Tweede Kamer der Staten-Generaal Vaste Commissie voor OCW
Vaste Commissie voor VWS Postbus 20018
2500 EA 'S-GRAVENHAGE
Onderwerp
Reactie op onderwijs-zorg brief t.b.v. notaoverleg passend onderwijs
Datum Referentie Inlichtingen bij Bijlage
11-11-2020 20-0638/GB/RS Gepke Boezaard, 06-46132351 Marieke Boon, 06-31767937
Geachte leden van de Vaste Kamercommissie OCW en VWS,
Tijdens het notaoverleg over passend onderwijs van 16 november bespreekt u de onderwijs-zorg brief van minister Slob en staatssecretaris Blokhuis. Ieder(in), Ouders & Onderwijs, Per Saldo en Balans vragen u met klem een aantal onderwerpen onder de aandacht van de bewindslieden te brengen. Want te veel kinderen gaan naar school zonder passend onderwijs of zitten thuis en komen niet tot ontwikkeling.
Zet vaart achter toegezegde pilots, proeftuinen en experimenten
Het ministerie zet in op verschillende ontwikkeltrajecten, waaronder de pilots collectieve
zorginkoop en de proeftuinen onderwijs en zorg. De lange looptijd van deze en andere geplande experimenten en de benodigde wetswijzigingen maken dat de beloftes uit het regeerakkoord niet nagekomen worden of op de lange baan worden geschoven. Experimenten kosten twee tot drie jaar aanlooptijd en voor wetswijzigingen is nog meer tijd nodig. Kortom alles duurt veel te lang en dit staat in schril contrast met de snelheid van handelen die vanwege corona mogelijk bleek te zijn.
Laten we daar lessen uit trekken.
Wilt u de minister vragen:
- ruimte te scheppen om de toegezegde experimenten per direct op te starten, bijvoorbeeld via een algemene maatregel van bestuur.
Geef ouders een gelijkwaardige positie
De bewindslieden vinden dat de samenwerking tussen onderwijs, zorg en jeugd veel beter moet.
Het programma Mét andere ogen vervult hierin een rol, gebaseerd op de adviezen uit het
gelijknamige rapport van René Peeters. Eén van de adviezen is dat het betrekken van ouders (en zo mogelijk ook de kinderen) essentieel is om resultaat te behalen. Dit vraagt om een structureel
Pagina 2 / 4
andere aanpak en werkwijze van professionals én ouders. Het gaat om gelijkwaardig partnerschap waarin iedere partij haar eigen rol heeft. Ouders (en leerlingen) beschikken over
ervaringsdeskundigheid op veel verschillende niveaus en gebieden. Zij kunnen bijdragen aan visievorming, beleidsontwikkeling, de uitvoering en evaluatie. Het hele samenspel tussen onderwijs, zorg en -jeugd wordt daar beter van.
Het is van belang dat steeds zichtbaar wordt gemaakt hoe ouders betrokken zijn en op welke niveaus zij participeren om aanpak en werkwijze te veranderen in een gelijkwaardig samenspel.
Bijvoorbeeld in de pilot collectieve zorginkoop, de proeftuinen en bij de ontwikkeling van de doorbraakaanpak.
Wilt u de minister vragen:
- nadrukkelijk uit te spreken dat ouders vanuit hun rol als ouder en met hun
ervaringsdeskundigheid waarde toevoegen aan de samenwerking onderwijs-zorg-jeugd zowel in hun individuele situatie als ook op beleidsniveau;
- inzichtelijk te maken hoe ouders en ouderorganisaties betrokken zijn bij pilots en projecten ter verbetering van de samenwerking onderwijs-zorg-jeugd;
- ouders in staat te stellen zich te organiseren op lokaal/regionaal niveau, zodat zij hun ervaringsdeskundigheid in kunnen zetten en daarin gefaciliteerd worden.
Bied passende ondersteuning voor thuiszitters
Het is goed dat de bewindslieden het grote aantal van 15.000 thuiszitters als probleem erkennen.
En we waarderen de nieuwe maatregelen die ervoor moeten zorgen dat minder leerlingen uitvallen.
Zoals: de aanpassing vrijstelling onder artikel 5 onder a Leerplichtwet, de Beleidsregel afwijking onderwijstijd, het invoeren van hoorrecht, afstandsonderwijs en het bieden van vaste
aanspreekpunten.
De bewindslieden staan voor een integrale aanpak, die bestaat uit de verbeteragenda passend onderwijs, de verbeterde onderwijs-zorg samenwerking en de onderwijszorgarrangementen. Deze verbeteringen en veranderingen moeten nog ingevoerd worden, zijn nu nog niet beschikbaar en vragen tijd. Dit alles duurt te lang voor thuiszitters.
Daarnaast wordt gesteld dat iedereen een eigen rol en verantwoordelijkheid heeft in het voorkomen van uitval. En dat deze al start op het niveau van het kind zelf.
Wij vinden het een pertinent onjuiste benadering de leerling verantwoordelijk te stellen. Een leerling komt thuis te zitten omdat het aanbod niet passend is. Het ontbreken van een passend onderwijsaanbod of conflicten hierover met ouders mogen nooit reden zijn tot drang en
dwangmaatregelen richting ouders. Geef leerlingen en hun ouders meer regie in de vorm van een leerlinggebonden ontwikkelbudget. Er wordt geen onderwijsgeld uitgegeven aan thuiszitters, omdat zij niet staan ingeschreven op een school. Het ligt ook voor de hand om de prestatieboxmiddelen thuiszitters hiervoor in te zetten. Dat budget is niet voor de oorspronkelijke doelgroep gebruikt en staat nu gereserveerd voor verzuimbeleid. Zo komt het wederom niet terecht bij de thuiszitters die het hard nodig hebben.
De huidige uitgevallen leerlingen krijgen afstandsonderwijs als zij daar baat bij hebben, lezen we in de brief van de bewindslieden. Dat geldt ten minste voor een groot deel van de leerlingen die vanwege corona (tijdelijk) niet naar school gaan. De leerlingen die om andere redenen thuiszitten, kunnen nog veel te weinig gebruik maken van deze mogelijkheden. De verkenning naar
afstandsonderwijs vraagt om een duidelijk besluit hoe deze onderwijsvorm is in te zetten, op welke momenten in de schoolloopbaan van een leerling, welke kwaliteitscriteria daarvoor gelden en welke belemmeringen in wet- en regelgeving moeten worden weggenomen.
Pagina 3 / 4
Wilt u de minister vragen:
- te zorgen voor een tijdelijk vangnet voor thuiszitters zolang het vervolg van de thuiszittersaanpak nog niet werkzaam is;
- een leerlinggebonden ontwikkelbudget in te stellen, zodat passende ondersteuning in samenspraak met ouders ingezet kan worden voor thuiszitters wanneer er geen dekkend aanbod is;
- afstandsonderwijs mogelijk te maken voor álle leerlingen die daar baat bij hebben in tijden met en zonder corona;
- wat hij gaat doen om ervoor te zorgen dat ouders niet meer geconfronteerd worden met drang en dwangmaatregelen bij een niet passend onderwijsaanbod.
Maak maatwerk mogelijk bij onderwijs-zorgarrangementen
We krijgen uit de brief weinig inzicht in de praktische uitwerking van de pilots collectieve
financiering. We verwachten dat de collectieve inkoop een grote groep ouders zal ontlasten. Maar er zijn ook knelpunten die om oplossing vragen. Zoals de inzet van een eigen zorgverlener bij kinderen met heel specialistische zorg. Een ander knelpunt is het ontbreken van zorg thuis wanneer een kind vanwege ziekte niet naar school gaat; de zorgverlener is immers op school aan het werk binnen de collectieve regeling.
Daarnaast speelt nog de vraag of het mogelijk is zorg in natura en pgb naast elkaar in te zetten voor dezelfde functie wanneer gemeenten maar één leveringsvorm binnen een functie toestaan.
We benadrukken dat bij de uitwerking de keuzevrijheid van ouders en inspraak van ouders bij de collectieve inkoop gewaarborgd moeten zijn.
Het is belangrijk dat ouders goed geïnformeerd zijn over de mogelijkheden van onderwijs- zorgarrangementen, zodat zij op een gelijkwaardige manier het gesprek kunnen voeren met professionals.
Wilt u de minister vragen:
- de inspraak van ouders te borgen bij het collectieve inkoopproces van zorg op school, zodat zij kunnen kiezen voor een zorgverlener;
- maatwerk mogelijk te maken wanneer collectieve financiering niet passend is, zodat inzet van een eigen pgb-er mogelijk is;
- zorg thuis te garanderen bij ziekte van de leerling of andere calamiteiten waardoor de leerling van school moet verzuimen;
- toegankelijke informatie voor ouders beschikbaar te stellen over maatwerkoplossingen vergelijkbaar als dat voor professionals via het Steunpunt Passend Onderwijs gebeurt.
Voorkom het problematiseren van kinderen
Het merendeel van de kinderen met een chronisch aandoening of beperking gaat naar een
reguliere school. Binnen deze reguliere setting zien we een trend dat eigenschappen of gedrag van kinderen al snel geproblematiseerd worden. Bijvoorbeeld omdat kinderen leesproblemen hebben of moeite met concentreren. Zorg en ondersteuning worden tegenwoordig vaker binnen de muren van de school georganiseerd. Doordat deze ondersteuning binnen handbereik is, wordt er vaker een beroep gedaan op Jeugdhulp of specialisten. Kinderen komen eerder in een hulpverleningstraject, terwijl veel van deze zaken eigenlijk in de klas opgelost horen te worden. Bovendien zijn daar de ondersteuningsmiddelen van het samenwerkingsverband voor bedoeld. Deze ontwikkeling baart ons zorgen, omdat het onderwijs juist stappen moet gaan zetten in de richting van inclusief
Pagina 4 / 4
onderwijs. Daarvoor is het zaak dat we de norm van wat normaal is oprekken, zodat zoveel mogelijk kinderen op een vanzelfsprekende manier kunnen meedoen in het reguliere onderwijs.
Wilt u de minister vragen:
- erop toe te zien dat kinderen niet onnodig worden geproblematiseerd en daarbij uit te gaan van de norm dat alle kinderen op een reguliere school welkom zijn;
- erop toe te zien dat de ondersteuningsmiddelen vanuit het samenwerkingsverband daadwerkelijk in de klas worden ingezet.
We wensen u een vruchtbaar debat.
Met vriendelijke groet,
Illya Soffer, directeur Ieder(in)
Lobke Vlaming,
directeur Ouders & Onderwijs
Aline Molenaar, directeur Per Saldo
Suzanne Boomsma, directeur Balans
