Hoeveel mensen zijn te zwaar?
Overgewicht wordt in deze feitenkaart vastgesteld aan de hand van de body mass index (BMI). Voor volwassenen wordt een BMI tussen 18,5 en 25 geclassificeerd als een
‘gezond gewicht’. In de regio Rotterdam-Rijnmond is de helft van de volwassenen en ruim 60% van de 65-plussers te zwaar.
Figuur 1: Verdeling van lichaamsgewicht van volwassenen en ouderen in de regio Rotterdam-Rijnmond (2020)
Figuur 2 laat het aandeel inwoners met obesitas zien per leeftijdsgroep. Bij vrouwen neemt obesitas sterker toe vanaf een leeftijd van ongeveer 30 jaar en neemt het vanaf het 75ste levensjaar weer af. Bij mannen is er een sterke toe- name vanaf 40 jaar en vanaf 70 jaar neemt het aandeel weer af (figuur 3).
Figuur 2: Percentage inwoners met obesitas naar leeftijds- groep in de regio
16%
20%
34%
42%
49%
37%
2%
1%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
18-64 jaar 65 jaar en ouder
Obesitas Matig overgewicht Gezond gewicht Ondergewicht
1%
3%
6%
5%
7%
17%
20%
0% 10% 20% 30%
2 jaar (registratie) 5 en 6 jaar (registratie) 9 en 10 jaar (registratie) 12 en 13 jaar (registratie) 18 t/m 23 jaar 24 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder
Feitenkaart Overgewicht
Auteur
Schouten G.M. (Gea), Onderzoek en Business Intelligence, met dank aan Nathalie Koene-Smit
Gemeente Rotterdam, oktober 2021, versie 2.0.
Meer informatie
Deze feitenkaart is te vinden op www.gezondheidinkaart.nl.
Vragen over de Gezondheidsmonitor mailt u naar Gezondheidsmonitor@rotterdam.nl
Figuur 3: Percentage volwassenen met obesitas per 5-jaarsleeftijdsgroep en geslacht in de regio (2020)
Het aandeel inwoners dat te zwaar is varieert per gemeente. Voor volwassenen van 18 t/m 64 jaar zien we dat het aandeel mensen dat te zwaar is, varieert tussen 41% en 58% en voor ouderen tussen 56% en 70% (figuur 4). Gemeente Lansinger- land laat het meest gunstige resultaat zien, gemeente Nissewaard het meest ongunstige.
Figuur 4: Percentage inwoners dat te zwaar is (BMI ≥ 25) per gemeente naar leeftijdsgroep (2020)
Toename overgewicht mogelijk minder sterk dan verwacht
Het RIVM heeft berekend dat als historische trends (vanaf 1990) zich onveranderd doorzetten, het aandeel volwassenen met overgewicht toe zal nemen van 49% in 2018 tot 62% in 2040. De stijging in de laatste jaren is echter minder sterk dan daar- voor. In 2020 is gemiddeld 52% van de volwassenen in de regio te zwaar en dit is vergelijkbaar met 2016. Van de jongvol- wassenen was in 2012 één op de vijf te zwaar en dit is in 2020 opgelopen tot 26% (figuur 5). Het aandeel jongvolwassenen met obesitas neemt niet zo sterk toe als overgewicht totaal (figuur 6).
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
18-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+
Obesitas mannen Obesitas vrouwen
41%56%47%61%47%59%48%63%49%60%49%64%50%63%51%66%53% 53% 53% 54% 55% 55% 58%
57% 64% 61% 56% 66% 61% 70%
% 10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
18 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder
Figuur 5: Percentage inwoners dat te zwaar is (BMI >25) naar leeftijd in de regio (2008, 2012, 2016 en 2020)
Figuur 6: Percentage inwoners met obesitas naar leeftijd in de regio (2008, 2012, 2016 en 2020)
Risicogroepen
Obesitas komt vaker voor onder vrouwen dan mannen, maar matig overgewicht komt meer voor bij mannen (tabel 1). Obesi- tas komt meer voor bij mensen met een Turkse of Antilliaanse/Arubaanse migratieachtergrond. Ook komt obesitas vaker voor bij lager opgeleiden, mensen met een laag inkomen en mensen die moeite hebben met rondkomen van hun inkomen (tabel 2).
Tabel 1: Percentage inwoners met matig overgewicht of obesitas naar achtergrondkenmerken in de regio (2020)
Achtergrondkenmerk % matig overgewicht % obesitas
Geslacht Mannen Vrouwen
40%
31%
15%
18,5%
Leeftijdsgroep 18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar 75-84 jaar 85 jaar en ouder
19%
26%
37%
40%
43%
42%
43%
37%
8%
11%
15%
21%
22%
22%
19%
13%
19%
52%
60%
21%
51%
61%
24%
52%
63%
26%
53%
62%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
18 t/m 23 jaar 24 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder 2008 2012 2016 2020
5%
15% 15%
5%
14% 18%
6%
16% 20%
7%
17% 20%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
18 t/m 23 jaar 24 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder
2008 2012 2016 2020
Achtergrondkenmerk % matig overgewicht % obesitas
Migratieachtergrond Nederland
Marokko Turkije Suriname
Ned. Antillen en Aruba Overige niet-westerse landen Overige westerse landen
35%
41%
40%
41%
28%
37%
32%
16%
20%
26%
19%
34%
13%
15%
Tabel 2: Percentage inwoners met matig overgewicht of obesitas naar sociaaleconomische kenmerken in de regio (2020)
Sociaaleconomisch kenmerk % matig overgewicht % obesitas
Opleidingsniveau Geen, lager onderwijs Lbo, mavo
Mbo, havo, vwo Hbo, wo
40%
40%
36%
30%
26%
23%
17%
11%
Inkomenskwintiel Eerste kwintiel Tweede kwintiel Derde kwintiel Vierde kwintiel Vijfde kwintiel
32%
39%
37%
36%
34%
19%
21%
17%
14%
13%
Rondkomen met inkomen
Ja, moeite met rondkomen Nee, geen moeite met rondkomen
34%
35%
23%
16%
Samenhang overgewicht met gezondheid en ziekte
Ernstig overgewicht (obesitas) hangt samen met het hebben van een ziekte. Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte), hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten komen vaker voor bij mensen met ernstig overgewicht. Ook hebben mensen met (ernstig) overgewicht vaker verschillende vormen van kanker, aandoeningen aan het bewegingsapparaat (artrose) en de ademha- lingsorganen. Overgewicht heeft daarnaast ook invloed op de psychische gezondheid. Mensen met overgewicht lopen meer risico op psychosociale problemen, stigmatisering en discriminatie. Het is niet altijd duidelijk of het hebben van overgewicht hier een oorzaak of een gevolg van is. Kinderen met overgewicht hebben vaak te maken met stigmatisering, vooral de meis- jes. Hierdoor hebben zij meer kans op een lagere zelfwaardering en daarmee samenhangende psychosociale problemen. De preventie van overgewicht kan aanzienlijke gezondheidswinst opleveren.
Gemeenten wordt geadviseerd integraal te werken om zo op een effectieve manier overgewicht aan te pakken. Dat kan op basis van vier pijlers: voorlichting en educatie; signalering, advies en ondersteuning; fysieke en sociale omgeving; en regel- geving en handhaving. Voor een effectieve aanpak, kijk op Interventies overgewicht | Loketgezondleven.nl.
Figuur 7: Ervaren gezondheid, diabetes en hart- en vaatziekten bij 18- t/m 64-jarigen met en zonder obesitas in de regio
Figuur 8: Ervaren gezondheid, diabetes en hart- en vaatziekten bij 65-plussers met en zonder obesitas in de regio
u (zon
Hoe is de vraag naar gewicht en lengte gesteld in de Gezondheidsmonitor?
Hoe langt bent u (zonder schoenen)? Hoeveel kilo weegt u zonder kleren?
Indeling in klassen: BMI tot 18,5 ondergewicht; BMI 18,5 tot 25 gezond gewicht; BMI 25 tot 30 ma- tig overgewicht; BMI 30 of meer obesitas (ernstig overgewicht).
84%
25%
3%
4%
64%
41%
11%
8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Goede ervaren gezondheid Minimaal 1 ziekte Diabetes (vastgesteld door arts) Hart- en vaatziekten (vastgesteld door arts)
Obesitas Geen obesitas
66%
46%
14%
22%
51%
59%
28%
28%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Goede ervaren gezondheid Minimaal 1 ziekte Diabetes (vastgesteld door arts) Hart- en vaatziekten (vastgesteld door arts)
Obesitas Geen obesitas
Bronnen en verwijzingen
Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2008, GGD Rotterdam-Rijnmond
Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2012, 2016 en 2020, GGD’en, CBS en RIVM.
