Die aanspreeklikheid van die mynsektor in Suid-Afrika op grond van 'n ongesonde en onveilige werksomgewing

5 Probleme wat ondewind word by die eis van kompensasie

5.1 Adminstratiewe probleme

Een van die eerste probleme wat o n d e ~ i n d was by die instelling van 'n eis vir 'n beroepsbesering of -siekte is die aard van die vorms wat voltooi moet word. Beide die eerste- en finale mediese verslag is ontwerp vir beroepsbeserings en moet dus aangepas word om ook voorsiening te maak vir die eis van b e r ~ e ~ s i e k t e s . " ~

Die direkteur-generaal van die Departement van Arbeid, Rams Ramashia, het die tarief vir Chiropraktisyns gewysig vanaf 1 Januarie 2003. Die tariewe is in die staatskoerant gepubliseer saam met die vorms wat voltooi moet word deur die praktisyn.114 Daar word egter in die vorms steeds net melding van beroepsbeserings gemaak en dus is die vorms nog steeds nie aangepas om ook vir beroepsiektes voorsiening te maak nie.

'n Tweede administratiewe probleem wat o n d e ~ i n d word by die instel van eis vir 'n beroepsbesring of -siekte is die tydsduur wat dit neem om so 'n eis op te 10s deur die kantoor van die ~ergoedingskommissaris."~ Eise vir beroepsbeserings en -siektes moet eers na die Rand Mutual Assurance Versekeringsmaatskappy gestuur word om te bepaal of die persoon we1 'n eis vir kompensasie in terme van die Wet op Vergoeding van Beroepsbeserings en -Siektes het.'I6

'n Punt van kritiek teen die Vergoedingsfonds is die feit dat as die eis teen die fonds aanvaar word, slegs redelike mediese koste deur die Vergoedingskommissaris betaal word. Die term "redelike mediese koste"

-

113 Ehrlich 1994 SA Medical Journal 227.

114 SK 24222 van 2003.

115 Ehrlich 1994 SA Medical Journal 227.

116 Gu~ld, Ehrlich, Johnston en Ross M H Handbook of Occupational Health Practi- ce 407.

word

egter nie ~ r n s k r y f . " ~ Dit

is dus belangrik dat die

Vergoedingskornrnissaris presies rnoet bepaal wat "redelike rnediese kostes" sal wees. Dit kan dus moontlik wees dat 'n werknerner nie oor die nodige fondse beskik om die rnediese kostes te betaal, wat nie deur die Vergoedingskornrnissaris betaal gaan word nie.

lndien 'n werknerner sterf voordat die kornpensasie uitbetaal word, is die werknerner se afhanklikes geregtig op die kornpensasie. Die rneeste rnynwerkers in Suid-Afrika is egter in terrne van die Gewoontereg getroud en beskik in heelwat gevalle nie oor 'n nodige sertifikaat vir die huweliksbevestiging nie en kan dus 'n verdere probleem skep.'18 In so 'n geval sal die vrou gewoonlik 'n beedigde verklaring rnoet kry ter bevestinging van die huwelik.

5.2 Die eis van skadevergoeding

in terrne van artikel

35'''

van die Wet op Vergoeding van Beroepsbeserings en Siektes mag 'n werknerner, of die afhanklike van 'n werknerner, nie 'n eis instel vir skadevergoeding teen die werkgewer vir 'n liggaarnsgebrek of die dood van die werknemer wat toegeskryf kan word aan die beroepsbesering of - ~ i e k t e . " ~

In Jooste v Score Supermarket Trading (Pty) Ltd is daar deur die eiser geargumenteer dat die bepalings van artikel

35

onkonstitusioneel was, aangesien dit 'n werknemer se eis in terrne van die gernenereg uitsluit om die volle bedrag skadevergoeding van 'n werkgewer te eis,

117 SK 24222 van 2003.

118 Guild, Ehrlich, Johnston en Ross M H Handbook of Occupational Health Practi- ce 406.

119 Artikel 35(1) van die Wet op Vergoeding van Beroepsbeserings en -Siektes.

120 Davies 2001 SA Medical Journal 564.

waar die vmknemer beseer was van- die nalatigheid van die werkgewer.Ip

RegW ZieLwnan het in sy uitspraak b d b dat artikel 35

nie

die

werknemers

bevoordeel

nie, maar wel tot die welkgewer se wordeel is

aangesien

dit die mgte van werknernen, beperk Volgens n?gter Z i i n kom die bepalings van artikel 35 dus neer

op

onbillike dislaiminasie wat in konftik is met artikel 9(l)lP van die ~mndvmt.'"

In tetme van artikel 172'~' van die

Gmndwet

is die aangeleentheid na die Kommmme

.

.

le Hof vemys. Die Komtibionele Hof

moes

dus oor

dim

geldigheid van artikel 35 van die Wet

op

Vergoeding van Beroepsbesarings

en

Sialdas bedis. Die Km&mmek

. .

Hof het egter in die konstitusimle hofsaak van Jooste v

Sclwe

S@?matW T d n g (Ply)

Ltd

nie die komtitmbnele ongald$heid van artikel35 bevestig

nie, aangesien dit 'n hoogs debahrbare

en

kontnrvem&Ie aangeleentheid is.'=

In BriUmje kan 'n persoon

steeds

sy werkgeum, wat nalatig opgetree het, dagvaar vir skadwqoeding in die siviele how

en

nog

steeds

die modek onder die nesionale sosiale

sekemeideisleem eis.'"

'n Werkgawer se nalatige optreda kan dus 'n skmding niwa van sy plig in beide die gemene- en ataMBre reg.'"

122 Ndlovu2W1 h e b u s 13

123 &tiW 9(1) be- dat elkeen gel* is Mor etie reg en die reg he1 op Oslyke baalamning en vooadael van die reg.

124 Joosds v S ~ M , -8Tram-W

(W)

LW lsB&(B) BCLR 1106 (E).

125 In termevanarlikelt72 i s h ~ v a n g r m d u r e ( l k s ~ n i e v a n k m g tensy dB deur die Kanslih,sioneie Hof bevesUg is nie.

128 ~ v S x v e S c S p e r m a r k s t T ~ ~ ( p l v ) i l d l O g O ( Z ) B C L R 1 3 9 ( C C ) 127 Ndow2W1 De Rebus 13.

128 Callaghan The nasllt, and mkiy sys*vn in GiW &XiM 35.

129 N d o w . 2 0 0 1 D e I k l u r s 1 3 . ~ S n v W P C a m C ~ a A P r C o L Q T 1 9 5 6 ( 2 ) 1 All ER 294 WLR 527 C A

6 Gwolgtrekking

en

slot

Sedert 1 9 ~ 4 ' ~ ' k t daar talk belangrike onM&&ga pleqpvind in SuSAfrika. In Sui&Afrika is die mynbedryf

een

van

dim gmtste

fondEIsies waarop die Suid-Afrikaanse ekonanie gebw wwd.'" Di is dus bekrngrik dat daar

ook

ontwikkelings in die lnynbedryf

moet

plaasvind, m verel in aareensternming met die nuwe gmndvdike bedding b waes.

Op 27 April 1994 hat die Grondwet die haogste reg in dmi land

gewDrd. Alle vwgewlq m e t in

met

clie

b e p a r i van Grondwet wees ten einde geklii te mres. ArtYrel 24133 van d i

Grondwet

gee aan elkeen d i reg op 'n

omgewhg

wat

nie

i e i k vir hulle gesondheid of welsyn is nie. Die "reg op 'n

ekarn

angewing" kan dalk ook geingerpreteer wwd

om

die reg op h

dcom

en

gescmde ?NerksomgewingR in te sluit

Artikel24 van die Grondwet

word

ook horisontaal Blegepes, wat beteken dat indwidue of

rnaabkappye

(die myn

as Morbeeld)

aampmMik gehou mag word indien hulle di4 fundamentele.reg van 'n perscum (werknerner) skend?% Artikel 24 plaae egter ook 'n vecpligting

op

die Suid-Afrikaanse myne om dus beswdding. in enige vonn, t6 beperk

en

om

odr

die

angwing

te

probeer be8kerm?35 Dit is

dus

duidelik dat daar

'n

verantwoordelikheid. ingevolge die Grodwet, op die rnynsekdw rus om die fundamentele regte van mynwrkers te beskerm deur 'n skoon en gesonde werksomgewing aan die werknemers te morsien.

135 A t W 2yb) bepaal dat ekeen die reg IM op die bdmmdng van be omOewing

'n lierriieude poging in 3 u i i A f r i b

om dim

gesondheidsdii te v e r t r e t s r e n i n o o m M m & q

met

Qe InOemasionale Arbeidaorgani se stmharde te bring is wel maameembaar, veral met die ratifissring

van

Konvensie

155

van

1981,

wat

handel

oor

Beroepsgeeondheid.

en

Veiligheid

op

18 Febntarie 2003.'"

Een van

d

i

e

grootste probleme, vdgens

my

opinie, is

d

i

e

omvang

van

arlikel

35(1) van die Wet

op

Vergoeding van Beroepebeseringe en

-

nie 'n

ais mag inetel vir

Bkakwgoe%nlg h n die wakgmer vir 'n

Die pfohixn ie

ook

al w p r s e k dew

die--

.

.

Hof in

d

i

e

submissie het die KonMmhek Hof egter in

dm

uitspraak van Joosfe v

Sowe Syremrarket (Ptyl Ud butteer,

dew

nie

dim

bepalings van ertikd 35 van die Wet op Verpoeding van -119s en

-

S i i , in Lerme van dii Gmndwet, ongeldig le veddaar nie.

Die uitspraak van

dm

lCanstihraionele Hof ontneem dus 'n Wnemer van die reg om volle skaClevergoeding

ta

eis van 'n Wgmw vir

die

skade

wat hy gely het vanwe6 die nalatige optrede van

die

wtkgewr. So 'n werknamer sal byvoorbeeld nie 'n eis kan instel vir

algemene

ktmpmsie vir pyn en IydiGlg of verlies am -nge

nie.

Artikel 35 kom dus baie duidelik neer

op

unbillike disriminesie en is in

stryd met artikel 9 van

d

i

e

randw wet'^

wat bepaal dat elkeen die reg het op gelyke beskerming en Mbrdeel van

d

i

e

reg.

l n d i i 'n nrerknemer nie kqmppnsade eis

in

terme

van

dim

Wet

op

w e r k n e n # r e @ w s t e e d s s y ~ ~ a k s i e o m ' n & i n t e s t e l v i r

kanpensesieteen'nchdeparlyimbyvowbeelddiewwaardigervan

masjirie waar thp 'n naiatige defek in

d

i

e

tosnrstig was. 'n Werknemer sal dus in term van die gemmmg h eia kan instel

vir:

verfies aan inkomste @I toekomstige u m

M

i

en

lwkomstige

m e d i i uitgawes; pyn en lyding en 'n vatlies aan

lewemgenii.'"

In gevalle wear daar smstige mynbngekrkke plassgevind, wat veral toegeskiyf kan wdrd

aan

die

nalat$heiU van die- myn (wdcgemr

en

verknemem ingesluit), is daar

soms

h g d aan die kant van die werknemers of hub afhanklikes dat h siviele aksie

ileen

die

be-

myn ingestel moet word.'" Die instel van 'n siviele

aksk

-

&die

myneienaan

aanmoedii

am

die veiliheid van wefimemm te verbeter, eangesiande betaling van slQldevergoeding in die meeste gevalle ho(h is as

d

i

e

W i n g Wn kompetmde."'

Die proMeem by die instelling van 'n gemeehmgteke eis h

egter

die

feit dat die mgqmmdure 'n lang kan duur

aslgevblg

van vettiaging8

en

daar NS aok h bemySlaS op die warlinsmer

om

nalatigtteid aan

d

i

e

kant

van die warkgewer te bewys. h Mwntlike opkssing sal dus wees

om

d

i

e

bedrag kunpensasie wat aarr werknefne~~ beleal M te Vemoog, wat dus sal vereis dat we&- se bydra

tot

d

i

e

Vergoedkgsfonds ook vemoogmoetwwd.

Nog h proMeem waar aan d m ook dringcsnde

aandag

aan

gedcenk moet word, is die proMeem dat

aekere

beroepsieWes nie

gelys

word as

139 Neermii. PoQieterm Viuaer fWhimg 230-241.

.

140 'n VookeM vm so h ongehk het in Mei 1995 plaargcrvid by dis Viyldsatrvt Vasl f?eafs Goudmyn. Dm ongeluk word d s be8kryf a8 een van .Su&Wra se QPotsle mynrampe. De4r ha 106 r w y W h 121on Idkanotief, w a t k I i P ~ h 8 f bell d k e g e k t t s d l m d e c r drk,

-bet- w s p g g ) n o a @ w w p n i e , m

diedrywervan d i e l o l c o m o t i e f w B t u ~ h e t v w r d l e ~ ~ hat Vdpens d e arderaoek wat daar Q&IOU was het d i e mvan de

lokanolief nie behoalik gewerk nie en is dk mynbgbw ckur die kfkmd UI*n I# AWmniws bemkuldig van nalati@iM by die h b h i n g van veilig

heidanasfre(Hs. limthm I896 Tm 38.

Ditis dusdtridalikd&daarbrd&$walvel'npersuon byvaorbeekl 'n

haad

Marmverkor-heten h gedwblike vemefsaak het,

-

dia~rlvwmrrnet'n~$ehaItkDmpenseDie.salonhrangvirdii

Dit is

dus

duldelik dat darw in so 'n geval nie gekyk wordmhe diigsdeeR8lii W - k P m se v a d i in die toekuns kan be7nvbed nie.la Vo@ns my

a u ~ i a d i t d u s ~ ~ t l s P r ~ n s o ' n g e v e l 4 a r e l e r g € k y k m o d woed ns diemskl*e drade w@ dew die:-, huidigYc en in die

(Ddams, gdg meg

~~

hfr

net h

sekere

tipewerk

sal

kart

renigendrrsbeperlrsahluud

Suid-Afrika kan besk

uit

die woo& van mmmr F a y Blak leer

en

beset

dat

die

gee gee weRpmask aan mynwerke18, vir verel

~ l ~ s k n l d i i s . w a t v e o s f a k f i g e n bataa~ns~etwmri~~endat

daar

beaefmoetnrord d m t w k t l e r d i l r hLdle Lawenr

W

h e k v i r d i i b a u v a n d i e ~ e k o n o l n i e

_

r

.

-

-

-

D i e b d a n g l i k s a e b e g i n d m i t t B g t e r b ~ t y s ~ m D e t w u d i s d a t

I voorkaningbeterisesgenectirl$". Dle-iVaahbeginselveral

in d i ~ my~seldor

in

s u i i

sat

ki td d k ~

varr~idring van beroepserings en -gieMes

en

durr

odr

.tat ~Wvsmdnderkrg van

die

uitbetaal van kompensasie, wat tot 'n groot voordeel van dk

Brassey M Empbyment Law (Juta Kaapgtad 1998)

~ ..

,D ... , . . .- .

.: .

.

. .

.. .. . .

De

Wael

ea

The Bill

of

Rights Handbodc (Juta KaapsM 2001)

Stranks J Ocwpational Health and meine (Bell

and

Bain Ltd Glasgow,

G M Brlttian 1995) 1. 7

2 TydrkrHta:

Smtt

J "n Vemssende Arbeidsregtelike Bron van Deliksbegi" 1998 De Jute 333

Van Kerken E "The right of an employee to stop wwk in &ngemm ammshuesattheworkplace" 19971ndt1sbialLawJoumd 1198

..

,

Department of Minerals and Energy "Major Comnodities" 2001/2002 Annual Report- MHSI fw

D e W p m e n l

and Prosperily

B.

limnanus

MA

"Terb'ngttSe

m

#the sysbm- 1992 I ~ L a w J o u n a l 1 3 8 6

M i k e C "Occupational health, safely and

acddeat

canpensation

H e m and Sakty at Wrk Ad of 1974 (Brittanje)

Wet oy, Vergoedb'ng van Beroepsbeserings en SRkies 130 van 1993

SK 24222 Siaatskmnt 1 Januarie 2003

Jiya v Dcrrban Roodepoott Deep LW 2000 (l)

h

1 8 4 . 0

Sasol

Synthetic Fuels (Ptyl Ltd and ofhem v L a m M and amiher 2002

Ferid,iId v Gknhaven Funeral

Wvices

Ltd and

and

2002 1 WLR

1052

Lords)

Ywrrg v Workmen's Compensation CommlssiDner and anoiher 1998 (3)

Jooste v Soore Supermarket T d n g ply) Ud 1998 (9) BCLR 1106 (E)

Weslwn Pla$im Ltd v Santam Insuram Ltd 1994 (1) SA 480

0

N e i r ' o n e l U n r b n o f ~ % d m m v ~ n ~ L t d 1 984 5 1 W 1 02 (IC)

5 Internet

1 i

Jeebhay M en Jacobs B 1999 Occupational Heiath Services in South

Ama [Gevirld

op

-1 ~ . W a n . ~ l 9 . h t m

[Dabm van g e w k 10 April 20031

Dixion N 1994 The "war

b e M

%~bcith

Africa's

earth

[Gevii op Internet] h~:IEHmrw.areenleRm.aurbedcllBSIUl56/15Scl4nlar [Oaturn van gebnrik 15 Julie]

D i l i i M 2003 One dgam is

cine

&

too

-

[&Wind

op

Internet] h l W J ~ . . k r l l i o n . ~ ~ ~ S S A C a r f t 9 M a y 0 3 [Dat- um van gebmik 23 Junk 20031

Osnc#

m i

2003 kg@ isslrgJ x -litige(ion (Gevjnd

op

internet]

~ J I w w . ~ n c a c o . ~ b t m l pawn van

gebruik

8 April 20031

Black D 2003 Black workers to receive

E45m asbestas

setllements [Gevind,

op

lntemeq , h l h c l ~ . a u e r d i a n a . ~ . h i J n i ~ v z m ~ 8 A p f l 2 0 1 L 3 ) . ~

Morris R

Gancor's

asbe* claimants accept R480m deal [Gevind op

lntemetl

htWhmv.ior.co.n

pa*m van gebfuik 10 Apil2003]

B B C N e w s 2 0 0 3 S A ~ v u i n ~ p a y w t [ G e v i n d o p Internet] httD:I/news.bbc.w.uk/l~h'llbusiness.sbTl [Datum van gebruik 8 Apri12003]

SAlOH 2002 Working wall [Gevind

op

Internet] httD:llmioh.or~ [Datum van gebmik 10 April 20031

Langdon B 2000 Managing Health and Safety in

Mines [Gevind

op Internet] h t b : l M w . a m s . c o m . a u l d o c s / ~ a d a n 2 . h t m l [Datum van gebnik 18 Junie 20031

Lewis P 1998 The price of coal [Gevind

op

Internet] deadline.demon.w.u~archive/sarra.hbn [Datum van gebtuik 18 Junie 20031

British Asbestos Newsletter 2002 Fairchildcase [Gevind op Internet] httDJEmnm.lkaz.demon.co.uk.hlm [ Datum van gebmik 23 Julie 20031

House

of Lords 2002 Judgments [Gevind

op

lntemet]

hWJMw..wblicabions.~~rl'~~ment.uk.htm [Datum van gebruik 23 Julie 20031

~ J l k m m J l k m m r 8 n d m u t w f u t w f Y X ) ~ ~ . ~ van gebruik 23 Junie 20031

op Internet] h t t o : l ~ i a b c . n e t . d u n . 3 Q l s ~ . M m D a t u m getnuii 18 Junie 20031

International Labour 2003 RathkMh of Labour

Comentions [Gevind op Internet] h U ~ : I A w w . i b . o m l l a b o u ~ . ~ f D a t u m v a n ~ k 2 3 ~ 2 0 0 3 ]

-

Compensation Fund 2003

Compensation

[Gevind

op

internet] ~ ~ m r . ~ a ~ l a d v i c e . o m . W 2 0 . ~

[Datum

van gebrui 23 Junie 2003)