Koningin Wilhelminalaan 5 | 3527 LA Utrecht Postbus 2758 | 3500 GT Utrecht
T 030 - 233 2337 | info@divosa.nl NL75 INGB 0000194416 | KvK 40532318
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Vaste commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus 20018
2500 EA 'S-GRAVENHAGE
Onze referentie: 181080
Datum: 20 december 2018
Onderwerp: AO Participatiewet 23 januari 2019
Van: Erik Dannenberg | T 06-5323 4066 | edannenberg@divosa.nl
Geachte leden van de Commissie SZW,
Op 23 januari spreekt de Kamer met staatssecretaris Van Ark over de Participatiewet. Het centrale thema is welke ontwikkelingskansen mensen hebben die vanwege een arbeidsbeperking alleen met (veel) ondersteuning werk vinden. Divosa, de vereniging van gemeentelijke directeuren in het sociaal domein, vraagt uw aandacht voor de volgende onderwerpen:
• breed offensief om meer mensen met een beperking aan werk te helpen;
• toekomst Beschut werk;
• investering in ‘werk-fit’ houden van mensen zonder werk.
Breed offensief
Divosa heeft grote waardering voor de ambities van staatssecretaris Van Ark om meer mensen met een beperkt verdienvermogen betere kansen te bieden op werk. De ruimte die zij aan Divosa en andere partijen heeft geboden om actief mee te denken over oplossingen, leidt ertoe dat Divosa zich herkent in de inhoud van de brief.
Het breed offensief maakt die ambities concreter, maar de komende tijd vragen veel onderwerpen nog nadere uitwerking. Daarbij moeten de gesprekspartners nog vragen beantwoorden en een aantal harde noten kraken.
In de brief1 die Divosa u vlak voor de begrotingsbehandeling stuurde, noemden we er al een aantal:
• Werken moet lonen, ook wanneer na twee jaar de vrijlating van zelfverdiend inkomen vervalt.
Bovendien leert de praktijk dat bij mensen met een laag inkomen een inkomensdaling leidt tot financiële problemen.
• Wanneer werkgevers en werknemers om ondersteuning vragen, zal de gemeente hierin moeten investeren. Dat laat het huidige participatiebudget niet toe vanwege de forse bezuinigingen op dat budget in de afgelopen jaren. Divosa is voor meer maatwerkondersteuning, maar alleen in
combinatie met een ruimer participatiebudget.
• De vraag van werkgevers om de loonwaardemeting te harmoniseren is legitiem. Divosa vindt het echter van groot belang dat de selectie leidt tot gezonde marktverhoudingen met aanbieders, beperkte administratieve druk voor gemeenten en werkgevers. Maar bovenal tot een systeem met een mens- en talentgerichte, praktische benadering. Voor de snelheid van de besluitvorming is het belangrijk dat het kabinet deze selectiecriteria vooraf onderschrijft en een oplossing biedt voor frictiekosten.
• In een toenemend aantal arbeidsmarktregio’s werken werkgevers, gemeenten, UWV en onderwijs steeds beter samen. Divosa koestert deze ontwikkeling. Wanneer harmonisatie echter leidt tot
‘blauwdruk-denken’, is het risico groot dat deze positieve ontwikkelingen in de kiem worden gesmoord. Daarom pleit Divosa voor harmonisatie langs de weg van versterking van de bestaande samenwerkingen.
1 https://www.divosa.nl/sites/default/files/nieuwsbericht_bestanden/20181127-brief-divosa-tk-szw-breed- offensief.pdf
2
Minstens zo belangrijk vindt Divosa het dat mensen die zich ontwikkelen zonder belemmeringen kunnen bewegen tussen en binnen de verschillende stelsels. Het zou daarom goed zijn als het kabinet het initiatief neemt om – samen met gemeenten, cliëntenorganisaties en andere betrokkenen – belemmeringen op te sporen en proberen weg te nemen.
Beschut werk
Als het aan Divosa en Cedris ligt, wordt beschut werk een instrument in plaats van een voorziening2. Mensen krijgen dan sneller en gemakkelijker dan nu het geval is toegang tot beschut werk. Zeker wanneer er een praktijkroute komt om te bepalen of iemand gebaat is bij beschut werk. Door tegelijkertijd via praktijkleren met praktijkverklaringen en deelcertificaten te investeren in de ontwikkeling van mensen kan beschut werk een – meer dan nu – ontwikkelingsgericht instrument worden.
Bij een positieve ontwikkeling, of wanneer het (tijdelijk) minder goed gaat, kan de ondersteuning dan worden aangepast, zodat het aansluit bij wat iemand op dit moment kan. Voor mensen die hun hele arbeidzame leven gebaat zijn bij beschut werk, blijft beschut werk wel beschikbaar. Door deze flexibele aanpak zullen minder mensen met een zoveelste teleurstelling thuis op de bank belanden.
De staatssecretaris wil de voorstellen betrekken bij de evaluatie van beschut werk in het najaar van 2019. Dat neemt niet weg dat de noodzaak voor stabiele financiering nu al een punt van zorg is. En met nog grotere zorg kijkt Divosa naar de aangekondigde kortingen op het begeleidingsbudget. Het zou logisch zijn om tijdens de evaluatie van beschut werk eerst te kijken of de geplande kortingen haalbaar zijn. Divosa stelt het op prijs als u hier bij het kabinet op aandringt.
Zeven vette jaren…
Nu het goed gaat met de economie is het begrijpelijk dat de samenleving van gemeenten verwacht dat zij zo veel mogelijk mensen met een uitkering naar werk begeleiden. We moeten echter ook constateren dat de samenleving tijdens de crisisjaren de ontwikkelingskansen voor
uitkeringsgerechtigden lange tijd heeft beperkt.
Gemeenten verloren twee derde (1,2 miljard euro) van het participatiebudget terwijl in dezelfde periode het aantal bijstandsgerechtigden steeg van circa 280.000 naar 460.000. Gemeenten zagen zich gedwongen om vooral te investeren in mensen met goede kansen op de arbeidsmarkt. Hierdoor kost het nu onnodig veel tijd, geld en inspanning om mensen die in de bijstand achterbleven ‘werk-fit’
te maken voor onze veeleisende arbeidsmarkt.
Nu vanaf 1 januari 2019 het budget voor re-integratie onderdeel uitmaakt van de Algemene Uitkering, is de kans nóg groter dat gemeenten bij een volgende crisis opnieuw weinig kunnen betekenen voor mensen die geen werk hebben. De trap-op-trap-af-systematiek leidt er namelijk toe dat gemeenten in tijden van crisis hun re-integratie-uitgaven verder moeten matigen.
Deze dure les vraagt erom dat we met elkaar nadenken over een manier om de gevolgen van een volgende crisis voor kwetsbaren op de arbeidsmarkt beter op te vangen. Door ervoor te zorgen dat uitkeringsgerechtigden zich blijven ontwikkelen, voorkomen we immers niet alleen veel persoonlijk leed. Ook zijn we dan in staat om meer en sneller te profiteren van een volgende economische opleving.
Divosa stelt de Kamer daarom voor om het kabinet te vragen de mogelijkheden te onderzoeken voor een ‘proactief en anticyclisch investeringsmodel’ dat mensen zonder werk werk-fit houdt. Bijvoorbeeld in de vorm van een fonds dat zich vult wanneer het economisch goed gaat. Uiteraard wil Divosa hier graag over in gesprek met kabinet, sociale partners en niet te vergeten het onderwijsveld.
2 https://www.divosa.nl/nieuws/divosa-maak-van-beschut-werk-een-ontwikkelingsgericht-instrument
3
Samengevat
• De insteek van het breed offensief is goed en verdient maximale inzet van alle betrokkenen. Dat we samen nog harde noten moeten kraken is wat Divosa betreft geen excuus. Daarvoor is het doel - meer mensen met beperkt verdienvermogen aan het werk – belangrijk genoeg.
• Voor de ontwikkeling van mensen is het essentieel dat zij niet worden belemmerd door regelingen en stelsels. Divosa stelt daarom voor dat het Rijk, gemeenten en cliëntenorganisaties samen belemmeringen opsporen en proberen weg te nemen.
• Maak van beschut werk een instrument. Dit vergemakkelijkt de toegang en maakt flexibel maatwerk mogelijk voor mensen met hun talenten om een bijdrage te leveren aan de
samenleving. Door van beschut werk een instrument te maken zal het voor mensen eenvoudiger worden om er – tijdelijk of voor hun hele arbeidzame leven – gebruik van te maken. Adequate financiering van beschut werk is hiervoor onontbeerlijk. Divosa is daarom kritisch over de aangekondigde korting op de begeleidingskosten en pleit ervoor om de haalbaarheid van de korting mee te nemen in de evaluatie van beschut werk.
• Benut de economische bloei om - als het straks weer economisch tegenzit - mensen zonder werk toch werk-fit te houden. We vragen u de staatssecretaris te vragen hiervoor met Rijk, gemeenten, sociale partners en het onderwijs een concreet plan uit te werken en een fonds op te zetten.
Met vriendelijke groet, Divosa
Erik Dannenberg voorzitter
Bijlage(n)
>
CC. >
