· Europees Hof voor de Rechten van de Mens, 10 september 2002
Allen t. het Verenigd Koninkrijk (appl.nr. 31145/96, ontvankelijkheidsbeslissing) Met noot van Egbert Myjer
Zonder een verplichting aan de belastingplichtige om opgave te doen van zijn financiële situatie en van zijn bezittingen, kan geen belastingsysteem goed draaien. Als de belastingplichtige op basis van die verplichting een valse opgave doet, kan hij voor dat feit worden vervolgd. Dat geldt ook als hij die valse opgave heeft gedaan uit angst dat men anders er achter zou komen dat hij strafbare feiten heeft gepleegd.
Het ‘privilege against self-incrimination’ gaat niet zo ver dat men verschoond kan blijven van strafvervol- ging voor strafbare feiten die voortkomen uit het verlangen om strafrechtelijk onderzoek door de autoritei- ten te ontlopen.
INLEIDING
Zo gaat het soms. Toen ik op internet de zaak Allan (zie: NJCM-Bulletin 2003, p. 165) opzocht, kwam ik Allen tegen. En ook die beslissing van het EHRM bleek over het zwijgrecht zoveel voor de praktijk nuttige overwegingen te bevatten, dat ik daaraan even kort aandacht besteed.
Om grappenmakers voor te blijven: het gaat hier in Allen maar om één.
DE FEITEN EN DE RECHTSGANG IN HET VERENIGD KONINKRIJK
Brian Roger Allen moest aan de belasting opgave doen van zijn bezittingen. Toen hij dat niet op tijd had gedaan, kreeg hij een officiële waarschuwing dat hij door het niet doen van die opgave straf riskeerde. Toen hij ook toen nog niet reageerde, werd hem een zogenaamde
‘Hansard Warning’ gegeven. Daarin werd aangegeven dat het een goede praktijk was van de Belastingdienst om alsnog tot een schikking te beproeven in plaats van een strafzaak te openen, als betrokkene inmiddels opgave had gedaan van alle gegevens die nodig zijn om zijn belastingzaken te onderzoeken.
Vervolgens diende Allen een lijstje in van zijn bezittingen. Omdat het lijstje volgens de Belastingdienst bewust onjuist was, kreeg hij toch een strafvervolging aan zijn broek. Hij werd tot zeven jaar gevangenisstraf veroordeeld, alsmede tot ontneming van een bedrag van ruim 3.000.000 Britse Ponden. Hij beriep zich voor de nationale rechter tevergeefs op schending van zijn recht zich niet te hoeven belasten (Funke t. Frankrijk, Series A Vol. 256-A en Saunders t. het Verenigd Koninkrijk, Reports 1996, VI). Vervolgens klaagde hij in Straatsburg over schending van artikel 6 EVRM, artikel 1 Eerste Protocol en artikel 5 EVRM.
Prof. mr. E. Myjer is Hoofd-Advocaat-Generaal bij het gerechtshof te Amsterdam, bijzonder hoogleraar Rechten van de Mens aan de VU Amsterdam en redacteur van dit tijdschrift.
DE ONTVANKELIJKHEIDSBESLISSING
Het EHRM gaat allereerst in op de beweerde schending van artikel 6 EVRM. Het herhaalt zijn standaardoverwegingen over de nemo tenetur-regel en vervolgt dan met de opmerking dat het recht zichzelf niet te hoeven incrimineren op zich niet verbiedt om iemand op straffe van een boete bij niet nakoming te verplichten opgave te doen van zijn financiële handel en wandel of van zijn bedrijfsgegevens. Op die constatering volgt nog de opmerking dat het anders vrijwel onmogelijk zou zijn belastingen te heffen:
‘(...) The obligation to make disclosure of income and capital for the purposes of the calculation and assessment of tax is indeed a common feature of the taxation systems of the Contracting States and it would be difficult to envisage them functioning effectively without it. (...)‘
Het zou wat anders kunnen worden als die verplicht (naar waarheid) verstrekte gegevens – voor zover zij zelf-incriminerend waren – weer zouden worden gebruikt in een strafzaak. Dat was immers het geval geweest in de zaak Saunders. Maar die situatie deed zich hier niet voor.
Ook was Allen niet vervolgd omdat hij had nagelaten incriminerende informatie te verschaffen, zoals het geval was geweest in de zaak Funke. Allen was veroordeeld vanwege het feit dat hij aan de belastingdienst bewust onjuiste informatie had verschaft. Hij had aantoonbaar gelogen en daarmee zichzelf opgeknoopt. Het mag zo zijn dat hij dat had gedaan om te voorkomen dat de belastingdienst er achter zou komen dat hij een gedrag had vertoond dat mogelijk strafbaar was en tot een vervolging zou hebben kunnen leiden. Maar voor dat soort acties biedt het ‘privilege against self-incrimination’ geen bescherming.
‘(...) The applicant was charged with and convicted of the offence of making false declaration of his assets to the Inland Revenue. In other words, he lied, or perjured himself through giving inaccurate information about the assets. This was not an example of forced self-incrimination about an offence which he had previously committed; it was offence itself. It may be that the applicant lied in order to prevent the Inland Revenue uncovering conduct which might possibly be criminal and lead to a prosecution. However, the privilege against self-incrimination cannot be interpreted as giving a general immunity to actions motivated by the desire to evade investigation by the revenue authorities. (...)‘
De omstandigheid dat er een (relatief lage) boete stond op het enkele feit dat hij geen enkele opgave zou hebben gedaan, noch de gegeven ‘Hansard Warning’ valt aan te merken als een ongepast drukmiddel.
De volledige overwegingen van het EHRM luiden:
‘1. The applicant complains that he was required to incriminate himself contrary to Article 6 § 1 of the Convention which provides as relevant:
“In the determination ... of any criminal charge against him, everyone is entitled to a fair ... hearing ... by an independent and impartial tribunal established by law. (...)”
The Court recalls its established case-law to the effect that, although not specifically mentioned in Article 6 of the Convention, the rights invoked by the applicant, the right to silence and the right not to incriminate oneself, are generally recognised international standards which lie at the heart of the notion of a fair
compulsion by the authorities, thereby contributing to the avoidance of miscarriages of justice and to the fulfilment of the aims of Article 6 (see the John Murray v. the United Kingdom judgment of 8 February 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-I, pp. 49-50, §§ 44-47). The right not to incriminate oneself, in particular, presupposes that the prosecution in a criminal case seek to prove their case against the accused without resort to evidence obtained through methods of coercion or oppression in defiance of the will of the accused. In this sense the right in question is closely linked to the presumption of innocence contained in Article 6 § 2 of the Convention (the above-cited Saunders judgment, § 68).
The right not to incriminate oneself is primarily concerned, however, with respecting the will of an accused person to remain silent in the context of criminal proceedings and the use made of compulsorily obtained information in criminal prosecutions. It does not per se prohibit the use of compulsory powers to require persons to provide information about their financial or company affairs (see the above mentioned Saunders judgment, where the procedure whereby the applicant was required to answer the questions of the Department of Trade Inspectors was not in issue). In the present case, therefore, the Court finds that the requirement on the applicant to make a declaration of his assets to the Inland Revenue does not disclose any issue under Article 6 § 1, even though a penalty was attached to a failure to do so. The obligation to make disclosure of income and capital for the purposes of the calculation and assessment of tax is indeed a common feature of the taxation systems of Contracting States and it would be difficult to envisage them functioning effectively without it.
The Court notes that in this case the applicant does not complain that the information about his assets which he gave the Inland Revenue was used against him in the sense that it incriminated him in the commission of an offence due to acts or omissions in which he had been involved prior to that moment.
His situation may therefore be distinguished from that of the applicant in Saunders (judgment cited above).
Nor was he prosecuted for failing to provide information which might incriminate him in pending or anticipated criminal proceedings, as in the cases of Funke, Heaney and McGuinness and J.B. (Funke v. France judgment of 25 February 1993, Series A no. 256-A; Heaney and McGuinness v. Ireland, no. 34720/97, ECHR 2000-XII; J.B. v. Switzerland, no. 31827/96, ECHR 2001-III). The applicant was charged with and convicted of the offence of making a false declaration of his assets to the Inland Revenue. In other words, he lied, or perjured himself through giving inaccurate information about his assets. This was not an example of forced self-incrimination about an offence which he had previously committed; it was the offence itself.
It may be that the applicant lied in order to prevent the Inland Revenue uncovering conduct which might possibly be criminal and lead to a prosecution. However, the privilege against self-incrimination cannot be interpreted as giving a general immunity to actions motivated by the desire to evade investigation by the revenue authorities.
Furthermore, not every measure taken with a view to encouraging individuals to give the authorities information which may be of potential use in later criminal proceedings must be regarded as improper compulsion (see the above-mentioned John Murray v. the United Kingdom judgment, § 46). The applicant faced the risk of imposition of a penalty of a maximum of GBP 300 if he persisted in refusing to make a declaration of assets, which may be contrasted with the position in the Saunders case, where a two year prison sentence was the maximum penalty (above mentioned judgment, § 70). Nor does the Court consider that any improper inducement was brought to bear through the use of the so-called ‘Hansard Warning” which informed the applicant of the practice of the Inland Revenue of taking into account the co-operation of the taxpayer in deciding whether to bring any prosecution for fraud. There is no indication that the applicant was misled as to the effect of the warning, accepting that it could not be interpreted as any kind of guarantee of freedom from prosecution.
Consequently, the Court does not find that the facts of this case disclose any infringement of the right to silence or privilege against self-incrimination or that there has been any unfairness contrary to Article 6 § 1 of the Convention. It follows that this part of the application must be rejected as manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 §§ 3 and 4 of the Convention.’
De klacht met betrekking tot artikel 6 EVRM werd door het EHRM als kennelijk ongegrond niet-ontvankelijk verklaard. Hetzelfde gebeurde met de twee andere klachten. De klacht met betrekking tot artikel 1 Eerste Protocol was in zoverre nog wel aardig dat Allen zich er op beriep dat hij de kans liep dubbel te worden aangepakt. De ontnemingsmaatregel was (mede) gebaseerd op het bedrag aan ontdoken belasting. Daarnaast zou hij het risico lopen dat ook de belastingdienst dat bedrag zou proberen te innen.
Het EHRM kapt die klacht kort af: de Belastingdienst had al aangegeven dat zij in casu niet tot invordering zou overgaan. Ook de klacht met betrekking tot artikel 5 EVRM vond geen genade in de ogen van het EHRM. Allen was veroordeeld ‘in accordance with a procedure prescribed by law.’ Ik haal kortheidshalve hier alleen de overwegingen aan met betrekking tot het Eerste Protocol:
‘2. The applicant complains of remaining subject to tax liability after imposition of a confiscation order on his assets, invoking Article 1 of Protocol No. 1 which provides
“Every natural or legal person is entitled to the peaceful enjoyment of his possessions. No one shall be deprived of his possessions except in the public interest and subject to the conditions provided for by law and by the general principles of international law.
The preceding provisions shall not, however, in any way impair the right of a State to enforce such laws as it deems necessary to control the use of property in accordance with the general interest or to secure the payment of taxes or other contributions or penalties.”
The Court recalls that the applicant was sentenced on conviction to a confiscation order calculated with reference to the amount of his gain from his offences, namely the amount of tax evaded and the amount of his assets. While it appears that the applicant remains liable under the applicable tax provisions for the amount of outstanding tax, this point was raised on appeal and the Court of Appeal found that it had no substance as the Inland Revenue had given an undertaking not to pursue the outstanding tax.
The applicant has not argued that this undertaking would not be enforceable. The Court is not therefore persuaded that he remains subject to a real risk of an attempt by the Inland Revenue to recover the same amount of tax twice.
This complaint must therefore be rejected as manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 §§ 3 and 4 of the Convention.‘
COMMENTAAR EN UITLEIDING
De ontvankelijkheidsbeslissing is concludent. De redenering van de belastingplichtige Allen dat hij in strijd met artikel 6 EVRM werd gedwongen informatie te verschaffen over zijn bezittingen aan de Belastingdienst, snijdt geen hout. In heel Europa bestaan regelingen, waarbij de belastingplichtige opgave moet doen van zijn vermogen. Anders is een richtige belastinghef- fing onmogelijk. Dat er voor de belastingplichtige, naast het risico van het opgelegd krijgen van een (dan maar geschatte) hoge belastingaanslag, ook een (relatief lage) boete staat op het enkele niet geven van de vereiste informatie, is evenmin strijdig met artikel 6 EVRM. Wie om hem moverende redenen dan maar onjuiste informatie verschaft aan de fiscus en zich daarvoor
rechten zijn geschonden.
Maar hoe concludent ook: het is niet voor niets dat het EHRM dat alles uitvoerig heeft uitgeschreven. Het schept nadere duidelijkheid en doet hopelijk toekomstige klagers in elk geval op dit punt zwijgen.
