Hogeschool Inholland
Stichting Hoger Onderwijs Nederland
Jaarverslag 2015
Den Haag, 29 juni 2016
Inhoudsopgave
1. Voorwoord ... 3
2. Verslag van Raad van Toezicht ... 5
3. Verslag van College van Bestuur ...11
3.1 Bestuurlijke verantwoording ...11
3.2 Nieuwsoverzicht………26
3.3 Onderwijs en Onderzoek ...41
3.4 Personeel...60
3.5 Management Control Systeem, Doelmatigheid en Risicomanagement ...63
3.6 Financiële kerngegevens ...64
3.7 De financiële verantwoording ...65
3.8 Toelichting op de financiële cijfers t.o.v. het vorige kalenderjaar ...65
3.9 Continuïteitsparagraaf ...68
3.10 Studenten ...76
3.11 Holding Inholland B.V. ...87
3.12 Stichting Samenwerkingsinstituut Verloskunde Amsterdam Groningen ...88
3.13 Treasurybeleid ...88
3.14 Notitie Helderheid ...90
3.15 Tot slot ...93
4. Prestatieafspraken ...94
4.1 Inleiding ...94
4.2 Prestatieafspraak Onderwijs ...95
4.2.1 Onderwijsportfolio en – differentiatie ...95
4.2.2 Docent/studentratio ...97
4.2.3 Studiesucces ...98
4.2.4 Onderwijskwaliteit ... 103
4.2.5 Docentkwaliteit ... 104
4.2.6 Onderwijsintensiteit ... 105
4.2.7 Indirecte kosten ... 106
4.3 Profilering en zwaartepuntvorming en Versterken Praktijkgericht Onderzoek ... 107
4.4 Gehanteerde definities………..122
5. Jaarrekening ... 123
5.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2015 ... 123
5.2 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2015 ... 124
5.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2015 ... 125
5.4 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling ... 126
5.5 Toelichting op de geconsolideerde balans ... 135
5.6 Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen………..145
5.7 Financiële instrumenten ... 146
5.8 Overzicht verbonden partijen ... 148
5.9 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten……….150
5.10 Enkelvoudige balans per 31 december 2015………..159
5.11 Enkelvoudige staat van baten en lasten 2015………....160
5.12 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening………..161
5.13 Controleverklaring………165
5.14 Gebeurtenissen na balansdatum….....172
5.15 Bestemming resultaat………..172
6. Bijlage……….173
6.1 Specificatie posten OCW………173
6.2 FSR Financiële Specificatie Rijkssubsidies (HO)………..174
6.3 Specificatie Meerjarig Investeringsprogramma………..175
6.4 Gegevens van de rechtspersoon………..180
1. Voorwoord
Voor u ligt het jaarverslag 2015 van Hogeschool Inholland. Het jaarverslag beschrijft de belangrijkste activiteiten, de behaalde resultaten en de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en onderzoek en gaat uitgebreid in op de koers die Hogeschool Inholland de komende jaren kiest met het dit jaar tot stand gekomen Instellingsplan 2016-2022. Met dit jaarverslag legt Hogeschool Inholland verantwoording af over het verslagjaar.
In 2015 slaat Hogeschool Inholland definitief een nieuwe koers in. De reorganisatie wordt afgerond, de inspanningen van de afgelopen jaren werpen vrucht af en op alle niveaus wordt gevoeld dat we het verleden achter ons kunnen laten. Vanuit de hele organisatie wordt in het kader van de totstandkoming van het Instellingsplan 2016-2022 actief meegedacht over de keuzes voor de komende jaren.
De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs en in het op orde krijgen van de financiën. We kunnen trots zijn op wat is bereikt. Alle opleidingen van Inholland zijn geaccrediteerd en voldoen daarmee ten minste aan de basiskwaliteit. We hebben nieuwe opleidingen ontwikkeld en ons onderzoek is versterkt en nader gethematiseerd.
Er zijn nieuwe vormen ontwikkeld om onderwijs en onderzoek sterker te verbinden met het werkveld, zoals leerwerkplaatsen, kenniswerkplaatsen, labs en een center of expertise. Uit de NSE en het MTO 2015 blijkt dat de tevredenheid van studenten en medewerkers toeneemt.
Tegelijkertijd is het zo dat we als hogeschool nog veel te doen hebben. Het profiel van Inholland dient verder versterkt te worden en onze reputatie is nog steeds kwetsbaar. NSE en MTO geven hier richting aan.
Hogeschool Inholland is klaar voor de volgende stap op weg naar een hogeschool waar de locaties stevig verankerd zijn in de regio, waar het onderwijsportfolio aansluit bij de behoeften van student en werkveld en waar onderzoek het onderwijs, de professionals en het werkveld versterkt. Voortbouwend aan de ontwikkeling die in 2011 met het Strategisch Programma in gang is gezet, zal de komende jaren met het Instellingsplan stevig worden ingezet op: de profilerende thema’s (duurzaam, gezond en creatief), de kernwaarden ‘persoonlijk en dichtbij’, de verbinding met de regio’s, de nadruk op teams en eigenaarschap en de vernieuwingen die in het onderwijs zijn doorgevoerd.
Wij willen ook dit jaar alle collega’s bedanken voor hun betrokkenheid, vitaliteit en inzet. Het was de afgelopen jaren een enorme uitdaging om de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek te verbeteren terwijl de organisatie tegelijkertijd ingrijpend werd gereorganiseerd. Wij hebben er
alle vertrouwen in dat we met elkaar de komende jaren de ambities zoals verwoord in het Instellingsplan gaan realiseren.
Het College van Bestuur, Jet de Ranitz
Huug de Deugd Marcel Nollen
2. Verslag van Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht was in 2015 betrokken bij de belangrijkste ontwikkelingen binnen Inholland: het Instellingsplan 2016-2022, de herinrichting van de stafafdelingen, de hernieuw bouw in Alkmaar en de studenteninstroom.
De Raad van Toezicht verleende goedkeuring aan het Instellingsplan 2016-2022, de
jaarrekening 2014, de begroting 2016 en de herziening van de Inholland Statuten. Ook is, na een zorgvuldige aanbestedingsprocedure, een nieuwe accountant geselecteerd.
De Raad van Toezicht heeft besloten de collegeleden Dhr. Nollen en Dhr. De Deugd voor een periode van vier jaar te herbenoemen.
De Raad van Toezicht vergaderde (m.u.v. een bijeenkomst in Diemen) in Den Haag.
6 keer was er een ‘reguliere’ vergadering, en tweemaal extra (telefonisch en fysiek) , dat was in verband met de voorgenomen wijziging in de stafstructuur (paragraaf 3.1). De
Onderwijscommissie en de Auditcommissie vergaderden allebei vier keer. Bij de bijeenkomsten van de Onderwijscommissie worden regelmatig gasten uitgenodigd om toelichting te geven op een specifiek onderwerp.
De Selectie-/Remuneratiecommissie kwam enkele keren bij elkaar in verband met de
beoordelingen van de bestuurders en de werving- en selectie van een nieuw lid van de Raad van Toezicht.
In maart heeft de Raad haar eigen functioneren en dat van de individuele leden van de Raad besproken. In maart vond ook een strategisch overleg met het College van Bestuur plaats.
De voorzitter van de Raad van Toezicht had daarnaast regelmatig contact met de voorzitter van het College van Bestuur en de voorzitter van de HMR. De Raad van Toezicht woonde in
september de collegejaaropening in Rotterdam bij en is op reguliere basis schriftelijk geïnformeerd over specifieke ontwikkelingen.
Tot slot voerde een vertegenwoordiging van de Raad van Toezicht tweemaal regulier overleg met de Hogeschool Medezeggenschapsraad (HMR); in november voerde de Raad
beoordelingsgesprekken met de leden van het College van Bestuur.
Governance
Conform de Branchecode Goed Bestuur Hogescholen hanteert de Raad van Toezicht van Hogeschool Inholland een toetsingskader voor het toezicht waarin wordt aangegeven op welke wijze invulling wordt gegeven aan het toezicht op de uitvoering van de werkzaamheden door het College van Bestuur. De taakverdeling en werkwijze van de Raad van Toezicht zijn
neergelegd in een huishoudelijk reglement waarin tevens de reglementen voor de verschillende commissies zijn opgenomen. De Raad van Toezicht hanteert voorts een profielschets voor de
omvang en samenstelling van de Raad van Toezicht en stelt jaarlijks een rooster van aftreden vast. Het toetsingskader, het huishoudelijk reglement (inclusief de commissiereglementen), de profielschets en het rooster van aftreden zijn op de website geplaatst. Conform de branchecode zijn tevens de klokkenluiderregeling, de integriteitscode en de regeling ongewenst gedrag op de website geplaatst evenals een beschrijving van het beleid aangaande risicomanagement.
De branchecode geeft heldere richtlijnen over de wijze waarop de onafhankelijkheid van de Raad van Toezicht geborgd dient te worden. De samenstelling van de Raad van Toezicht van Hogeschool Inholland wijkt af van de bepaling dat een toezichthouder in de vijf jaar voorafgaand aan de benoeming geen lid van het College van Bestuur was (artikel III.4.2.a). In eerdere jaarverslagen is hierover verantwoording afgelegd. De profielschets is opnieuw besproken bij het ontstaan van een vacature in de Raad.
(her) Benoemingen Raad van Toezicht
Dhr. Breukink (voorzitter Raad van Toezicht en voorzitter renumeratiecommissie) en Mevr.
Andriessen (lid en voorzitter onderwijscommissie) zijn beiden herbenoemd tot 1 juli 2019. Mevr.
Van der Sluis (lid, lid onderwijscommissie en lid renumeratiecommissie) is herbenoemd tot 1 december 2019. Dhr. Van der Steenhoven heeft aangegeven niet voor herbenoeming per 1 december 2015 beschikbaar te zijn en aan te blijven tot februari 2016 in verband met het aanvaarden van een nieuwe functie.
In november is conform de richtlijnen in de branchecode en het Reglement Medezeggenschap, de procedure gestart om een nieuw lid Raad van Toezicht te werven. Bij die gelegenheid is het profiel opnieuw geschreven en vastgesteld.
Strategie (branchecode III.1.5)
Tijdens het strategisch overleg met het College van Bestuur zijn de eerste ideeën over het Instellingsplan 2016-2022 besproken. Het instellingsplan is daarna nog twee keer
geagendeerd alvorens het werd goedgekeurd.
De strategie met betrekking tot onderwijs, onderzoek en valorisatie inclusief de hieraan verbonden risico’s waren meerdere malen onderwerp van gesprek in zowel het reguliere overleg van de Raad van Toezicht als in de commissievergaderingen .
Horizontale dialoog (branchecode V 2.3)
De Raad van Toezicht ziet er op toe dat externe belanghebbenden van de hogeschool betrokken worden bij de ontwikkeling van beleid en dat dit met hen als stakeholders wordt gecommuniceerd. Het College van Bestuur treedt regelmatig in overleg met MBO-, HBO- en WO-instellingen. Met het werkveld in brede zin is in 2015 de directe dialoog aangegaan door
middel van de ‘diners pensant’ (in het verzorgingsgebied Noord en Zuid), ter voorbereiding op het Instellingsplan. Elke locatie heeft een Raad van Advies waarin regionale partners
participeren. De collegeleden participeren samen met de betrokken directeuren in deze raden van advies. Er wordt teruggekoppeld in het wekelijkse overleg van het College van Bestuur, in de bilaterale contacten van de collegeleden met de directeuren en - in geval van samenwerking - met de Raad van Toezicht. Op locatieniveau worden de externe contacten behartigd door de relatiebeheerders en de directeuren. Zij koppelen terug naar de collegeleden die in
voorkomende gevallen de Raad van Toezicht informeren. In 2015 stonden de gesprekken vooral in het teken van het Instellingsplan 2016-2022. Voor het Instellingsplan (en de daaronder liggende domeinplannen) hebben de Collegeleden en de hogeschooldirecteuren hun externe netwerk geconsulteerd.
Vanuit de commissies van de Raad van Toezicht
Verslag van de Onderwijscommissie
De Onderwijscommissie wordt gevormd door mw. dr. M.F. Andriessen (voorzitter) en mw. prof.
dr. L.E.C. van der Sluis. Vanuit het College van Bestuur is de portefeuillehouder Onderwijs aanwezig bij het overleg , en het (nu waarnemend) Hoofd Onderwijsbeleid. De commissie bespreekt de rapportages en ontwikkelingen op het terrein van onderwijs en onderzoek en koppelt haar bevindingen mondeling en (via het verslag) schriftelijk terug naar de Raad van Toezicht. Voorafgaand aan de vergadering van de Onderwijscommissie wordt regelmatig een gesprek met medewerkers georganiseerd; op die manier blijft de Onderwijscommissie nauw betrokken bij de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en onderzoek:
vertegenwoordigers van de examencommissies, de programmamanager langstuderen, de medewerkers van Inholland Onderwijsaudit en een manager Onderwijs & Onderzoek zijn aanwezig geweest.
Een terugkomend onderwerp in de onderwijscommissie is de stand van zaken Onderwijs &
Onderzoek, waaronder de prestatie afspraken en studiesucces.
Verslag van de Auditcommissie
De Auditcommissie wordt gevormd door drs. K. van der Steenhoven (voorzitter) en mr. H.J.
Rutten. De Auditcommissie beoordeelt, voorafgaand aan vergaderingen van de Raad van Toezicht, de financiële rapportages en ontwikkelingen en koppelt haar bevindingen mondeling en (via het verslag) schriftelijk terug naar de Raad van Toezicht. Vanuit het College van Bestuur is de portefeuillehouder Bedrijfsvoering aanwezig alsmede het hoofd Financiën,
Businesscontrol & CSA. De accountant is aanwezig bij de bespreking van de jaarrekening en
de Managementletter. In 2015 is met de Auditcommissie gesproken over (nieuw)bouwplannen Alkmaar en Amsterdam, de afronding van de reorganisatie, instroomcijfers,
accountantsaanbesteding, de kaderbrief, de begroting 2016, alsmede de managementletter 2016. Ook heeft de Auditcommissie kennis gemaakt met de nieuwe accountant.
Verslag van de Selectie-/Remuneratiecommissie
De Selectie-/Remuneratiecommissie wordt gevormd door H.W. Breukink (voorzitter) en mw.
prof. dr. L.E.C. van der Sluis. De commissie beoordeelde het functioneren van de leden van het College van Bestuur over 2015, en adviseerde de Raad over de herbenoeming van twee
collegeleden. De commissie stelde een remuneratierapport op dat werd gepubliceerd op de website van Hogeschool Inholland.
De opvolging van Koos van der Steenhoven als lid van de Raad is een belangrijk
aandachtspunt van de commissie. November 2015 stelde de Raad van Toezicht de procedure voor werving en selectie vast (inclusief het profiel ) en startte de procedure in samenwerking met een extern bureau. . Onderdeel van de procedure was (conform branchecode) een open werving (vacaturetekst in de Volkskrant). Begin 2016 wordt de procedure afgerond en kan het nieuw lid Raad van Toezicht benoemd worden.
Bezoldiging
In het licht van de vergrootte ruimte voor bezoldiging van toezichthouders binnen de WNT na aanpassing van de wet (WNT 2) besluit de Raad van Toezicht op 19 november 2015 dat de bezoldiging van de Raad licht verhoogd wordt. De Raad van Toezicht acht dit gepast gezien de zwaarte van de opdracht en rekening houdend met het reputatierisico. Gezien de prestaties van Inholland in relatie tot andere instellingen acht de Raad het onwenselijk om de maximale ruimte binnen het bezoldigingskader op te zoeken.
Contacten met de Hogeschool Medezeggenschaps Raad (HMR)
Een vertegenwoordiging van de Raad van Toezicht spreekt tweemaal per jaar met de voltallige HMR over strategische en operationele ontwikkelingen. In 2015 vonden de gesprekken plaats in maart en oktober. Er was tussentijds regelmatig contact tussen de voorzitter van de Raad van Toezicht en de voorzitter van de HMR. Een belangrijk gespreksthema was het
Instellingsplan, waarbij de medezeggenschap nadrukkelijk aandacht vroeg voor de servicegerichtheid naar de studenten.
Samenstelling van de Raad van Toezicht per 31 december 2015 Mw. Dr. M.F. Andriessen (vice-voorzitter)
Geboortedatum: 22-10-1946 Nationaliteit: Nederlandse
Functies: interimbestuurder en adviseur
Nevenfuncties: instellingsauditor NVAO en FIBAA, voorzitter bestuur NVVE, , lid Adviesraad VOvA, lid Bestuur Klein Pompeï
(her)Benoeming: 1 juli 2015 tot 1 juli 2019
H.W. Breukink (voorzitter) Geboortedatum: 5 juni 1950 Nationaliteit: Nederlandse
Functie: commissaris ING Group, voorzitter Raad van Commissarissen van Nieuwe Steen Investments, lid Raad van Commissarissen van Brink Groep, lid Raad van Toezicht van het Gemeentemuseum in Den Haag.
(her)Benoeming: 1 juli 2015 tot 1 juli 2019
Mw. Prof. dr. L.E.C. van der Sluis Geboortedatum: 26 augustus 1972 Nationaliteit: Nederlandse
Functie: hoogleraar Strategisch Talentmanagement, Nyenrode Business Universiteit
Nevenfuncties: buitengewoon hoogleraar North-West University in Vanderbijlpark, Zuid-Afrika Spreker. Tevens schrijver, coach, trainer, adviseur en lid van diverse jury’s en experts panels in het onderwijs en het bedrijfsleven.
(her)Benoeming: 1 december 2015 tot 1 december 2019
Drs. K. van der Steenhoven Geboortedatum: 2 juli 1949 Nationaliteit: Nederlandse
Functie: Consultant bij ABDTOPConsult (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)
Nevenfuncties: voorzitter Raad van Toezicht Het Nieuwe Instituut te Rotterdam, lid Raad van Toezicht CVO te Rotterdam, voorzitter Raad van Toezicht Jeugdgezondheidszorg Zuid-Holland West , voorzitter van het bestuur van het Letterkundig Museum, Den Haag, vice-voorzitter Raad van Toezicht van het Wereldmuseum Rotterdam .
(her) Benoeming: 1 december 2015 t/m 11 februari 2016 (per 11 februari 2016 teruggetreden als lid)
Mr. H.J. Rutten
Geboortedatum: 20 mei 1958 Nationaliteit: Nederlandse
Functie: lid College van Bestuur ROC Midden Nederland Nevenfuncties: voorzitter RvC SPF Beheer tot 1 april 2015 Benoeming: 1 april 2012 tot en met 1 april 2016
Samenstelling Onderwijscommissie Dr. M.F. Andriessen (voorzitter) Prof. dr. L.E.C. van der Sluis
Samenstelling Auditcommissie
Drs. K. van der Steenhoven (voorzitter) (vacature per november 2015)
Mr. H.J. Rutten
Samenstelling Selectie-/ remuneratiecommissie H.W. Breukink (voorzitter)
Prof. dr. L.E.C. van der Sluis
3. Verslag van College van Bestuur
3.1 Bestuurlijke verantwoording
Voor Inholland was 2015 het jaar van bestendiging en opbouw. De reorganisatie werd afgerond en de in de afgelopen jaren in gang gezette ontwikkelingen kregen steeds meer hun beslag. Er ontstond weer ruimte voor toekomstplannen. In totaal hebben 3643 studenten Inholland
verlaten met een bachelordiploma, daarnaast werden 75 master- en 78 Ad-diploma’s uitgereikt.
Onderstaand worden de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van onderwijs, onderzoek en organisatie in het verslagjaar weergegeven.
Onderwijs en onderzoek Instellingsplan 2016-2022
Het in 2011 gemaakte Strategisch Plan ‘Verbinding als opdracht’ heeft een belangrijke rol gespeeld bij de omslag die Inholland de afgelopen jaren heeft doorgevoerd. 2015 stond in het teken van de totstandkoming van het vervolg op het Strategisch Plan. Tal van medewerkers vanuit alle lagen van de organisatie waren actief betrokken bij de totstandkoming en er is op diverse manieren (brainstormsessies, diners pensant) inbreng geleverd door een groot aantal stakeholders. Het Instellingsplan werd eind 2015 formeel goedgekeurd door de Raad van Toezicht en verkreeg instemming van de Hogeschoolmedezeggenschapsraad. Met het Instellingsplan 2016-2022 met als titel ‘Durf te leren’ zet Inholland een volgende stap. De komende jaren wordt met het Instellingsplan 2016-2022 vol ingezet op:
de profilerende thema’s Duurzaam, Gezond en Creatief,
de kernwaarden ‘persoonlijk en dichtbij’,
de verbinding met en tussen de regio’s,
de nadruk op teams en eigenaarschap,
de vernieuwingen die in het onderwijs worden doorgevoerd.
Het Instellingsplan is tevens gekoppeld aan de ambitie om in 2018 op te gaan voor de Instellingstoets Kwaliteitszorg van de NVAO en daarmee de kwaliteitsborging en kwaliteitscultuur op hogeschoolniveau te toetsen.
Prestatieafspraken
In november 2012 zijn in het kader van het ‘Besluit experiment prestatiebekostiging hoger onderwijs’ prestatie afspraken gemaakt met het Ministerie van OCW. Op grond daarvan is bekostiging toegekend. De prestatieafspraken geven de ambitie weer op de profilering van de instelling, maar ook op thema’s als uitval en rendement, studenttevredenheid, docentkwaliteit,
onderwijsintensiteit en indirecte kosten. Met deze prestatieafspraken heeft Inholland in 2012 het ambitieniveau voor (begin) 2016 uitgesproken. Eind 2015 is de balans opgemaakt. Inholland voldoet met uitzondering van die op het gebied van studiesucces aan alle afspraken. Een uitgebreide verantwoording wordt gegeven in hoofdstuk 4 Prestatieafspraken.
Digitale bibliotheek
Op 1 september was de digitale bibliotheek een feit. In 2013 besloot het College van Bestuur tot een volledig digitale bibliotheek, een unicum in het onderwijs. De transitie naar de digitale bibliotheek betrof de overgang van een papieren collectie naar een digitale collectie, waarbij de collectie tegelijkertijd werd aangepast aan de veranderde eisen van het afstudeerniveau. In de afgelopen jaren was al een grote digitale collectie opgebouwd, bestaande uit vakbladen, wetenschappelijke tijdschriften, jaarverslagen, wet- en regelgeving, normen, rapporten, kennisbanken en e-boeken. Deze collectie is gedurende de transitie verder uitgebreid met de noodzakelijke bronnen, zodat de fysieke bibliotheken gesloten konden worden. De digitale bibliotheek zal 24 uur per dag toegankelijk zijn voor studenten en medewerkers van de hogeschool. Bij de transitie is structureel overleg gevoerd met curriculumcommissies en de informatiespecialisten om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de wensen vanuit het onderwijs.
De Hogeschoolmedezeggenschapraad leverde een belangrijke bijdrage in het daadwerkelijke implementatie- en communicatietraject. Met behulp van collectievormingsplannen wordt afgesproken welke bronnen in de digitale collectie moeten worden opgenomen en hoe de collectie in de toekomst verder wordt opgebouwd in relatie tot het onderwijs.
Langstudeerders
De kwaliteitsslag die de afgelopen jaren is gerealiseerd heeft mede geresulteerd in een groei van het aantal langstudeerders. Omdat vanaf 2010 de lat hoger is gelegd, zijn de curricula van de opleidingen daarop aangepast voor de instromende cohorten; voor de zittende studenten zijn maatregelen genomen om de studenten bij te spijkeren. Niet alle studenten zijn in staat dit verhoogde niveau te halen. Daarom is in 2014 een project Langstudeerders gestart waarbij het uitgangspunt is dat geen enkele concessie aan kwaliteitseisen wordt gedaan. De gerichte en projectmatige aanpak werpt vrucht af: van alle 7.485 langstudeerders op 1 oktober 2014 hebben op 1 oktober 2015 4.201 studenten (47%) de hogeschool verlaten (68% met diploma, 32% zonder diploma). De stijging in het aantal langstudeerders die zich vanaf 2010 aftekende, is het afgelopen jaar omgezet in een daling. Belangrijke instrumenten zijn intensieve
begeleiding, trainingen gesprektechniek, flyers, brieven, nauwgezet monitoren van studenten, voortgangsrapportages daarover en een teamsite om kennis te delen tussen de domeinen.
Concrete acties die in het verslagjaar in het kader van het langstuderen zijn ondernomen:
individuele gesprekken van langstudeerbegeleiders met studenten;
Spirit Classes: workshops om studenten te motiveren waardoor ze weer grip hebben op hun toekomst;
Step2.inholland.nl: een traject met jobcoaches voor studenten die het perspectief buiten Inholland hebben en die de hogeschool zonder diploma zullen verlaten;
afstuderen in een strakke projectvorm.
Organisatie
Instroom
De totale populatie daalde in 2015 met 6,6% naar een kleine 27.000 studenten. De
instroomdaling van de afgelopen jaren werkte in de hogere jaren door, terwijl het aantal nieuwe inschrijvingen verminderde (-13,7%). Belangrijkste oorzaken van de afname van de instroom zijn de introductie van het nieuwe leenstelsel, de verhoogde vooropleidingseisen voor
Pabostudenten (een van de grootste opleidingen binnen Inholland) en vermeerdering van het aantal fixusopleidingen. Als gevolg van de invoer van het leenstelsel stroomden per 1 februari 2015 meer studenten in dan in het verleden. Daardoor viel de februaridoorstroom hoger uit dan in 2014; dit is een eenmalig effect. De masteropleidingen lieten een groei zien, net als enkele domeinen met bacheloropleidingen in de technische en biomedische sector.
Herinrichting stafafdelingen
In de aanloop naar beide reorganisaties werden vanuit de organisatie vragen gesteld over het ongewijzigde aantal stafhoofden in relatie tot het verdwijnen van een fors aantal
ondersteunende functies. Het College van Bestuur gaf in 2013 aan dat een herindeling van de stafafdelingen voorzien was, maar dat dit geen deel zou uitmaken van het reorganisatietraject.
Na het afronden van de reorganisatie is de inrichting van de staven onder de loep genomen en is besloten tot een herschikking die moet leiden tot meer integrale samenwerking en advisering.
Om tot een daadwerkelijk andere invulling van de rol van de staven te komen en structurele verbeteringen te bewerkstelligen is een cultuurverandering nodig. Hoewel een aanpassing van de organisatiestructuur niet automatisch leidt tot een aanpassing van werkwijze, houding en gedrag, kan een structuurwijziging wel als hefboom dienen om dit teweeg te brengen. Per 1 januari 2016 wordt de nieuwe structuur geïmplementeerd en telt Inholland nog 5 stafdelingen (Onderwijsbeleid/JZ, IVT, Facilitaire Zaken, HRM/Communicatie en Finance, Business Control en CSA) in plaats van de huidige 8. Met de herinrichting worden de afdelingen evenwichtiger qua grootte en/of zwaarte, wordt het aantal directe aanspreekpunten voor domeinen verminderd
en wordt de verhouding tussen domeindirecteuren en stafhoofden in het directieoverleg in evenwicht gebracht.
Nationale Studenten Enquête 2015 (NSE)
Jaarlijks wordt de nationale studentenenquête afgenomen. In vergelijking met vorig jaar werd in 2015 bijna over de gehele linie beter gescoord of de score bleef stabiel. Gezien het feit dat Inholland de afgelopen jaren twee ingrijpende reorganisaties meemaakte en tegelijkertijd een kwaliteitsverbetering moest realiseren, is dat een prestatie. De score voor Inholland van 3,6 (uit 5) op ‘algemene tevredenheid’ toont aan dat de verbeterstappen werken en dat studenten een daadwerkelijke kwaliteitsverbetering ervaren. Zo is de tevredenheid van studenten toegenomen over de beschikbaarheid van werkplekken, studiebegeleiding, de bereikbaarheid van docenten buiten contacturen, kwaliteit van de toetsing en het tijdig bekendmaken van resultaten van toetsen en beoordelingen. Als verbeterpunten komen klachtenbehandeling en de
informatieverstrekking naar studenten naar voren. In totaal hebben 9.328 Inholland studenten deelgenomen, dit leverde een respons 33,4% op.
Medewerkerstevredenheidsonderzoek 2015 (MTO)
Najaar 2015 vond het tweejaarlijkse Medewerkerstevredenheidsonderzoek plaats. Ten tijde van het vorige MTO (2013) bevond Inholland zich in heel wat roeriger tijden (reorganisatie, dalende instroom). Inmiddels is een heel andere fase aangebroken en het is spannend of en hoe de veranderingen van de afgelopen jaren de tevredenheid van medewerkers beïnvloed hebben.
De resultaten werden begin 2016 bekend. De algemene tevredenheid blijkt over de gehele linie te zijn gestegen (+ 0.3); op geen enkel vlak is een daling ten opzichte van 2013 opgetreden.
Positief is ook dat de loyaliteit voor Inholland groeiende is en dat een expliciete waardering wordt uitgesproken voor de leidinggevenden. Vanzelfsprekend zijn er ook belangrijke aandachtspunten waar een verbeterslag nodig is. Een aanzienlijk deel van de medewerkers heeft aangegeven de student- en kwaliteitsgerichtheid van de hogeschool als verbeterpunt te zien. Een ander belangrijk aandachtspunt is de werkdruk, hierop wordt weliswaar beter gescoord dan in 2013 maar de algemene waardering blijft onvoldoende. De genoemde aandachtspunten zullen in het kader van het Instellingsplan (student, kwaliteit,
professionalisering) en - in het verlengde daarvan – het Strategisch Personeelsplan worden opgepakt (werkdruk).
Reorganisatie
In 2015 is de reorganisatie 2013-2015 afgerond. De reorganisatie had niet alleen een
kwantitatieve doelstelling, maar moest ook deels de kwalitatieve frictie oplossen. In totaal zijn 254 medewerkers boventallig verklaard. Een deel is herplaatst op een andere functie of
werkeenheid binnen Inholland. Anderen hebben met of zonder hulp van Inholland elders een betaalde baan gevonden en 86 medewerkers zijn uiteindelijk ingestroomd in de WW/BW. Zij worden nog door Inholland begeleid bij het vinden van ander werk of het vinden van een alternatief teneinde uit de uitkeringssituatie te komen. In de nasleep van de reorganisatie is in verband met eigenrisicodragerschap voor de komende jaren in het kader van wettelijke verplichtingen (zoals WW/BW) een voorziening getroffen.
Aanpassing statuten
De statuten zijn eind 2015 gewijzigd. Aanpassing was nodig om de statuten beter te laten aansluiten bij de veranderde wet- en regelgeving (aanpassing WHW in 2010 in verband met de verbetering van het bestuur bij instellingen voor hoger onderwijs en de nieuwe branchecode in 2013); bovendien zijn passages hier en daar gemoderniseerd en toegankelijker gemaakt. De statuten zijn zoveel mogelijk opgezet als "basisdocument"; de uitwerking vindt plaats in onderliggende reglementen. Op grond van het BW, de WHW en de Branchecode zijn
aanpassingen doorgevoerd over de wijze waarop de leden van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht worden benoemd, geschorst en ontslagen, welke bevoegdheden hen toekomen, over de wijze waarop besluiten van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht tot stand komen, rekening houdend met een eventueel quorum, gekwalificeerde meerderheid of adviesrecht van bijvoorbeeld de medezeggenschapsraad als bedoeld in artikel 10.17 WHW of tegenstrijdig belang van een lid van het College van Bestuur of de Raad van Toezicht met de Stichting, de Hogeschool of een door haar in stand gehouden instelling. In de statuten is nu tot slot expliciet opgenomen dat het College van Bestuur moet worden
aangemerkt als instellingsbestuur in de zin van de WHW (artikel 8.1).
Op 19 november keurde de Raad van Toezicht de aanpassing goed waarna het formele passeren van de akte eind december volgde.
Wij Inholland
Wij Inholland is een podium voor studentenprojecten waar wij trots op zijn. Projecten die voldoen aan drie criteria: multidisciplinair, innovatief en van toegevoegde waarde voor de regio. Elk jaar kennen wij de Wij Inholland Award toe aan een van de genomineerde projecten. De winnaar van de Award kan rekenen op onze steun om zijn project een stap verder te brengen. Die steun kan bestaan uit toegang tot ons netwerk, ondersteuning bij communicatie, social media, public relations of materiele faciliteiten.
Ook dit jaar deden er geweldige projectenteams mee o.a. Zuid Onderneemt,
SAIL, Zorgtechnology. De projecten die tussen begin april en eind juni de meeste fans wisten te realiseren kregen de kans om hun project te pitchen. De jury bestaande uit Marcel Nollen (voorzitter), Jojanneke de Koning, Sieb Kroeske en Conny Rijkers heeft op 30 juni na uitvoerig beraad drie projecten genomineerd die kans maken om te worden gekozen tot winnaar van deze prestigieuze prijs tijdens de hogeschoolbrede jaaropening op 2 september.
De drie genomineerde projecten voor de Wij Inholland award 2015 waren:
Leiderschap Draait Door: Crismary Olivero Hernandez, Sophie Wever en Joost Wijtenburg
ARGO: Brecht Wartna, Mukhtar Yaqoobi, Twan bakker en Dominique Plu
UAV: Lucien Fesselet
Tijdens de opening van het collegejaar hebben de aanwezigen de winnaar van de Wij Inholland award 2015 gekozen. Het project Argo laat zien wat de samenwerking tussen totaal
verschillende opleidingen kan opleveren. De studenten van de opleiding Dier & Veehouderij, Luchtvaartechnologie, Media & Entertainment Management en Leisure Management hebben samen een onderzeeër met ‘vissenstaart’ gebouwd. Onderzocht is welke vis de optimale zwembeweging heeft, vervolgens is dit vertaald naar een technisch ontwerp. Het resultaat leverde het project veel publiciteit op in binnen- en buitenland. Met minimale middelen hebben de studenten een geweldig project met grote impact voor Inholland neergezet. De studenten zelf hebben vooral geleerd elkaars taal te spreken, zelfvertrouwen opgedaan om over grenzen heen te opereren en van elkaar te leren.
Corporate Governance
Inholland levert een bijdrage aan de uitdagingen in de Randstad, van de kop van Noord-Holland tot de Drechtsteden, met onderwijs voor studenten en professionals en praktijkgericht
onderzoek voor de beroepspraktijk. We zijn onderscheidend op de thema’s duurzaam, gezond en creatief, en werken daarin samen met het beroepenveld, overheden en maatschappelijke partners. Wij doen dat persoonlijk en dichtbij, vanuit de overtuiging dat voor ons en onze studenten zowel succes als tegenslag de sleutel zijn tot ontwikkeling als professional en als mens. Diversiteit is daarbij een kracht.
Missie en visie worden uitgebreid uitgewerkt in het Instellingsplan 2016 - 2022.
Inholland telde in 2015 bijna 27.000 studenten. Op acht locaties verspreid over Noord- en Zuid- Holland wordt onderwijs aangeboden op tal van vakgebieden. Inholland kiest voor drie
profilerende hoofdthema’s: ‘Creatief’, ‘Gezond’ en ‘Duurzaam’. De nadruk ligt op het bacheloronderwijs (70 bacheloropleidingen), maar Inholland biedt daarnaast ook zeven masteropleidingen en zes Associate Degree-opleidingen aan. De opleidingen die Inholland in Suriname aanbood, zijn in 2012 overgedragen aan de Mr. F.H.R. Lim A Po Stichting. Voor de toen zittende studenten wordt tot 1 oktober 2016 nog begeleiding vanuit Inholland aangeboden.
AVAG (Academie Verloskunde Amsterdam Groningen) is een samenwerkingsinstituut op het gebied van Verloskunde. De licentie voor de bacheloropleiding Verloskunde berust bij Inholland;
het wetenschappelijk onderzoek is onderdeel van VUmc.
Inholland voldoet aan de Branchecode Goed Bestuur Hogescholen (2013), die vanaf 1 januari 2014 van kracht is voor alle hogescholen in Nederland; daar waar wordt afgeweken
(samenstelling van de Raad van Toezicht in relatie tot artikel III.4.2.a van de branchecode) wordt dit gemotiveerd (hoofdstuk 2). In naleving van deze branchecode hechten het College van Bestuur en de Raad van Toezicht veel belang aan het verstrekken van inzicht in de bestuursstructuur en naleving van de code. In 2014 zijn in navolging van de Branchecode de profielschets van de Raad van Toezicht, het toetsingskader van de Raad van Toezicht, het samenwerkingsstatuut en het beleid aangaande intern risicomanagement vastgesteld en op de website geplaatst. In 2015 zijn in vervolg daarop de bepalingen in de statuten in
overeenstemming gebracht met wet- en regelgeving (WHW en branchecode); naar verwachting zal de akte begin 2016 gepasseerd worden.
Statuten en reglementen
Inholland maakt deel uit van de Stichting Hoger Onderwijs Nederland. In de statuten (herzien in 2015) legt Inholland de grondregels en bepalingen van deze stichting vast. In het
bestuursreglement zijn de regels voor besturing van de hogeschool vastgelegd. Het Huishoudelijk Reglement van de Raad van Toezicht bevat bepalingen over de taken en bevoegdheden en de samenstelling. Informatie over de leden van de Raad van Toezicht is te vinden in het hoofdstuk Raad van Toezicht. De integriteitscode biedt een handvat waarmee wordt aangegeven wat onder integriteit wordt verstaan. De code wordt geconcretiseerd in een aantal regelingen en reglementen binnen Inholland te weten Klokkenluiderregeling, Regeling vertrouwenspersonen, Reglement Hoor- en adviescommissie personeel Inholland,
Klachtenregeling studenten (Studentenstatuut art. 45 en 46), Regeling studeren met een handicap of functiebeperking, Reglement Bruikleen apparatuur, Declaratiereglement en het Treasurystatuut (herzien in 2015). Daarnaast is externe regelgeving van toepassing waaronder de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek, de Branchecode Governance en de CAO HBO.
De statuten, het bestuursreglement, het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht, de integriteitscode, de klokkenluiderregeling, de regeling vertrouwenspersonen (ongewenst gedrag) en het treasurystatuut zijn te vinden op de website van Inholland.
Control
De controlfunctie binnen Inholland is gericht op het verbeteren van de efficiëntie, kwaliteit, transparantie en de verspreiding van informatie. Beheersing van de financiële posities, processen en procedures en facilitering van het primaire proces zijn kerntaken. De belanghebbenden (intern en extern) worden voorzien van de benodigde
(plannings)rapportages. De controlfunctie is ingericht naar de organisatieonderdelen: instelling, domeinen en staven en wordt (functioneel) aangestuurd door de concerncontroller. Control stelt kaders op basis van de uitgangspunten van het College van Bestuur en van geldende wet- en regelgeving en vertaalt dit naar een organisatiebrede P&C-cyclus. Alle organisatieonderdelen stellen een jaarplan op met concrete doelen (plan). Voortgang op de realisatie hiervan (do) wordt gerapporteerd in triaalrapportages (check). Deze worden besproken in de
triaaloverleggen met het CvB, zodat er tijdig bijsturing kan plaatsvinden (act). Op deze manier kan worden bewaakt dat de afgesproken doelen ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.
In 2015 heeft een personele wisseling plaatsgevonden door vertrek van de concerncontroller.
Vanaf najaar 2015 wordt deze functie op interimbasis ingevuld; verwacht wordt dat voorjaar 2016 een nieuwe instellingscontroller kan worden aangesteld. Tegelijkertijd is een breder traject gestart om de controlfunctie om te buigen naar business control.
Interne audits
Inholland Onderwijsaudit, onderdeel van de stafafdeling Onderwijsbeleid, heeft als doel een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de beheersing van de organisatie, zowel op het gebied van onderwijs en onderzoek (primaire processen) als op het gebied van
onderwijsondersteunende processen, door het toetsen van opzet, bestaan en werking van de beheersingsmaatregelen. Dat gebeurt door een onafhankelijke en objectieve beoordeling op basis van een methodische aanpak. Inholland Onderwijsaudit heeft haar eigen
verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en onafhankelijkheid van de uit te voeren audit. Zij hanteert hierbij de standaarden van de beroepsorganisatie IIA. Onafhankelijkheid is tevens gewaarborgd door de positionering binnen de organisatie. Dit is formeel vastgelegd in het Auditcharter. Het College van Bestuur bewaakt en draagt actief uit dat het team Inholland Onderwijsaudit haar werkzaamheden onafhankelijk kan uitvoeren en daarover kan rapporteren.
Onderwijsaudit werkt primair voor het College van Bestuur en in voorkomende gevallen voor het management en werkt op basis van een Auditjaarplan.
De rapportages van de audits zijn bestemd voor de opdrachtgever van de audit. Inholland Onderwijsaudit voert geen financiële en IT-audits uit. De uitgevoerde audits in 2014-2015 hadden betrekking op onderwerpen die te maken hebben met aspecten van compliance (opleidingscommissies en code of conduct higher education), informatievoorziening
(betrouwbaarheid informatievoorziening HRM), studenttevredenheid (klachten), governance (vestigingsdirecteuren) en accreditatie (instellingstoets kwaliteitszorg).
Veiligheid 2015
Inholland streeft naar een studie- en werkklimaat waarin studenten en medewerkers veilig zijn en zich veilig voelen in positieve verbintenis met de hogeschool. Dit is een belangrijke
voorwaarde voor een zo optimaal mogelijk studie- en werkklimaat. Een en ander is beschreven in het integraal veiligheidsbeleid van Inholland. Het voorlichtingsprogramma voor de
medewerkers rond risicovol gedrag is mede hierop gebaseerd. Door binding met de student en collega kan een zorgvraag worden waargenomen en daarmee worden voorkomen dat dit escaleert. De voorlichting wordt erg gewaardeerd door de deelnemers en het programma wordt voortgezet in 2016 met extra aandacht op vaardigheden om het juiste gesprek op gedrag te kunnen voeren. Ook dit jaar is er uitvoering gegeven aan de opleidingsprogramma’s voor de BHV-, en crisismanagement organisatie. Hiermee wordt gewerkt aan vaardigheid ten tijde van incidenten of crisis. Tot slot is het Arbobeleidsplan aangepast. Het oude plan stamt uit 2005 en sloot niet meer aan bij de huidige organisatie. Besluitvorming over dit plan volgt begin 2016.
Bestuur en Toezicht College van Bestuur
Het College van Bestuur is het centrale bestuursorgaan van Inholland. De leden hebben een mandaat dat is vastgesteld door de Raad van Toezicht. Het College van Bestuur legt
verantwoording af aan de Raad van Toezicht. In de statuten van de Stichting Hoger Onderwijs Nederland en het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht is vastgelegd voor welke besluiten goedkeuring nodig is van de Raad van Toezicht.
Samenstelling
Mw. drs. G.M.C. de Ranitz (voorzitter) Dr. M.J.W.T. Nollen
Drs. H. de Deugd
Takenpakket
Het College van Bestuur heeft een breed takenpakket. Hieronder vallen het vaststellen van strategie, missie en doelstellingen, het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs en
onderzoek, het vaststellen van het portfolio in onderwijs en onderzoek, de zorg voor huisvesting en het beheer van financiële, materiële en personele middelen, de zorg voor veiligheid en gezondheid en overige arbeidsomstandigheden in de gebouwen en op de terreinen van Inholland. Het College van Bestuur beschouwt haar bestuurlijke opdracht als collectieve verantwoordelijkheid: collegiaal bestuur is het uitgangspunt.
Portefeuilleverdeling
Per 1-1-16 Portefeuilles* Regio
Jet de Ranitz Voorzitter
Strategie
Strategische communicatie (intern en extern) Externe vertegenwoordiging
Hogeschool Medezeggenschap Veiligheidsbeleid
Bestuurszaken
Regio Amsterdam
(Amsterdam, Amstelveen, Diemen, Haarlem)
Marcel Nollen Lid
portefeuille Bedrijfsvoering
Financiën & Business Control Facilitaire zaken en vastgoed Holding
Human Resource Management ICT, informatiebeleid en
informatievoorziening
Regio Rotterdam (Rotterdam, Dordrecht, Delft)
Huug de Deugd Lid
portefeuille Onderwijs &
Onderzoek
Onderwijs- en Onderzoeksbeleid
Kwaliteit, kwaliteitsbeleid, accreditatie en valorisatie
Studentzaken Docentenbeleid Internationalisering Onderwijsaudit
Regio Den Haag (incl. regio Leiden)
Regio Alkmaar (incl. regio Noord-Holland Noord)
*In geval van verhindering of afwezigheid van een portefeuillehouder wordt deze naar bevind van zaken vervangen door een van de andere collegeleden. In geval van verhindering van een portefeuillehouder bij een commissievergadering van de Raad van Toezicht, zal deze door de collegevoorzitter worden vervangen.
Bezoldiging
De bezoldiging van de leden van het College van Bestuur wordt vastgesteld door de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht wordt hierin geadviseerd door de Selectie-
/Remuneratiecommissie. De Raad van Toezicht hanteert hierbij de vigerende bezoldigingscode passend binnen de WNT. Voor hogescholen is dat de Uitwerking Bezoldiging Bestuurders Hogescholen. Voor de bezoldiging van College van Bestuur en de Raad van Toezicht wordt
verwezen naar het hoofdstuk 2 Verslag Raad van Toezicht en paragraaf 5.9 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten.
Nevenfuncties Jet de Ranitz
Vice-voorzitter kandidaatstellingscommissie Tweede Kamer kieslijst, Partij van de Arbeid.
Lid Jury ‘Young Talent Award’, Stichting Topvrouw van het Jaar.
Lid Regiegroep ‘Agenda Stad’, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Voorzitter Jury Excellente Scholen, Inspectie van het Onderwijs.
Lid Bestuur Praemium Erasmianum. Vanaf 2016 vice-voorzitter.
Lid Raad van Toezicht NTR omroep, tevens lid auditcommissie & remuneratiecommissie. Vanaf 2016 vice-voorzitter.
Vice-voorzitter Vereniging Hogescholen. Portefeuille: bekostiging. Voorzitter remuneratiecommissie en bestuurscommissie bekostiging.
Comité van Aanbeveling, Landelijke Kamer van Verenigingen (studentengezelligheidsverenigingen)
Commissaris van SURF-SARA, tevens lid Informatiekamer van OCW en SION vanuit portefeuille ICT v(tot 1-6-2015).
Huug de Deugd
Lid Bestuur Stichting AVAG.
Lid Bestuur Ben Sajet Centrum.
Marcel Nollen
Lid Rotterdams Centrum voor Theater.
Lid Raad van advies SURF.
Raad van Toezicht
Voor informatie over de Raad van Toezicht wordt verwezen naar hoofdstuk 2 (Verslag Raad van Toezicht).
Organisatie per 1 januari 2016
De opleidingen bij Inholland zijn georganiseerd in 6 domeinen: Agri, Food & Life Sciences (AFL), Business, Finance & Law (BFL), Creative Business (CB), Gezondheid, Sport en Welzijn (GSW), Onderwijs & Innovatie (O&I), Techniek, Ontwerpen en Informatica (TOI). Er zijn 5 stafafdelingen (met ingang van 1 januari 2016) : Onderwijsbeleid/JZ, HRM/Communicatie, Facilitaire Zaken/Huisvesting en Vastgoed, Financiën, Business Control en Centrale Studentenadministratie en IVT. Elk domein wordt aangestuurd door een directeur; de 5 stafafdelingen worden aangestuurd door een stafhoofd. De verantwoordelijkheden en (gemandateerde) bevoegdheden van de directeuren en stafhoofden zijn vastgelegd in het directiereglement. De directeur/het stafhoofd is primair verantwoordelijk voor de gang van zaken en het resultaat van het eigen domein of stafafdeling. De directeuren en stafhoofden sturen vanuit hogeschoolbrede strategische kaders en zijn via het tweewekelijkse
directieoverleg (College van Bestuur, directeuren, stafhoofden) mede-initiërend bij de totstandkoming, vormgeving en uitvoering van het strategisch beleid. Directeuren en
stafhoofden kunnen worden belast met hogeschoolbrede taken en leggen verantwoording af aan het College van Bestuur.
Medezeggenschap
De Hogeschool Medezeggenschapsraad van Inholland (HMR) speelt een rol bij de vaststelling van het beleid van de hele hogeschool door middel van advies- en instemmingsrecht. Er vindt regelmatig overleg plaats met het College van Bestuur over zaken op het gebied van onderwijs, organisatie en financiën. Medezeggenschap geeft studenten en medewerkers de mogelijkheid mee te praten over onderwerpen die belangrijk zijn voor werk en studie binnen de hogeschool.
Binnen Inholland heeft de HMR instemmingsrecht op zowel de kaderbrief als op de hele begroting.
Inholland kent medezeggenschap op verschillende niveaus:
• op hogeschoolniveau is er de Hogeschool Medezeggenschapsraad;
• verder zijn er deelmedezeggenschapsraden. Iedere
deelmedezeggenschapsraad vertegenwoordigt een domein inclusief Werving, Instroom en Relatiemanagement (WIR) en Inholland Serviceorganisatie (ISO) per vestiging.
• voor de stafafdelingen is er de deelraad centrale stafafdelingen (OMR)
De HMR bestaat uit 20 leden, die voor de helft uit en door het personeel worden gekozen en voor de helft uit en door de studenten. De zittingstermijn is voor beide geledingen twee jaar. Na afloop van de zittingstermijn zijn de leden herkiesbaar.
De deelmedezeggenschapsraden worden betrokken bij het beleid van hun domein of van de stafafdelingen. Alle deelraden tellen 10 leden, behalve de deelraden Verloskunde en Agri, Food
& Life Sciences. Deze raden tellen respectievelijk 8 leden en 6 leden, waarvan de ene helft studenten en de andere helft medewerkers. De OMR telt 5 personeelsleden. De zittingstermijn voor leden van de deelmedezeggenschapsraden bedraagt eveneens 2 jaar. Na afloop van de zittingstermijn zijn de leden herkiesbaar.
De HMR stelt jaarlijks een uitgebreid jaarverslag op waarin alle behandelde items worden opgesomd. Dit jaarverslag wordt het College van Bestuur en de Raad van
Toezicht aangeboden en is via de HMR-site voor alle studenten en medewerkers beschikbaar.
Overlegstructuur
Het Directieoverleg is het voornaamste overlegorgaan voor beleidsvorming op het gebied van onderwijs en onderzoek; in het afstemmingsoverleg wordt afgestemd over thema’s op het gebied van bedrijfsvoering. Besluitvorming vindt plaats in het Collegeoverleg. Driemaal per jaar vindt een meerdaags strategisch directieoverleg plaats. In 2015 speelde het Instellingsplan in wording vanzelfsprekend een belangrijke rol, mede in relatie tot de onderliggende plannen van domeinen, staven en vestigingen.
De overlegstructuur is als volgt georganiseerd:
- Wekelijks overleg van het College van Bestuur;
- Tweewekelijks directieoverleg met College van Bestuur, directeuren, stafhoofden en de directeur van de Holding, voorgezeten door de voorzitter van het College van Bestuur;
- Maandelijks Afstemmingsoverleg met vertegenwoordigers van de domeinen, de serviceorganisatie en alle stafhoofden onder leiding van de portefeuillehouder Bedrijfsvoering;
- PAR: maandelijks overleg met vertegenwoordigers domeinen, stafhoofden ICT en FZ/VG, concern control en portefeuillehouder Bedrijfsvoering
- Driemaal per jaar een tweedaagse strategiesessie met directeuren en stafhoofden.
Lokaal cao overleg Inholland
In 2015 heeft Inholland vier keer lokaal cao overleg gevoerd met de vakorganisaties.
Reorganisatie was dit jaar een belangrijk onderwerp. Een ander thema was de besteding van de decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen. In dit kader is in 2015 een
arbeidsongeschiktheidsverzekering bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid afgesloten bij APG.
Dit als uitbreiding van de structurele bestedingsdoelen (kinderopvang, betaald
ouderschapsverlof en een deel van de vergoeding woon-werkverkeer. Voor de incidentele middelen zijn afspraken gemaakt over continuering van Pinot Gris (heroriëntatiecursus voor 55- plussers) en een tweetal andere cursussen in het kader van duurzame inzetbaarheid. Dit naast
een aantal bestedingsdoelen zoals het medewerkersvriendelijk maken van systemen, de aanpak van langdurig ziekteverzuim en de extra facilitering van vaderschapsverlof.
Communicatie naar de stakeholders
Inholland werkt samen met grote en kleine bedrijven, (kennis)instellingen, partners in de onderwijsketen en overheden. Studenten leren de beroepspraktijk kennen door stages en vanuit bedrijven en instellingen worden regelmatig gastdocenten geleverd. Via een aantal communicatiemiddelen worden daarnaast contacten onderhouden met stakeholders.
Voorbeelden hiervan zijn het jaarverslag, de website en intranet, persberichten en social media. Het College van Bestuur bezoekt de verschillende vestigingen regelmatig om ter plekke contacten te onderhouden op de locatie, woont het overleg met de vestigingsraden van advies bij en overlegt op bestuurlijk niveau in de diverse regio’s met MBO-, VO-, HBO- en WO-
instellingen. De samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en onderwijs (triple helix) wordt vormgegeven door regelmatige contacten met het ministerie van OCW en de Inspectie,
gemeenten, banken, brancheverenigingen en ondernemers.
Marktactiviteiten
Zowel door middel van post-initieel als ook deeltijdonderwijs heeft Inholland een breed aanbod voor een leven-lang-leren. De basis is echter altijd verbonden met het voltijdaanbod in het initieel onderwijs. Het leven-lang-leren aanbod is daaraan complementair, voor de
deeltijdstudent, voor de alumnus en voor de docent die zijn professionaliteit wil verbreden of verdiepen. De verbinding in de driehoek van onderwijs, onderzoek en arbeidsmarkt door uitwisseling op kennis en praktijkrelevantie zorgt voor innovatiekracht in het onderwijs en is randvoorwaardelijk voor kwaliteit. Via de Holding wordt het post-initiële aanbod verzorgt en het aanbod varieert van maatwerk in de vorm van een een- of meerdaagse training tot volwaardige masteropleidingen en alles daar tussen.
Klachtafhandeling
Inholland hanteert de vigerende regelgeving op het gebied van klachten en bezwaren. Het studentenstatuut gaat in hoofdstuk 3.8 uitgebreid in op de procedures voor en de definities van klachten en geschillen. Dit studentenstatuut is via Intranet toegankelijk voor alle studenten. De geschillen die zijn gebaseerd op de regels in de onderwijs- en examenregeling (OER) worden behandeld door de examencommissies van de opleidingen. De geschillen als gevolg van meningsverschillen over andere regels van het Studentenstatuut, zoals bijvoorbeeld het Inschrijvingsreglement of Profileringsfonds worden behandeld door de
Bezwaarschriftenadviescommissies. De klachten worden behandeld door de
klachtencoördinatoren van de domeinen. Zij zetten de klacht uit bij betrokken personen en zien toe op een adequate en tijdige afwikkeling. De klachten die via andere wegen binnenkomen, waaronder rechtstreeks via het College van Bestuur of de domeindirecteur worden eveneens via de klachtencoördinator afgehandeld, zodat een eenduidige afhandeling wordt geborgd.
De klachtenprocedure van Inholland is via Intranet goed toegankelijk voor alle studenten en heeft dienstverlening als uitgangspunt. Waar een klacht tevens een bezwaar inhoudt of andersom, wordt deze waar nodig uitgesplitst voor klachtencoördinator, adviescommissie bezwaarschriften of een examencommissie. Klachten en geschillen worden in een daartoe ontwikkeld systeem geregistreerd en in procedure gezet zodat afhandeling via het systeem gevolgd wordt. Studenten dienen via een digitale portal, via een digitaal formulier met een keuzemenu hun klacht, bezwaar of beroep in, waarna dit automatisch wordt doorgeleid naar de desbetreffende klachtencoördinator of de afdeling Juridische Zaken voor de verdere
behandeling. Door het registratiesysteem is de rapportage nauwkeuriger.
Inholland is zich zeer bewust van het belang van een goede klachtafhandeling en doet er alles aan om de procedures helder en toegankelijk te maken, bureaucratie te voorkomen en binnen de daarvoor gestelde termijnen te reageren. Bij een gegronde klacht worden adequate
maatregelen getroffen om herhaling in de toekomst te voorkomen.
Ondanks deze formeel correcte procedures en de voor studenten toegankelijke processen voor klachten en geschillen wordt de klachtbehandeling door studenten relatief laag gewaardeerd in de Nationale Studentenenquête 2015. In 2016 wordt daarom een project opgezet : van klachtenmanagement naar relatiemanagement
waarmee in de klachten- en geschillenprocedures het motto ‘Persoonlijk & Dichtbij’ meer aandacht krijgt. De informatievoorziening over de interne regels wordt tekstueel en qua vorm herzien. Standaardbrieven in bepaalde procedures worden herschreven. Daarbij worden de systemen om de administratieve last te verminderen verbeterd. In deze formele procedures moet de scope van ‘de procedure is correct gevolgd’ naar ‘de student is gehoord en gezien’. In samenspraak met betrokken partijen, waaronder de klachtencoördinatoren van de domeinen, de studenten, communicatieadviseurs, juristen, examencommissies en de serviceorganisatie worden deze stappen in 2016 uitgevoerd.
3.2 Nieuwsoverzicht
[ Foto’s worden door de vormgever toegevoegd]
Nieuws jaaroverzicht 2015 Januari
[FOTO NIEUWJAARSBIJEENKOMST]
Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomsten in de eerste werkweek van 2015 nodigt collegevoorzitter Jet de Ranitz alle collega’s uit om samen na te denken over de toekomst door samen te werken aan het nieuwe Instellingsplan 2016-2022.
“We willen de bladzijde omslaan en de moeilijke periode die achter ons ligt, afsluiten”, zei De Ranitz tijdens haar bezoek aan de locaties. “Waar willen we over vijf jaar zijn? Hoe gaan we ervoor zorgen dat onze kwaliteit en ambitie in de buitenwereld worden herkend en erkend? Hoe zorgen we ervoor dat onze studenten en afgestudeerden door werkgevers als waardevolle nieuwe stagiairs en medewerkers worden binnengehaald?” Het Instellingsplan 2016 – 2022 zal die antwoorden bieden. Het College van Bestuur wil het plan in 2015 uitdrukkelijk samen met alle medewerkers opstellen.
8 Net als andere Nederlandse hogescholen en universiteiten houden studenten en collega’s van Hogeschool Inholland een minuut stilte stil bij de aanslag op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo. Tijdens, voor en na de herdenking wordt de kreet ‘Je suis Charlie’
veel gebruikt op Twitter door mensen die steun betuigen aan de twaalf slachtoffers.
9 Met één druk op de knop brengt collegevoorzitter Jet de Ranitz de gloednieuwe röntgenbuis van de buckykamer in beweging, waarmee deze officieel geopend werd. De buckykamer maakt deel uit van het geavanceerde skillslab van de bacheloropleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken (MBRT) en de masteropleiding Medical Imaging / Radiation Oncology (MIRO). Naast de röntgenbuis bevat deze kamer ook een bandbucky, tafelbucky en een generator, die de hoogspanning maakt voor de röntgenstraling. Al deze onderdelen bij elkaar vormen een mooi, geavanceerd röntgenapparaat.
21 Mike Koot en zijn medestudenten van de opleiding Sport en Bewegen vallen in de prijzen met Outdoor Volleybal Clinic, een plan om kinderen met overgewicht van de Haarlemse wijk Rozenprieel meer te laten sporten. Reden genoeg voor wethouder Merijn Snoek (Jeugd, Onderwijs en Sport) om Rozenprieel tot ‘Sportiefste wijk van Haarlem’ uit te roepen. De hoofdprijs wordt uitgereikt tijdens het congres Sport in Beweging bij Inholland Haarlem.
27 Met het doorknippen van het rode lint opent collegevoorzitter Jet de Ranitz Student Advies, het nieuwe leerwerkbedrijf van de opleiding Business Studies bij Inholland Alkmaar. Het leerwerkbedrijf, opgericht door vier studenten Business Studies, heeft als doel om studenten van de hogeschool werkervaring te laten opdoen door hen adviesopdrachten voor het midden- en kleinbedrijf te laten uitvoeren. Vertegenwoordigers van mede-initiatiefnemers gemeente Alkmaar, het Ondernemersklankbord Noord-Holland Noord en Hogeschool Inholland wonen de opening bij.
Februari
16 Bijna dertig participerende bedrijven en instellingen, waaronder Inholland Delft, geven het startsein voor het High Tech Centre Delft. Technische studenten van het vmbo, mbo, hbo en wo werken in het nieuwe centrum voor techniekonderwijs samen aan actuele bedrijfscasussen.
Vanuit deze benadering proberen ze de kennis en vaardigheden van praktische en theoretische studenten te integreren. Docenten en bedrijfsmedewerkers treden op als coach voor de
studenten.
[FOTO STUDIEKEUZECHECK]
Maart
[FOTO HARMEN BIJWAARD]
Met de razendsnelle ontwikkelingen in de medische technologie wordt de roep om de
zogeheten Zorgprofessional 2.0 steeds luider, betoogt lector Medische Technologie Harmen Bijwaard in zijn inaugurele rede, tijdens de viering van het 25-jarig bestaan van de Inholland- opleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken in de Philharmonie te Haarlem. “Veel ontwikkelingen worden gedreven door een technology push en niet door wat wenselijk en noodzakelijk is. De Zorgprofessional 2.0 kan hier uitkomst bieden.”
De medische beeldvorming en radiotherapie zijn steeds meer afhankelijk geworden van ict- voorzieningen en –infrastructuur. Het lectoraat Medische Technologie richt zich daarom sinds 2013 ook op het brede terrein van ict in de zorg en eHealth, het gebruik van technologie ter ondersteuning en verbetering van de gezondheidszorg. Het lectoraat maakt samen met de lectoraten GGZ-Verpleegkunde en Kracht van Sport deel uit van één onderzoeksgroep. Daar komt het lectoraat Multimorbiditeit, dat net van start is gegaan, nog bij.
Bijwaard wil met zijn onderzoeksteam een belangrijke bijdrage te leveren om studenten van diverse studierichtingen op te leiden tot Zorgprofessional 2.0. Hij doelt hiermee op een beroepsbeoefenaar die open staat voor (ict en technische) innovatie, iemand die
zorgconsumenten daarover kan adviseren en de innovatie kan implementeren in de beroepspraktijk. “Praktijkgericht onderzoek speelt een centrale rol. Het draagt bij aan de
onderzoekende blik van de Zorgprofessional 2.0, aan het up-to-date houden van de kennis van docenten en studenten en aan verbinding met het werkveld.”
1 Zeven opleidingen van verschillende hogescholen, waaronder de sociaal-agogische
opleidingen en de opleiding Facility Management van Inholland, starten met de landelijke pilot
‘Protocol Afstuderen HBO’ om de kwaliteit van het afstudeerwerk in Nederland beter te waarborgen. Een expertgroep van de Vereniging Hogescholen heeft genoemd protocol ontwikkeld om landelijke afspraken te maken over het afstudeerprogramma van opleidingen.
20 Tijdens een breedmanagementbijeenkomst in de Caballero Fabriek in Den Haag presenteert collegevoorzitter Jet de Ranitz een SWOT-analyse, die als opmaat kan dienen voor het nieuwe Instellingsplan 2016-2022. Directeuren, stafhoofden, managers, projectleiders en lectoren spreken met het College van Bestuur over het gebruiken van de sterktes, dan wel zwaktes om kansen te benutten en bedreigingen het hoofd te bieden. De daaruit voortgekomen
‘confrontatiematrixen’ vormen input voor de verdere visieontwikkeling op weg naar het nieuwe instellingsplan.
[FOTO PABOBOEK]
23 Pabo-studenten Marjolein Vingerhoed en Gina Gallo maken het prentenboek ‘De verloren kleuren’ om kinderen te helpen bij het rekenen. “De meiden zijn hier helemaal los gegaan: het was een gouden combinatie. Toen ze het boek aan de klas presenteerden was iedereen zo enthousiast dat wij gelijk al zeiden dat ze een uitgever moesten benaderen”, zegt docent Ingrid Samson van de Haarlemse Pabo. “En voor de uitgever hebben ze niet eens zoveel hoeven te veranderen. We zijn supertrots op die twee!!”
25 Met 92 punten (Amsterdam) en 86 punten (Den Haag) is de master Leren en Innoveren van Inholland opnieuw de beste op zijn gebied in de vandaag verschenen Keuzegids Masters 2015.
De master staat daarmee op de vijfde plaats van de top 20 van de allerbeste Nederlandse masteropleidingen in het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderwijs. Met de zes masters die Hogeschool Inholland aanbiedt op het gebied van onderwijs en zorg, is Inholland een relatief kleine aanbieder. “Inholland doet het opnieuw goed”, aldus luidt de algemene conclusie van de Keuzegids Masters. De masteropleiding Leren en Innoveren scoort het maximaal aantal plussen op docenten, contacturen, communicatie en inhoud.
[FOTO RAVESLOOT]
30 “Mensen moeten meer invloed krijgen op hun eigen leven door middel van duurzame energie”, zegt Christoph Maria Ravesloot maandag tijdens zijn inaugurele rede bij Inholland Alkmaar. De nieuwe lector Innovatiemodellen Duurzame Energie (IDE) presenteert een
innovatief proces om duurzame energie in de praktijk toe te passen, waarbij hij benadrukt dat hij
“ongekende prestaties” wil leveren en vooral een bijdrage wil leveren aan het onderwijs.
Volgens de toegepast wetenschapper loopt de discussie over duurzame energie vaak spaak, omdat er verschillende brillen worden opgezet. In de duurzame energie vindt Ravesloot het vooral belangrijk om er samen uit te komen, zonder daarbij altijd consensus te bereiken.
April
[FOTO CONSERVATORIUM]
Music Academy Inholland, het enige Conservatorium in Nederland dat zich helemaal focust op popmuziek en e-music (onder andere dance), gaat voortaan verder onder de naam
Conservatorium Haarlem. De vooruitstrevende en innovatieve hbo-muziekopleiding is onderdeel van het Domein Creative Business van de Haarlemse vestiging van Inholland. De hogeschool is van mening dat de oude naam niet langer voldoet.
Arjen Davidse, artistiek leider van Conservatorium Haarlem: “Na de verhuizing van het Conservatorium van Alkmaar naar Haarlem in 2011, bleek steeds duidelijker dat zowel aankomende studenten als de regionale en landelijke muzieksector nauwelijks wisten dat er een Conservatorium is in Haarlem. En dat terwijl de opleiding in 2012 en 2014 door de studenten (landelijke NSE studentenenquête) en door Elsevier magazine werd verkozen als hoogst gewaardeerd Conservatorium van Nederland. Voor Inholland reden actie te
ondernemen: met de nieuwe naam weet iedereen meteen wat wij zijn en waar men ons kan vinden.”
Conservatorium Haarlem beschikt over de meest moderne faciliteiten die er in het Nederlands conservatoriumlandschap te vinden zijn. Daarnaast werkt er een jong team van aansprekende docenten, allen ook zelf nog actief als professioneel popmuzikant of producer. De
afstudeerrichtingen zijn Pop en E-Music; bij Pop kun je kiezen voor hoofdvak zang, gitaar, basgitaar, drums, toetsen, saxofoon of trompet. E-Music is dé hbo-dance-opleiding van Nederland.
[FOTO ONDERZOEKSBUNDEL]
14 De bundel ‘Praktijkgericht onderzoek profileert’ wordt gepresenteerd tijdens de Dag van het Onderzoek 2015 bij Inholland Den Haag. Collegelid Huug de Deugd krijgt het eerste exemplaar uit handen van Ingrid Wegman, programmamanager Onderzoek. De bundel, die voor de
tweede keer in deze vorm verschijnt, bevat een selectie van artikelen van lectoren en onderzoekers van Hogeschool Inholland die in 2014 verschenen zijn. “Deze bundel laat de groeiende betekenis van onderzoek bij Inholland zien in al haar verscheidenheid. De titel verwijst naar onze keuze voor inhoudelijke focus in het onderzoek”, zegt Huug de Deugd in het voorwoord. “Steeds scherper is de inhoudelijke profilering in het onderzoek gericht op de vraagstukken rond duurzaamheid, gezondheid, business en creatief.”
16 Jos Fransen is recent benoemd als lector Teaching, Learning & Technology bij Hogeschool Inholland. Hij treedt daarmee aan als opvolger van emeritus lector eLearning Guus Wijngaards, die in mei 2014 afscheid nam. Tegelijk is op dat moment de naam van het lectoraat aangepast van eLearning naar het beter bij de missie passende Teaching, Learning & Technology. Het lectoraat maakt deel uit van de onderzoeksgroep van het Domein Onderwijs, Leren en Levensbeschouwing, waarbij wordt ingezet op een onderzoeksagenda onder de verbindende titel ‘Onderwijzen en leren in diversiteit’.
27 Met een duurzame theelichthouder winnen studenten Technische Bedrijfskunde én hun studentenbedrijf Beannovative de Jong Ondernemenprijs 2015 gewonnen. De prijs wordt uitgereikt tijdens het Mix & Match Event bij Inholland Alkmaar. Bijna driehonderd studenten van achttien opleidingen ontmoetten daar vertegenwoordigers van het regionale bedrijfsleven, op zoek naar stages en afstudeeropdrachten.
Mei
[FOTO BRC]
Wat zijn de belangrijkste business trends en wat betekenen deze voor innovatie, organisatieontwikkeling en ondernemerschap? Deze vragen worden woensdag 20 mei beantwoord tijdens het symposium ‘Business trends: gevolgen voor organisatie en werk’ van het Business Research Centre (BRC) bij Inholland Rotterdam. De aangesloten lectoren van de nieuwe onderzoeksgroep presenteren hun onderzoeksresultaten. Daarnaast geven keynote speakers Tjeb Maris (adviesbureau Marezate) en Ria Joosten (zakenvrouw van het jaar 2014) hun visie op de veranderingen in organisatie en werk.
Het BRC is een onderzoeksgroep van Inholland die praktijkgericht onderzoek uitvoert in opdracht van het werkveld met de focus op innovatie, organisatieontwikkeling en
ondernemerschap. Aangesloten lectoren zijn Petra Biemans (HRM en Persoonlijk Ondernemerschap), Gürkan Çelik (Crosscultureel Ondernemerschap), Peter de Koning
(associate lector Governance, Finance & Accountancy) en Don Ropes (Intellectual Capital). De onderzoeksgroep is onderdeel van het Domein Business, Finance & Law, waar de opleiding Business Studies de ruggengraat vormt met zes afstudeerrichtingen.
In aanloop naar de lancering van het BRC hebben de genoemde lectoraten gezamenlijk
onderzoek uitgevoerd. Centrale vraag was welke ontwikkelingen zich in het werkveld voordoen en wat deze betekenen voor organisatie en werk. Tijdens het symposium worden de resultaten gepresenteerd in de vorm van 14 verschillende trends in het economische domein. Een van de trends is bijvoorbeeld dat de nieuwe werknemer zich vandaag de dag, om ‘mee te kunnen’
steeds meer moet ontwikkelen tot een ‘superman’ die superslim, supersociaal, superzelfstandig en superflexibel is.
19 “De nieuwe strategie van de Vereniging Hogescholen is een mooi richtsnoer om de komende jaren het hbo verder in te richten. Kwaliteit van onderwijs en onderzoek staan nog steeds met stip op één”, reageert collegevoorzitter Jet de Ranitz van Hogeschool Inholland op de strategische visie ‘#hbo2025: Wendbaar & Weerbaar’ van de Vereniging Hogescholen. De gezamenlijke onderwijsambitie vertaalt zich enerzijds in meer honours- en excellentietrajecten binnen de bacheloropleiding, meer associate-degreeprogramma’s, meer professionele masters en meer deeltijdaanbod. Daarnaast zijn de ambities verwoord in een hoger budget om het praktijkgericht onderzoek te verstevigen.
20 Collegelid Huug de Deugd installeert Nelleke Kreike als lector Green Biotechnology in het Rosarium in het Amstelpark te Amsterdam. Model in praktijkgericht onderzoek dat Kreike doet is de petunia, een plant waar al veel onderzoek naar wordt gedaan en die antwoord kan geven op veel onderzoeksvragen. Die gaan in op grote thema’s, zei Kreike. De huidige uitdagingen in de plantenveredeling liggen vooral in voedselvoorziening: hoe voeden we iedereen? Hoe gaan we om met klimaatverandering? Hoe voorkomen we plantenziekten? “Ik wil bescheiden blijven:
het lectoraat gaat er geen antwoord op geven, maar daar wel een bijdrage aan leveren.”
21 Studenten zijn meer tevreden over hun opleiding bij Inholland, zo blijkt uit de resultaten van de Nationale Studentenenquête (NSE) 2015. De algemene tevredenheid over de studie is ten opzichte van afgelopen jaar gestegen naar een score van 3,6. De tevredenheid van studenten
