Johannes Scutken, Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling) · dbnl

(1)

Johannes Scutken

editie C.C. de Bruin

bron

Johannes Scutken, Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling). In: Instituut voor Nederlandse Lexicologie (samenstelling en redactie), Cd-rom Middelnederlands. Sdu Uitgevers/Standaard

Uitgeverij, Den Haag/Antwerpen 1998.

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/scut001cbru01_01/colofon.php

© 2012 dbnl

i.s.m.

(2)

Hier beghint sunte Matheus ewangelium

I

Dit is dat boec der gheboerten ons Heren Ihesu Cristi Davids sone Abrahams zone.

Abraham wan Ysaac, Ysaac wan Jacob, Jacob wan Judam

Johannes Scutken, Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

(3)

ende sine bruedere, Judas wan Phares ende Zaram van eenre vrouwen hiete Thamar, Phares wan Esrom, Esrom wan Aram, Aran wan Aminadap, Aminadap wan Naason, Naason wan Salmon, Salmon wan Boos van eenre vrouwen hiete Raab, Booz wan Obeth aen eenre vrouwen hiet Ruth, Obeth wan Jesse, Yesse wan David, den coninc.

David die coninc wan Salomon aen eenre vrouwen, die Urias wijf was, Salomon wan Roboam, Roboam wan Abia, Abias wan Aza, Aza wan Josaphat, Josaphat wan Joram, Joram wan Oziam, Ozias wan Joathan, Joathan wan Achas, Achas wan Ezechiam, Ezechias wan Manasses, Manasses wan Amon, Amon wan Josiam, Josias wan Jeconiam ende sine bruderen in die over vaert tot Babilonien.

Ende nader aver vaert van Babilonien Jeconias wan Salathiel, Salathiel wan Zorobabel, Zorobabel wan Abiud, Abiud wan Eliachim, Eliachim wan Azor, Azor wan Zadoch, Zadoch wan Achim, Achim wan Eliud, Eliud wan Eleaser, Eleaser wan Mathan, Mathan wan Jacob, Jacob wan Joseph Marien man, van welker Marien is gheboren Ihesus, die gheheyten is Cristus. Ende aldus alle die gheboerten van Abraham tot David zijn xiiii ende van David tot die overvaert van Babilonien sijn xiiii ende vander overvaert tot Babilonien sijn xiiii gheboerten.

Mar die gheboerte Christi was aldus. Doe Maria Ihesus moeder ghetruwet was Joseph, eer si vergaderden, was si ghevonden hebbende inden lichame vanden Heylighen Gheest. Joseph, haer man, want hi gherechtich was, en woude hi se niet wroeghen, mer al heymeliken laten. Doe hi aldus dese dinghe dochte, apenbaerde hem die enghel ons Heren in sinen slaep ende seyde hem: Josep, David zone, en ontsich di niet, Marien, dine ghetruwede, te nemen, want dat in hoer gheboren is, is vanden Heylighen Gheest. Sy sal baren een kijnt ende sinen name saltu Ihesum heyten. Want hi sal ghesont maken sijn volk van horen sonden. Dat is altemale ghesciet, op dat vervullet worde dat daer ghesproken is vanden Heer doer den prophete, die seyde: Sich, een maghet sal hebben inden lichame ende sal baren een kijnt ende men sal sinen name heyten Emanuel, dat beduut: God mit ons. Joseph stont op vanden slaep ende dede als hem die enghel des Heren gheboed, ende nam sine ghetruwede ende en kennede se niet tot der tijt, dat si baerde hoeren irsten ghebaerne zone, ende hiet sinen name Ihesum.

II

Doe Ihesus gheboren was in Betlehem Jude in coninc Herodes daghen, sich die

coninghe quamen uut Oestlant tot Iherusalem ende vragheden: Waer is hi, die

gheboren is een coninc der Joden? Wij hebben sine sterne ghesien in Oestlant ende

sijn ghecomen, hem mit gaven aen te beden Doe dat die coninc Herodes hoerde, wart

hi versaghet of bedroevet ende al Iherusalem mit hem, ende vergaderde alle die

princen der priesteren ende die scriben des volx ende ondersochte van hem, waer

Cristus gheboren solde warden. Si antworde hem: In Betlehem Jude, want alsoe is

bescreven vanden prophete: Ende du, Betlehem, lant van Juda, en selste die minste

niet wesen in die heerscapie van Juda, want wyt di sal comen een hertoghe, die mijn

volc van Israhel regieren sal. Doe riep Herodes die coninghe al heymelic tot hem

ende vernam neerstelic van hem die tijt der sterren, die hem luden apenbaerden, ende

seynde se in Betlehem ende seyde: Gaet ende vraghet vlitelic nae den kijnde, ende

als ghit ghevonden hebt, ontbiedet mi, op dat ic dan mach comen ende aenbedent

oec. Doe si den coninc hadden ghehoeret, ghinghen si heen ende siet, die sterne, die

(4)

si ghesien hadden in Oestlant, ghinc voer hem al tot si quamen ende ghinc staen recht boven daer dat kijnt was. Doe se die sterne saghen, worden si seer verblijt in groter vrouden ende ghinghen int huus ende vonden tkijnt mit Marien sijnre moeder, ende nederbueghende aenbeden si dat kijnt ende oploken hore

(5)

scatte ende offerden hem gaven: golt, wieroec ende mirre. Ende si ontfinghen een antworde in horen slape, dat si niet wederkeren en solden tot Herodes, ende bi enen anderen weghe sijn si weder ghekeert in hoer rike.

Doe dese coninghe heen waren, apenbaerdem die enghel des Heren Joseph in sinen slaep ende seyde hem: Stant up ende nemt tkijnt ende sijn moeder ende vlie in Egipten, ende wes daer alsoe langhe toe ic di segghen sal, want het is toecomende, dat Herodes dat kijnt sal soeken om te doden. Hi stont up ende nam dat kijnt ende sijn moeder des nachtes ende ghinc neder in Egipten ende was al daer tot Herodes starf dach, op dat vervullet worde vanden Heer dat ghesproken was doer den prophete, die seyde:

Uut Egipten heb ic minen sone gheroepen.

Doe Herodes sach, dat hi bedroghen was vanden coninghen, wart hi harde gram ende sende ende versloech alle die kijnder, die in Betlehem waren ende in allen den eynden daer omtrent van tween jaren olt of daer beneden nae der tijt als hi vernomen hadde vanden coninghen. Doe wart daer vervullet dat ghesproken is overmids den prophete Jeremias, die sprac: Die stemme vele wenens ende screyens is ghehoert in Rama, dat is int hoghe: Rachel wenende om hoer kijnder ende en wilde niet ghetroestet wesen, want si en sijnt niet.

Doe Herodes doet was, verscheen die enghel ons Heren Joseph in sinen slaep in Egipten ende seyde: Stant up ende neemt tkijnt ende sijn moeder ende ganc int lant van Israhel. Si sijn begraven, die dat leven des kijndes vervolgeden. Hij stont up ende nam tkijnt ende sijn moeder ende quam int lant van Israhel. Doe hi hoerde dat Archelaus regnerde in Judea voer Herodes, sinen vader, ontsach hi hem daer te gane.

Ende hi wert vermaent in sinen slaep ende ghinc neder int lant van Galileen ende quam ende woende in eenre stat, die Nazareth hiet, op dat vervullet worde dat overmids den prophete ghesproken is, want hi sal Nazarenus gheheyten werden.

III

In dien daghen quam Johannes Baptista predikende in die woestine van Judeen, ende seyde: Doet penitencie, dat rike der hemele is nakende. Dit is hi, daer die prophete Ysaias af ghesproken hevet: Een stemme des roepens in die woestine: Maect bereet den wech des Heren ende maket sine toepade recht.

Johannes had een cleet van cameels haren ende een scaeps vel om sine leynden tot enen riem. Sine spise was eenre hande cruut, dat in den woesteinen wies, ende wilt honich. Doe ghinc tot hem al Iherusalem ende al Judea ende al dat rijc omtrent der Jordanen ende worden ghedoept van hem inder Jordanen ende beliede hoere sonden.

Doe sach hi dat vele Pharizeen ende veel Saduceen quamen tot sinen doepsel.

Dien seyde hi toe: Slanghen gheslachte, wie hevet u ghewiset te vlien vanden

toecomenden toern? Daer omme doet werdighe vrucht der penitencien ende en wilt

niet segghen onder u: Wij hebben Abraham toe enen vader. Ic segghe u, dat God

mechtich is van desen stenen Abrahams kijndere te verweckene. Nu is die bile aen

die wortel des boems gheseet: Alle bome die ghene guede vrucht en brenghet, salmen

up houwen ende in dat vuer werpen. Ic doepe u in water in penitencien, mer die nae

mi toecomende is, is moghender dan ic, wes ghescoete ic niet werdich en ben te

draghen: Hi sal ju doepen inden Heylighen Gheest ende inden vuer, wies wayer sal

(6)

wesen in sine hant ende sal keeren sijn floer ende sal vergaderen sine tarwe in die scure ende sal dat caf verbernen in een vuer, dat nummere uut gaen en sal.

Doe quam Ihesus van Galileen in die Jordane tot Johannes, dat hi ghedoept soude werden van hem. Johannes verboetet hem ende seyde: Ich soude van di ghedoept wesen ende du

(7)

comeste toe mi?

Ihesus antworde ende seyde: Laet dit nu sijn, aldus behoert ons alle gherechticheyt te vervullen. Doe liet hiene. Doe Ihesus ghedoept was, clam hi te hant op vanden water ende die hemele worden op ghedaen ende hi sach den gheest Gods neder comen als een duve ende quam up hem, en[de] daer was een stemme vanden hemel ghehoert:

Dit is mijn vercoren sone, daer ic mi wael in behaghede.

IIII

Doe wart Ihesus gheleyt inder woesteinen vanden gheeste, dat hi temptiert soude werden vanden duvele. Ende doe hi ghevastet hadde xl daghe ende xl nachte, daer nae hongherde hem. Doe quam die temptiere of die aenvechter tot hem ende seyde:

Of du die Godes sone biste, soe sech, dat dese steen broet werden. Hi antworde hem ende seyde: Het is ghescreven: Niet allene inden brode en levet die mensche, mer in allen worde, dat daer gaet uut den monde Gods.

Doe nam hem die viant up in die heylighe stat ende setten op een verheven stat inden tempel ende seyde hem: Bistu die sone Gods, soe laete di van achter hier neder, het is ghescreven, dat hi sinen enghelen hevet gheboden van di: In horen handen sullen si di vueren, op dattu licht dinen voet niet en stoetste aenden stene.

Doe antworde hi anderwerf: Du en salste niet temptieren dinen Heer, dinen God.

Noch voerden hem die viant in enen seer hoghen berch ende toende hem alle die rike der werlt ende hoer glorie ende seyde hem: Alle dit sal ic di gheven, eest dattu neder valste ende aenbedeste mi. Doe antworde hem Ihesus: Ganc, Sathanas! Het is ghescreven: Dinen Heer, dinen God, saltu aenbeden ende hem alleen dienen. Doe liet hem die duvel ende die enghelen quamen ende dienden hem.

Doe Ihesus hoerde dat Johannes ghevanghen was, ghinc hi en wech in Galileen, ende liet die stat van Nazaret ende quam ende woende in Capharnaum bider zee inden eende van Zabulon ende Neptalim, op dat vervullet worde dat die prophete Ysayas ghesproken hevet: Tlant van Zabulon ende tlant van Neptalim die wech der zee over die Jordane van Galileen, dat volc der heydenen, dat sat in duusternissen, sach een groet licht, ende die saten int rike des scems des dodes, een groet licht is hem op gheboren.

Daer na began Ihesus te prediken ende te segghen: Doet penitencie ende dat rike der hemele sal ju naken.

Ihesus wanderde bider zee van Galileen. Daer sach hi twe bruederen: Symon die gheheyten is Peter, ende Andreas, sinen brueder, uut werpen hoer nette in die zee, want si waren visschers. Ende hi seyde hem: Coemt, volghet mi, ic sal u maken visschers der menschen. Doe lieten si rechte voert hoer nette ende volgheden hem.

Doe ghinc hi van daer, daer hi sach twe ander brueders: Jacobe Zebedeus zone ende Johannes sinen brueder, buetende hoer netten in den scepe mit Zebedeus, horen vader, ende riepse. Rechte voert lieten si hoer nette ende horen vader ende volgheden hem.

Ende Ihesus ghinc in Galileen al omme lerende in hoer synagogen ende predicte dat ewangelium des rikes ende maecte alle quale ende siecte inden volke ghesont.

Ende ene niwe gheruchte ghinc van hem over al Sirien, ende si brochten voer hem

alle die onghesont waren van manigherhande quale ende mit pinen begrepen ende

die vanden viande beseten waren ende die nae der manen loep cranc waren ende die

(8)

verghichticht waren, ende hi makede se alle ghesont. Ende vole scaren van Galileen, vanden tien steden van Iherusalem, van Judea ende van over die Jordane volgheden hem alle nae.

V

Doe Ihesus die scaren sach, clam hi op inden berch, ende doe hi was gheseten, quamen sine jongheren toe hem. Ende hi dede op sinen mont ende hi leerdese ende seyde:

Salich sijn die arme van gheeste, want dat rike der

(9)

hemelen is hoer. Salich sijn die sachtmoedighen, want si sollen die eerde besitten.

Salich sijn die weynen, want si sullen ghetroest werden. Salich sijn dien honghert ende dorst nae der gherechticheyt, want si sullen ghesaed werden. Salich sijn die ontfarmhertighen, want si sullen ontfarmherticheyt vinden. Salich sijn se, die reyne van herten sijn, want sie sullen Gode sien. Salich sijn sie, die vredsom sijn, want si sullen kijnder Godes gheheyten werden. Salich sijn die persecucie liden om die gherechticheyt, want dat rike der hemele is hoer. Salich sijt ghi, als u die menschen vermaledien ende vervolghen ende segghen alle quaet teghen u, lieghende om mi.

Vervrouwet u ende verblijt u, want u loen is overvlodich inden hemel. Aldus hebben se die propheten vervolghet, die voer u waren.

Ghi sijt dat sout der eerden, ende of dat sout te niet verderft, waer in sal ment souten? Dan en doeghet voertmeer niet dan uut te werpen ende vertreden te werden vanden menschen.

Ghi sijt dat licht der werlt. Een stat, die op enen berghe staet, en mach niet verborghen wesen. Noch si en ontsteken ghene lanterne ende setten se onder een muldekijn, mer op den candelaer, dat allen den ghenen licht, die inden huus sijnt.

Alsoe sal u licht lichten voer den menschen, op dat se ju guede werke sien ende danken uwen vader mit glorien, die inden hemel is.

En waent niet, dat ic yet ghecomen bin om die wit of om die propheten te breken;

ic en been niet ghecomen om te verminderen, mer te vervullen. Voer waer seg ic u:

Tot dat hemel ende eerde vergaet, en sal dat minste pontekin of een screpelken vander ee niet achter bliven, alle dinghen en sullen ghescien. Hier om soe wie een van desen minsten gheboden breket ende alsoe die lude leert, die sal die minste heyten in dat rike der hemelen, mer wie alsoe doet ende leert, sal groet gheheyten werden inden rike der hemelen.

Ic segghe u: Et en si dat uwe rechtverdicheyt meer overvloyet dan der scriben ende der Pharizeen, ghi en solt niet gaen in dat rike der hemelen.

Ghi hebt ghehoert, dat den ouden gheseyt is: Du en salt niet doden, soe wie verslaet, die is sculdich des ordels. Ic seg u: Soe wie hem vertoernt op sinen brueder, die is sculdich des ordels. Soe wie sinen brueder toe sprect: Racha, dat is een wort van onwerde, die is sculdich des rades. Soe wie dat seyt: Sot, die sal sculdich wesen des vuers der hellen. Ist dattu dijn offer brengheste tot den altaer ende du daer wordste ghedenken, dat dijn brueder yet heeft yeghens di, laet daer dijn offerhande voer den altaer ende ganc ende maec vrede mit dinen brueder, ende dan soe come ende brenghe dine offerhande.

Wees over een draghende mit dinen weder zake sonder beyden, alstu mit hem bist inden weghe, op dat di dijn weder zake den rechter niet over en levere ende die rechter di dan overgheve sinen dienres ende dan gheworpen wordes in den kerkenaer.

Ic segghe di voer waer, dattu daer niet uut en salste gaen eer du den leesten vierlinc vergolden hebste.

Ghi hebt ghehoert dat den olden gheseghet is: En bedrivet gheen oncuuscheyt. Ic

segghe ju: Soe wie een wijf aen siet, die te begheren, die hevet overspel bedreven

altehant in sinen herten. Ist dat dijn rechter oghe di scandalizeert, steket uut ende

warpet van u. Het is beter dat van dinen leden een bederve dan alle dijn lichame

gheworpen werde in die helle. Ende ist dat dijn rechterhant di scandaliziert, snijtse

af ende werpse van dij, want het is di beter dat een van dinen leden bederve dan dat

alle dijn lichame gheworpen worde in die helle.

(10)

Het is oec gheseyt: Soe wie sijn wijf laet, die sal hoer overgheven bescreven

(11)

die zaken des ghesceydes. Ich segghe ju: Soe wie sijn wijf laet dan alleen om overspeels wille, die doet se sondighen, ende soe wie se nemet, die doet overspeel.

Noch hebdi ghehoert, dat den olden gheseghet is: Du en salte niet versweren, du salte dine ede den Here gheven. Ic segghe u: Men en sal te male niet sweren, noch bi den hemel, want het is een setel Godes, noch bider eerden, want het is een voetscemel sijnre voet, noch bi Iherusalem, want si is eens groten coninghes stat, noch du en salst oec niet sweren bi dinen hoefde, want du en mogheste een haer niet zwart maken noch wit.

Laet alle uwe worde wesen: Ja het is, ja het is, neen, neen. Wat dat hier boven gaet, dat is van quaden halven.

Ghi hebt ghehoert dat den olden gheseghet is: Oghe om oghe, tant om tant. Mer ich segghe u, niet weder te staen den quaden. Ist dat di yemant slaet aen dien recht kinnebac, bied hem die ander, ende den ghenen, die mit di kiven wil int ghedinghe ende dinen roc nemen, laet hem oec dinen mantel, ende soe wie di dwinghet mit hem te gaen dusent voetstappen, ganc mit hem twedusent daer toe. Die di biddet, ghif hem ende die yet van di lenen wil, en keer di niet daer af.

Ghi hebt ghehoert dat het gheseyt is den olden: Minne dinen naesten ende haet dinen viant. Ic segghe u: Minnet uwe viande ende doet hem guet, die u haten, ende biddet voer die ghene die u persecucie ende last doen, op dat ghi uwes vaders kijnder sijt, die inden hemel is, die sine sonne laet schinen op die guede ende op die quaden ende reghenen doet op die gherechtighen ende op die ongherechtigen. Ist dat ghi minnet die u minnen, wat loen suldi daer af hebben? En doen dat die publicane niet?

Ende of ghi alleen uwen brueder gruetet, wat doet ghi meer? En doen dat oec die heyden niet?

Hier om weset volmaect als u hemelsche vader volmaect is.

VI

Hoedet u, dat ghi uwe rechtverdicheyt niet en doet voer den menschen, dat ghi van hem yet ghesien wert, want alsoe en soude ghies gheen loen hebben bi uwen vader die inden hemel is. Wanneer du aelmissen doeste, en wil niet mit basunen blasen voer di als die ypocriten doen in synagogen ende in steghen, op dat si gheeert werden vanden menschen. Ic segghe voerwaer, si hebben hoer loen ontfanghen. Wanneer du aelmissen doeste, en laet dijnre luchterhant niet weten wat dine rechterhant doet, op dat dijn aelmisse si int verborghen, ende dijn vader, diet siet int verborghen, die salt di lonen.

Ende wanneer ghi bedet, en sijt niet droevich als die ypocriten, die minnen hoer ghebede te doen, staende inden synagoghen ende inden hoeken vanden straten, op dat se ghesien warden vanden menschen. Ic segghe u voerwaer, si hebben hoer loen ontfanghen. Wanneer du biddes, ganc in dijn camer, ende sluet toe dijn doer ende bidde dinen vader int verborghen, ende dijn vader die dat siet int heymelic, salt di lonen.

Als ghi bedet, en wilt niet vole spreken als die etnici doen; si wanen ummer in

horen voel spreken ghehoert te werden. En weset ghi hem niet ghelijc, want uwe

vader weet wael wat u noet is, al eer ghi hem biddet. Aldus suldi bidden: Vader onse,

du bist inden hemelen, gheheylighet sij dijn name, toecomen moet dijn rike, dijn

wille ghescie inder eerden als inden hemel. Ghif ons huden onse daghelikes broet,

(12)

ende verghif ons onse scolt als wij den ghenen doen, die onse schuldenaers sijn, ende en laet ons niet leyden in becoringhen, mer verloesse ons van allen quaden. Amen.

Dat moet waer wesen.

Ist dat ghi den menschen hoer scholt verghevet, u hemelsche vader sal u uwe scolt vergheven; ist dat ghi den luden niet en verghevet, noch uwe vader en sal u uwe sonden niet vergheven.

Wanneer ghi vastet, en wilt niet als die ypocriten droevich werden: sij vermaken

(13)

hoer aensichte, op dat si den menschen schinen vastende. Ic segghe u voer waer: si hebben hoer loen ontfanghen. Wanneer du vastes, dan salve dine hoeft ende wassche dijn aensicht, dattu den luden niet en schineste vastende, mer dinen vader, die int heymelic is, ende dijn vader, die dit siet int heymelic, die salt di lonen.

Ende en wilt uwen scat inder eerden niet vergaderen, daer hem die scimmel ende die motten verteren ende daer hem die dieve uut graven ende stelen. Vergadert uwen scat in den hemel, daer hem die roest noch die motten niet en verteren ende die dieve niet op en graven noch en stelen. Want waer dijn scat is, daer is dijn herte.

Dijn oghe is een lanterne dijns lichames. Ist dat dijn oghe eenvoudich wert, alle dijn licham sal licht wesen; ist dat dijn oghe scalc is, alle dijn lichame sal duuster wesen. Of dan dat licht dat in di is, duusternisse sijn, hoe groet sullen dan die duusternisse wesen!

Niemen en mach tween heren dienen, of hi en sal den enen haten of den anderen minnen, of den enen lieden of den anderen versmaeden. Ghi en moghet Gode niet dienen ende den scat.

Daer om segghe ic u: En wilt niet sorchvoldich wesen in uwer zielen, wat ghi eten sult noch in uwen lichame, wat ghi aen trecken sult. Is tleven niet meerre dan die spise ende is dat lichame niet meerre dan die cledinghe? Siet aen die voghelen des hemels: si en sayen noch si en mayen noch si en vergaderen in die schuren, ende u hemelsche vader voet sie. En siet ghi niet meer werdich dan die? Wie van u denkende mach tot sijnre lengden een cubitus toe doen? Ende waerom sidi sorchvoldich vander cledinghen? Siet aen die lelien des ackers, hoe si wassen ende noch en arbeyden noch en spinnen. Ic segghe u dat Salomon in alle sijnre glorien niet alsoe sierlic verdect en is als een van desen. Ist dat God dat hoy, dat huden is ende morghen inden oven gheworpen wert, aldus vercleet, voel billiker sal hijt ju doen, cranc van gheloven!

Hier om en wilt niet sorchvoldich wesen, segghende: Wat sullen wij eten ende drinken, of: waer mede sullen wij ons decken? Alle dese dinghen soeken die heydene. Uwe vader weet dat ghi alle deser dinghen behoevet. Soect voer alle dinc dat rijcke Gods ende sine gherechticheyt ende alle dese dinghen sullen u toegheworpen werden. En wilt niet sorchvoldich wesen yeghens morghen: die dach van morghen sal voer hem selven besorghet wesen, elken daghe is sine quaetheyt ghenoech.

VII

Oerdelt niet, op dat ghi niet gheoerdelt en wert; en wilt niet verdoemen, op dat ghi niet verdoemt en wert. In soe wat oerdel dat ghi enen anderen oerdelt, in dien selven suldi verordelt werden, ende in wat maten ghi metet, sal men u weder meten. Wat siestu een caf in dijns brueders oghe ende en siestu niet enen balc in dijns selves oghe? Of hoe segstu dinen brueder: Laet mi dat caf uut dinen oghe warpen ende in dijns selves oghe een balc is? Ypocrite, werp alre yerst den balc uut dinen oghe ende dan saltu siende werden, dat caf uut dijns brueders oghe te warpen. En wilt den honden niet gheven dat gheheylicht is noch en werpet uwe margarieten niet voer die verken, op dat si se niet en vertreden onder hoeren voeten, ende weder om keren ende verscoren u.

Bidt ende men sal u gheven, soeket ende ghi sult vinden, clopt ende men sal u

inlaten. Soe wie bidt ontfanghet, ende wie soeket die vindet, ende den cloppende sal

men in laten. Of wie is van u enich mensche, dien sijn kint om broet biddet, sal hi

(14)

hem enen steen gheven? Of eyschet hie enen vische, sal hie hem enen serpent gheven?

Ist dan dat ghi, die quaet sijt, bekeent uwen kijnderen guede ghiften te gheven, voel billiker sal u vader die inden hemel is, sinen bedelaers gheven goede dinghen.

Al dat ghi wilt, dat u die lude doen, dat selve doet hem, want dit is die ee ende die propheten.

Gaet in duer die enghe poerte, want het is een brede poerte ende een wijt wech

(15)

die gaet toe der verdoemenissen, ende vole isser, die daer duer ingaen. Hoe enghe is die poerte ende hoe nauwe is die wech, die daer leydet toe den leven, ende luttel ysser, die hem vinden.

Wacht u vanden valschen propheten, die tot u comen in clederen der scapen, mer van binnen sijn sie gripende volve. Aen horen vruchten suldise bekennen. Plucken si vanden doerne druven of vanden dijstel vighen? Alsoe brenghet elc guet boem guede vrucht ende die quade boem maket quade vruchten. Een guet boem en mach gheen quade vrucht maken noch een quaet boem guede vrucht maken. Alle boem die ghene guede vrucht en maket, dien sal men op houwen ende int vuer werpen.

Hier om van horen vruchten soldise bekennen.

Niet en sullen si alle int rike der hemele gaen, die mi Heer, Heer toe segghen, mer die den wille mijns vaders doet, die inden hemel is, hie sal gaen int rike der hemele.

Voel salre segghen in dien daghen: Heer, Heer, en hebben wij in dinen namen niet propheteert ende in dine name die viande uut gheworpen ende in dinen name vole miraculen ghewrocht? Ende dan sal ic hem belien: Nie en keende ic u, scheydet van mi, die boesheyt werket.

Elc mensche die dese mine woert hoert ende waert, hi sal ghelijc werden enen wisen man, die sijn huus tymmerden op enen steen, ende die reghen viel ende die vloeden quamen ende die wijnde wayden ende stormden in dat huus, ende het en viel niet neder, want sijn fondament stont op enen vasten steen. Ende eelc mensche, die dese mine woerde hoert ende niet en doet, is ghelijc enen sotten man, die sijn huus tymmerde op dat sant, ende die reghen viel ende die vloede quamen ende die wijnde wayden ende die storme quamen op dat hues ende het viel, ende sijn val was groet.

Ende het ghesciede, doe Ihesus desen worden eende gaf, dat hem die scaren verwonderden van sijnre leringen, want hi leerde se als een die macht hebbende was, ende niet als hoer scriben ende Phariseen.

VIII

Doe Ihesus nederclam vanden berghe, volgden hem vole scharen, ende sich, een melaets mensche quam ende aenbeden hem ende seyde: Heer, of du wilts, du moghest mi ghesont maken. Ende Ihesus reykede uut sijn hant ende ruerdene ende seyde: Ic wil, wes ghesont. Ende rechtevoert was sine melaetsheyt ghesuvert. Ende Ihesus seyde: Sich, dattu dat nyemant en segheste, mer ganc ende vertoech di den priester ende brenghe die offerhande, die Moyses gheboed, hem in enen ghetughe.

Doe Ihesus in Capharnaum ghinc, quam toe hem Centurio ende bad ende seyde:

Heer, mijn kijnt leghet verghichticht inden huus ende wert quale ghequellet. Ende Ihesus seyde hem: Ich sal comen ende maekene ghesont. Ende Centurio antworde hem: Heer, ic en beens niet waerdich, dattu ingaest onder mijn dac, mer sech alleen mitten woerde ende mijn kijnt sal ghesont werden. Want ic been een mensche onder ander lude moghentheyt gheseet, hebbende ridders onder mi, ende ic segghe desen:

Ganc, ende hi gaet, ende enen anderen: Coem, ende hi coemt, ende minen knecht:

Doe dat, ende hi doet dat. Ihesus hoerdet ende verwonderde hem ende seyde dien,

die hem volchden: Ic segghe u voer waer, alsoe groet ghelove en heb ic in Israhel

niet ghevonden. Ich segghe u, datter veel van Oesten ende van Weesten sullen comen

ende sullen neder sitten eten mit Abraham, Ysaac ende Jacob int rike der hemele;

(16)

die kijnder des rikes sullen uut gheworpen werden in die uterste duusternise, daer sal wesen weninghe ende

(17)

knersinghe van tanden. Ende Ihesus seyde tot Centurio: Ganc, ende alsoe du gheloveste ghescie di. Ende dat kijnt is ghesont in diere uren.

Ende doe Ihesus quam in Peters hues, sach hi sijn swagher ligghende ende den saghe hebbende ende ruerde hoer hant ende die saghe ghinc van oer ende si stont op ende diende hem.

Doet avont was, brochten sier hem vele voer, die beseten waren, ende hi warp die gheeste uut inden worden, ende alle, die ziec waren, maecte hi ghesont, op dat vervullet worde dat Ysayas die prophete sprac: Hi hevet onse crancheyt ghenomen ende onse siecheyde ghedraghen.

Ihesus sach vele scaren um hem ende gheboet overt mer te varen. Doe quam tot hem een scribe ende seyde: Meyster, ic sal di volghen waer du heen gaeste. Ende Ihesus antworde hem: Die vossen hebben hoer hole ende die voghel des hemels hoer neesten, mer die sone des menschen en hevet niet, daer hi sine hoeft op neyghe. Een ander van sinen jongheren seyde hem oec: Heer, laet mi ierst gaen ende graven minen vader. Ihesus antworde hem: Volch mi ende laet die doden hoer doden graven.

Ihesus clam in een scipkijn ende sine jongheren volgheden hem. Ende daer stont een groet storm op inder zee, dat dat schipkijn binae ondert water ghinc, ende hi sliep. Doe quamen toe hem sine jongheren ende weckeden hem ende seyden: Heer, behout ons, wij bederven! Ende hi seyde hem toe: Wat sidi vervaert, cleyn van gheloven? Doe stont hi op ende gheboet den wijnde ende der zee, ende daer wart een groet ghesaetheyt. Ende die lude verwonderden hem ende spraken: Hoedanich is dese, want die wijnde ende die zee sijn hem ghehoersam?

Ende doe hi quam over dat meer int rijc der Gerassenen, quamen hem te ghemoete twe beseten menschen uut den grave comende, die zeer wreet waren, dat nyemen bi dien weghe wanderen en mochte, ende riepen: Sone Gods, wat is des ons of dij? Du bist ghecomen ons eer tijt te quellen.

Niet verre van dan ghinghen te weyden een groet cudde van verken, ende die viande baden hem ende seyden: Werpstu ons uut, soe seynde ons in die verken. Ihesus seyde hem: Gaet henen! Ende si ghinghen uyt ende ghinghen hin in die verken, ende alle dat cudde ghinc mit eenre haest in dat meer ende verdronken int water. Die heerden vloen ende quamen in die stat ende boetscapten dit al van dien, die beseten waren. Ende al die stat ghinc uut, Ihesum toe ghemoete, ende doe sij hem saghen, baden si hem dat hi uut hoeren lande ghinghe.

IX

Ende Ihesus clam in een schipkijn ende voer over dat meer ende quam in sijn stat.

Doe brochten si hem enen verghichten menschen, liggende in een bedde. Ihesus sach

hoer ghelove ende seyde den verghichtighen: Sone, gheloef, ende dine sonden werden

di vergheven. Ende sommighe vanden scriben spraken onder hem: Dese spreket

blasphemie. Ende doe Ihesus hoer ghedachte sach, seyde hi hem: Waer toe dencket

ghi quaet in uwen herten? Wat is lichter te segghen: Di werden dijn sonden vergheven,

of te segghen: Stant op ende wander? Op dat ghi weet dat die sone des menschen

macht hevet inder eerden sonde te vergheven, soe sprac hi den verghichtighen

menschen toe: Stant op, buer op dijn bedde ende ganc in dijn huus. Ende hi stont op

ende ghinc henen in sijn huus. Die scharen saghent ende vreesden ende dancten Gode

mit vrouden, die alsulke macht den menschen gaf.

(18)

Ende doe Ihesus van dan ghinc, sach hi enen menschen in die tolne sitten, die Matheus hiete, ende sprac hem toe: Volch mi nae. Hij stont op ende volchde hem.

Ende het ghesciede, doe hi ghinc sitten inden huus,

(19)

dat daer vele publicaen ende sondaers quamen sitten mit Ihesum ende mit sinen jongheren. Dit saghen die Pharizeen ende spraken sinen jongheren toe: Waerom eetet ju meester mitten publicanen ende mitten sondaers? Ihesus hoerdet ende seyde: Den ghesonden en is die meester gheen noet, mer den sieken. Gaet ende leert wat dattet is: Ic wil ontfarmherticheyt ende niet die offerhande. Ic en been niet ghecomen die gherechtighe te roepen, mer die sonders toe penitencien.

Doe quamen Johannes jongheren tot hem ende seyde: Waerom vasten wij ende die Pharizeen stadelic ende dijn jongheren en vasten niet? Ihesus antworde hem: Hoe moeghen des brudegoms kijnder wenen alsoe langhe als die brudegom mit hem is?

Die daghe sullen comen, dat hem die brudegom af ghenomen sal werden ende dan sullen sie vasten. Niement en settet enen lap van nywen laken in een olt cleet, mer hi nemet dat daer vanden clede over lopet, op dat dat een beter snede werde. Noch si en doen oec den nyen wijn niet in oude vate, anders braken die vate ende die wijn stortede uut ende die vate bederven, mer den nyen wijn doen sij in nye vate ende beyde bliven si behouden.

Doe hi dese dinghe toe hem seyde, quam een prince toe hem ende aenbede hem ende seyde: Heer, mijn dochter is nu doet, mer coem ende lech dijn hant op hoer ende si sal leven. Ihesus stont op ende volghede hem ende sijn jongheren mede. Ende een wijf, die twelef jaer van haerre siecten becommert had gheweest, quam van achter toe hem ende ruerde die vasen van sinen clede ende sprac in hoer selven: Ist sake dat ic sijn cleet ruer, ic sal ghesont werden. Ihesus keerde hem omme ende sach sie ende seyde: Dochter, ghetruwe, dijn ghelove hevet di ghesont ghemaect. Ende van diere uren wart dat wijf ghesont.

Ende doe Ihesus quam in des princen hues ende ghesien hadde die daer weenden ende die scaren al galende onderlinghen, sprac hi: Gaet heen, die deerne en is niet doet, mer si slapet. Ende sie bespotten hem. Ende doe die schare uut was ghegaen, ghinc hi inne ende namse mitter hant ende seyde: Maghet, stant op. Ende die deerne stont op ende dese mare ghinc uut in al dat lantscap.

Doe Ihesus van danne ghinc, volgheden hem twe blinden al roepende nae ende seyden: Davids soen, ontfarme di onser. Doe Ihesus toe hues quam, quamen die blijnden toe hem, ende Ihesus seyde hem toe: Ghelove di, dat ic ju dat mach doen?

Si seyden hem ommer: Ja wij. Doe ruerde hi hoer oghen ende seyde: Nae uwen ghelove moet u ghescien. Ende hoer oghen worden op ghedaen. Ende Ihesus dreyghede se ende seyde: Siet, dattet nieman en wete. Die ghinghen uut ende maecten al dat lant te gheruchte.

Die lude ghinghen heen ende brochten hem enen stommen menschen, die beseten was. Ende doe die viant uut gheworpen was, sprac die stomme. Ende die scharen verwonderden hem ende seyden: Nie en apenbaerde aldusdanich dinc in Israhel. Die Phariseen spraken: Inden prince der viande werpt hi die viande uut.

Ende Ihesus ghinc alle die stede ende castelen umme ende leerde se in horen

synagoghen, predikende dat ewangelium des rijkes, ende alle quale ende alle siecten

makede hi ghesont. Hi sach die scaren ende hem ontfarmede hoers, want si waren

vermoyet ende laghen als scape, die ghenen herde en hebben. Doe sprac hi toe sinen

jongheren: Daer is vele bouwes ende luttel werclude. Daer om biddet den here des

bouwes, dat hi werclude seynde in sinen bouwe.

(20)

X

Doe riep hi sine twalef jongheren te gader ende gaf hem macht, die bose gheesten uut te werpen ende ghesont te maken alle quale ende alle siecte. Dit sijn der twalef apostel name: die ierste Symon, die men Peter heyt, ende Andrieas sijn brueder, Jacobus Zebedeus zone, ende Johannes sijn brueder, Philippus ende Bartholo\meus,

(21)

Thomas ende Matheus die publicaen, ende Jacobus Alpheus sone ende Thadeus, Symon Cananeus ende Judas Scarioth, die hem verriet.

Dese twaleve seynde die Here ende gheboet hem ende seyde: Inden weghe der heydene en suldi niet gaen noch inden steden der Samaritane, mer gaet liever toe den scapen die verloren sijn vanden huse van Israhel. Gaet, predict ende segghet, dat dat rike der hemele is ghenaket, maect die zieken ghesont, verwect die doden, die malaetsche maket reyne, werpet die viande uut. Te vergheves hebdijt ontfanghen, te vergheves gheeftet voert.

En wilt niet besitten golt noch silver noch ghelt in uwen budelen noch staf inden weghe noch twe rocke noch ghescoete noch roede, want die wercman is wardich sijnre spisen. In wat huse of casteele ghi ingaet, vraghet wie dats daer in waerdich is ende blivet daer tot dat ghi weder uut gaet. Als ghi in een hues gaet, gruetet ende segghet: Vrede si desen hues, ende ist dats dat hues werdich is, u vrede sal daer op comen, ende eest des niet werdich, u vrede sal weder toe u keren. Ende soe wie u niet en ontfaet noch u leer niet en hoert, gaet uut dien huus of uut dier stat ende scuddet dat pulver van uwen voeten. Ic segghe ju voerwaer, datten lande van Zodoma ende van Gomorra ghenadeliker wesen sal inden daghe des oerdels dan diere stat.

Siet, ic seynde u alse scape in die middel der volve, weest daer om wijs als die serpente ende eenvoldich als die duve.

Hoet u vanden menschen: si sullen u over leveren inden rade, ende in hoer synagoghen sullen si u gheyselen, ende tot den richters ende toe den coninghen suldi gheleyt werden om my, hem ende den heydenen toe enen ghetughe. Wanneer si u over leveren, en wilt niet voer dencken, wat ghi spreken sult, want het sal u ghegheven werden wat ghi spreken sult in diere uren. Ghi en sijts niet, die daer spreket, mer die gheest uwes vaders, die in u spreket. Die brueder sal den brueder verraden inder doet ende die vader den sone ende die kijnders sullen opstaen yeghens die ouders ende sullen se ter doet brenghen. Ende ghi sult ghehaet wesen van allen menschen om minen name. Soe wie dat volherdet tot inden eynde toe, die sal behouden bliven.

Wanneer si u vervolghen in dese stat, soe vliet in die ander. Ic segghe u voerwaer:

ghi en sult die stede van Israhel niet voleynden, eer die zone des menschen come.

Die jongher en is niet boven sinen meester noch die knecht boven sinen heer. Het ghenoeghet den jongher dat hi si als sijn meyster, ende den knecht dat hi si als sijn heer. Hebben si den huuswert Belsebuc gheheyten, voel te meer sijn huesghenoeten!

Hier om en ontsiet u niet voer hem. Daer en is niet bedect, dat niet ondect en sal werden, noch heymelic, dat niet gheweten en sal werden. Dat ic u segghe in

duusternissen, segghet dat voert inden licht ende dat ghi horet inden oren, dat predict opten dake. Ende en wilt die niet ontsien, die den lichame verslaen, want die ziel en moghen sie niet doden, mer ontsiet billiker den ghenen die die ziele ende dat lichame verdoemen mach indie helle. Coeptmen niet twe muschen om enen scarf? ende die ene van hem en vallet niet buten onsen vader op die eerde. Alle die haere uwes hoeves sijn ghetellet. Hier om en wilt niet ontsien: ghi sijt beter dan voele muschen sijn.

Soe wie dat mi beliet voer den menschen, dien sal ic belien voer minen vader, die inden hemel is, ende wie mijns loghent voer den menschen, dien sal ic versaken voer minen vader, die inden hemel is.

En waent niet, dat ic been ghecomen vrede te seynden inder eerde; niet en bin ic

ghecomen vrede te seynden, mer een zwaert. Ic been ghecomen den menschen te

(22)

scheyden van sinen vader ende dat kijnt van sijnre moeder ende die snare van horen zwagher, ende die viande des menschen sijn

(23)

sijn huusghenoete.

Soe wie vader of moeder meer mijnt dan mi, en is mijns niet werdich, ende soe wie sone of dochter minnet boven mi, die en is mijns niet werdich, ende soe wie sijn cruce niet op en buert ende volghet mi, en is mijns niet werdich. Soe wie sijn ziel ghevonden hevet, salse verliesen ende soe wie sijn ziele verloren hevet om mi, die salse vinden.

Wie u ontfanghet, ontfanghet oec mi ende soe wie mi ontfaet, die ontfaet dien, die mi ghesant hevet. Soe wie enen prophete ontfanghet inden name eens propheten, die sal des propheten loen hebben, ende soe wie enen gherechtighen menschen ontfaet inden name des gherechtighen, die sal dat loen des gherechtighen hebben. Ende soe wie enen kellic koldes waters enen van desen minsten ghevet toe drinken inden name des jonghers, ic segghe u voerwaer, hi en sal sijn loen niet verliesen.

XI

Ende het ghesciede, doe Ihesus dat eynde, dat hi sinen twalef jongheren gheboed, ghinc hi van dan om te leren ende te prediken in hoeren steden.

Doe Johannes, die inden banden lach, hoerde die werken Cristi, seynde hi twe van sinen jongheren ende vraghede hem: Bistuet die daer toecomende is, of verbeyden wij enen anderen? Ihesus antworde hem ende seyde: Gaet ende boetscapt Johannes weder dat ghi ghehoert ende ghesien hebt: die blinden sien, die cropele wanderen, die melaetsche werden ghereynighet, die doven horen ende die doden staen op, die armen werden inden ewangelie gheleert ende salich is hi, die in mi niet

ghescandalizeert en wert.

Doe die heen ghinghen, began Ihesus den scaren te segghen van Johanne: Wat sidi uutghegaen inder wuestinen te sien? Een riet dat vanden wijnde ghejaghet wort?

Mer wat si di uut ghegaen te sien? Enen menschen mit sachten clederen ghecleet?

Siet, die mit sachten clederen ghecleet sijn, sijn inder coninghe huse. Mer wat sidi uut ghegaen te sien? Enen prophete? Ic segghe u, dat hi meerre is dan een prophete.

Dit is hi daer af ghescreven is: Sich, ic seynde minen enghel voer dinen aensicht, die dinen wech voer di bereyden sal.

Ic segghe u voerwaer: onder die kijnder der wive en is nieman meerre opghestaen dan Johannes Baptista, mer die die minste is int rike der hemele, is meerre dan hi.

Dat rijcke der hemele lijt ghewelt van Johannes Baptisten daghe toe nu toe ende die gheweelt doen, die gripent. Alle die propheten ende die ewe hebben gheprediket tot Johannem toe, ende wildijt oec ontfanghen: Hie is Helyas, die toecomende is. Die oren hevet te horen, die hoer.

Wien sal ic dit gheslachte gheliken? Het is ghelijc den kijnderen, die inder straten sitten, die horen speelghenoten toe roepen: Wij hebben u ghesonghen ende ghi en hebt niet ghespronghen, wij hebben gheweent ende ghi en hebt niet ghehantslaghet.

Johannes coemt noch etende noch drinkende, ende si segghen: Hi hevet den viant inne. Die sone des menschen coemt etende ende drinkende, ende si segghen: Siet, dit is een verslijnder ende een wijn drinker ende der publicaen ende der sonderen vrient. Ende die wijsheyt is gherechtverdighet van horen kijnderen.

Doe began hi den steden, daer vole dogheden in ghedaen waren, te verwiten, dat

si ghene penitencie ghedaen en hadden: Wee di Corosaim! Wee di Bethsayda! Want

hadden die dogheden in Tyro ende in Sydone ghedane ghewest, die in u ghewrocht

(24)

sijn, sie solden voer tijts in asschen ende in haeren clederen penitencie ghedaen hebben. Nochtan seg ic u dat Tyro ende Sydone ghenadeliker wesen sal inden daghe des oerdels dan u. Ende du, Capharnaum, al wordestu tot den hemel verheven, du salte weder neder toe der hellen dalen, want hadden in Sodama die doechden gheschiet, die in di gheschiet sijn, si hadden licht toe desen

(25)

daghe toe staende ghebleven. Nochtan segghe ic u, dat den lande van Zodama ghenadeliker ghescien sal dan di inden daghe des oerdels.

Indien tiden antworde Ihesus ende seyde: Vader ende Heer hemels ende der eerden, ic belie di, dattu dese dinghen verborghen heveste den wisen ende den vroeden, ende den kijnderkijns hebstu se gheapenbaert. Alsoe vader, want dat voer di aldus behaghelic was.

Alle dinc is mi ghegheven van minen vader, ende niement en kennet den zone dan die vader noch den vader dan die sone ende dient die sone apenbaren wil.

Coemt toe mi alle, die arbeyt ende belast sijt, ende ic sal u vermaken. Buert mijn jucke op u ende leert van mi, dat ic sachmoedich bin ende oetmoedich van herten, ende ghi sult uwer zielen rust vinden, want mijn jucke is zuet ende mijn borden is licht.

XII

In dien tiden ghinc Ihesus op enen sabbet over dat coern ende sinen jongheren hongherden ende begonnen die aren te plucken ende te eten. Die Pharizeen saghent ende seyden hem: Sich, dijn jongheren doen dat niet gheoerloeft is op den sabbet.

Ende hi antworde hem: En hebdi niet ghelesen wat David dede, doe hem hongherde ende die mit hem waren? Hoe dat hi in dat Gods huus ghinc ende at dat ghewiede broet, dat hem niet gheoerloeft en was te eten noch den ghenen die mit hem waren, dan alleen den priesteren. Of en hebdi niet ghelesen inder wit, dat die priesters die vierte des saterdaghes breken ende des sonder sonde sijn? Ic segghe u dat dese meer [is] dan die tempel. Had ghi gheweten, wat dat is: Ic wil ontfarmherticheyt ende niet offerhande, ghi en hadt die onnosele niet verordelt. Die Here is een sone des menschen ende des sabbets.

Ende doe hi van dan ghinc, ghinc hi in hoer sinagoghen. Sich, daer was een mensche ende hadde een verdorde hant. Ende si vragheden hem ende seyden, oft gheoerloft ware, op den sabbet ghesont te maken, op dat sie hem wroeghen mochten.

Ende hi seyde toe hem: Wie sal van u, een mensche [wesen], die een scape hebbe, ende oft des saterdaghes inden grave viel, sal hi dat niet nemen ende treckent uut?

Veel billiker is een mensche beter dan een scape. Alsoe eest oec gheoerloft opten sabbet weel te doen. Doen seyde hi dien mensche: Strec uut dijn hant. Ende hi reeckede se uut ende si wart weder ghesont als die ander.

Die Pharizeen ghinghen uut ende maecten enen raet jeghens hem, hoe sine mochten doden.

Ihesus wiste dat ende ghinc van danne ende voele volgheden hem nae, ende hi maecte se al ghesont, ende hi verboet hem, dat si hem niet en apenbaerden, op dat vervullet worde dat Ysayas die prophete sprac: Sich, mijn kijnt, dat ic vercoren hebbe, mijn gheminde, daer mijnre zielen wael in behaghet hevet; ic sal minen gheest setten op hem ende hi sal boetscappen den heydenen dat oerdel. Hi en sal niet striden noch roepen noch niemen en sal inder straten sijn stemme hoeren. Dat ghejaghede riet en sal hi niet te breken noch dat rokende holt en sal hi niet uut doen tot dat hi uutwerpe dat oerdel tot der victorien ende in sinen name solen die heydene hapen.

Doe was hem ghebrocht een beseten mensche, die blint was ende stom. Hi makede

hem ghesont, dat hi sprac ende sach. Ende alle die scaren verwonderden hem ende

seyden: Is dit niet Davids sone? Die Phariseen hoerdent ende seyden: Dese en werpt

(26)

die viande niet uut dan in Belsebuc, den prince der viande. Ihesus wijste hoer ghedachte ende seyde hem: Alle rijc, dat jeghens hem selven ghedeelt is, dat sal verwoest werden, ende alle stat of huus jeghens hem ghedeelt en sal niet staende bliven. Ende of Sathanas den Sathanan uutwerpet ende in hem selven ghedeelt is, hoe sal sijn rijke staende bliven? Ende of ic in Belsebuc den viande uutwerp, ju kijnder, in wien werpen si hem uut? Hier om solen si u richters wesen. Ende eest dat ic inden gheest Gods die viande

(27)

uut werp, daer om coemt dat rijc Gods in u. Of hoe mach yemant in eens starken mans huus ghaen ende sijn vate nemen, het en si dat hi ierst den starken man binde, ende dan mach hie sijn huus beroven. Die niet mit mi en is, die is teghen mi, ende wie niet mit mi en versament, die verstroyet.

Daer om segghe ic u, dat alle sonde ende blasphemie sal den menschen vergheven werden, mer die gheest der blasphemien en sal niet vergheven werden. Ende soe wie een wort sprect yeghens den sone des menschen, het sal hem vergheven werden, mer wie jeghens den Heylighen Gheest sprect een wort, dat en sal hem niet vergheven werden noch in deser werlt noch inder toecomender werlt. Maket enen gueden boem ende sine vruchten guet of maket enen quaden boem ende sine vruchten quaet, vanden vruchten kennet men den boeme. Slanghen gheslechte, hoe moeghedi guet spreken, want ghi sijt quaet? Want van overvloedicheyt des herten spreket die mont. Een guet mensche brenghet van enen gueden scat sijns herten guede dinghen voert ende een quaet mensche brenghet van enen quaden scat sijns herten quade dinghen voert. Ic segghe u dat van elken ydelen woerden, dat die menschen spreken sullen, si reden gheven inden daghe des oerdels. Uut dinen worden wordestu gherechtverdighet ende uut dinen worden worstu veroerdelt.

Doe antworden hem somighe vanden scriben ende vanden Pharizeen ende seyden:

Meyster, wij willen een teyken van di sien. Hi antworde hem ende seyde: Een quaet ende een overspelende gheslechte begheert teykene ende hem en sal gheen teyken ghegheven werden dan Yonas des propheten teyken. Alsoe als Yonas was inden buuc des walvis drie daghe ende drie nacht, also sal die sone des menschen drie daghe ende drie nacht wesen in dat herte der eerden. Die manne van Nynive sullen opstaen inden oerdel mit desen gheslechte ende sullen se veroerdelen, want si penitencie deden om Yonas predikenghe. Ende sich, hier is een meerre dan Yonas. Die coninginne van Oestlant sal opstaen inden oerdel mit desen gheslechte ende sal dit gheslechte veroerdelen, want si quam vanden eynden der werlt om Salomons wijsheyt toe horen, ende sich, hier is een meerre dan Salomon.

Wanneer die onreyn gheest uut den mensche gaet, wandert hi in droghen steden ende sueket rueste, ende en vijnts niet. Dan seghet hi: Ic sal weder keren in mijn hues, daer ic uutghinc, ende als hi coemt, vijnt hijt ledich ende scoen ghemaket mit besemen vercieret. Dan gaet hi inne ende nemet toe hem seven ander gheeste, die quader sijn dan hi ende gaen in ende wonen daer. Ende soe sijn die achterste des menschen quader dan die irste. Alsoe sal gheschien desen quaden gheslachte.

Doe hi noch sprac totten scharen, stonden sijn moeder ende sijn brueders buten ende begherden hem te spreken. Ende een seyde toe hem: Sich, dijn moeder ende dijn bruders staen buten ende soeken di to spreken. Ende hi antworde den ghenen, die hem dit seyde: Wie is mijn moeder ende wie sijn mijn brueders? Ende hi reykede sijn hant uut tot sinen jongheren ende seyde: Sich mijn moeder ende mijn brueders.

Soe wie den wille mijns vaders doet, die inden hemel is, dat is mijn brueder, mijn zuster, ende mijn moeder.

XIII

In dien daghe ghinc Ihesus uten huse ende sat bi der zee. Ende vele scharen

vergaderden tot hem alsoe dat hi in een sceepkin clam ende sat daer in, ende al die

scare stont in dat oever. Ende hi seyde hem vole dinghen in ghelijckenissen: Sich,

(28)

hi ghinc uut sayen die daer sayet sijn saet. Ende als hiet sayde, sommighe vielen biden weghe ende die voghel des hemels quamen ende aten dat. Ander vielen in dat stenighe, daer si niet voele

(29)

eerden en hadden, ende si ghinghen op, die sonne verdroghetse ende si dorden, want si en hadden gheen wortel. Ander vielen onder die doerne ende die doerne wiesen te gader op ende verdructense. Ander vielen in guede eerde ende gaven vrucht, sommich hondertvout, sommich tsestichfout, sommich dertichfout. Die oren hevet te horen, die hoer!

Ende sijn jongheren quamen tot hem ende seyden: Waerom sprecstu hem in ghelijckenissen? Hij antworde hem ende seyde: Want u is ghegheven te bekennen die verborghenheyt des rikes der hemele ende hem en eest niet ghegheven. Soe wie wat hevet, dien salmen gheven ende hi sal overvloyen; die niet en hevet, dat hie hevet sal hem afghenomen werden. Daer om spreke ic hem in ghelikenissen, op dat die siende niet en sien ende die horende niet en hoeren noch en verstaen. Ende in hem wort vervullet Ysayas prophecie, die aldus seyde: Mitten oren suldi horen ende niet en verstaen, ende siende suldi sien ende niet sien; dat herte van desen volke is vergrovet van vetheyden ende mitten oren hebben si zwaerliken ghehoert ende hebben hoer oren ghesloten ende si en sullen niet sien mitten oghen ende niet horen mitten oren ende mitten herten verstaen ende bekeren, dat ic se ghesont make.

Juwe oghen sijn salich, want si sien, ende uwe oren, want si horen. Ic segghe u voerwaer, dat voel propheten ende gherechtighen begherden te sien die ghi siet, ende en saghens niet, ende te horen die ghi hoert, ende en hoerdens niet.

Daer om hoert ghi lude dese ghelijckenisse des sayers.

Eelc mensch, die hoert dat woert des rikes ende niet en verstaet, dan coemt die duvel ende grijpt datter ghesayet is, dit is hie, die biden weghe ghesayet is. Die daer in dat stenighe ghesayet is, dit is hi, diet woert hoert ende rechte voert ontfanghet hi dat mit vrouden; hi en hevet in hem gheen wortel, mer hi is tijtlic of vander tijt, ende alse persecucie of tribulacie of drucke comen om dat woert, dan wort hi

ghescandalizeert. Die daer ghesayet is inden doerne, dit is hi die dat woert hoert, ende die sorchvoldicheyt deser werlt ende des rijcdoems bedrieghelicheyt doden dat woert ende het blivet sonder vrucht. Die daer in dat goede lant ghesayet is, dit is hi die dat woert hoert ende verstaet, ende het brenghet vrucht, sommich hondert, sommich tseestich, sommich dertich.

Een ander parabel leyt hi hem voer ende seyde: Dat rijc der hemele is ghelijc dien mensche, die guet saet sayde in sinen acker. Doe die mensche sliep, quam sijn viant ende oversayde hederic in die middel van der tarwen ende ghinc heen. Doe dat cruet des tarwen ghewassen was ende vrucht brengen soude, doe was die hederic mede ghewassen. Doe quamen des hueswerdes knechte ende seyden hem: Heer, en hebstu niet guet saet ghesayet in dinen acker? Van wien hevet hi den hederic? Ende hi antworde hem: Een viants mensche hevet dat ghedaen. Die knechte seyden: Wiltu wij gaen ende vergaderent? Ende hi seyde: Neen, om als ghine vergadert, ghi mocht oec die tarwe mede uutplucken. Laetse beyde wassen tot den bouwe toe, ende in dier tijt sal ic den mayers segghen: Vergadert ierst den hederic ende byntene in busschen om te verberne, mer die tarwe vergadert in mijn schure.

Een ander parabel leet hi hem voer ende seyde: Dat rijc der hemele is ghelijc den

mostertsadeken, dat die mensche nam ende saydet in sinen acker, ende het is oec dat

minste saet van allen, mer wanneer dattet wasset, wortet meerre dan enich warmoes

ende het wort een boem, dat die voghel des hemels comen ende wonen in sinen

tacken of tellighe.

(30)

Een ander parabel seyde hi hem: Dat rijc der hemele is ghelijc den deesem, dat een wijf nam ende dedet in dat mele van drien saden tot dat al ghehe\ven

(31)

was.

Alle dese dinghe sprac Ihesus tot den scaren in ghelikenissen, ende sonder parabolen en seyde hi hem niet, op dat vervullet worde dat vanden prophete ghesproken is: Ic sal minen mont in parabolen opluken, ende dat verborgen is van beghinne der werlt sal ic uut spreken.

Doe liet hi die scaren ende ghinc in hues. Sine jongheren quamen tot hem ende seyden: Ontbijnt ons dese parabolen vanden hederic des ackers. Hij antworde hem ende seyde: Diet guede saet sayde, dat is die sone des menschen, die werlt is die acker, die kijnder des rikes sijn dat guede saet, die hederic dat sijn die scalke kijnder ende die den hederic sayden, dat is die viant. Die bouwe is dat eynde der werlt, die mayers dat sijn die enghelen. Alsoe als die hederic vergadert werden ende in dat vuer verbrant, alsoe salt wesen in dat eynde der werlt. Die sone des menschen sal sijn enghelen seynden ende vergaderen alle lasteren van sinen rijcke ende die ghene die boesheyt doen, ende salse seynden inden oven des vuers. Daer sal screyenghe wesen ende knersinghe van tanden. Dan solen die gherechtighe blincken als die sonne in hoers vader rijcke. Die oren heeft te horen, die hoer!

Een ander ghelikenisse warp hi daer toe ende seyde: Dat rijcke der hemelen is ghelijc den scat, die verborghen is inden acker. Doe dien een mensche vant, bedeecte hien ende van vrouden ghinc hi ende vercoft allet dat hi hadde ende cocht dien acker.

Ander werf is dat rijcke der hemele ghelijc enen coep man, die guede margarieten sochte. Ende doe hi een duerbaer margarijt ghevonden hadde, ghinc hi heen ende vercoft allet dat hi hadde, ende cochtse.

Ander werf is dat rijcke Gods ghelijc enen nette, eenre seghenen, die gheworpen wort inder zee, ende si vergaderde van allen manieren van visschen, ende doe se vol was, toghen si se uter zee ende saten biden oever ende uut lasen die gueden in hoer neetten ende die quade worpen se buten. Alsoe salt wesen int eynde der werlt. Die enghelen solen uutgaen ende scheyden die quaden uutten middel der gherechtiger ende sullen se warpen inden oven des vuers, daer sal wesen screienghe ende knerssinghe van tanden.

Hebdi alle dit verstaen? Si antworden: Ja wij. Hij seyde hem: Daer om eelc gheleert meyster inden rijcke der hemele is ghelijc den hues wert, die uut sinen schat

voertbrenghet dat nuwe ende dat olde.

Ende het gheschiede, doe Ihesus dese parabolen gheendet hadde, dat hi van dan ghinc ende quam in sijn lant ende leerde se in horen synagoghen alsoe dat se hem verwonderden ende seyden: Wan comet desen man dese wijsheit ende moghentheit?

En is dit niet des tymmermans sone ende en hiet sijn moeder niet Maria ende sine neven Jacob ende Joseph ende Symon ende Judas? Ende en sijn sijn nichten niet mit ons? Wan coemt desen al dit? Ende si worden ghescandalizeert in hem. Ihesus die seyde hem: Gheen propheet en is sonder eer dan in sijn lant ende in sijn hues. Ende [hi] en dede daer niet voel miraculen om hoers ongheloven wille.

XIIII

In dien tiden hoerde Herodes tetrarcha Ihesus gheruchte ende seyde tot sinen knechten:

Dit is Johannes Baptista, hi is opverstaen vander doet ende daer om werden miracule

in hem ghewrocht.

(32)

Herodes hielt Johannem ende bantene ende settene inden kerker omme Herodiam sijns brueder wijf, want Johannes hadde hem gheseyt: Het en is di niet gheoerloft dijns bruder wijf te nemen ende die te hebben Ende hi wolden doden, mer hi ontsach dat volc, want se hielden hem als enen propheet. Op den dach van Herodes ghebuerten speelde Herodias dochter voer hem ende het behaghede hem, ende daer om mit enen eede beloefde hi hoer to gheven soe wat dat si van hem bade. Ende si was vermaent vander moeder: Ghif mi, seyde

(33)

si, hier in dese scotel dat hovet van Johanne Baptisten. Ende die coninc is bedroevet, mer om den ghesworen eet ende om die ghene die mit hem saten, gheboet hi, datment gave. Ende si seynden ende onthoefden Johannem, ende dat hovet wart der deernen ghebrocht in die scotel, ende si brochtet hoerre moeder. Ende sijn jongheren quamen toe ende haelden sijn lichaem ende groevent, ende quamen ende brochten Ihesum die boetscap.

Doe dat Ihesus hoerde, ghinc hie van danne in een scheepkijn nederwerts in een woeste stede. Ende doe dat die scaren hoerden, volgheden se hem uut den steden te voete.

Ende hi ghinc uut ende sach een grote scare ende ontfarmden hoers ende maecte hoer sieken ghesont. Des avons quamen sijn jongheren tot hem ende seyden: Dese stede is woest ende die ure is voerleden; laet die scaren in die casteel gaen, dat si hem spise copen. Ende Ihesus antworde hem: Sie en hebbens gheen noot te gaen, gheeft ghi hem teten. Si antworden hem: Wij en hebben hier niet dan vijf broede ende twe vissche. Hi seyde hem: Brenghet mi die hier. Ende doe hi den scaren had gheboden te gaen sitten op dat hoy, nam hi die vijf broede ende twe vissche ende sach op inden hemel ende ghebenedidese ende gaf dat broet den jongheren, ende die jonghere gavent den scaren ende si aten alle ende sijn versadet, ende droeghen van hem twalf corve vol relijfs. Dat ghetal der eters was vijfdusent manne sonder wijf ende kijnder.

Ende doe rechtevoert gheboet hi sinen jongheren, dat si in een sceepkijn clommen ende dat si hem voerghinghen overt meer tot dat hie den scaren oerlof ghave. Ende hi liet die scaren ende clam in enen berch om alleen to beden. Des avonts was hi daer alleen ende dat sceepken wert inder zee gheworpen vanden ghelven, want die wijnt was hem teghen. Ter vierder wake vander nacht quam Ihesus tot hem wanderende op die zee. Ende doe si hem saghen op die zee wanderende, waren si versaghet ende seyden dattet een scemel ware, ende van anxt riepen se. Rechte voert sprac hem Ihesus toe ende seyde: Hebt betrouwen, ic beent, en onsiet u niet. Petrus antworde hem ende seyde: Heer, bistuet, soe ghebiedt, dat ic tot di come over dat water. Ende hi seyde: Coem! Petrus clam neder uut den sceepkijn ende wanderde tot Ihesum over twater. Doen hi den groten wint sach, had hi vrese, ende doe hi began te drenken, riep hi ende seyde: Heer, beholt mi. Ende Ihesus stac sijn hant uut ende greep hem ende seyde: Waerom twivelstu, cleyn van gheloven? Ende doe hi in dat schip gheclommen was, op hielt die wijnt ende die int scheepken waren, quamen ende aenbeden hem ende seyden: Waerlic, du bist die zone Godes!

Ende doe si over ghevaren waren, quamen si int lant van Genesaret. Ende doe die manne van diere stat hem keenden, seynden si in al dat rijcke ende brochtense hem alle, die ziec waren, ende baden hem, dat sie doch die vasen van sinen clede rueren mochten. Ende alle die ghene die hem ruerden, worden ghesont.

XV

Doe quamen die Phariseen ende die scriben van Iherusalem toe hem ende spraken:

Waerom treden diene jongheren over der ouder settinghe? Si en wasschen hoer hande

niet, als sij broet eten. Hij antworde hem ende seyde: Waerom overtred ghi tghebot

Gods om uwer settinghen wille? Want God heeft ghesproken: Eer vader ende moeder

ende soe wie inen vader of sijnre moeder qualic spreect, sal inder doet sterven. Ende

(34)

ghi segghet: Soe wie sinen vader of sijnre moeder toe seyt: Soe wat gave van mi ghesciet, coemtti te baten, ende en sal sijn vader noch sijn moeder niet eren, ende hebt dat ghebot Gods te vergheves ghemaect om uwer settinghen wille. Ypocriten, hoe weel heeft Ysayas van u gheprophetiert, daer hi seyde: Dit volc eert mi mitten lippen, mer hoer hert is verre van mi. Sonder sake oefenen si mi ende leren die leringhe

(35)

ende die ghebode der lude.

Ende hi riep die scharen te gader toe hem ende seyde: Hoert ende verstaet: dat inden mont gaet, dat en besmet den mensche niet, mer dat uut den mont gaet, dat besmet den mensche.

Doe quamen sijn jongheren tot hem ende seyden: Weetstu dat die Pharizeen ghescandalizeert sijn, want si dat woert ghehoert hebben? Ende hi antworde ende seyde: Alle plantinghe die mijn hemelsche vader niet en plant, sal uut gherodet werden. Laet se, si sijn blint ende leyders der blinden. Ist dat die een blinde den anderen den wech wiset, soe vallen si beyde inden grave.

Doe antworde Petrus ende seyde: Ontbijnt ons dese parabole. Ende hi seyde hem:

Noch si di lude sonder verstant. Versta di niet, dat al datten monde ingaet, inden buec gaet ende wort nederwerts ghesent, mer dat uten monde comet, dat is uter herten ende dat bevlect den mensche. Uut den herten gaen quade ghedachten, man slacht, overspeel, oncuuscheyt, diefte, valsche ghetughe ende blasphemie. Dit sijn se, die den mensche besmitten. Mit onghedwagenen handen te eten en bevlect den mensche niet.

Ende Ihesus ghinc van dan ende ghinc neder in die lande van Tiri ende Sydonis.

Ende een Cananeesch wijfken quam uut dien eynden ende riep ende seyde hem:

Heer, Davids sone, ontfarmdi mijns, mijn dochter wort qualic vanden viande ghequellet. Hi en antworde hoer niet een wort. Doe quamen sijn jongheren toe ende baden hem ende seyden: Laetse, want si roept ons nae. Hi antworde ende seyde: Ic en been niet ghesent dan totten scapen des hues van Israhel, die verloren sijn. Noch quam si ende aenbeden ende seyde: Heer, help mi. Hi antworde: Het en is niet guet, der kijnder broet te nemen ende den honden te werpen. Ende si seyde: Heer, dat is alsoe, mer die cleyne hondekens eten vanden crumen, die van hoere heren tafelen vallen. Doe antworde hoer Ihesus: O wijf, groet is dijn ghelove, di gheschie als du wilste. Ende hoer dochter is in dier uren ghesont gheworden.

Ende doe Ihesus van dan ghinc, quam hi biden mere van Galileen ende clam op enen berch ende sat daer. Ende vole scaren quamen toe hem ende brochten mit hem stommen, cropelen, crancken ende vole ander. Si worpen se voer sine voete ende hi maecte se alle ghesont, alsoe dat dien scaren verwonderde, doe si die stommen saghen spreken ende die cropel gaen ende die blijnde siende, ende groet maecten Gode van Israhel.

Ihesus riep sijn jongheren te gader ende seyde: Mi ontfarmt der scaren, want si sijn nu drie daghe mit mi gheduert ende en hebben niet dat si eten, ende ic en wilse niet vastende laten, op dat si inden weghe niet en ontbliven. Doe seyden hem sine jongheren: Waen solde ons inder woesteinen alsoe voel broeds comen, daer wij alsoe grote scare mede saden mochten? Ihesus vraghede hem: Hoe menich broet hebdi?

Si seyden: Soven ende een luttel visschelkine. Ende hi gheboed der scaren, dat si neder saten op die eerde, ende nam die soeven broede ende die vissche ende al doende sine gracie brac se ende gaf se sinen jongheren ende die jongheren gavense den volc.

Ende si aten alle ende si sijn versadet, ende dat daer over liep vanden relive droeghen si, soeven manden vol, en wech. Der gheenre die daer aten, waren vierdusent menschen sonder kijnder ende wive.

Ende doe hi die scaren liet, clam hi in een scipken ende quam int lant van

Maghedan.

(36)

XVI

Doe quamen toe hem die Phariseen ende die Saduceen ende temptierende baden si hem, dat hi hem een teyken vanden hemel toeghede. Ende hi antworde ende seyde hem: Des avonts segdi: Het sal claer weder werden, die hemel is roet. Ende des morghens segdi: Het sal huden onweder werden, die hemel is droeve. Dat aensicht des hemels condi oerdelen; en moechdi oec niet die teyken der tijt onderscheyden?

Een quaet gheslachte ende een oncusche beghert teyken, ende hem en sal gheen ghegheven werden dan Yonas teyken. Ende lietse wesen ende ghinc heen.

Ende doe sijn

(37)

jongheren over dat meer quamen, hadden si vergheten broet mede te nemen. Hi seyde hem: Siet ju ende hoet ju vanden desem der Phariseen ende der Saduceen. Si dochten in hem selven ende seyden: Wij en hebben gheen broet ghenomen. Doe seyde tot hem luden Ihesus, diet wel wiste: Wat denct ghi onder u, want ghi gheen broet en hebt? Verstaedi noch niet noch en ghedencket der vijf broede ende der vijf dusent menschen ende hoe voel manden ghi op namet [noch der seven broede inden vierdusent menscen ende hoe veel manden gy op naemt?] Waerom en verstaedi niet, want ic u vanden brode niet en seyde? Hoet u vanden deesem der Phariseen ende der Saduceen. Doe verstonden si, dat hi niet en sprac datmen wachten soude vanden deesem des broeds, mer vander leringhen der Phariseen ende der Saduceen.

Ihesus quam inden lande Cesarie Philippi ende vraghede sinen jongheren ende seyde: Wien segghen die menschen, dat des menschen sone si? Doe seyden si:

Sommich Johannem Baptistam, sommich Elyam, sommich Jeremiam of een vanden propheten. Ende Ihesus seyde hem luden: Mer wie segdi dat ic bin? Symon Peter antworde hem ende seyde hem: Du bist Cristus, des levenden Gods sone. Ihesus antworde hem ende seyde: Salich bistu, Symon Bariona, want vleysche ende bloet en heves di niet gheseyt, mer mijn vader die inden hemel is. Ende ic segdi: Du bist Petrus, ende op desen steen sal ic mine keerke stichten ende die poerte der hellen en sullen gheen macht hebben daer teghen. Ende ic sal di gheven die slotel des hemelrijcs, ende soe wattu bijndeste opter erden sal ghebonden wesen inden hemel, ende soe wat du ontbijnste op der eerden sal inden hemel wesen ontbonden. Doe gheboet hi sinen jongheren, dat sijt niement en seyden dat hi Cristus waer.

Ende van dien voert began Ihesus sinen jongheren te apenbaren, dat hi toe Iherusalem moeste gaen ende veel liden vanden ouden ende vanden scriben ende vanden princen der priesteren ende dat hi ghedoedt soude werden ende des dorden daghes opverstaen. Doe nam hem Petrus toe hem ende began hem te beschuldighen ende seyde: Heer, dat moet verre van di sijn, dat en sal alsoe niet wesen. Ihesus keerde hem om ende seyde toe Peter: Sathanas, ghanc achter mi, du bist mi een scande, want du en smaecste die dinghe niet die Gods sijn, mer die der menschen sijn.

Doe seyde Ihesus tot sinen jongheren: Soe wie mi nae volghen wil, verloghene sijn selves ende buer op sijn cruce ende volghe mi. Soe wie sijn ziel behouden wil, sal se verliesen, ende soe wie sijn ziel verliest om mi, die salse vinden. Wat baet dat den mensche, of hi al die werlt wonne ende hi sijnre zielen scade lede? Of wat wissel sal die mensche over sijn ziel gheven? Die sone des menschen sal comen in die glorie sijns vaders mit sinen enghelen ende dan sal hi gheven enen yegheliken nae sinen werken. Ic segghe u voerwaer: Hier isser sommich, die hier staen, die den doet niet smaken en sullen tot dat si den sone des menschen sien comen in sijn rike.

XVII

Ende sees daghe daer nae nam Ihesus tot hem Petrum, Jacobum ende Johannem sinen bruder ende leyde se opwarts in enen hoghen berch, ende wart voer hem

overgheformet ende sijn aensicht blinckende als die sonne ende sijn cleder sijn wit

gheworden als die snee. Ende daer verschenen hem Moyses ende Helyas mit hem

sprekende. Petrus antworde ende seyde toe Ihesum: Heer, ons hier is guet wesen; of

du wilst, laet ons hier drie tabernakel maken, di enen, Moyses enen ende Helyas

(38)

enen. Ende doe hi noch sprekende was, sich, een licht schinende claer wolke omvienc se ende een stemme sprac uten wolken: Dit is mijn gheminde sone, in wien mi wel behaghet heeft, hoert hem! Doe dit die jongheren hoerden, vielen sie neder in hoer aenschijn, ende vreesden hem harde zeer. Ihesus quam toe hem ende ruerdese ende seyde hem: Staet op ende en wilt u niet ontsien.