Mobility Mentoring

Tamara Madern, 15 september 2017

Mobility Mentoring

Hoe inzichten uit de hersenwetenschap

leiden tot een betere aanpak van armoede

en schulden

SCHULDEN IN NEDERLAND

Schulden

Bijna 1 op de 5 huishoudens hee;

(een risico op) problemaCsche schulden

Minstens 500.000 huishoudens met problemaCsche schulden en minstens 600.000 met risico

Rondkomen

20 25 47 9

0 20 40 60 80 100 120

Er wordt veel geld overgehouden

Er wordt een beetje geld overgehouden

Er wordt precies rondgekomen

Uitgaven zijn hoger dan inkomsten

Bron: Tilburg University 2015

Drie tendensen

•  De stevige groei van de schuldenproblemaCek lijkt wat af te zwakken

•  Een groeiende groep met problemaCsche schulden maakt geen gebruik van schuldhulpverlening

•  Bij een groeiende groep is er door de hoge vaste lasten en andere kosten geen of nauwelijks perspecCef op een schuldenvrije toekomst

Groeiende groep niet in beeld bij SHV

Type financiële problematiek en (on)bekendheid bij SHV Bron: Panteia 2015

11,3

9,7

3,8 6,1

2,3 2,5

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

2012 2015

ProblemaCsche schulden bekend bij SHV ProblemaCsche schulden onbekend bij SHV Risicovolle schulden onbekend bij SHV

Oorzaken betalingsachterstanden

Oorzaken 2012

•  Te hoge vaste lasten (27%)

•  Inkomen is gedaald (26%)

•  Te hoge zorgkosten (22%)

•  Nonchalance; geld was er wel (21%)

•  Terugbetalen toeslagen (19%)

Oorzaken 2015

•  Te hoge vaste lasten (15%)

•  Inkomen is gedaald (25%)

•  Te hoge zorgkosten (10%)

•  Nonchalance; geld was er wel (34%)

•  Terugbetalen toeslagen (21%)

Bron: Nibud, 2015

Waarom is schulden oplossen zo moeilijk?

De invloed van stress: schaarste

Waarom arme mensen domme dingen doen…

•  Stress en verminderd welbevinden

•  Psychische en fysieke achteruitgang

•  IQ daalt

•  Tijdshorizon is nabij

•  Geloof dat inspanning zin heeft neemt af

•  Lethargie: Bron van verandering is extern

“Schaarste neemt bezit van je geest, mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek” – Eldar Shafir

Een illustraCe…

•  Wat is de tweede meest voorkomende doodsoorzaak van Amerikaanse brandweerlieden?

•  Hartaanval is #1

•  Botsingen (20 – 25%)

•  79% droeg geen gordel

•  Doel: Snel bij de brand zijn, klaar om te blussen

•  Tunnelvisie op dit doel leidt tot veronachtzaming andere belangrijke dingen….

(Geld)stress en gedrag

Hoe beïnvloedt (geld)stress gedrag?

Limbisch brein Prefrontale cortex

Hersenstam

Naar: McLean (1992), The triune brain in evolution, NY Platinum Press

Hersenstam

•  ‘RepCelenbrein’

•  Oudste deel van ons brein

•  Regelcentrum vitale funcCes als bloeddruk, hartslag, ademhaling, temperatuur, evenwicht, coördinaCe

•  We hebben er geen bewuste controle over

•  PrimiCeve insCnctmaCge levensfuncCes, o.a.

•  Honger, dorst

•  VoortplanCngsdrang

•  Overlevingsdrang

•  vechten, vluchten, bevriezen (en babbelen)

Limbisch systeem

•  ‘Zoogdierenbrein’

•  Scant emoConele relevanCe van zintuigelijke waarneming (je vindt vaak al iets voordat je weet waarom je dat vindt)

•  HoofdkwarCer van emoCes

(angst, boosheid, verdriet, vreugde, walging, verbazing, minachCng, jaloezie et cetera)

•  Geheugen

Prefrontale cortex

•  Plannen

•  Organiseren

•  Tijdmanagement

•  Werkgeheugen

•  MetacogniCe

• Impulsbeheersing

• EmoCeregulaCe

• Taak iniCaCe

• Aandacht vasthouden

• Mentale flexibiliteit

• Doorzeingsvermogen

Denkfunc>es Regula>efunc>es

Nodig om doelen te bereiken

Twee processen

•  Limbisch systeem wordt niet bijgestuurd

•  We reageren impulsiever, zijn ongeduldiger etc.

•  Prefrontale cortex func>oneert nauwelijks

•  We zijn minder goed in plannen, vergeten van alles, hebben meer moeite met doorzejen, moeilijker remmen op impulsen en eigen perspecCef is leidend

Gevolgen chronische stress

•  Impulsiever (automaCsch) reageren (stress respons)

•  EmoConeler reageren (angst, achterdocht, agressie)

•  Minder goed leren en geheugen

•  Geen overzicht van vraagstukken op diverse levensdomeinen (tunnelvisie)

•  Niet goed in staat problemen te analyseren, opCes te verkennen en prioriteiten te stellen (bij de dag leven)

•  Niet goed in staat posiCeve intenCes om te zejen in acCe

•  Fysiek ongezonder

•  Laag geloof in eigen kunnen

Samenvatting

•  Geldzorgen geven bij veel mensen chronische stress

•  Dit vraagt om stress-sensiCeve dienstverlening

•  De tweede situaCe vraagt ook om begeleiding om het execuCef funcConeren te verbeteren

Aanpak Mobitity Mentoring®

Mobility Mentoring®

•  Ontwikkeld in Boston

•  Op basis van wetenschappelijk literatuur over de impact van (chronische) stress op gedrag

•  Dienstverleningsprincipes:

•  Voorkom nog meer stress

•  Vermijd grote cogniCeve belasCng

•  Versterk execuCeve funcCes en copingsstrategieën

Mobility Mentoring®

Mobility Mentoring in Boston

• Doelgroep: huishoudens met mulC problemaCek

• RCT over 60 maanden:

•  Toename percentage dat opleiding volgt (1 naar 45%)

•  Toename percentage dat werkt (2 naar 23%)

•  Toename percentage dat naar een budget lee;

(1 naar 70%)

Dienstverleningsprincipes

1. Voorkom nog meer stress

a. Stress vrije ontmoeCngsruimten

b. Ingewikkelde gesprekken in de ochtend c. Etc.

2. Vermijd cogniCeve belasCng

a. Eenvoudige formulieren

b. Niet te veel opdrachten tegelijkerCjd c. Etc.

3. Versterk execuCeve funcCes en copingsmechanismen

a. Oefenen op maken plan B b. Etc.

Stress sensitieve dienstverlening

•  Aanpassen omgeving / context

•  Beroep op execuCeve funcCes verlagen

•  Obstakels wegnemen

•  Steunende interacCe met professionals

•  Respectvol, empathisch, advies, steun, posiCeve feedback

•  Vriendelijke inrichCng van dienstverlening

•  Niet sCgmaCserend

•  Helpende tools gebruiken

•  Reminders, checklists, stappenplannen

•  Schaarste opheffen

•  Inkomen op orde brengen

Verminder de stress in de context van de dienstverlening

•  Drukke omgeving (veel geluid, prikkels, afleiding)

•  RusCge omgeving met privacy en eventueel kinderopvang

•  Tegen kosten of onduidelijkheid over kosten

•  Duidelijk en liefst kosteloos

•  Onvriendelijke foto’s in informaCemateriaal

•  Vriendelijke foto’s in informaCemateriaal

Minder een beroep doen op execuCeve funcCes

•  Heel veel informaCe geven die mensen moeten onthouden

•  InformaCe eenvoudige langs meerdere kanalen en herhaaldelijk beschikbaar maken

•  Uitval niet toestaan

•  Uitvallers weer in laten stromen zonder sancCe

•  LasCg bereikbaar

•  Gemakkelijk bereikbaar

Beperken cognitieve belasting

•  Herinneringen (bijv sms-je)

•  Dagkalenders / planners

•  Checklists

•  Stappenplannen

•  To do-lijstjes

•  Vereenvoudigde procedures

•  Vereenvoudigde correspondenCe

•  …..

Eenvoudige formulieren

(Her)ontwerp bestaande dienstverlening

•  Theore>sche basis is impact stress op gedrag

•  Middel is bevorderen/ontlasten execuCeve funcCes om het beoogde beleidsdoel te bereiken (schulden oplossen, betaald werk vinden, stabielere opvoeding etc)

•  Eerste vragen:

1.  Wat willen we bereiken?

2.  Waar gaan we Mobility Mentoring inspired werken?

3.  Hoe kunnen we de dienstverleningsprincipes doorvoeren?

4.  Wat vraagt dat van onze mensen?

5.  Welke middelen gaan we inzejen?

De strategische keuze

Te verwachten effecten Inspanningen

voor de organisatie

1 Toevoegen losse elementen

2 Herontwerp bestaande dienstverlening

3 IntervenCetrouw implementeren

MM

Einde

Tamara Madern

Tamara.madern@hu.nl 06 28411836