De job van
praktijkgericht orthopedagoog?
>> het leren en
werken ondersteunen!
De praktijkgericht orthopedagoog ondersteunt het leren en werken…
Het leren en werken ondersteunen is één van de zes meest typische handelingen die een Bachelor in de Orthopedagogie in de praktijk stelt. De foto vooraan dit boekje en de grote foto buiten tonen je een momentopname, maar vormen toch een duidelijk ‘beeld’ van de concrete praktijk.
Naast een beeld krijg je via dit boekje ook tekst en uitleg. Wat betekent leren en werken ondersteunen precies in de verschillende werkvelden? Je leest er meer over op de volgende pagina’s.
Een praktijkgericht orthopedagoog kan in heel wat werkvelden aan de slag. In dit boekje komen deze werkvelden één voor één aan bod:
- Algemeen welzijnswerk - Personen met een beperking - Etnisch-culturele minderheden - Bijzondere Jeugdbijstand - Geestelijke Gezondheidszorg - Jeugd(welzijns)werk
- Kind & Gezin – Kinderen in het ziekenhuis - Onderwijs
- Ouderenzorg
De praktijkgericht orthopedagoog helpt bij het zoeken naar het draaglijk maken van extreme vormen van kansarmoede, uitsluiting, eenzaamheid,... Focussen op leren en werken is niet de hoofdopdracht van de praktijkgericht orthopedagoog, wel het ondersteunen van de te nemen stappen op weg naar zinvol werk.
Werken kan op verschillende manieren worden begeleid. Soms gaan volwassenen, net zoals wij, buitenshuis werken in een beschutte werkplaats of een artisanaal atelier waar ze kaarsen, nestkastjes of chocolade maken. Andere mensen met een beperking voelen zich gelukkiger als ze in het grote huishouden van een leefgroep of organisatie kunnen meehelpen: het verzorgen van de planten bij de directeur, het uitkuisen van de vogelkooi of bijbabbelen met de praktijkgericht orthopedagoog tijdens het bakken van een cake.
Geert vertelt:
“Op maandag werk ik bij de politie van Lokeren.
Vorig jaar stond er een vacature vrij.
Ik was geïnteresseerd in dit werk.
Ik heb een gesprek gehad met de praktijkgericht orthopedagoog van een dienst ‘Begeleid Werken’.
Samen hebben we een sollicitatiebrief geschreven.
In de brief stond dat ik graag auto’s zou willen wassen.
De politie vond het goed dat ik daar kwam werken.
Een week later stond ik al op de werkvloer.
Dat was een droom die werkelijk uitgekomen is.
De politiewagens moesten dringend gewassen worden.
Ze mogen niet met vuile wagens rondrijden.”
(Onze Nieuwe Toekomst)
Asielzoekers mogen niet werken in België. Wat ze wel mogen doen is het vervullen van gemeenschapsdiensten: het opvangcentrum waar ze wonen dagelijks poetsen, de tuinman helpen bij het onderhouden van de tuin, het kinderlokaal een nieuwe verfbeurt geven,… Als praktijkgericht orthopedagoog leid je die gemeenschapsdiensten in goede banen. Je zorgt dat mensen die aan de slag willen gaan een geschikte taak krijgen en je volgt de uitvoering ervan mee op.
Leren staat voor veel mensen die pas in België aangekomen zijn centraal. Leren van een nieuwe taal, leren kennen van de Belgische samenleving,… Als praktijkgericht orthopedagoog moet je zelf geen lessen geven. Je moet er wel voor zorgen dat mensen de nodige lessen kunnen volgen. Je zoekt vrijwilligers die vorming kunnen geven, je informeert mensen over het onderwijsaanbod in de buurt, je stimuleert mensen om lessen te volgen,…
En dan zijn er nog de kinderen en jongeren die hier met of zonder hun ouders in België zijn. Zij zijn leerplichtig en moeten naar school gaan. Maar waar is er een school met een taalklas voor nieuwkomers, hoe zit het onderwijssysteem in België in elkaar, wat moet je doen als je ziek bent, waar kan je rustig je huiswerk maken,…? Kinderen, jongeren en hun ouders zitten met heel veel vragen. Het is je taak om hen te helpen zoeken naar antwoorden, zodat ze zelf verder op pad kunnen.
De praktijkgericht orthopedagoog volgt kinderen en jongeren op schools vlak op. Naast huiswerk- en studiebegeleiding onderhoudt de praktijkgericht orthopedagoog de contacten met school en Centrum voor leerlingenbegeleiding. Ouders worden hierbij optimaal betrokken.
Bij de kinderen en jongeren ben je leefgroepbegeleider. Kinderen met gedragsproblemen of psychiatrische problemen hebben het niet gemakkelijk om samen te spelen. Ze kunnen soms moeilijk tegen hun verlies, kunnen niet verdragen dat de ander beter kan voetballen of willen hun eigen spelregels maken. Als praktijkgericht orthopedagoog leer je hen om samen te spelen. Je biedt hen creatieve activiteiten aan, je houdt rekening met hun talenten en met wat ze graag doen. Huiswerkbegeleiding kan ook één van je taken zijn. Sommige jongeren gaan vanuit de voorziening naar hun school. Er wordt hieraan zorg besteed door het opvoedersteam.
Als leefgroepbegeleider kan je ook in de drughulpverlening terechtkomen. Samen met deze jongeren of volwassenen ga je sporten, koken, groepsgesprekken voeren, urinetesten afnemen ter controle, ….
Bij volwassenen ben je een woonbegeleider wanneer deze cliënten alleen of samen wonen. Je ondersteunt door ‘vanop-afstand-nabij-te-zijn’. Je ondersteunt door hen zelf dingen te laten doen.
Je helpt deze cliënten om hun leven te organiseren. Je ondersteunt hen bij: het koken, boodschappen doen, werk zoeken, kamer onderhouden, zelfzorg, betalingen op tijd uitvoeren, medicatie innemen,… Je doet hier aan ambulante begeleiding. Jij hebt een bureau en je komt aan huis bij je cliënt.
Sommige volwassenen kunnen niet alleen of samen wonen omdat ze niet voldoende zelfstandig zijn. Hun psychiatrische aandoening belemmert dit. Deze cliënten leven samen in groep, jij bent hier ook leefgroepbegeleider. Hier wordt veel belang gehecht aan kwaliteit van leven. Je zorgt voor sfeer, warmte, leuke momenten,… samen met je cliënten. Lichamelijke en psychische ondersteuning zijn hier belangrijk. Bijvoorbeeld : hebben ze hun tanden gepoetst? Nemen ze hun medicatie in? Ligt er iets op hun maag?
Komt het ‘expliciete’ of ‘formele’ leren en werken niet echt aan bod in het jeugdwerk, het
‘impliciete, informele leren’ des te meer! Jeugdwerk is hét forum waar kinderen en jongeren leren samenwerken, participeren, hun inbreng formuleren, zich houden aan afspraken, op tijd komen …
Net omdat (maatschappelijk) kwetsbare groepen vaak geen aansluiting vinden in het ‘reguliere’
jeugdwerk kunnen zij daar minder mee experimenteren.
De praktijkgericht orthopedagoog in het jeugdwerk gaat deze oefenkansen bewust aanbieden, de opgedane ervaringen achteraf bespreken en nagaan met de doelgroep waar de transfer naar het dagelijkse leven kan gemaakt worden. Dit ‘leren door ervaring’ heeft vaak een levenslang effect!
Soms volgt de praktijkgericht orthopedagoog het huiswerk van de kinderen en jongeren zijdelings op, in andere diensten biedt hij expliciete huiswerkondersteuning. De praktijkgericht orthopedagoog ondersteunt via de jeugdwerkmethodiek het leren bij jongeren met een persoonlijk ontwikkelingstraject. Het accent ligt daar vooral op het trainen van (beroeps)attitudes die nodig zijn om deeltijds leren te kunnen combineren met deeltijds werken.
Kinderen werken nog niet maar ze zijn meestal wel heel druk ‘bezig’ en terwijl ze spelen, leren ze, creëren ze, oefenen ze, ervaren ze en krijgt onze wereld betekenis voor hen. Werken, dat doen kinderen -in onze ogen- vooral op school. Buiten de schooluren moeten kinderen in de kinderopvang vaak nog huiswerk maken. Een praktijkgericht orthopedagoog ondersteunt kinderen af en toe bij het huiswerk.
Ook in de pediatrie moeten kinderen die langdurig opgenomen worden taken maken voor school.
De praktijkgericht orthopedagoog is in beide gevallen geen leerkracht, maar eerder een motivator.
De praktijkgericht orthopedagoog stimuleert het leren vooral “onrechtstreeks” door het spel van kinderen te stimuleren en een omgeving voor hen te creëren waarin ze naar hartenlust kunnen experimenteren met materialen en met hun fantasie. Kinderen aansporen om grenzen te verleggen, ervaringen benoemen en zelfvertrouwen stimuleren…daar leren kinderen van.
Kinderen ervaren ‘opruimen’ of helpen met de afwas vaak als ‘werken’. Het vraagt soms daadkracht en creativiteit om hen hiertoe te bewegen.
Presteren, een diploma behalen, goede punten halen, een job vinden … kinderen en jongeren leren al heel vlug dat dit belangrijk is in onze samenleving.
Voor veel leerlingen is dit geen gemakkelijk opdracht. Veel kinderen en jongeren vinden om verschillende redenen moeilijk aansluiting met ons schoolsysteem. Ze ondervinden financiële, psychologische en/of intellectuele drempels. Als leerlingbegeleider / zorgcoördinator heb je oog voor al deze drempels. Je helpt leerlingen om aansluiting te vinden met wat school van hen verwacht.
Dit kan via huiswerk- of studiebegeleiding in scholen maar ook door studie- en opvoedings- ondersteuning aan huis . Dan ga je ’s avond in het gezin samen met de ouders de kinderen helpen met hun huiswerk.
Het verlagen van drempels voor leerlingen kan ook in OKAN-klassen waar het accent vooral ligt op de taalproblemen of –achterstand en het leren van schoolse vaardigheden bij anderstalige nieuwkomers.
Heel wat ouderen die nog thuis wonen of in een woonzorgcentrum verblijven, lopen het risico om te vallen. Daar wilde derdejaarsstudente Silke tijdens haar stage iets aan doen. Ze zette in het dagverzorgingscentrum een project op waarbij ze de ouderen en het team actief betrok. Ze zocht eerst literatuur rond het thema en ging daarna in gesprek over het onderwerp. Ze stelde vast dat de meeste ouderen zich wel degelijk bewust waren van de valrisico’s en ook bereid waren om er iets aan te doen, maar niet wisten welke tips ze konden toepassen.
Om meer te kunnen inspelen op hun ervaringen en leefwereld, maakte Silke een ludiek vragenspel. Een gekleurde doos met zes afbeeldingen verwees naar mogelijke risicofactoren van vallen. Verschillende vragenkaartjes in de doos stimuleerden ouderen om in kleine groep te vertellen en zo polste ze naar hun kennis en ervaringen. Op die manier werd duidelijk dat ouderen bijvoorbeeld een bezoek aan de oogarts uitstellen omdat ze geen vervoer hebben. Dit uitstel vergroot het risico op vallen. Ondertussen leerde de stagiair ook bepaalde vaardigheden aan, bijvoorbeeld hoe ze veilig uit hun bed of zetel kunnen stappen zonder duizelig te worden en te vallen.
Daarna ontwikkelde ze een folder met heldere informatie en concrete tips. Ze vroeg de ouderen naar hun mening over het ontwerp en paste de folder opnieuw aan tot de ouderen tevreden waren. Om het thema onder de aandacht te houden, schreef ze telkens een ‘tip van de dag’ op het mededelingenbord, waar ook het menu en de activiteiten werden bekendgemaakt.
Tijdens de gastenraad, die op het einde van het twee maanden durende project plaatsvond, kregen alle ouderen nog eens kort de belangrijkste preventietips te horen. Ze waren trots dat ze aan de folder hadden meegewerkt en keken uit naar het eindresultaat.
Ook het team had dankzij dit project nog meer aandacht voor de voeding en beweging van de ouderen, factoren die een belangrijke rol spelen bij valpreventie.
Editie januari 2022
© VIVES - SAW - Bachelor in de Orthopedagogie
