DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HEEMSKERK IN 2012 Definitief

(1)

DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HEEMSKERK IN 2012 Definitief

Utrecht, december 2012

Reg.nr. 3475149 1

(2)

Reg.nr. 3475149 2

(3)

1 VVE in de gemeente Heemskerk 9

1.1 Overzicht van de voor‐ en de vroegscholen in Heemskerk 9

1.2 Lijst met de VVE‐documenten die de gemeente heeft aangeleverd 9 1.3 Het gemeentelijke VVE‐beleid 9

2 De oordelen over de voor‐ en de vroegscholen 13

2.1 Het bereik 13

2.2 Oordelen op de indicatoren van voor‐ en vroegscholen 13

3 Conclusies 19

Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21

Bijlage 2: e resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor‐ en de vroegscholen 25

Reg.nr. 3475149 3

(4)

Reg.nr. 3475149 4

(5)

van het Rijk.

Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE

“signaalgestuurd” vorm gegeven. Dat houdt in dat in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop

‘VVE-toezicht’ zal worden gehouden.

De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen.

De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk

Reg.nr. 3475149 5

(6)

Reg.nr. 3475149 6

(7)

Inleiding

Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Heemskerk. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken.

In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd.

Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin:

 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties;

 of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen.

Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie.

In bijlage 2 staat een overzicht van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen.

Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente.

Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen:

1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie.

2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties.

3. De conclusies van de onderwijsinspectie.

Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:

1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.

Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.

2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig

Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.

3. Voldoende

4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.

Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.

Reg.nr. 3475149 7

(8)

De kwaliteit van VVE in de gemeente Heemskerk definitief

Reg.nr. 3475149 8

(9)

1 VVE in de gemeente Heemskerk

De gemeente Heemskerk heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd.

De digitale vragenlijst levert de volgende informatie:

 Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1

 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2

 De zelfbeoordeling van VVE-context en –condities: zie paragraaf 1.3.

1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Heemskerk

In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVE- peuterspeelzalen en –kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke

vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1.

Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Heemskerk.

(Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht.

Voorschool:

peuterspeelzaal

Voorschool:

kinderdagverblijf

Vroegschool:

Basisschool

De Toverlantaarn ** De Kariboe **

De Kikker ** De Burghtweijt **

De Blokkendoos * De Vlinder *

’t Rupsje * Tweespan *

De Karekiet * De Schuilhoek *

De Waterval * De Vennen * De Woelwaters * De Kangoeroe * De Heemskinderen *

1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam

Uitvoeringsnota Onderwijs Achterstanden beleid 2011-2014 Monitor VVE BLANCO

notitie overlegstructuur nota overlegstructuur LEA overdrachtformulier.doc

Microsoft Word - Convenant CJG MK versie 1 0 8 december 2010 laatste corr 91210 Welschap offerte 2012

1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid

In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVE- beleidscontext en de VVE-condities.

Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als

Reg.nr. 3475149 9

(10)

met (‘1’) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt (‘4’).

De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.

HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel

1a1 Definitie doelgroepkind 3

1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3

1a3 Toeleiding 3

1a4 Ouders 2

1a5 Integraal VVE-programma 3

1a6 Externe zorg 3

1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2

1a8 Doorgaande lijn 2

1a9 Resultaten 1

1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3

1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3

DE VVE-CONDITIES Oordeel

2a GGD-rapport 3

2b Gemeentelijk subsidiekader 2

Verificatie:

Het gemeentelijk VVE-beleid

Vanaf 2000 heeft in de gemeente Heemskerk het beleid voor Voor- en Vroegschoolse Educatie vorm gekregen. Stapsgewijs zijn de samenwerkingsverbanden tot stand gekomen tussen een voorschoolse peutergroep en de groepen 1 en 2 van een of meerdere basisscholen. Het VVE beleid is nog steeds gericht op de positionering van VVE in de wijken met de meeste

achterstandskinderen. In de Uitvoeringsnota onderwijs Achterstandsbeleid 2011-2014 geeft de gemeente aan te willen blijven investeren in de voor- en vroegschoolse educatie,

overeenkomstig de verplichtingen die de wet OKE stelt. Zij heeft hiervoor een convenant opgesteld met de schoolbesturen, de besturen van de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en de JGZ. In dit convenant zijn inspannings- en resultaatafspraken vastgelegd en afspraken over de informatie-overdracht en de organisatie.

Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op:

1. Verbeterpunten met een afspraak.

1a9 Resultaten

Reg.nr. 3475149 10

(11)

Er zijn op gemeentelijk niveau nog onvoldoende afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Na de invoering van de OKE-wet verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator als verbeterpunt naar voren. De inspectie heeft dit oordeel aangepast door dit aan te vullen met het maken van een afspraak op dit punt ( oordeel een 1) 2. Verbeterpunten

1a4 Ouders

Op gemeentelijk niveau is er nog geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt. Het is daardoor onduidelijk waar het ouderbeleid zich op moet richten. In de zelfevaluatie van de gemeente wordt dit punt als verbeterpunt beoordeeld.

1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen.

De gemeente Heemskerk maakt gebruik van een monitor VVE waarin de locaties elk jaar een overzicht geven van de capaciteit, het bereik, de kwaliteit en de doorstroom.

De gemeente Heemskerk heeft op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt op welke wijze de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Uit de meeste

vragenlijsten en locatiebezoeken blijkt dat het merendeel van de scholen een systeem voor kwaliteitzorg hebben, maar dat VVE niet apart wordt benoemd. Voor de voorscholen geldt dat de interne kwaliteitszorg op dit gebied nog volop in ontwikkeling is. Ook in de zelfevaluatielijst van de gemeente is de kwaliteitszorg als verbeterpunt beoordeeld.

1a8 Doorgaande lijn

De gemeente Heemskerk heeft met de uitvoerende instanties van de voor- en vroegschoolse educatie afspraken gemaakt over het programma en de overdracht van de informatie over de ontwikkeling van individuele kinderen naar de basisschool. Een ontwikkelpunt is echter het maken van afspraken op welke wijze de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen op de locaties invulling krijgt. Ook in de zelfevaluatie van de gemeente is de doorgaande lijn als verbeterpunt beoordeeld.

2b Gemeentelijk subsidiekader

In de Uitvoeringsnota Onderwijs Achterstandenbeleid 2011-2014 en de Offerte van Welschap is beschreven hoe de subsidiegelden worden besteed.

Er is echter nog geen jaarlijks opleidingsplan voor de leidsters/ beroepskrachten in het kader van VVE. De scholing voor de leidsters moet nog worden vastgelegd. Ook in de zelfevaluatie van de gemeente wordt het opleidingsplan genoemd als verbeterpunt.

4. Voorbeelden voor anderen.

Op gemeentelijk niveau zijn er in de gemeente Heemskerk op het gebied van VVE- beleid geen indicatoren als voorbeeld voor anderen aangemerkt.

Op de volgende punten heeft de inspectie de eigen oordelen van de gemeente aangepast:

1a1 Definitie doelgroepkind

De gemeente Heemskerk hanteert een brede doelgroepdefinitie die beschreven is in de Uitvoeringsnota Onderwijs Achterstanden Beleid 2011-2014. In de zelfevaluatie van de

gemeente wordt dit punt genoemd als verbeterpunt. De inspectie beoordeelt de definitie van het doelgroepkind als voldoende en heeft het oordeel aangepast (oordeel 3).

1a2 Bereik

De gemeente Heemskerk heeft in 2011, 120 doelgroeppeuters en voor 147 peuters een VVE plaats gecreëerd. In de zelfevaluatie van de gemeente wordt dit punt genoemd als verbeterpunt.

De inspectie beoordeelt het bereik als voldoende en heeft het oordeel aangepast (oordeel 3).

Reg.nr. 3475149 11

(12)

Reg.nr. 3475149 12

(13)

2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen

De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks

afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst.

Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen.

Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten ‘condities’, ‘ouders’, ‘proceskwaliteit’, ‘ontwikkeling,

begeleiding en zorg’, ‘kwaliteitszorg’, ‘doorgaande lijn’, en ‘resultaten’. Ook wordt per indicator aangegeven of het inspectieoordeel afwijkt van de zelfbeoordelingen van de VVE-locaties: een

‘=’ geeft aan dat die overeenkomen, een ‘+’ geeft aan dat het inspectieoordeel positiever is en een ‘ - ’ dat het negatiever is.

2.1 Het bereik

In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.

VVE Peuterspeelzaal aantal peuters

waarvan doelgroep

De Blokkendoos 32 20

De Kikker 32 16

t Rupsje 16 16

De Karekiet 16 16

De Toverlantaarn 16 16

De Schuilhoek 16 7

VVE Kinderdagverblijf aantal peuters

waarvan doelgroep

De Waterval 0 0

De Vennen 30 2

De Woelwaters 84 4

De Kangoeroe 121 4

De Heemskinderen 35 3

Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 104 doelgroeppeuters op de voorscholen.

2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen

Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE.

De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties 4 locaties met doelgroepkinderen bezocht.

 2 peuterspeelzalen

 0 kinderdagverblijven omdat het aantal doelgroepkinderen daar relatief gering is.

 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen).

De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien dat de meeste bezochte peuterspeelzalen samenwerken met een vroegschool.

Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse.

In onderstaande tabellen (2.2 – 2.8) staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een ‘+’ of een ‘ - ’ gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is.

Reg.nr. 3475149 13

(14)

In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten.

Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven.

Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven.

Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen.

(In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.)

CONDITIES 1 2 3 4 Verschil

bezoek - vragenlijst

A0.1 Recent GGD-rapport 2 =

A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 =

A1.2 Kwaliteit programma

A2 Groepsgrootte 2 =

A3 "Dubbele bezetting" 4 +

A4.1 VVE-tijd per week 2 =

A5.2 Opgeleide leidsters 2 =

A5.3 Nederlands spreken 2 =

A5.4 VVE-geschoolde leidsters 2 2 =

A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 2 =

Toelichting:

De condities voor VVE op de locaties zijn over het geheel genomen goed op orde. Op alle voorscholen is sprake van dubbele bezetting. Het oordeel van de inspectie is bij deze

indicator(A3) positiever dan die in de zelfevaluatie van de locaties. Dit komt omdat de bezochte scholen maar voor een beperkt aantal uren kunnen beschikken over een extra leraar voor VVE.

De leraren van de groepen 1-2 zijn echter wel in staat om de doelgroepleerlingen de VVE activiteiten aan te bieden. De scholing van de beroepskrachten is op de peuterspeelzalen een voorbeeld voor anderen te noemen. Op alle peuterspeelzalen zijn de leidsters gecertificeerd voor het gebruikte VVE programma. Op de scholen zijn driekwart van de leraren gecertificeerd.

OUDERS 1 2 3 4 Verschil

B1 Gericht ouderbeleid 4 =

B2 Vooraf info aan ouders 4 =

B3 Intake 4 =

B4 Thuis VVE 1 3 =

B5 VVE-participatie op school 4 =

B6 Info ouders over ontwikkeling kind 4 -

B7 Thuistaal 4

Toelichting:

Op alle instellingen is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- en vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid. Er ontbreekt namelijk een analyse van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouderpopulatie, is gemaakt.

Op één onderdeel is het oordeel van de inspectie negatiever (-) dan die uit de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. Dit betreft de informatie aan de ouders over de ontwikkeling van hun kind (B6). De ouders worden twee per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling. Dit waardeert de inspectie wel als voldoende (3) maar niet als een voorbeeld voor anderen (4).

Reg.nr. 3475149 14

(15)

KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE

1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst

C1.1 Integraal programma 4 =

C1.2 Doelgerichte planning 2 2 =

C1.3 Aanbod taal 4

C1.4 Aanbod differentiatie 4

C2.1 Pedagogisch handelen 4

C2.2 Gedragsgrenzen 4

C2.3 Soc/pers vaardigheden 4

C2.4 Autonomie kind 4

C2.5 Inrichting ruimte 4 =

C3.1 Afstemming leidsters 4

C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 4

C3.3 Interactie bevorderen 4

C3.4 Betrokken kinderen 4

C3.5 Aanpakgedrag 4

C3.6 Responsiviteit 4

C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 4

Toelichting:

Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur.

Het aangeboden programma

Alle peuterspeelzalen en scholen werken met een integraal VVE-programma. Helaas is dit niet op alle locaties hetzelfde programma. Een belangrijk ontwikkelpunt voor zowel de voor- als de vroegscholen is een doelgerichte planning van het aanbod. Een uitwerking van het aanbod in een doelgerichte weekplanning waarin de aan te bieden doelen voor de groep, dan wel

individuele of groepjes kinderen beschreven staan, komt op de bezochte locaties in onvoldoende mate voor. Ook is op alle locaties onvoldoende zichtbaar hoe het aanbod opklimt in

moeilijkheidsgraad en rekening wordt gehouden met de verschillen in ontwikkelingsbehoeften van de kinderen.

Het pedagogisch klimaat

De kwaliteit van het pedagogisch handelen op de voor- en vroegscholen is voldoende. De sfeer op de peuterspeelzalen en de scholen is prettig en ontspannen. De leidsters en leraren treden de kinderen respectvol tegemoet en hanteren duidelijke gedragsgrenzen.

Het educatief handelen

Het educatief handelen is over het algemeen voldoende. Een belangrijk ontwikkelpunt voor zowel de peuterspeelzalen als de scholen is het afstemmen van de aangeboden activiteiten op de onderwijsbehoeften van de individuele kinderen. Op bijna alle locaties worden de kinderen geobserveerd maar is het nog onvoldoende zichtbaar dat de geplande activiteiten van de kinderen passend zijn bij hun fase van ontwikkeling. Het programma is de leidraad en niet de ontwikkeling van het individuele kind.

ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG

1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 2 2 =

D1.2 Planmatige begeleiding 4 =

D1.3 Evaluatie begeleiding 3 1 -

D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 3

D2.1 Externe zorg? 4 +

D2.2a Aanmelden externe zorg =

D2.2b Overleg ouders externe zorg =

D2.3 Volgen externe zorg 4 =

Toelichting:

Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep

Reg.nr. 3475149 15

(16)

Op de helft van de bezochte locaties wordt de ontwikkeling van kinderen systematisch gevolgd.

De planmatige opzet van de begeleiding vormt echter een belangrijk ontwikkelpunt op alle locaties. Op de peuterspeelzalen is er nog onvoldoende aandacht voor de planning van de begeleiding van het individuele kind. Ook kunnen de doelen in de groeps- en/of

handelingsplannen zowel op de scholen als de peuterspeelzalen concreter worden geformuleerd.

De evaluatie van de zorg (indicator D1.3) is door de inspectie negatiever beoordeeld dan die van de locaties in de zelfevaluatie. Dit komt omdat één locatie de evaluatie als voldoende heeft beoordeeld terwijl de inspectie op deze locatie nog verbeterpunten zag.

Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere keten

Op alle locaties verlopen de contacten met de externe zorginstellingen voldoende efficiënt. Het overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- of vroegschool niet kan leveren is door de inspectie positiever beoordeeld dan in de zelfevaluatie van de locaties. Op alle locaties waren de leidsters en de leraren op de hoogte van de kinderen die extra zorg behoeven.

KWALITEITSZORG BINNEN DE

VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst

E1 VVE-coördinatie binnen 4 =

E2 VVE evalueren 4 -

E3 Opbrengsten evalueren 2 2 -

E4 Verbetermaatregelen 3 1 =

E5 VVE borgen 4 -

E6 VVE in kwazo-bs 2

Toelichting:

Het evalueren van de kwaliteit van VVE is nog volop in ontwikkeling. Op de scholen is VVE meestal onderdeel van het totale kwaliteitsbeleid en wordt op één locatie gericht gewerkt aan verbeteractiviteiten. Op de peuterspeelzalen is het systematisch evalueren van VVE en de resultaten van VVE nog een ontwikkelpunt. Het borgen van de kwaliteit is op alle bezochte locaties een ontwikkelpunt.

Indicator E2 wordt door de inspectie negatiever beoordeeld dan in de zelfevaluatie van de locaties. Dit komt omdat de inspectie op alle locaties verbeterpunten ziet bij het systematisch evalueren van de kwaliteit. Twee locaties hadden de eigen evaluatie echter als voldoende beoordeeld. Ditzelfde geldt voor de evaluatie van de resultaten van de kinderen. De inspectie heeft deze evaluatie op twee locaties als onvoldoende beoordeeld terwijl alle locaties de evaluatie van de resultaten als voldoende hebben beoordeeld.

Indicator E5 is door de inspectie negatiever beoordeeld dan door de locaties in de zelfevaluatie.

Twee locaties beoordeelden hun borging als voldoende terwijl de inspectie op die locaties nog verbeterpunten constateerde.

DOORGAANDE LIJN 1 2 3 4 Verschil

F1 VVE-coördinatie tussen 4 =

F2 Doorstroom 2 =

F3 Warme overdracht 4 =

F4 Afstemming aanbod 2 2 -

F5 Afstemming ped/educ handelen 2 2 =

F6 Afstemming over ouders 4 +

F7 Afstemming begeleiding/zorg 3 1 =

Toelichting:

Bij deze VVE bestandsopname is gebleken dat op alle locaties voldoende sprake is van VVE coördinatie tussen de voor- en vroegscholen. De meeste kinderen stromen door van een voorschool naar een (VVE) basisschool. Ook de warme overdracht van de kinderen is in voldoende mate gerealiseerd. Belangrijke ontwikkelpunten zijn echter de afspraken over het aanbod en nadere afstemming in het pedagogisch en educatief handelen, de zorg en begeleiding en het ouderbeleid. Het oordeel van de inspectie is bij de afstemming van het aanbod (indicator F4) negatiever dan het oordeel van de locaties in de zelfevaluatie. Volgens alle locaties is het aanbod in voldoende afgestemd op elkaar. Tijdens de locatiebezoeken was dit echter maar op twee locaties voldoende zichtbaar. Indicator F6 is door de inspectie echter positiever beoordeeld dan door de locaties zelf. De doorgaande lijn bij het ouderbeleid is door de inspectie als

Reg.nr. 3475149 16

(17)

voldoende beoordeeld op alle bezochte locaties terwijl twee locaties zelf nog verbeterpunten zien.

OPBRENGSTEN VAN VVE 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst

G1 VVE-resultaten meten

G2 Niveau VVE-resultaten

G3 Verlengde kleuterperiode 2 =

Toelichting:

De inspectie spreekt geen oordeel uit over de resultaten voor VVE, daar noch op gemeentelijk niveau noch op de locaties normen voor de opbrengsten zijn gedefinieerd.

Reg.nr. 3475149 17

(18)

Reg.nr. 3475149 18

(19)

3 Conclusies

De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.

Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van

documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd.

Vanaf 2000 heeft in de gemeente Heemskerk het beleid voor Voor- en Vroegschoolse Educatie vorm gekregen. Stapsgewijs zijn de samenwerkingsverbanden tot stand gekomen tussen een voorschoolse peutergroep en de groepen 1 en 2 van een of meerdere basisscholen. Het VVE beleid is nog steeds gericht op de positionering van VVE in de wijken met de meeste

achterstandskinderen. In de Uitvoeringsnota onderwijs Achterstandsbeleid 2011-2014 geeft de gemeente aan te willen blijven investeren in de voor- en vroegschoolse educatie,

overeenkomstig de verplichtingen die de wet OKE stelt. Zij heeft hiervoor een convenant opgesteld met de schoolbesturen, de besturen van de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en de JGZ. In dit convenant zijn inspannings- en resultaatafspraken vastgelegd en afspraken over de informatieoverdracht en de organisatie.

Punten die om nadere uitwerking vragen zijn:

 Het maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en de behoeften van de ouderpopulatie.

 Afspraken maken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren.

 Doorgaande lijn: afspraken maken op welke wijze de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen en de zorg en begeleiding invulling krijgt op de verschillende locaties.

 Afspraken maken over het jaarlijkse opleidingsplan voor leidsters en beroepskrachten in het kader van VVE.

Afspraken:

 De gemeente maakt voor 1 januari 2013 afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode.

VVE op locatieniveau

De kwaliteit van VVE is op alle locaties over het algemeen voldoende. Daarnaast zijn er nog ontwikkelpunten:

 Ouderbeleid

Het opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden.

 Programma

Het afstemmen van de verschillende programma`s op elkaar. Het verdient de voorkeur dat de voor– en vroegschoolse instanties met hetzelfde programma werken.

Daarnaast doelen uitwerken in een aanbod dat opklimt in moeilijkheidsgraad en rekening houden met de verschillen in ontwikkelingsbehoeften per kind.

 Interne zorg en begeleiding

De planmatige opzet van de begeleiding.

 Kwaliteitszorg

De systematische evaluatie van de uitvoering van VVE op de peuterspeelzalen Het planmatig werken aan verbeteractiviteiten op bijna alle locaties

Het borgen van de kwaliteit van VVE op bijna alle voor- en vroegscholen.

De evaluatie van de resultaten van VVE op de voorscholen.

 Doorgaande lijn

In het overleg tussen de voor en vroegscholen aandacht besteden aan de afstemming van het aanbod, pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding.

Reg.nr. 3475149 19

(20)

Reg.nr. 3475149 20

(21)

Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente

HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant-

woord

Oordeel

1a1 Definitie doelgroepkind

Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft

(bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau)

Ja - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of

een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente)

Nee - Of tijdens de ‘wenperiode’ op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf

blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft.

Nee Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is

beschreven?

Ja

Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven?

Nee

1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters)

Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk?

Nee 2 Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus

2011?

120 Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus

2011?

120 Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus

2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)?

Ja Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 120

Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 147 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is

beschreven?

Ja

1a3 Toeleiding

Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet?

Ja 3

Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat?

Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd ? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ])

Ja 3 Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik,

d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn?

Ja 3

Oordeel toeleiding. Ja

1a4 Ouders

Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten?

Nee 2 Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt?

Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt?

Nee Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk

ouders te bereiken inhoudt?

Reg.nr. 3475149 21

(22)

Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool?

Ja 3

Is dat in een document te lezen? Ja

Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt?

Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen?

Ja 3

Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt?

Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen?

Nee 2 Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid inhoudt?

Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen?

Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind?

Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen?

1a5 Integraal VVE-programma

Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool?

Ja 3

Is dat in een document te lezen? Nee

Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid inhoudt?

Het onderwijs is leidend in de aan te schaffen methode, dit om zorg te dragen voor de doorgaande lijn.

Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool?

Ja 3

Er wordt in 2012 gestart met het CITO volgsysteem in de voorschool. De keuze hiervoor is tot stand gekomen door samenwerking en consensus met het onderwijs, de kinderopvang en peuterspeelzalen en de JGZ. Het CITO wordt ook gehanteerd in het onderwijs en sluit dus goed aan.

1a6 Externe zorg

Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE?

Ja 3

1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en

vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren?

1a8 Doorgaande lijn

Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool?

Ja 3

Reg.nr. 3475149 22

(23)

Er bestaat een overdrachtsformulier dat gehanteerd wordt en de afspraak daarin geldt dat VVE kinderen uit de peuterspeelzalen warm worden overgedragen.

Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool?

Is er gemeentelijk beleid over de zgn. ‘warme overdracht’ van de voorschool naar de vroegschool?

Ja 3

Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de voor- en de vroegschool op elkaar?

Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar?

1a9 Resultaten

Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE?

Nee 2 Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een

voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen)

1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau

Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus

‘bovenop’ de wettelijke eisen.

Ja

- notitie overlegstructuur.doc

Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn?

Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband.

Ja

Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn?

Er is in het LEA bepaald om een werkgroep kopklas, VVE en monitor in te stellen. Deze werkgroep bestaat uit afvaardiging van het onderwijs ( 1 directeur per schoolbestuur),De JGZ en coördinator peuterspeelzaal en coördinator kinderopvang.

1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau

Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.)

Ja 3

- nota overlegstructuur LEA.doc

Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet?

Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets)

Ja 3

Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVE- uitvoering er uit ziet?

Reg.nr. 3475149 23

(24)

1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en

verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVE- beleidsplannen, en dergelijke?)

Ja 3

Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet?

Er is in 2011 gestart met een monitor VVE. De gegevens zijn binnen en

dienen nog verwerkt te worden.

DE VVE-CONDITIES Ant-

woord

Oordeel

2a GGD-rapport

Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de

kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen?

Ja 3

Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven?

Ja 3 Wat is die datum? Augustus 2012

Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen?

Ja 3

Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen?

Ja 3

Wat is die datum 2011

2b Gemeentelijk subsidiekader

Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.)

Ja 3

Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte?

Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een “dubbele bezetting”?

Ja 3 Wat is dat criterium?

Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wat is dat criterium?

Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn?

Ja 3 Wat is dat criterium?

Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE?

Nee 2 Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente?

Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.)

Nee 2

Reg.nr. 3475149 24

(25)

Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen

CONDITIES 1 2 3 4

A0.1 Recent GGD-rapport 11

A0.2 VE-basisvoorwaarden 3 8

A2 Groepsgrootte 1 10

A3 "Dubbele bezetting" 5 10

A4.1 VVE-tijd per week 10

A5.2 Opgeleide leidsters 11

A5.3 Nederlands spreken 11

A5.4 VVE-geschoolde leidsters 4 1 10 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 4 7

OUDERS 1 2 3 4

B1 Gericht ouderbeleid 14

B2 Vooraf info aan ouders 2 13

B3 Intake 1 13

B4 Thuis VVE 5 7

B5 VVE-participatie op school 10 5

B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 1 13

KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE

1 2 3 4

C1.1 Integraal programma 3 12

C1.2 Doelgerichte planning 10

C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 1

C1.4b Brede ontwikkeling 3 7

C1.4c Leeftijddifferentiatie 2 8

C1.4d Differentiatie ontwikkelings-niveau 3 8

C2.5 Inrichting ruimte 10

ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG

1 2 3 4 D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 11

D1.2a Planning hele groep 10 5

D1.2b Planning kleine groep

D1.2c Planning (zorg)leerlingen 12 3

D1.3 Evaluatie begeleiding 8 7

D2.1 Externe zorg? 9 4

D2.2b Overleg ouders externe zorg

D2.3 Volgen externe zorg 13

KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL

1 2 3 4

E1 VVE-coördinatie binnen 3 12

E2 VVE evalueren 10 5

E3 Opbrengsten evalueren 2 13

Reg.nr. 3475149 25

(26)

Reg.nr. 3475149 26

E4 Verbetermaatregelen 8 3

E5 VVE borgen 9 4

E6 VVE in kwazo-bs 1 3

DOORGAANDE LIJN 1 2 3 4

F1 VVE-coördinatie tussen 6 9

F2 Doorstroom 5 6

F3 Warme overdracht 3 2 1

F4 Afstemming aanbod 5 7

F5 Afstemming ped/educ handelen 12 3

F6 Afstemming over ouders 11 3

F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 2

OPBRENGSTEN VAN VVE 1 2 3 4

G1 VVE-resultaten meten 2 2

G2 Niveau VVE-resultaten 1

G3 Verlengde kleuterperiode 1 3