Pre- en perinatale dienstverlening Ronse Denkdag maart 2015
Verslag denkoefening is samenwerking met EXPOO, Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning, maart 2015
2
Woord vooraf
Al voor de geboorte spelen veel aspecten een rol bij de groei en ontwikkeling van een kind. Ouders van kinderen in kwetsbare groepen zijn vaak onvoldoende op de hoogte van de invloed die
verschillende factoren kunnen hebben op hun (ongeboren) kind en hebben vaak een ongelijke toegang tot de prenatale psychsociale en medische zorg.
Door (kwetsbare) aanstaande ouders al tijdens de zwangerschap te begeleiden, kunnen maximale kansen gecreëerd worden voor het (ongeboren) kind.
In de doelstellingen van het decreet Preventie Gezinsondersteuning van april 2014 wordt het preventieve aanbod aan aanstaande ouders expliciet vermeld.
Begin 2015 startte het inloopteam Kind & Preventie, Kind en Gezin, en een zelfstandige vroedvrouw een samenwerking rond de pre- en perinatale dienstverlening aan (aanstaande) (kwetsbare) gezinnen in de niet-stedelijke context Ronse.
Aan EXPOO werd gevraagd om een denkdag te begeleiden samen met deze partners met het oog op het verduidelijken van het gemeenschappelijke pad dat ze willen uitbouwen rond de pre- en perinatale dienstverlening in Ronse.
In deze tekst staan we stil bij een aantal uitgangpunten die door deze samenwerking werden geformuleerd. Om tot een gemeenschappelijke visie te komen is het noodzakelijk dat deze uitgangspunten gedragen worden door alle leden van de samenwerking.
Daarnaast leidde de denkdag tot een gemeenschappelijke droom. Vanuit dit perspectief werd het huidig aanbod onder de loep genomen en een mogelijk groeipad en randvoorwaarden voor de pre- en perinatale dienstverlening in Ronse geformuleerd.
Maart 2015
Hedwig Van De Mergel, coördinator Inloopteam Kind en Preventie & Huis van het Kind Ronse Sylvie Verhellen, groepswerker Inloopteam Kind en Preventie
Pieter Lattré, Teamverantwoordelijke Kind en Gezin Greet Vergucht, Verpleegkundige Kind en Gezin Hilde Van Ommeslaeghe, zelfstandig vroedvrouw
Ingrid De Vos, ervaringsdeskundige Inloopteam en Huis van het Kind Ronse Kathleen De Jonckheere, gezinsondersteuner Kind en Gezin
Nele Travers, EXPOO Kirsten De Saeger, EXPOO
Inhoudsopgave
Pre- en perinatale dienstverlening Ronse 1
Woord vooraf 2
Werkwijze denkdag 4
Doelgroep 4
Uitgangspunten 5
Aanbod 6
Randvoorwaarden 8
4
Werkwijze denkdag
Tijdens de denkdag werd aan elke organisatie van het samenwerkingsverband gevraagd om zijn droom rond de pre- en perinatale dienstverlening voor gezinnen in Ronse te omschrijven.
“ Indien er geen beperkingen zouden zijn qua middelen, regelgeving, tijd,... hoe zie jij de ideale pre- en perinatale dienstverlening aan (kwetsbare) (aanstaande) ouders in Ronse?
Waar wil je voor gaan? Welke aanbod is nodig en voor wie?”
Vanuit deze dromen werd getracht een gemeenschappelijke droom te formuleren, zodat het samenwerkingsverband samen de groeirichting kan te bepalen.
Daarna werd het huidige aanbod bekeken vanuit deze “droombril”. Er werd bekeken welk aanbod het team zeker wil behouden, en wat geschrapt kan worden. Daarnaast werd ingegaan op welke aspecten van de dienstverlening het team wil groeien. Aan de hand van deze oefeningen werd een groeipad en de nodige randvoorwaarden geformuleerd.
(oefeningen, zie bijlage).
Doelgroep:
Het pre- en perinatale netwerk wil zich richten tot alle (aanstaande) gezinnen met extra aandacht en aanbod voor kwetsbare gezinnen.
Uitgangspunten
Om ouders voor te bereiden op het ouderschap formuleert het samenwerkingsverband volgende uitgangspunten als cruciale elementen in de pre- en perinatale dienstverlening:
- Toegankelijkheid, laagdrempelig - Vraaggericht en participatie - Empowerment
- Geïntegreerd, kwalitatief en efficiënt samenwerken
In de verdere uitbouw van de pre- en perinatale dienstverlening en netwerk is het belangrijk dat alle partners van het samenwerkingsverband uitgaan van deze uitgangspunten.
- Toegankelijkheid, laagdrempelig:
Laagdrempeligheid heeft te maken met bereikbaarheid, beschikbaarheid en financiële, fysische en culturele toegankelijkheid en is noodzakelijk om alle gezinnen te bereiken.
Het samenwerkingsverband wil gaan voor een pre- en perinatale dienstverlening binnen het Huis van het Kind als een huiselijke, toegankelijke plek voor alle (aanstaande) gezinnen. De dienstverlening wordt zo kosteloos mogelijk aangeboden.
Het team wil ook werken aan een persoonlijke doorverwijzing/toeleiding zodat minder gezinnen afhaken.
- Vraaggericht en participatie:
Het team staat voor een vraaggerichte dienstverlening. Dit wil zeggen dat je vertrekt van de vragen en behoeften van (aanstaande) ouders.
Door ouders samen te brengen en ervaringen uit te wisselen, krijgt men ook meer zicht op de behoeften van de (aanstaande) ouders.
- Empowerment:
Empowerment staat voor werken vanuit de krachten van de (aanstaande) gezinnen, met hun (groei)mogelijkheden. Elke ouder wil het beste voor zijn kind.
Daarnaast wil de pre- en perinatale dienstverlening oog hebben voor en gebruik maken en uitbouwen van het informele netwerk rond het (aanstaande) gezin. Naast het professionele aanbod kunnen ook familie, vrienden, buren ondersteunend zijn voor het (aanstaande) gezin.
- Geïntegreerd, kwalitatief en efficiënt:
Het samenwerkingsverband wil een efficiënte dienstverlening uitbouwen die voldoet aan de noden in Ronse. Door intensiever samen te werken wil het samenwerkingsverband overlap in aanbod wegwerken en hierdoor efficiënter werken. Door elkaars werking beter te kennen en nauwer samen te werken kan er gerichter doorverwezen worden.
Een duidelijk kader rond beroepsgeheim is nodig wanneer er met verschillende partners rond één gezin wordt gewerkt.
Elk kwartaal komen de samenwerkingspartners samen tijdens ‘het lokaal overleg perinatale werking’ om de kwaliteit en de efficiëntie van de dienstverlening te bewaken en verder te versterken.
6
Aanbod:
Vanuit de droomoefening werd het huidig pre- en perinatale aanbod onder de loep genomen. Het netwerk reflecteerde over het behoud en versterken van het bestaande aanbod. Daarnaast werd een groeipad voor de pre- en perinatale werking uitgestippeld.
Om ouders te ondersteunen in het ouderschap wil het samenwerkingsverband een pre- en perinataal aanbod uitbouwen voor alle ouders.
- Individueel aanbod:
o Uitbouw van een betere toeleiding en doorverwijzing (versterken) Door nauwer samen te werken krijgen de verschillende organisaties van het
samenwerkingsverband een beter zicht op elkaars werking. Deze samenwerking wil resulteren in een betere toeleiding en efficiëntere doorverwijzing. Door per kwartaal samen te komen tijdens het ‘lokaal overleg perinatale werking’ willen de partners de efficiëntie van de samenwerking bewaken.
o Ruilsysteem (groeipad)
Het samenwerkingsverband wil graag een ruilsysteem voor babyuitzet/kinderspullen uitbouwen. Hiervoor dient het concept van een ruilwinkel en de praktische uitwerking nog verder geëxploreerd worden.
o Schriftelijke en digitale communicatiedragers. (versterken)
Het Huis van het Kind Ronse heeft een folder en flyer ontwikkeld. Deze folder bestaat uit een mapje met een blaadje per deelwerking, dus ook van de
‘zwangerschapswerking’. Deze folder wordt algemeen, maar ook via het zwangerschapsboekje als het kindboekje verspreid binnen Ronse.
Daarnaast wil het Huis van het Kind Ronse in de toekomst een digitaal platform uitwerken, waarop de pre- en perinatale werking kan aansluiten.
Voor kwetsbare gezinnen wil het samenwerkingsverband bijkomend aanbod realiseren.
- Individueel aanbod:
o Vraaguurtje vroedvrouw + onthaal: (behouden)
Om de 3 weken wordt een vraaguurtje door de vroedvrouw georganiseerd in het inloopteam/Huis van het Kind. De vroedvrouw beantwoordt de individuele (medische) vragen rond zwangerschap en geboorte. De vroedvrouw kan op vraag van de ouders een aantal medische handelingen stellen, die worden genoteerd in het
zwangerschapsboekje en indien nodig wordt contact opgenomen met de gynaecoloog.
Het vragenuurtje is toegankelijk voor gezinnen met kinderen tot 1 jaar en de vroedvrouw kan ook postnatale begeleiding aan huis aanbieden.
Een medewerker van het inloopteam doet tijdens het vragenuurtje van de vroedvrouw onthaal. Zij gaat in op individuele vragen van de ouders en tracht (aanstaande) moeders toe te leiden naar de groepswerking van het inloopteam.
Daarnaast is ook de brugfiguur K&P/Huis van het Kind (ervaringsdeskundige)
aanwezig. Zij zorgt voor een aangenaam laagdrempelig onthaal en luisterend oor, en stimuleert ontmoeting. Deze brugfiguur zorgt ook voor toeleiding via vindplaatsgericht werken (sociale kruidenier, sociaal huis, ed.)
o Prenataal consult Kind & Gezin: (behouden)
Kind & Gezin organiseert een prenataal consult in het ziekenhuis. De focus van dit consult ligt op de individuele psychosociale begeleiding van aanstaande ouders en de toeleiding naar het aanbod van de pre- en perinatale werking.
o Uitbouw medisch luik: (versterken)
Het samenwerkingsverband wil graag het vraaguurtje van de vroedvrouw en het prenataal consult door Kind & Gezin uitbreiden met een medisch consult. Hiervoor is samenwerking met gynaecologen en/of huisartsen nodig. Deze mogelijke
samenwerking moeten verder ontwikkeld worden.
Daarnaast wenst het team dit aanbod in het Huis van het Kind te laten plaatsvinden wat de toegankelijkheid naar de prenatale dienstverlening (medisch en psychosociaal) voor kwetsbare gezinnen kan vergroten.
o Uitbouw prenatale huisbezoeken: (behouden + versterken)
Het samenwerkingsverband organiseert prenatale huisbezoeken op maat van kwetsbare gezinnen en in samenwerking met diverse partners. Naast de verpleegkundige van K&G kan er ook beroep gedaan worden op de
gezinsondersteuner, ervaringsdeskundige en andere partners ter ondersteuning van de gezinnen.
Het doel van dit prenataal huisbezoek is de individuele psychosociale begeleiding van aanstaande gezinnen, zodat problemen vroegtijdig opgemerkt en aangepakt kunnen worden. Door gebruik te maken van de multidisciplinariteit kan er voor de gezinnen op verschillende vlakken hulp geboden worden.
o Buddy’s bij de wieg: (groeipad)
Het samenwerkingsverband wil graag inzetten op het ontwikkelen van het aanbod
“Buddy’s bij de wieg”. Reeds tijdens de zwangerschap worden kwetsbare gezinnen bezocht door vrijwilligers of studenten (vroedkunde, sociaal werk), die wekelijks de gezinnen ondersteunen bij wat zij nodig achten. Deze bezoeken starten reeds in de prenatale periode en kunnen doorgaan tot het eerste levensjaar.
Op deze wijze wordt een vertrouwensband opgebouwd en het netwerk van de
kwetsbare gezinnen uitgebreid. Het team gaat hierbij uit van de krachten die aanwezig zijn in het gezin en wil gebruik maken van het informele netwerk rondom het gezin of dit informele netwerk mee faciliteren.
- Groepsaanbod:
o Groepswerking inloopteam Kind en Preventie: (behouden)
Om de 6 weken wordt een groepswerking voor aanstaande moeders georganiseerd.
(zwangerschapsgroep) Er lopen telkens 2 groepen, namelijk voor de eerste helft van de zwangerschap en voor de tweede helft van de zwangerschap. Elke zwangere kan op elk moment instappen en kan 6 sessies in totaal volgen.
Er wordt veel aandacht besteed aan ervaringsuitwisseling tijdens de sessies en het uitbouwen van een sociaal netwerk.
De groepswerking wordt georganiseerd rond het vragenuurtje van de vroedvrouw om zoveel mogelijk zwangere vrouwen te bereiken.
Tijdens deze groepswerking wordt rond specifieke thema’s zoals gehechtheid, borstvoeding, bevalling, relaxatie, anticonceptie, enz. gewerkt. Daarnaast komen andere partners (Kind en Gezin, CKG,…) hun postnataal aanbod voorstellen.
Na de geboorte gaat een medewerker van het inloopteam op babybezoek bij
deelnemers van de groepswerking. De ouders ontvangen boekjes van de boekenboot en een gratis jaarabonnement van de spelotheek zodat ze gestimuleerd worden om hiervan gebruik te maken. Daarnaast worden deelnemers van de
zwangerschapsgroep actief uitgenodigd voor het verdere aanbod van het Huis van het Kind. Op deze wijze wordt getracht de dienstverlening na de geboorte bekend en toegankelijk te maken voor kwetsbare gezinnen.
o Uitbouwen groepswerking: (versterken)
Het groepsaanbod tijdens de zwangerschapsgroep wil verder blijven inzetten op ervaringsuitwisseling maar wil graag de aangeboden thema’s uitbreiden. Naast alle praktische informatie moet er ook ruimte gemaakt worden om ervaringen uit te wisselen rond bv. ouderschap, onvervulde kinderwens en rouw,
tienerzwangerschap,..
Het team wil ook acties ondernemen om de groepswerking toegankelijker te maken.
De bereikbaarheid en toeleiding van kwetsbare aanstaande gezinnen blijft een dagelijks aandachtspunt, bv. autochtone kwetsbare aanstaande gezinnen worden nauwelijks bereikt. Hiervoor willen ze inzetten op een betere sociale mix, ongeacht hun culturele achtergrond.
8
Randvoorwaarden
Om de pre- en perinatale dienstverlening aan alle gezinnen verder te kunnen uitwerken, worden een aantal randvoorwaarden geformuleerd.
Het samenwerkingsverband moet verder concretiseren wat toegankelijkheid voor hen betekent. Een denkoefening rond de bereikbaarheid van alle gezinnen en in het bijzonder de kwetsbare gezinnen is noodzakelijk.
Het team wil inzetten op een multidisciplinair aanbod zodat de dienstverlening aan gezinnen efficiënter en doorlopend/aansluitend kan gebeuren, ook na de perinatale periode. De pre- en perinatale werking heeft als doel een vertrouwensband met kwetsbare gezinnen op te bouwen tijdens de prenatale periode om enerzijds gezinnen reeds preventief te ondersteunen, maar anderzijds ook om de overstap naar dienstverlening na de geboorte te faciliteren.
Multidisciplinair werken impliceert ook dat er overleg is tussen de diensten rond een gezin. De aanwezigheid/het betrekken van de gezinnen tijdens deze overlegmomenten wordt door het team als noodzakelijk gezien.
Daarnaast geeft het team ook aan dat er nood is aan een duidelijk kader omtrent het delen van gegevens en beroepsgeheim.
De pre- en perinatale dienstverlening zal binnen het ruimere aanbod van het Huis van het Kind een plaats krijgen zodat de dienstverlening naar de gezinnen kan doorlopen na deze periode. Een duidelijke positionering binnen het ruimer aanbod van het Huis van het Kind is nodig.
Verslag: Kirsten De Saeger, EXPOO
Bijlage: Denkdag Pre- en perinatale dienstverlening Ronse – Oefeningen
De denkdag heeft als doel het komen tot gemeenschappelijke doelstellingen. Dit is geen dag waarop we beslissen om het vanaf morgen anders te doen. Verdere acties zullen moeten uitgewerkt worden.
Huiswerk:
Aan alle deelnemers van de denkdag wordt gevraagd om per organisatie na te denken over de ideale pre- en perinatale dienstverlening aan gezinnen in Ronse.
Hoe zie jij en je team de ideale pre(peri)natale dienstverlening aan kwetsbare gezinnen in Ronse?
Waar wil je voor gaan? Vanuit welke visie? Welke uitgangspunten zijn belangrijk?
Aanbod? Doelgroep?
De voorstelling van de dromen kan a.d.h.v. een moodboard, tekening, voorwerp, foto of verhaal.
Oefening 1:
De denkdag start met de voorstelling van de verschillende dromen:
Tijdens de presentatie worden elementen rond visie, uitgangspunten, aanbod en doelgroep genoteerd op verschillende flappen
Oefening 2:
Bespreking van de dromen: na de voorstelling gaan we in groep de volgende zaken na:
- Wat is gemeenschappelijk?
- Waar gaan we allen voor?
- Wat staat niet ter discussie?
Oefening 3:
De droom is benoemd. We hebben zicht over waarvoor we allen willen gaan en wie we zijn.
Hoe staan we momenteel tegenover deze droom? Wat doen we? Waar is de kloof?
5 vinger-oefening: ieder denkt individueel na over de volgende 5 vragen + noteert op blad ‘hand’
- 1. waar willen we naartoe? Richting? (reiskoffer) - 2. Waar zijn we uniek in?
- 3. Wat sluit reeds aan/ wat behouden? (schatkist) - 4. Wat mag weg? (bannen) (rommelkist)
- 5. Waar willen we in groeien? Wat missen we? Wat is de kloof
In groep wordt getracht om tot gemeenschappelijke doelstellingen te komen voor de pre- en perinatale werking.
