Wat werkt als je samenwerkt? Samenwerking tussen gammavakken

(1)

Wat werkt als je samenwerkt?

Samenwerking tussen gammavakken

Hanneke Tuithof

Fontys Hogescholen / Universiteit Utrecht

25 september 2019

(2)

(3)

Citaat over samenwerken tussen vakken in het VO

“Het belang van integratie weegt niet op tegen vasthouden aan het eigen

speelveld: dat is bekend, dat is duidelijk

en daar is behoud van regie.”

(4)

Citaat over samenwerken tussen vakken in het VO

“Door de vakoverstijgende manier van

werken (…) krijg je als docent meer visie

op je eigen vak.”

(5)

Opbouw lezing

Waarom samenwerking tussen vakken in het VO?

Samenwerking tussen gammavakken in de praktijk

Samenwerking als uitdaging voor docenten en schoolorganisatie

Toekomst

(6)

Opbouw lezing

Waarom samenwerking tussen vakken in het VO?

Toekomst

(7)

Waarom samenwerking vakken in het VO?

Gebaseerd op 18 scholen uit ‘Wat werkt als je samenwerkt’

• Pedagogische doelen: minder docenten voor een klas; aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen.

• Vakoverstijgende doelen: ontwikkelen van vaardigheden; minder gefragmenteerde kennis; actualiteit; burgerschapsvorming;

persoonsvorming.

• Organisatorische doelen: minder dubbeling; een overzichtelijker rooster.

(8)

Waarom samenwerking vakken in het VO?

Uitkomsten recent afgenomen vragenlijst (128 respondenten)

(9)

Waarom samenwerking in het VO?

Belangrijkste schooldoelen:

• Samenhangend onderwijs (24 procent)

• Burgerschap

• Kennis van de samenleving

• SLO-doelen

• Vaardigheden

• Algemene kennis

• Minder docenten

• Bezuiniging

• Leerbehoefte leerling

Belangrijkste docentdoelen

• Samenhangend onderwijs (34 procent)

• Andere manier van werken

• Algemene vorming

• Betekenis geven

• Kennis samenleving

• Minder docenten

• Belevingswereld

• SLO-doelen

(10)

Waarom samenwerking in het VO?

Schooldoelen:

Meer gericht op beleid, zoals samenhang aanbrengen,

burgerschap, maatschappelijke relevantie en bereiken SLO- doelen.

Docentdoelen:

Meer betrekking op de

vakdidactische en pedagogische doelen, zoals samenhangend onderwijs, manier van werken, algemene vorming en betekenis geven.

Doelen school versus doelen docenten:

(11)

Opbouw lezing

Samenwerking tussen gammavakken in de praktijk

Toekomst

(12)

Samenwerking tussen M&M-vakken in de praktijk

• Het vak Mens & Maatschappij

• Thematisch werken

• Nieuwe aanpakken en vakken

(13)

Samenwerking tussen gammavakken in de praktijk

niveau vak M&M ?

Pro (168) 2% (3) 69% (116) 29% (49) BB (512) 19% (95) 61% (313) 20% (104) KB (530) 22% (116) 59% (312) 19% (102) GL (284) 22% (63) 49% (136) 30% (85) TL (721) 58% (419) 28% (199) 14% (103) HAVO (655) 76% (497) 11% (73) 13% (84) VWO (639) 79% (502) 9% (57) 13% (80)

Eerste inventarisatie resultaten

(14)

Samenwerking tussen gammavakken in de praktijk

• Altijd andere doelen naast de vakdoelen

• Vaak zijn niet alle vakken

vertegenwoordigd door een docent

• Meestal wel wat ontwikkeltijd in het begin, maar daarna niet meer

• Alleen informele evaluaties

• Aansluiting examenprograma’s is lastig

(15)

Opbouw lezing

Samenwerking als uitdaging voor docenten en schoolorganisatie Toekomst

(16)

Samenwerking als uitdaging voor docenten en

schoolorganisatie

(17)

Samenwerking als uitdaging voor docenten en schoolorganisatie

Vakdidactische kennis (PCK) als perspectief op samenwerking tussen gammavakken:

• Doelen en overtuigingen van docenten zijn belangrijk en sturend bij de ontwikkeling van vakdidactische kennis en in

veranderingsprocessen.

• De ontwikkeling van vakdidactische kennis/PCK heeft tijd en aandacht nodig.

Tuithof, 2017.

(18)

Samenwerking als uitdaging

Uitkomsten recent afgenomen vragenlijst (128 respondenten)

(19)

Samenwerking als uitdaging

Leervragen/ leerbehoeften van docenten:

• Identiteit van afzonderlijke vakken en samenhang samenwerkend vak borgen

• Samenhang vergroten

• Materiaal ontwikkelen

• Kennis/ niveau leerling vergroten

• Voorbereiden op en aansluiten bij examen

• Aansluiten op belevingswereld

• Vakinhoudelijke en vakdidactische kennis docent vergroten

• Doelen formuleren en evaluatie vormgeven

(20)

(21)

Samenwerking als uitdaging voor docenten en schoolorganisatie

• Bepaal heldere doelen en

communiceer en evalueer deze

• Reken samenwerking tussen

vakken niet alleen af op de doelen van afzonderlijke vakken

• Betrek docenten van alle vakken bij ontwikkeling en uitvoering

• Besef dat samenwerking en vernieuwing veel vraagt en faciliteer dat

Suggesties voor scholen t.a.v. samenwerking tussen vakken

(22)

Opbouw lezing

Toekomst

(23)

Toekomst

• Overkoepelende formulering

vaardigheden en concepten voor aardrijkskunde, geschiedenis, maatschappijleer en economie

• Vakken kunnen meer op elkaar

afgestemd worden in de onderbouw

• Meer vrijheid voor scholen

• Vervolgtraject voor kerndoelen en bovenbouw

(24)

Toekomst

• Grote groep docenten wil liever uit blijven gaan van eigen vak

• Er wordt al veel werkdruk ervaren en samenwerking vakken wordt gezien als verhoging van

werkdruk

• Er is een kleine groep docenten die samenwerking op eigen school naar grote tevredenheid vorm

geeft

• Waar een schoolleiding beslist tot samenwerking tussen vakken is er vaak acute behoefte aan passend lesmateriaal/ opdrachten.

• Als er eenmaal een manier van werken is, is er behoefte aan ervaringen uitwisselen.

• Hierna lijkt er behoefte aan kwaliteitsverbetering te zijn.

Behoeftes professionalisering

(25)

Citaat over samenwerken tussen gammavakken in het VO

“Op dit moment hebben wij weinig behoefte aan

professionalisering ten aanzien van de samenwerking. Wij zijn hier al jaren volop mee bezig en hebben vooral tijd nodig om goede thema’s te ontwikkelen.”

(26)

“Ik zou graag in een soort intervisiegroepje willen samenwerken met mensen die een vergelijkbare positie innemen (kartrekker, voorloper) aangevuld met professionals op het gebied van

curriculumontwikkeling.

Bijvoorbeeld door elkaar te wijzen op bruikbare literatuur, te

klankborden, kleine onderzoekjes uit te voeren en de resultaten daarvan met elkaar te vergelijken.”

Citaat over samenwerken tussen

gammavakken in het VO

(27)

Informatie

Uwe Krause e.a. (2014). Migratie is niet van één vak.

Geografie.

Van der Pot, G. & Wilschut, A. (2014). Vakkenintegratie.

Het leergebied mens en maatschappij. Kleio.

Hanneke Tuithof e.a.(2018). Wat werkt als je

samenwerkt. Amsterdam: Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken.

Van Boxtel, C., Bulthuis, H., Goudsmit, H., Hooghuis, F., Mulder, B. J., Smulders, P., Stam, C., Steenstra, C., Waskowskij, C. & Weme, B. D. (2009). Vakintegratie in de Mens- en Maatschappijvakken: theorie en praktijk.

(28)

Deze studiedag

11.00- 11.30 Pauze

11.30- 12.45 Workshopronde 1

12.45- 13.45 Lunch + markt 14.00- 15.15 Workshopronde 2 15.15- 15.45 Plenaire afsluiting

15.45- 16.30 Borrel

16.30- 18.00 Aftrap landelijk project

(29)

Workshops

Ronde 1

1. 'Gouden jaren in de les'

Tim Simonse, vakdidacticus

lerarenopleiding Economie FLOT 2. 'Voorbeelden van M&M'

Alexander Ploeg, docent aardrijkskunde en sectievoorzitter M&M +Johanneke Braam, docent geschiedenis, Amadeus Utrecht

3. 'Duurzame ontwikkeling' Martin de Wolf, FLOT 4. 'Kansen op samenwerking'

Francis Westerweele, docent economie 5. 'Wat gaat Curriculum.nu brengen?'

Alderik Visser+Frederik Oorschot, SLO

Ronde 2

1. 'M&M-leerlijn een interdisciplinaire samenwerking voor het toekomstige

werkveld'

Vakdidactici FLOS

2. 'Voorbeelden van Geo Future School' Bram Hamburger, Gerrit Rietveld College+Katie Oost, ILS-HAN en GFS

3. 'Proeftuin M&M'

Vakdidactici M&M FLOT 4. 'M&M in de praktijk'

Yttje Sipma, Carmel College Salland, Raalte

5. 'Levensbeschouwing als partner in samenwerking‘

Tuur de Beer, vakdidacticus levensbeschouwing FLOT

(30)

Tot slot

Ga alleen samenwerken als je duidelijke doelen hebt.

Faciliteer de samenwerking voldoende.

Houd rekening met de

vakdidactische kennis, doelen en overtuigingen van de docenten.

Laat alle vakken

vertegenwoordigen door een docent.

Evalueer systematisch en

beoordeel samenwerking tussen vakken op alle doelen en niet alleen op de doelen van

afzonderlijke vakken.