Die toerustinr, Veln dio ond8rwys,-:rskorps vir die

6.

Die toerustinr, Veln dio ond8rwys,-:rskorps vir die

1.

ond e r'>tJ'ls 8 r rywcr se tot cusvor n '1ie dio volwaard e erkenning

sarnolelvingsvorm met soewcroiniteit i3 krin~ verkry n

010.1 v:rord erV'ryserskorns veroc:;ns21wig met die sto.at, 8 ocwcrment of die s1)10 owcrnede.

Hicrdic bes kry in die ^Sal:le

sy beslag, n In onderw/scr wat lid is van in wet like e ondcnrysersko s, byvQorboeJ1d

s gs deur del sy skoo1hoof In afspraak met (:D<:dr moet meted\: vir Ir: besoc~k

ow die Qen Qf an r Dio 5siono(:;1 en

sor 1;Iord to woo:cd gCbtcu.m deur In aclministralie"VIJe ampt,onaar.

tcns~c i3 dat wannecr In provin­

s le owe se organisoer is,

die lede ^v~n 'n wctlik erkcnde nvyserskorps hulle gelykes administralJiof-akaden,ie s-pro s­

sionele ho,~ heid t2 wcorcl stann bshoort t word.

diflcrcnsias en spesialisas t :n absolute noodsaaklikheid geword. ^U!l ondeY'lJ'Jys2r behoort 1Il1lct sy hoed :Ln

die hc?cnd ^li ondt:rgcskik a&n In ministraticwe

naar te ~ees om dour laasguno o VGn bakboo no.

stuurboo stuur to word nie. DiE) ondervrysor

ontlcen 8n mag .::.an d bcginsel vo.n

577.

socwGreiniteit in kring: 'n selfstand e kon­

stante samelewinr,svorn w,,~t nowGsl.::.il{kcnd,

nsc .cn :Ln VG gting met d ges ,kcrk, st~at

ens. staan.

veln his opvs.tting san t toon ge ons nou

2. Die sosio1ogicse struktuurana1ise va.n diG onderTHysers­

korps.

a. Die histori0sc.funderingsfunksie van die 1aer­

skoolonden.ryserskorDs.

er"vVysc s in d

ondcrskcic provinsi s V2n vcr

in ons vaderlan se gcskie is.

andcr~yscrskorps wat v~n owe

wet like status en erkonning , is daardie vcrcmiging waarClan die g,-~organ s roe oDoerwyspro­

fessic met sy dUlsende s-prof ssioncGl of net professionecl e ide crvryscrs b ort.

118 (';rk ondcrwys0T'SVUnm

enigste ~'lctli cn d e~;:o tieSd waardcmr die g8sar() ik,~; rnonstering vzxn die Krag;te V&n d tc onder­

scrskorps t.a.v. cnth ^ond(~r

die a'ndag van In pro SL1IG en Uniale owcrhode en Vlaaraan 1 n s L:;ke oor verleerl vlOrd.

funcle sfunksie van e taLs b sta nde ondorwy crsvc:rC,/1 i:,gs 1) of dit nou in

1'>.aapprovinsiE-; of die Oranje-Vrystaat of in Natal of in die Transva~l of in Suidwes-Afrika is, is te v e in.die historiose aspek. Dit vdl 1. l'elet dankb en (jrkE:mtlikhc:; is geb

van ongepubliscorde vl.;rhcmdeLLng vrc:.n

VelD 1;Jyk, A. H.: Die gGski<.;(icni~3 vc:~n die 'fransvcwlse

Onclerl....·y30rsverentging 1893-1923; JohannesburG,

Fov. 1933.

578.

dat die onderwyserskorps ontstaan uit die histo ese ontwikke en wcl as d vrug van die kultLurontwik­

keling Afrika.

Teen agtergrGnd van e kultuuront1,,'liL ling Afrika het o. • OD ondervFy s­

gebicd se re behocft s ontstaan wet in diE'~

It:l'lfJ8 geroep is deur sc::kere ond,3rwysomst,:,

Verder wys ons daarop die sosiologi(~-

se bes oor die ond erwys as dcul V~tl1 die voeding sy gcbondenhe aan tyd ~n pIck b stork be oed word deur d sosiClle r;lilicu in sy historiese bepaaldh

Vanuit hierdie hock e historiese kon­

tinuitu gcsien, hang d ondorVlrysbc:ho cIte s onafskeide s~J.tlm met die samelewing soos dit ervaar word, deurdat d nens o.a. ook op ondorwy d voor vrDag en prakt s~ oro­

blame gostol wor~ wat nie net om 'n 0010s5 vra n mc~o.r .ok die onderwer0 V:~c!1 die den gevwrd t.

ringsfunks io ven die ondcr'\ATy S0rs­

korp;:; se ontstaansges denis het in aanvan~

goneern met toentertydsc landclike

skap ens sy ~~rd e wese in sy verhoudingc, hbndel e en gebeurtenisse.

ondcr'\ATys tydens landolilw ^V,l.'Yl die toentertydso Kaapsc ('msk~lp was, Cl esien vcm die okonomieso produktivJiteit v:m di(;, huis­

g~sinne as lcwenseenh de wat selfvoorsi

en end w~'-s, oak c sentr;i.le stansic vir die opvoeding en onderwys, die opl

die vorming Vein die opgroeiend8 gG61ag

vrywel ^<::; hole linie.

579.

Dia varcJere uitbro ing ^,;D ontwikkcling ;::.an

geogr~

die WaS S in In noordelike en noord­

oosteli rio;tin::r; tot op die voorposte aan die Oosgrens; deur ~i~ georg&nisoe Groot Tr(;k;

oor die Or2nje no. Natal en oor d VaUlrLV1(;r.

Hie: s vind ons reeds skoolmeesturs: die odc V2,11 die k.:itkis,,~siarr.ecstors. Lie inis iof was privaat en het uitgegGan van 'n gesin of groepc oua~s, wat d indiensn g en voor­

wc s ;:ielf gercEH het.

Voortrekkers, dia Fion rs in Transvc;,l an die ~.V.~., was, net soos hul voorgesl t

veruntwoordelike kultuurctr&ers on -oordraers, bes 1 met 'n rooy: sbc"\\IU'3the ::n het hulle intcns beywer vir d ondervv'Ys v&.n hulle kinders.

iedkundi 0 gebuurtenisse, handsl e en vorhoudingo le a8ngeweef mat die invoor v~n

Hol se ondorwy::3crs cl cur st2cD.tsoptrede, diG ontdekking van diamante, er van goud, d st v"".n dorpe en die toe stroHling vc:n buitoL.ndsc fortuinsocl;ors, Vi,it maatsk lik, ekonomics en staatkundig sy invloed op d ondenrysaange enthede laat geld en nUWG be­

hoeftGs en ~rob1ome gesksp hot.

~edert byvoorbec1d eerste gevoe1 tot koordinas v:m cic onderwys in diG svu.al

(L.ll.H.) is In voorlop e komiteo op 28 Januc::riG 1893 in die lewe gerocp as die eerste d2udwerkl

stap in doelbcwuste voorbere vir diG l893-Konfcrensic in April.

Van meet af aan was byvoorbcold die twe:..:de Superintendent van Onden'IYs in 'Iran , dr.

N. Mansvelt, tGn gunste van so 'n ond8rvryskon ren­

580.

sio, wat inspireer tot die stigt vDn d

eerste oncle sersverotJ ing in diG 'l'r2.n op 15 Ar 1894.

'n sepst2tut8 en en-huishoudeliko l.::;m(mt l · c,

. "" opgestel en op die Two

tot 29 lVlaart 1894, voorge15 as dwcrkl die bclRn~rikste

t.o.v. stigting, nl. Vi;Ll1 V. V.G.O.L,.A.

rkend w~s uit die staanspoor die prob 8

t.o.v. e ntaalli waarby Holland8- en 018­

sprE:d<.ende onci 0T""ry .sOl'S betrokke was.

die oorste 0 si§le Algomene Vergadering 1895 i bor~ Het Christeli,jk '::;choolblad, Tn eie org,~;;:.n en opvoeding oskrif, wat bela

wus vir die nog to st 8 T. 0., WClClraan cl.

InGesta on veral Inerskoolondc;I'V'JYsOl'S ^rn~)ar ook hol}rskoo10nderwysors en onder1fryskol1 odosunto vandag behoort.

o bolan:;riko C. . G.-poriodc volg tydperk Vi.,n rokonstruks en koordinasic V[,nuit Prutoria nog met die V.\/.C.O.Z,.A., wat 1907 c isiol0 c nning vcrkry hot 1)

Op die 26ste jr·.arvergade ::: vsn die V.·''/ .O.O.L..A..,

na die tydpork van organisas en wol administra­

tiewo roorganisasio, is op 1 ^~ei 23, op voor­

stel v:m Grcybc-}3Dsson artikel 1 van die ;jtatutc

sindsaien .Tr::msva[~lse Onderwysersverenigingl!.

ons t.o.v. die T.O. (wat verrowog dio otste

1. Het Christclijk schoolblad. 1 Januarie

581.

in ^{0 .}

r ... en reeds die 10, de­

tal Innkal oorskry t) die wortels daarvan in die skiodenis inde die volgende fasns:

iiOnciervlystoe stcinde s die on t st c:tan ven d

V8reniging; ontst<.wn van die Vereniging(18 -lSC)4);

d vooroorlogse periode van die Vercn

(1893-1899); uncterwysersorganisasie geclurenctG die Driejarige-Oorl lS99-1902; die p riodo van rekonst ruksic:' ( -1907); die periode van offiGiele erkenningli 2) •

offisiel\:, erk van 0.0.. die T.0.,

as ondcrwy serl\.orps dagte n ^T n funksi 8vcrlio s v,':.n sin, wnt eGter In dubbe wins vir die kind is in die:; sin en betekc:nis ven socWE;reinitei t

kring v;;n d skool, nl. dat 'n delegering van Que esug t.o.v. d erv...rys ven hulle

k rs aan die onderwyse s oorgedr?c is.

b. busteiTlDling v[~n di~ ondenJYserskorDs.

ondc~rwysorskorps die vurskil­

1 roepings in sy vervle met diG "enheid en ve uidcnhcid van die lewen 8 In

3 1::, taak on roening, waarvoor o.lle ondcr­

wysers cloi word vi_'.nuit In b le1l'lens­

en sbeskouing. Maar 0 indiwi­

duolc onderwyser is in sy met die same en kultuur - die s~me ^svorEl~; ,

-vc ingc, h~ldclinge en Gurtcnisse - die [lksiesentrum in die wissclwerking tussen horn en

die sl:tillelewing in die wedcrsydse bcinvloeding, vorIlling cn onderhouding; ^Veill die ^S8,.f:IG en sy

2. du Preez ^Ve:111 V\Iyk, ^ft. H.: Dio '';Gskiedenis v"m uie

Transvanls8 Undcrvqsersv0reniging H393-192~.

582.

kultuur, wat in rolatiewe sin dis result~at is v,m sy skep;'icmCle en vormin!! svermo().

Gupe:: ard hicrmoc hl~t die onderwy scr 'n

opvoeding. Jie onderwJsorskorps wore'

gekwali sour dour ondcriI.JYs en opvoeding ::::.s sy idunde funksir,~ of worksaamhoid.

kwctli sercnde funksiu Vi\n hierclie gestigto orgRnisas is sy spesificke r08Di wat horn 'n bescndere ^t~~k op15. l~ierdtG t

gesk d vo positivering tot norm van die Bybc ^t) eD1cme prinsi pc, nl. jjsodat die mens Vi.m God volkolTle k c ^U1 wees, vir elke

goe wurk volkome toe gurus ^Ii (2T'imothous 3: 17).

Diu positivering tot norm goskiecl dour die

t(~or ...t se opvo(;)dkunc soos hy d Christ liko wysb cortu in v~k beoefen, waerdour elke

1 V2J1 ondervrysorskcrps voortdure;'d g",lei

Em gerig word deur sy pen.'ioonliko vcr,mtwoorde­

likhoids- en normbescf: sy per:30ons­

rocoing.

ii rmce is encrsyds die: bcstcwminp': van

die onderv,)yserskorps ^&.8. etoon un andersyds die doel wat daurin opgesluit 10. hi8rdie doel te bero onckn.ryserskorps 'n took, 'n ver­

antwoordelike roc:pin5 van die onCienqs en .,pvoe­

ding in die goes soos Munsvc dit stel het:

"Gij onderlNijzers, gij zijt g,;cn huurlingen, die enkcl wcrkt voor geld, m~,:.:..r m[~nncn en vrouwen met Gon verheven taak en 'n heiligu rocping: te

arbe5.den voor't tydulijk en eGuwig heil, voor't stoffo jk 8n goostclijk welzijn vun dG idndcren

van ons Volk ^{ll •}

5

0:lcl8rVlY se rs rns d o.a. die; groot

v,-~n volksor)voGcl ds

,jo'Jrd v,.n che dic;""'st8 vcr­

sluit c.

~~t ~Qt uit di~ ontstu~n skibdenis v~n die ond'.. ::Jer ^S ','J(jorspi2 word, is die docl

v'·n Cl(

I n doe:L ste in,:,

gegrond op In vaste geloofsvertroue in

in S2 dsp die vcrle hede cn d j.0 t esluit cn b2s10te 16, wat ook ans voorsate g l t.

itlyserskorps g88,nker, en ui t die 3uicl-Afrikc.~{;nS0

volksvcrlcde put dit en insr'irasic.

st rdis org2nis~sie

Det sy ^(,S o grondsl~g, grondb insel, do~l,

sJ.c en lod.::;: iE d C;:..lvin Sti:2S2 le':J'Gns- cn onv08 inr;:sbeskou son::ic b

cii;:; ondcr'v'T'Js en opvocding hc:;ndho..8.f in tr3.di­

1 •

s en va CllG idoillc vir die ing en vor;Jing Van d Dersoonsrocoing as diG nood­

ges ^r md0 bcsLlan en voortb estacm ^{VGIl (~io iNJli1C} ",n SkCl p.

vdttend sL , vJ()rd d van d

~ kw~li scsrde ro ^OL die; je voor tc b :"r ) vir douskant sowe;l as anderL: .nt cii,,; graf.

Hierin 16 b rope ^{(~ grond s} , die grondb in­

3 ls en die cl 1 VQn die erwys rskorns om in die.;

heil van dio sk~psol to s00k cn to vind. is

die onclerwyserskorns se gssa,'1cntliko l118..ar oak en vcral die indiwiduc on er,;yscr in vrissel­

w(:rki::1g nlct sy org::misasie se 'nd8rlike f12Cr­

like tank, nl. d bLvordering van in Christ kG en nasion C opvoeding in en dour di~ skool.

Or;: hicrctie t~-':;,k te kan vcrrig is funksL:; s W8.t (~

c. Die onafskeidelike korrclasie tussen die fundcrings­

funksiG en die bestc)ftlming van!onder\fvyserskor1"ls se die

roeping in diG skool.

Daar best~an In onafskoi ^korrf~ ie tussen d ond r':!y (;rskorns soos dlt tot

st Olil het, ^'211 d i8 taak en ro van diG

huid c.nisasie. In d dcrings­

funksi le opgcsluit d rac~~ sbesef on -bc­

wusthe , terhryl in lO.Clsgenoenide vcrvD.t 1::3 G toan en gees van die grones :iondom hicrd tv/ee funh:s - s nd ons In V~1ste volgordc v.m funks s wat bo en onder illckaar st 1, ltickaar tOt:gc­

skap;:; en to rden is in ^S,'lm met d struk­

tuurp; ^(.:1 V,',,- eli onc).cr1-,yscrskorps, om d

beol t mc.c.k tot vn:.t dlt ^{l S} Gn behoort te wees.

Josiologi<)s het hierdie funksies cers s cn betekenis wanncer dit met d struktuur­

analisG benader word. 800s reeds aangemerk het dje onderv!yscrskorps ^f n gClilo,n r,D ko grond­

d.i. funksies, oplg om dit te be k. Daar word b sin 3n guarbei in hiardie organisasie om

• 1

sy dool to vcrweS0 ^{l./~ •}

Onvocdkundig-sosiolog s hdt ems t8 ^m,:~kE m t

di buinvl00ding ^V2~ die in1iwidu-en-die-group:

5B5.

die onderwys·.r s van e onderwyserskorps.

iksG kongrossc word gewoonlik in April gchou, waarin groat g le :lfgev:iard s

vcm t, byecnkolT: !n b aulde pIck an op sette tye vir spre s ^r~kende onderwysaange 3nt­

on -vraagstukke. Acm 31 die ktG v,:m die ondGrv.rys en opvoeding word acmclc:g g GC:

godsdi8nstige, otiese, gesag en tug, estet S8,

ekonor:'li<:;se, sos ,t.::~r .. l, kultuur .::;ns., wat bel::mgegroone bet3preek en wao.roor hullo beslui t.

Die onderwyserskorps het wetlike status en

het ^VCln owcrheidswee ⁰ sie erkenning ^g

Die onden~serskorps is in hiordie sin die

en demokrat se kanaal waardcur sclfs In indiwiduele se problems deur middel vDn sy t:k, vi<} die hoofb<-.:stuur aan d kongrcs voorgelB kan word. e bepa.:tlde ondorwys8rs­

vereniging, by. die T.O., ve een in 'n beperktc mate grat rcgstiulp aan sy lede. ~aar ook

hierdie sin b sit d onclerwyserskorps as ('n) selfst o vereniging soewerein eit in eie kring in d sslfde mC.to as die; oordraf!; van oucrge­

sag 2.fun die skool. onde:r'\'\ryserskorps be

b nge v::m ay lede ep hierdic terrcin, maCl.r o()k die ander sam ewingsvorillc moet d n.

Ook op eko~omies8 gebied, d.i. fincnsiGcl, dru d io ondor1t>IY sorsvcrenig nie slep's die

""

tydelikE stoflike wolv&art van ay lode op die hart nie manr b8y-\r~er hom d<~ccdwerklik vi r diG v8rbetE.: v2n byvoorbcold die sQlarisso van

1 , vcrloen fin2nsi5 steun 2.Lln 1 fdadighc s­

orgnnisnsios, ens. Dit is oe;tor nie sy hoc aak ¹

nie.

586.

ondervllysarskorps bayw'3r horn vir die eennasiewording dour mid 1 van die twee offi­

siele st in e skool en die en to ondervrys.

ruit vloei voort d saml01 sve

tussen die blanke bevolkingsgroepe mnar ook in die jongste tyd tussen die blanke skoolkind en die Eantoe in dio ondenvys om beter tussem:;enslike verhoudingc.

Sonder om in die besonderhede te tree aan­

gaande die verdare sosiologiese struktuuranalise van cl ond8rwyserskorps 1tlYs ons daarop dat die

rnaandbla.d, nl. Ondenrysbl2.d vir

Christelike en nasionale ondcrviYs cm oDvoeding, van d T.U., dia N.O.U. en cl ^:~ ..- .A.O.D.

bewkouinga oor al die asp e en vraagstukke van die ondGrwys soos by. kunswcdstryda, die kul turele skool ^v2~kke, godsdiens onderwy s ens.,

van sy lede publiseer.

Gep hiermee word ook nuus varstrck orn­

tront ·ay verenig slewG soos taknuus,

vergad8rings, bevordori slystc vc:.~n lede, porsoonl nuus soos verlowings, huwelike, g8­

boortes, ens., en boekaankondigings en -be­

sprekings. BIke ui tgclV'JO bevat In hoofartikel.

Verder word jaarverslae, cn 61e versl2.8 en kongrestoesnrake en -basluite cn~, daarin gcpu­

bliseiJr.

Samev("'tt gestel, is die waarde van d

ondenvyscrskorps in d eerste plek gC:l.li!.C~ op die gebied VLln a i ele, wet Yn onuitputlike

stukrag en in iresie op vcrskeio terreins is,

o.a. die samewerking tusscn skool, huis, kark en Staat.

Die ideale van di0 ondG~js rskorps

reor die bokwc:..me ervryser tot hoer hoo, es, tot wisselw(; met,sy koll as t.o.v.

ond,.:rwysmetodes en tot studio OD onderwys- en opvoedingsgebied.

fynbe onderwyser is van oinn(;

ge ss lincerd - hy kan leid gee, mD-ar, leiding aanva&r. Vir d oortuigde lid as roepingsgctroue arbeider bestaan sy status n uit geld n maar uit inn vreugde wc::.t hy put 5y arbeid a.::n skeps.;)le vc:.m God tot God se eer en tot heil

vD.n rnedemens.

woo like roaping in sy rentme sterskap wat

van Ikl.aroI!1 sal sy lowe, handel en ^w~mdGl die st 01 drc:: dat hy ind word dour In geskrewe skode V<ill byvoorbeeld d

T. o. D., ^{1rl2.t m3.E.tr} norme en wetts van God

r-:Jn

wat gchandhaaf ^{G ...} waar gemaak moet word.

ermee is 'n uit·::;en5ett gegee van die sosiaal-kult:.urGle lewensfunksies wa.arvan die onderwys'Jrskorps d draer en oordro.or is op sy de , ^{W::lt on} . beurt dit uitbou in ons ole ^n~t 5y tiendftisendc L::rige

,jeugd cs.

Alvorens ,-,.fge word, VviS ons \:;gter daarop dat in d van die onderwyscrskorp5

(

met die er svorme hulle gek06rdi­

s mekaar stE::.an. In vervlegting

V C'ill die div;riduele ondervrysor as sent rum

588.

in onderskeie samelewingsvorme, met sy alge­

mene en sy sposifieke rosping, gaan geen onder­

wyser in d ondervvyserskorps of in die skool op nL:. Daarom kan nog die skool nog die onc!.orwyserskorps nog d kerk of watter sc~rne-

lewingsvorm ook 0.1 die mens volkome vir homself ope In die hart van die mons as besto.an­

sG;-;trwn, wo..:.ruit o.lle lowensuitinge korn, g&an hy alle tydolike betrekkinge to bowe, w2nt in sy h~,rt 2.S die poort v,:.n sy lew~; besit hy die vo15t(;; ^llll te van vryheid, terw-yl hy na sy

lidiessci t e!i bestaan tegelyk<.;rtyd funksioneer in 'n veelheid val gemoGnskaps- en rnaatskaps­

v8rhoud _•

3. In Tentc~ti8V'!e leergan,i! vir Opvoedkundig c Sosiologie by die orleid ing van .. 2.!1derwysers.

sosioloog die opvoedingsprosos bestudoer, d~n besien hy dit in die lig v~n die samelcwing, wat teg lyk die bron en die doel van porsoonsnuans~ringG Die ^ik~lS VZ.:rl

hiordie sttolling, nl. dat diE; mons en indiwidu

en. sos It) v,lO se is, word met die genctiesc opvat­

ting vC.m die onvoc~ding duidelik mat In ao.nh£~ling uit~v~::terink: nLe opv08dor hC8ft te kennen de ziel Vdn d~n mcnsch en de grooiwettcn voor

die ziel, diLe do (be schri jvonde) kind(~rzic lkunde

hem ert; hi ^j heeft ook de sanhmleving ui t welke het kind kornt. en tot welkG hij Tt kind opvoedt to kenn0n; maar daarmee heeft hijook al de hulp, die hij bohoeft ^lf 1). Mannheim noem d 1. "aterink: Inlciding tot de Th(;;or.~t1schc: Faodagogiok,

decl I, p. 197-198.

589.

sosia18 vakweten ap by sy n2.alTI as hy d by die opvoodin roses soos volg stel: (a)nthat the control of modern society is impossible without

how t society works, •••

( c ) that oduc,~ti on hc-cs little ^l'j\.:i an ing v-lithout constant referenc( to t soc L:;ty in which the educcltcd l,dll h;;:,v8 to live, or in other ''\fords that espeCially th6 training of teachers

remc:..ins incomplot;j 'Wi thout :m adequate knowl c:;dge of . 1 '.' 2).

SOC].o ogy"

Die ontwc;rD vcm In opvoodkunc.ig.", sisteGffi is die tnak ViJn d to roticse opvoedkundige en ver­

eis In deogliko stGdie v&n d v01d VE:n die Opvo odkunde, w,;,c:;.rby o. n. dan esluit

sosiologi eSG b::;::::kouing oor d i(; opvoeding. l'war die so 010 opvoedkundige lewens­

turrGin beskou opvocdkundigo moontlikh m wensliklh:de tyd in samehang met d

vorn.") v,:c'.n di.::: tydelike werklikhe id, d. i. in di e sos l<:) orde, ^omd:~t die opvoe dkulldige en die ondenryscr sy taak en ro ing

die invloede Welt afkomstig van d go n,

die ge;:ie enskap, diE: kerk, eids- en werk­

kringe, staatlike instellingc, ens.;; is therefore, bound to under6tand sociolo c

natur0 of these institutions in order to assess their educational contribution" 3)

e vakwetenskaplike karaktsr d&C:,lrV311 bu­

staan in die cie spesifiek sosiolog iL: se bl;­

langst wCct horn rig op d dinamicse aard van 2. jOllRnnheim: Sociology and Gduc~cti0!:h. p. 4.

3. Ibid., p. 6.

590.

e sarnelcwing. Vans8 spre nd ven die klem op die konstante sumelewingsvorme, t.w. e hui esin, die kerk, die staat, die bedryf, die sSGlwerking met en beinvloeding daarv,'ln, Glk0cn op sy eie WyS8 Inet betrekking tot

die skool, en orngokecrd di e wisselwerking en in­

vloed van d 5kool met betrekking tot die same­

lewing en die DOS we norm die konkrete

lewensitt~sies vir dio indiwidu.

Ons hc~t in weBe hier to make met die plek stesweten sk;-, , met bu sondere vervrys nrl die plek van Sos log in die op­

le vG..Yl on rr.fry sers.

Sonder om e er in besonderhc te tree v·rys ons dearor dat in d orutil;. se Cpvoedkund8, die sosiolog se asp6k, t.w. d Opvoe dkundige bosio­

logie, struktuurwetcns is. Van Dyk std

soos volg: 1\00k :: cspectsociologie blijft onze wetenschap totalitc swetenschap, de wetcnschap

van e individualit i t en van indivi

orde in de ev:Lngsstructuren en h,,,ndGlingsn ^il 4) Met ander woorde, waar d sos e vakvret ensk2,ppc aspekvakwctcnskanpe is en gs een ok of kompartemcnt abstrcdleer 2n hullo s teem da"Tom­

heen bou, daar vcr5kil die Gpvoedkundigc sio­

log ,omd tons hier te mctke het met 6io 58J:10­

hang on verb~d van d ondersKcie sa~elowingsvormo

as gehcel, wat nie net neweskikkend en gok06rdinaerd langs mekaar staan ^{0 ,} ma r die dinami,,;sa struk­

turele orde van elkecn, d.w.s. die besondere

asp~kte wat G an 'n bepa&lde plek hat in die toe­

4. Van Dyk: l";cns en mcdemens, D. 230.

591.

gc p~ aard, wese, roaping, t~ak en bestsmming in di sClli;;.:-lc1:d.. ngsvorm w,

s er word. Die asnc G wat in vlctskr c

l:; vt:n d 1, ruimt"-,, fi sc, biot so, psigicsc, analit S8, historic so, lingutsticsc,

. .

sosiccL.::.: , ele ono:rilc:; se:., :~stct jurid "8O,

eticse en die pist Hullo vorm e 8on­

id, die d se struJ:~tur3 orde van

ondersk C 3aclolewing svorh.C: die hw'relik, gesin, 001, ~(')rk, staat, berl.ryf ens.

:LLerby kom ook c.

r se kontcnsic is nou d~t, aaneesicn die 0PV08 clkundige Sosjologic die dinamiese strukturele

orde v;;~n ie s on d opvoedkundige

lcwcnsterrc nnd c ^t

r In studio ver~ v. n so­

si c~spck v.::du·,;ret ens pe en dnardie g swens

lllQ(~t benut in die l~~~d r vcm elie dkundL;,'

.

Sosiolog ".c:tngc3i0D ~osiologie nac:~s ano8re, die hulpv;(;ten skap v::::.n iek

..:; .1..".

die empirL: se

^0,,;:.: r om g to word ^Cl' d normc; V·;-O.t di.::: I\-;or:')ticse Opvoedkuncle rstel.

Op rd \try se en en benader val die o

ondc rand van die tin se strukture van d e iri888 s80elewing, waarvan d

lik is VL\.n di\:, reI ic~:,s(, grondmoti,,'lf WQt o,;k sy ui tgr.'tn.'::;spunt vorn, sac..rn met die V;::;"'l die Teore­

tieso OpvooCkunde. Lie si tis"·TG siologiu so ops"cel van In onvoedkunclig si 8­

van teorsti.se opvce dkund e.

592.

Sloi~s in h relic lig bly die Opvoedkundige gGtrou ,cm sy eic wetcmskdnlike sinkern en :::iln die ksrnstruktuur van sy cie

VG v.·.n rso ,d.w.s. die sos le: diG mens en kind ~s indiwidu ~n t elykertyd as so­

si~le W8SE, wat tot roeping t alle S2Jne­

het in die vo rming en ont'Jikkel ing van diG kind se persoonlikheid, om in on cJ2ur die sc:';·21e1r,ring te beskik oor 'n ie verantwoordelikheids­

en normbasef dour mid 1 van 'n volw~ardige op­

vocdin(~sprosc:;s vir 'n persoonsrocping.

Ook by die op i v:.n onderwys(0l's vroY'C~ die vereiste van 'n Calv nist se lewens- en w0rsld­

beskouing gost 1: die transondentc, W&t in hulle wcersp cl ;;.O(t '/JOrcl: die voorbeeld lIN'.t trek, maar, en vc , die h:.-'11o van die

word in die; lel-vc van on onderv,ry ser CL! kind Em

In d he t ons er18rsyd~ te

j'1,:ke rrl:Jt die bostudering van die 'reoret se Op­

voedkunde deur asnircmt-onderwysers, en

andersyds hou dit ook in di2 sosiolog se V0r­

v c~n die ::".n s t ~t:-,n

Allerwec word aie b rUche iu besc;f nie

v~ln dio Eiode v,,,,n i\11wn::,n re ti ons ^I, nie m::1. r cl c he iNLsterse reId in In krisistydperk lewe e

verkeer. ~r word al rloi pessimisticso sclde ge sk,;t s Vi:~n t 11 nuwe 0 e in bv. Jie 1)nl:,,3 rg:,ul2; de s

I.bendL,ndes Vb.n 3po!J.glor en in die 'wc;rke van Toynbee 5 ).

5. ^Toynbeo, Civilization on trial; 1948, hoofstuk 2.

593.

Inderc1~.~:d w'Jrd nie voorgsgee d2.t diE:;

~:iosiolobie 0gc:erte of in :., esomvattende ens OD iose wetcnskap, ans., is wnt e nheil:' vir e ,:,~;ns, 3y samelevling en ku1 tuur kan b8werkst ig dcurdat dit 'n onfeilb~re res kan lewer nie, m~~r d cosiolog 'n kennis­

bydr5.e lS""Tcr tot ciie; van die dinn ose strukturele orde V2.n die ~len~31ikc s~,~:]clewing,

v;:~,n die oon-:::,8 \J,:::rsk0i-denheid vnn in,}envurweefdc

waLTin die men::; ::,~ks s;mtrur:l is. Chinoy

skrywe: liSoci8ty cannot st witho~t cultur ~n~

,; 6)

ts only within soc~ Davis se: ;lCulturc is t refore."l profound possession that ramifie s thrJughout hUfc,n life "",nd :),ccounts for nIl man's truly unique qu~li ti83. It adds oxtra dim0nsion ~o exi t ''lCG, :J.nd lnClkes humo.n what would 0 re: ³ m~r~ly t:: '-" ' a ~nl'm~l" ... J..l-c,l 7) •

WR~r vcrder stncn cok die Opvoedku~dige

50siolo[,;ic as 'n llUIDw,~tcnsk van die re:tiose Opvoedl;:unde op g(;sond e c;ronds1.::,g.

b. Die kursus in Orvo(;dktL'1digc So si ologiL, moet strek

C 3kool en dit: oDvoed gswese kom hiGrdic h,risistoc stcmd in d

sien in ^-,~frik~,

v.'Y so p1cid sinri:,:;Vlngs of' univ8rsitcite voor­

sien vir ercl kur:::ms gemcl::.k word nie., spreek dit vansclf t die jonglllGnsc, wet tot die

tOE: trG , b~l bcvatlik is

6. Chinoy: Soclologic&l perspective, D. 10.

7. D,wis: r[Urilan society, p. 3.

594.

vir h,Sl.8s Emigiets Welt aan hullo krities,'? vermocns vooI't:; ou word.

In hie ic veI'b"nci wil skrywer rap VJYS

sel p(~dagogoe struikel omdat geen d a:::cnde

wetcnsk~plike stud v:.n hie ondermynende rigtinF:: gorna wurd nio, wet wil se jong, onerv.:,x(;, onryo studente by wie die se akadomiese ~n pro ssionels sipiele vis

en vermoe ontbrcek J o.a. op die volg ^{l- :} r 1trat pru 3 bedoel word onder begrip \, s ies ^1\, V'J:J.t ^I IT nuwo ontl'Jikkcl is in di

rigting v .. m In meeT sosialise rde onder ¹ trys­

nLn in vf:rskillendc ,:;:!okratiese e, k:m nog n 'n 2fdoen e antwao 1 )

Die antwacrd is re ds vooraf met die fenomenalo­

gi so st punt en metode gegee, en v'lord

bevo5ti met 'n u2nhaling WQt die ontwi 15n. srir;t 2) ' , ' 1tussell sien cring ,; , Cl.l.

tussen d Veren:i.gdG en Husl

kursus in Opvo (;dkundi/C'o 808iologic v=i~r--:d:;;;,;l=..·E;:;..~ ^{_ _ __}

ople:id inp; ven onderi\'Ysers.

A. (1) Die Opvoedkundige ~osiologic as struk­

tuurwutonskGp W[.;.t n;:~(j.s andere die hulp­

wetensk;::,p 1f.!;:~t d is iriGs,') e1t ^T ClDS

vir e Teoreti cse Opvoe dkunde lower mot:

1. Plessis, P.J.J.: IIAspekte van dagogicsc rnuwing van Onder'r.7Y s in St.:'.id- in Opvo ed­

kundicrG studies. liitr ^r e dour die W<::rkgewGenskap tor BZvordering V8n d~8 dog iek as wctcnsk2p;

Fakultoit Opv08dkunde,Univ~rsi Pr~to, nr. 5,

Tweed j nng: r&&t gelGwer voor In vergade­

ring van Werkgameen tcr vordoring van

d PGdag;og l( s ~eten p op , 12 ~;;i.G.D"rt 1954;

p. 20-21.

2. Die Vaderland; 6 Oktobcr 1959; ^p. 5.

595.

(a) die struktuursnalise van die huwelik, die huisgesin, die sig­

b".re tydel kerk c~s smnelewingsvorm, die st&at;

(b) dIe en spe roo~, met boson re

bcsteding;

( c) die ,"~ id en d arbei roe , met

(werkverbs ); die wese van diu Qrbe ( 2 ) bg. vt:;rband in d SOSiD.l 0 '3 di (';

£l18nsl, S[1111clewJ.ng DS geh el:

tversaliteit van c pedag se

(b) un rsc:.liteit v;:n dLJ d&gog

(i) en ro(;ping;

(ii) en cl Drosus e van: same­

wcrking, sselwe kompe­

tisie, konflik;

(iii) en so ::~l(; ver'.ndcrlng; be-I, u r

(iv)en die kultuurpcltroon, kultuuroor­

drag;

(v) en cl rncmsl '~:::arnelewingsvo rme en kultuur.

(3) Sosiologicse struktuuranalis8 van c skool as sa,;elewingsvorm in opvoedkundige sosiolog se sin en betckenis:

(a) die wedersydse wiGselwcrh::nde bCln­

vloedi en vorming tussen d skool

en die s8.lnelewing;

596.

(b) oe rikhe veln d norma

an feitlika g6g~wens vir

Tcoretiese Opvoedkun en ekeerd die positivcring van d norme op d konkreto sos situ2sies.

(4) Ilorvlegti , i n t rasic, differGDSiasie on snesi2lisesie.

(5)Dic iiJ(?J1S, die seneolo g en kultuur

(6 ) ;)OS ':'1t,:dios: An:::.lisc en sipi e beskouir:.g t. o. v. :

(a) s- en beskouing,

(b)doelstelling,

(c) inhnud V:::,:1 die lcerstof, (d)motode en tug,

( e) 0 i s ~~ s i Cl •

B. (I) Die krisis

( 2) krtsis in G rnensliko samelewing:

( Cl. ) Historiese oorsig v~n die groot oor­

(b) invloed op diG opvoeding en onderv-rys;

( c ) ind dualisme-kollektivisme.

(J) «.:d Lie roeping en taak van die onde er hie e kultuurkrisis;

(b ) die pIck, taak 8n bydrae v[~n die jeug die menslike s~melewing;

( c ) die stad en pl2ttcland oor alC ulge­

meen en die besonder ouid-Afrikc~.

e faktor v ccn sag, d fundarnentelc by die opvocd un ondcr1rJYs.

Uit die voorg~andc dui lik dat dio student

in die algcrncnc Sosiologic ingelei moet word om vanuit

597.

hicrdie agtergr01d dan die Opvoedkundigc 30siolo­

gic to bcstudccr. Ton minste dric lesperiodes per week is noods~aklik om die omvang te dck.

Di,,~ sosiologiese nerspGktief W8.c:.roor die

opvoeder lLOet bcskik, sal d2.n ook rckening hou met die ciendomlikc g~wes, talente, vermo§ns, nGigings en gelc',:mthede VCln die opvoedl!ling, nie net teen die agtergronci vcm sy huislikemilieu

lie mno.r ook om sy blik vorentoc te rig om dour middcl van die ano.litiese en estGticsG

intcrpr(~tasie v::n ciie oncierwys, ciie kind se

08 te Open vir dio vJ2.,-.rciering en aktiewc declnnme C:'.;J.n die skoonhcj(~ van dh; geskapene W3,armec.. sy lcwenst03rustlng gcvul word vir 'n eic plek in die gcskicdcnis as persoonsroeping. i'l· • • • the genuine eciucator does not merely consider

individuc.c~l functions or his nupils, o.s onc intending to tec:,cll him only to know or be

cnp~ble 01 certain things; but his concern is

alwc..ys th(; person :::'0 Cl. whole both in tlw actu2.1ity in ~lich he lives before you now, ~n6 in his

possibilities, TtTh,~t ^he c~m ^{become ll 3).}

In die k~der v~n die fGoretiese OpvoedkundG behoort die lewenstoe rusting vc~n die acmstqo:.,ndc onderwyser ryper '2n vo ller te wee's om met die ge­

sonde opvoodkunclig-sosiologi8se bcskouing (empi­

ricse gcgewcns) nCl8S nndere die volgende to bo­

gryp cm to verv.fescmlik by die onleidinf; v,,-n onderwysors.

J. Bubcr, [vi.: Between man Clnci ^ITlcmj Keg2.n P~-,ul, London,

1947; p. 104.

598.

4. Gcskicdenis, Aardrykskund0 en Natuurkennis ^~oct

afsonderlik sec10svr v'lOrd: olkcGn e,s tn s21fst:::~!1digc l[~E;rsLool v~k.

Geskicd(;nisonclcrlfrys op laerskool hou ook die g ri['; op rei'orrnc;si;, waarmcc die voortgang cm

voortganf~snorm vo ^"rlS d i8 :J ::trd en ^\rle se van die ge iE;donis ^-~dG v,:rniE.;tig word nie, m2,2r dit hanc1 h2c:_'..f inderdaad die innig b&nd van die vcrlcdc mat die hvde en toukoms.

mClatst:::"v,,'VV8 W~1,t op dL, skiod,mis to ep,:;,s wo rd,

godsd nstige, like, juridiese, ekonomi se,

estcticse, linguist S8 cn logicse, maar dCln oak so dc_t die ~;lgeii:(; ne rnod21e norma nie tot rnE;kC''..c-~r

{1(-"rlsibao.r L, n ,ornci;;"t elk8cn sy b3p:',c,ldc n in

Die tradisies, as die behoudcnd8 m~g v~n die vcr­

lode, word gckoppel Clan d progressie om dlt sond te ro,;:, sodnt die re rme. SlC egte, v!p.re en dieugaande vooruitgang is.

Die wesc V2n Gesk denis moet voortvloei uit die gees van c interprotasic by die ondarrig, en

wel in verdunac melk-vorm, sonder om van die kinders historj_ci te \.;il - d. i. (}~~ adonis en sosiale visi : gcskied.,:;nis ^.::':'S In vorm VelD kennis om indiwiducle 8n sosiale sindhs en 80si310 besluit gosond te ontwikkel en t vorm.

81c,::;s op hierdiG "{;JYse behou Go ie isond(~r.,''Ys sy diepgaunde waarde in die bo-sosi21e ckto v:m di<:::

volle tydc werk1ikheid, en di!.arom moet GCl iedenis volg<:::ns sy aard en wese afsonder1ik op di2 laerskool­

lesroostcr verskyn ^~n in korrelasie met die andcr

skoolvakko in die gees V2n i~lm 78 g(;dose(~r ,:lOrci ,-cs

fin,:.litoitsdoelstell

599.

Die ondGrI'Ilys van Aardrykskunde en i'J2tuurkennis

vo ~ns hulle ard en wase in die laerskool hou d DOg gerig op d

die voorsien vo.n

ogtc;r d inncrlikc kultuur van d

die groeD in die uitvo~rin2 van ge~ocnsk ik-.; docl­

die b vre V(.n mC::.t ricUe b f- t (; s, wnt S.': .:..rnhc.n;~ I:10 t d ho§re kulturelc lewons­

funks s van {dens.

iko goes wat by die ^~atuur- kennis obou en gevorm moet word, wo sp2n

om g ruiksvDorworpc to r2.gter le die

beskawin~spcil en moor spcsi ok di~ t ieso middelo ter bevr.:.: ing van die l~fltc;ri81e kultuur

i ^r

W2.t diB rcsult:':~L..t ...J van die subj i01::(; kultuur en horn m;:-,nifestecr in indhddu ensk nl 2id en prestas s OD die onde tcrr:3 e.

Volg(0rls hierdie b:;skouinf'; moet Ji.8rdrykskunde en Nc;.tuurk;nnis sond ^,~rlik in die erskool oS8cr wo ^Ljet -gne~ing V:ill korrclusie tusscn hul ,mGur ook lliet Geskiedenis.

Ons vrys cl bcg:Lnsel v.'ln IIfu on\i e.[~. in r:h,

30 ale Studies en d sg. gcintegrc rde er­

V2..r:lngsveld Vi;.n h::.nd en ::J:trlVilG'Cr wissGlwerking

in hulle ondo ~ korr~l~siG sander die vernj.ctiging :Y.f!ll...die'J.c.rCi en dio wese v,::..n die s.fsondcrlikG sel£'­

standige skoolvakko: Gcskiedenis, Aardrykskundc

en N:-ltuurkennis ^Cl s uidde om b8pa, Idn en vurskilltclnde do ste llinge f'1,3t dio oncicrvqs s deGl VG,;:l di e

onvOJ ding te bcreik.