Koningin Wilhelminalaan 5 | 3527 LA Utrecht Postbus 2758 | 3500 GT Utrecht
T 030 - 233 2337 | info@divosa.nl NL75 INGB 0000194416 | KvK 40532318
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus 20018
2500 EA 's Gravenhage
Onze referentie:
200297
Uw referentie:
Datum:
16 september 2020
Onderwerp:
Reactie Divosa wetsvoorstel Breed Offensief
Van:
Erik Dannenberg | T 030 - 233 2337 | edannenberg@divosa.nl
Geachte Kamerleden,
Op 24 september 2020 neemt uw Kamer het wetsvoorstel Breed Offensief in behandeling. Deze wetswijziging is onderdeel van een proces waarin het Rijk, werkgevers, vakbonden, cliëntenvertegenwoordiging en gemeenten gezamenlijk optrekken om een inclusieve arbeidsmarkt te versterken.
Divosa staat voor die inclusieve arbeidsmarkt en wil dat mensen met een arbeidsbeperking duurzaam aan de slag kunnen gaan. Het betreft een kwetsbare groep mensen voor wie regulier werk zonder ondersteuning vaak niet mogelijk is. Duurzaam werk heeft veelal een positief effect op gezondheid en welbevinden.
Om dit doel te verwezenlijken is de afgelopen jaren door gemeenten expertise opgedaan met de inzet van loonkostensubsidies en andere ondersteuningsmogelijkheden. Inmiddels zijn ruim 23.000 mensen met
loonkostensubsidie aan het werk en wordt voor ruim 12.000 werknemers een jobcoach ingezet1. Daarmee is een waardevolle stap gezet naar een meer inclusieve arbeidsmarkt.
Toch staan ook nog veel mensen met én zonder arbeidsbeperking aan de kant. Mensen die door de conjuncturele gevolgen van de coronacrisis extra kwetsbaar zijn voor langdurige uitkeringsafhankelijkheid. Ook stijgt het aantal inclusieve werkgevers nauwelijks2, waarmee een echt inclusieve arbeidsmarkt toch nog ver weg is. Er is dus nog veel te doen en hiervoor blijft de samenwerking tussen werkgevers en gemeenten cruciaal. In het proces van het Breed Offensief is deze samenwerking op een positieve wijze vormgegeven. Zo werken gemeenten en werkgevers samen aan het verbeteren van het werkproces rondom de inzet van loonkostensubsidies.
De leden van Divosa onderschrijven de algemene doelstellingen van het wetsvoorstel Breed Offensief. Divosa heeft echter ook een aantal zorgen rond het wetsvoorstel die we nu onder uw aandacht willen brengen.
Aanvraagrecht leidt tot juridisering, bureaucratie en hogere kosten
Het meest in het oog springende onderdeel van het wetsvoorstel is de introductie van het aanvraagrecht voor persoonlijke ondersteuning. Dit recht verplicht gemeenten om op aanvraag onderzoek te doen en een besluit te nemen over de benodigde persoonlijke ondersteuning.
Dit onderdeel van het wetsvoorstel versterkt het juridische karakter van de relatie tussen gemeente en inwoner.
Focus op ‘recht’ en op het risico van beroep- en bezwaarprocedures zal leiden tot voorzichtige professionals en strikte procedures. Meer juridisering en bureaucratie dus, terwijl we dat juist willen verminderen in het sociaal domein zodat professionals zich kunnen richten op contact met inwoners.
Daarnaast hebben gemeenten te maken met de realiteit van financiële schaarste in het sociaal domein. Het afgelopen decennium is het budget voor ondersteuning, activering en re-integratie met twee derde verminderd. Dit leidt ertoe dat gemeenten keuzes moeten maken over wie in de bijstand aandacht en ondersteuning krijgt en wie niet. Het wetsvoorstel verandert niets aan deze realiteit. Integendeel, door meer juridisering en bureaucratie zal de dienstverlening per inwoner juist duurder worden. Daarnaast verwachten we een verhoging van de druk op
1 CBS, statline, juni 2020
2 Ervaringsonderzoek werkgevers Participatiewet, Berenschot, september 2019
2
voorzieningen. De beoogde versterking van persoonlijke ondersteuning zal ertoe leiden dat minder mensen met de beschikbare schaarse middelen kunnen worden geholpen.
Het Rijk stelt dat het wetsvoorstel Breed Offensief geen effect heeft op structurele behoefte aan middelen voor re- integratie. Op dit punt is Divosa het samen met de VNG oneens met het Rijk. We vragen u dan ook om het aanvraagrecht niet in deze vorm in te voeren en om, in lijn met het advies van de commissie Borstlap, juist structureel meer te investeren in activerend arbeidsmarktbeleid.
Ten slotte is onduidelijk hoe het aanvraagrecht en de onderzoeksplicht zich verhouden tot het wetsvoorstel Passend aanbod. Deze twee voorstellen kunnen niet los van elkaar worden gezien en lijken nu gefragmenteerd te worden behandeld.
Verruim mogelijkheden af te zien van de zoekperiode in de bijstand
Wanneer jongeren tot 27 een bijstandsaanvraag doen, worden ze bij wet verplicht eerst vier weken werk te zoeken. Met het Breed Offensief wordt voor mensen met een arbeidsbeperking een uitzondering gemaakt, waardoor gemeenten hen direct kunnen helpen. Dit is een goede ontwikkeling, maar gaat wat Divosa betreft niet ver genoeg.
We zien namelijk meer kwetsbare inwoners, zoals (potentiele) zwerfjongeren die door de strenge regelgeving rondom de zoektermijn uit beeld raken bij gemeenten, dit frustreert de aanpak van dakloosheid en draagt daarmee bij aan veel maatschappelijke ellende. We vragen uw Kamer om meer ruimte te creëren voor gemeenten om af te kunnen wijken van de zoekperiode en maatwerk mogelijk te maken.
Vrijlatingsregeling kan beter
Ten slotte willen wij graag uw aandacht vragen voor de armoedeval die ontstaat door nieuwe inkomstenvrijlating die met het wetsvoorstel Breed Offensief wordt ingevoerd in de Participatiewet. We onderschrijven dat het doel van deze vrijlating; immers werken moet lonen. Méér werken, zou dan ook méér moeten lonen. Met de keuze voor deze vrijlatingsregeling gebeurt dit in de praktijk echter niet altijd.
Ter illustratie. Wanneer een werknemer met loonkostensubsidie van een driedaagse werkweek een aantal extra uren per week gaat werken, dan gaat hij er in inkomen op achteruit. Dit komt doordat hij uit de bijstand stroomt en de aanvulling vanuit de bijstand dan komt te vervallen.
Gemeenten zien voor dit probleem mogelijke oplossingen in fiscale maatregelen zoals een extra arbeidskorting of een uitbreiding van de bestaande jonggehandicaptenkorting naar werknemers in de doelgroep Banenafspraak met ondersteuning vanuit de Participatiewet. Daarmee zou meer werken ook meer kunnen lonen als iemand meer verdient dan de bijstandsnorm.
Tot slot
Er is nog veel te doen. Het wetsvoorstel Breed Offensief stelt ons voor de uitdaging om de uitgangspunten van de decentralisaties en die van maatwerk te verenigen met pragmatische oplossingen die daadwerkelijk meer mensen aan het werk helpen. Oplossingen die het voor werknemers én werkgevers eenvoudiger maken om dit te bereiken.
Als bovenstaande zorgen worden geadresseerd, kunnen we met het Breed Offensief hierin echt een stap in de goede richting zetten.
Met hartelijke groet,
