opmaak van nieuwe zone-ringsplannen. De opmaak van zonerings-plannen gebeurt op basis van een door de NV Aquafin ontwikkelde methodiek die geba-seerd is op een economische vergelijking van de verschillende saneringswijzen.
is om in een individuele zuivering te voorzien. De zoneringsplannen leggen op deze wijze duidelijk vast waar de burger verantwoorde-lijk is. Voor de collectieve zuivering wordt nog geen uitspraak gedaan over de wijze waarop deze zuivering tot stand zal komen, aanslui-ting op een grootschalige of een kleinschalige waterzuiveringsinstallatie, of over wie deze moet uitvoeren, de gemeente of het gewest. Om te bepalen wie in het buitengebied, zijnde het gebied dat nog niet is aangesloten op een waterzuiveringsinstallatie, verantwoordelijk is voor de uitbouw van de collectieve zuive-ring werd door VMM, in samenspraak met VVSG en Aminal afdeling Water, het omslag-punt tussen gewest en gemeente vastgelegd (VMM: Vlaamse Milieumaatschappij; VVSG: Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten; Aminal: administratie Milieu-, Natuur-,Land - en Waterbeheer – red.)
Voor de bepaling van het omslagpunt in het buitengebied werd uitgegaan van de volgende principes:
– de functie van de leiding is bepalend voor haar statuut. Inzamelen is een gemeentelijke opdracht, transporteren is een gewestelijke opdracht;
– het overnamepunt geeft aan waar inza-meling begint en transport eindigt. Het ovemamepunt is het punt waar de trans-portleiding effectief begint terwijl het omslagpunt het punt is waar een minimum aan in te zamelen vuilvracht is bereikt; – een evenwichtige aanpak afhankelijk van
het inwonersaantal, het aandeel verspreide bebouwing en met respect voor de reeds gedane investeringen;
– het omslagpunt is gelijk in geval van verder transport dan wel lokale zuivering;
– een aaneengesloten bovengemeentelijk net-werk wordt gerealiseerd.
Op basis van dez e principes werd per gemeente een omslagpunt gedefinieerd. Dit omslagpunt varieert tussen 100 IE en 2.000 IE.
Als basis voor het bepalen van het ovemame-punt wordt vertrokken van de zoneringsplan-nen waarop reeds de grens tussen collectieve en individuele zuivering is vastgelegd.
Voor de bepaling van het omslagpunt in het gebied waar momenteel reeds riolering aan-wezig is en de vuilvracht wordt gesaneerd, zijn momenteel nog geen criteria vastgelegd. De principes die aan de basis hiervan zullen liggen, worden in de eerste helft van dit jaar vastgelegd. In deze gebieden betreft het een overdracht van reeds aangelegde infrastruc-tuur.
De zoneringsplannen waarin de grens tussen collectieve en individuele zuivering wordt vast-gelegd worden in de loop van 2005 voor alle gemeenten opgemaakt. Op deze kaarten zal, in het kader van het overleg bij de voorstel-ling ervan, eveneens het ovemamepunt in het buitengebied worden voorgesteld. Op deze manier is de gemeente geïnformeerd over de financiële impact van de door haar te maken keuzes omtrent het zoneringsplan.
Ook over een eventuele overdracht van infra-structuur zal een overleg met de gemeenten georganiseerd worden. Dit overleg kan, van-wege de afhankelijkheid van het goedgekeurde zoneringsplan, maar plaatsvinden nadat de zoneringsplannen en de daarbijhorende schei-dingslijn werden goedgekeurd.
