Hoofdstuk 6:
HAITI EN DE DOMINICAANSE
REPUBLIEK
een vergelijking op het gebied van
landschap en milieu
6.1 Hispaniola
6.2 fysische geografie Hispaniola
6.3 vegetatie Hispaniola
6.4 bodem en bodemdegradatie
6.5 bodemerosie en bauxietvorming
6.6 import en export
Bron 1: twee verschillende landen op één eiland
De Dominicaanse Republiek en Haïti
delen samen het eiland Hispaniola.
Beide landen behoren tot de
ontwikkelingslanden. Naast veel
overeenkomsten zijn er ook veel
verschillen. De Dominicaanse
Republiek en Haïti worden in dit
hoofdstuk met elkaar vergeleken.
6.1 Hispaniola
Geschiedenis
Columbus landde in 1492 op het eiland Hispaniola. Het eiland werd de eerste Spaanse kolonie in Amerika. De Spanjaarden gebruikten de kolonie voornamelijk als exploitatiekolonie, dus voor de export van grondstoffen. De inheemse indianen werden gedwongen als slaven in de mijnen te werken. In 1520 ontdekten de Spanjaarden dat het eiland geschikt was voor de verbouw van suikerriet. De half miljoen indianen van het eiland waren toen al overleden door de ziekten die de Europeanen hadden meegenomen en door de zware slavenarbeid. De Spanjaarden importeerden toen slaven uit Afrika. Na de ontdekking van grote hoeveelheden goud en zilver in Mexico, Bolivia en Peru verloren de Spanjaarden hun interesse voor Hispaniola. Ook in deze landen werden de indianen als slaven gebruikt.
Later veroverden de Fransen het westen van Hispaniola. Het oosten bleef Spaans.
Landbouw
De Fransen importeerden slaven uit Afrika en ontwikkelden de suikerindustrie.
De slaven werkten op plantages, grote agrarische bedrijven waar één product wordt verbouwd. Aan het einde van de achttiende eeuw waren er 700.000 slaven in het Franse en slechts 30.000 in het Spaanse deel van het eiland. In 1804 werd Haïti onafhankelijk, de Dominicaanse Republiek in 1844. Haïti is het enige land ter wereld waar de slaven zich hebben vrijgevochten van het moederland. Op dat moment was Haïti veel dichter bevolkt en veel rijker dan de Dominicaanse Republiek.
De beide landen ontwikkelden zich verschillend. De bevolking van Haïti bestond vrijwel geheel uit ex-slaven, die ieder een eigen stuk grond kregen. Doordat de bevolkingsdichtheid op Haïti zo groot was, werd vrijwel de gehele oppervlakte van het land gebruikt voor kleinschalige, zelfvoorzienende
landbouw. De boeren produceerden in deze peasant landbouw voornamelijk voor eigen gebruik. Ze
hielden weinig over om te exporteren.
Bovendien wilden de Europeanen niet met de ex-slaven uit Haïti handelen.
De afstammelingen van de Spanjaarden in de Dominicaanse Republiek hadden het land als
vestigingskolonie in gebruik. Hun handelsrelatie met Europa was veel beter dan Haïti. Er werden
grote bedrijven gesticht voor de exportlandbouw, zoals bananen, koffie en suiker, naar Europa.
De geschiedenis verklaart waardoor de bevolkingsdichtheid in Haïti veel groter is gebleven dan in de Dominicaanse Republiek. Om aan voldoende brandhout te komen werd in Haïti op grote schaal bos gekapt, Daardoor zijn de laatste stukken bos bijna verdwenen. In de Dominicaanse Republiek zette de regering strenge straffen op boskap, met als gevolg dat een groot gedeelte van het land groen is gebleven. De situatie in Haïti is nu zo dramatisch dat arme boeren de grens met de Dominicaanse Republiek oversteken om daar illegaal hout te kappen. Daarnaast zijn er duizenden Haïtianen illegaal naar de Dominicaanse Republiek geëmigreerd om op de grote plantages te werken.
Dominicaanse Rep. Haïti
Bos (% van totale oppervlakte) 28,4 % 3,2 % Cultuurgrond (% van totale oppervlakte) 76,4 % 57,7 %
Inwoners 9.507.133 8.924.553
Oppervlakte 48.380 km2 27.560 km2
Opbrengst (kg per hectare) 4.135 kg 769 kg
Arbeiders per hectare 0,4 2,4
% bevolking onder armoedegrens 42,4 % 80 % Aantal toeristen per jaar 2.211.000 149.000 aandeel bevolking werkzaam in landbouw 1.511.634 5.890.191 BNP in dollars / jaar 18.954.900.000$ 3.902.800.000$ Inkomsten door familie buitenland 2.730.000.000 $ 810.738.000$
Bron 2: Enkele cijfers over de Dominicaanse Republiek en Haïti.
Bron 3: Zowel in Haïti als in de Dominicaanse Bron 4: In Haïti leeft 80% van de bevolking
Republiek vind je grote plantages die onder de armoedegrens voornamelijk voor de export produceren.
De vrije markt laat de Haïtiaanse rijsttelers in de steek
PONT-SONDE, Haïti.Tientallen rijsttelers hebben van hun schamele spaargeld een gammele boot gekocht om te vluchten naar Turks en Caicos eilanden. Halverwege de reis van 150 zeemijl kapseisde het schip en kwamen alle 60 mensen aan boord om. Waarom zijn deze mensen uit Haïti gevlucht?
In ruil voor leningen van het IMF (Internationaal Monetair Fonds) werd Haïti verplicht de nationale markt open te stellen voor rijst uit andere landen. Er mochten geen hoge invoerbelastingen gevraagd worden over deze rijst om zo de eerlijke handel te stimuleren. De rijstproductie in veel van die andere landen is echter gesubsidieerd. Hierdoor is deze rijst goedkoper dan de Haïtiaanse rijst. Hetzelfde IMF verbood de Haïtiaanse regering haar rijsttelers te subsidiëren.
Dit heeft er toe geleid dat de export van Amerikaanse rijst naar Haïti de afgelopen twintig jaar is gestegen van bijna nul naar meer dan 200.000 ton per jaar. Haïti is op dit moment de vierde importeur van Amerikaanse rijst, na Japan, Mexico en Canada. Het grote voordeel voor de bevolking van Haïti is de lagere prijs van rijst. De Haïtiaanse boeren kunnen niet tegen de gesubsidieerde, Amerikaanse rijst
concurreren en gaan failliet. Op zoek naar een beter bestaan hebben zij hun leven verloren op zee. Bron: Vrij naar the Washington Post, door Michael Dobbs
13 April 2000
6.1 Hispaniola opdrachten
1 Gebruik de atlas en de intro.1a De cartoon in de introductie schetst een erg rooskleurig beeld over de Dominicaanse Republiek in vergelijking met Haïti.
Zoek in de atlas of op internet drie feiten die de economische positie van Haïti en de Dominicaanse Republiek op de wereld weergeven.
2 Gebruik de tekst.
In de tekst wordt gesproken over vestigingskolonies en exploitatiekolonies. 2a Wat is het verschil tussen beide soorten kolonies?
2b Welk verschil in ontwikkeling verwacht je tussen beide soorten kolonies na de onafhankelijkheid?
Gebruik in je antwoord een voorbeeld van beide soorten kolonies als argument.
2c Waarom was het voor de Fransen eenvoudiger om slaven naar Hispaniola te brengen dan voor de Spanjaarden?
3 Gebruik de atlas.
3a Geef zeven duidelijke verschillen tussen de Dominicaanse republiek en Haïti. Geef bij elk verschil aan of dit een fysisch geografisch of een sociaal geografisch element betreft. 3b Noem bij elk verschil de atlaskaart waarop dit verschil wordt weergegeven.
4 Gebruik bron 2.
4a Maak een tabel met de volgende gegevens voor de Dominicaanse Republiek en Haïti: 1 Bevolkingsdichtheid (man:land ratio)
2 Ratio cultuurgrond : natuurgrond 3 BNP per capita
4 percentage van de bevolking werkzaam in de landbouw. 5 Gebruik de tabel van vraag 4.
De opbrengsten uit de landbouw zijn zowel in absolute als in relatieve zin groter in de Dominicaanse Republiek dan op Haïti.
5a Geef met behulp van duidelijke argumenten aan waarom je het wel of niet eens bent met deze stelling.
5b In de tekst staat dat bijna de gehele oppervlakte van Haïti wordt gebruikt voor de landbouw. In bron 2 zie je dat slechts 57,7 % van de grond in Haïti als landbouwgrond wordt aangemerkt. Verklaar deze ogenschijnlijke tegenstelling.
6 Gebruik de atlas.
6a Zoek de bevolkingsdichtheid van Haïti en de andere Grote Antillen. Schrijf achter elk land de bevolkingsdichtheid.
6b Geef een verklaring voor de bij vraag 6a gevonden positie van Haïti en Puerto Rico in vergelijking met andere Grote Antillen.
7 Gebruik bron 3, 4 en 5.
7a De landbouw in Haïti is minder zelfvoorzienend geworden en meer gericht op de export. Geef hiervoor een verklaring met behulp van de bronnen
7b Wat wordt bedoeld met globalisering?
7c Leg uit hoe de ontwikkeling van de exportlandbouw in landen als Haïti en de Dominicaanse Republiek nadelig kan zijn voor de economie van deze landen. Gebruik in je antwoord de begrippen eenzijdigheid per land en eenzijdigheid per product.
8 Gebruik bron 5
8a Leg uit wat de afkorting IMF betekent. 8b Wat zijn de taken van het IMF?
8c Noem een voordeel en een nadeel van de invoer van Amerikaanse rijst voor de bevolking van Haïti.
8d Het betalen van invoerbelasting is een protectiemaatregel. Leg uit waarom dit een protectiemaatregel is.
8e Het IMF heeft Haïti verboden nog invoerbelasting te heffen of subsidie te geven aan de Haïtiaanse boeren. Tegelijkertijd mogen de Verenigde Staten nog wel subsidie geven aan de Amerikaanse boeren, waardoor de Amerikaanse rijst goedkoper is dan de Haïtiaanse. Waarom staat het IMF deze oneerlijke concurrentie toe?
Bron 6: De enorme ravage na de aardbeving in Haïti in 2010 (bron: KNMI)
Op 12 januari om 16.53 lokale tijd is Haïti getroffen door een zware aardbeving. De beving had een kracht van 7.0 op de schaal van Richter. Het hypocentrum lag op 10 km diepte.
Deze aardbevingshaard lag langs een transformatiebreuk (horizontale breuk), die de noordgrens tussen de Caribische plaat en de Noord-Amerikaanse plaat vormt. Deze twee platen schuiven daar met een snelheid van ongeveer 20 mm per jaar langs elkaar.
Het gebied rond Haïti is seismisch een actief gebied. Er zijn vaker aardbevingen, maar de meeste zijn minder zwaar dan deze. De laatste grote aardbeving langs dezelfde breuk, de Enriquillo-Plaintain Garden breuk, vond in 1860 plaats. Het KNMI heeft de aardbeving geregistreerd met het meetstation op het eiland Saba.
6.2 Fysische geografie Hispaniola
Gebergtevorming
Het hoogste punt van Hispaniola en van het Caribisch Gebied is de Pico Duarte (3175 m)
De Pico Duarte ligt in de Cordillera Central, een gebergte in de Dominicaanse Republiek dat samen met het Massif Central in Haïti het eiland Hispaniola in tweeën splitst. Dit gebergte is ontstaan doordat bij Cuba en Hispaniola de Noord-Amerikaanse langs de Caribische plaat schuift. Hierdoor ontwikkelen zich hoogteverschillen. Die beweging verloopt met een snelheid van ongeveer 20 mm per jaar. Dit gaat door de wrijving niet geleidelijk maar met schokken. Daardoor ontstaan af en toe zware aardbevingen in dit gebied.
De Kleine Antillen zijn grotendeels vulkanisch. De eilanden zijn ontstaan door subductie. De Amerikaanse plaat schuift onder de Caribische plaat. Dat veroorzaakt vulkanisme aan de oppervlakte.
Terrassen
De Grote Antillen bestaan voor een groot deel uit continentale en mariene afzettingsgesteenten.
Het zijn gesteenten die zijn bezonken in zee: zand, klei en kalk. Later, door de druk, zijn ze versteend tot zandsteen, leisteen en kalksteen. Veel van deze zandsteen-, leisteen- en kalksteenlagen van de Grote Antillen zijn door bewegingen van de aardkorst geplooid en opgeheven tot gebergten.
Kalksteen wordt ook tegenwoordig nog steeds gevormd in het Caribisch gebied. Langs de meeste Caribische eilanden komen koraalriffen voor. De koralen bouwen hun riffen van kalk dat in het zeewater is opgelost. Behalve dat koraalriffen zeer aantrekkelijk zijn voor toeristen, hebben ze ook een zeer grote wetenschappelijke waarde. Het oppervlak van een koraalrif geeft de hoogte van de zeespiegel aan. Op Curaçao liggen die oppervlakken op tenminste drie verschillende hoogten. Het zijn mariene terrassen, oude stranden dus van koraalkalksteen. Uit die fossiele koraalstranden is af te lezen over welke perioden de hoogte van de zeespiegel gefluctueerd heeft.
Die wisselende zeespiegelhoogten zijn ontstaan door de afwisseling van ijstijden en warmere tussenijstijden in de laatste 3
miljoen jaar van de
aardgeschiedenis.
Klimaat
Door het sterke reliëf van de Grote Antillen krijgen het noorden en de hoogste delen van dit gebergte veel meer neerslag dan het gebied ten zuiden. De overheersende noordoostpassaat brengt vooral regen als de lucht tegen het gebergte stijgt en daardoor afkoelt. De afkoeling veroorzaakt
condensatie van de over zee
meegevoerde waterdamp. De neerslag valt dus vooral aan de
aanlandige kant van het eiland.
Het zuiden ligt in de
regenschaduw van het gebergte.
Daardoor zijn grote delen van de Dominicaanse Republiek veel natter dan Haïti. Het verschil in
klimaat tussen beide landen is één
van de oorzaken voor het verschil in de ontwikkeling van de landbouw.
Bron 7 neerslag Hispaniola
Bron 8:
Beweging van de Caribische plaat ten opzichte van de Amerikaanse plaat.
Bron 9 Breuksysteem in Hispaniola.
Langs twee breukzones (de Septentrional Fault Zone en de
Enriquillo- Plantain Garden Fault
Zone) vindt de relatieve beweging
van de Noord-Amerikaanse plaat
6.2 Fysische geografie Hispaniola opdrachten
1 Gebruik kaart 52 en bron 8 en 9.
Uit de bronnen blijkt dat de Caribische plaat ten op zichte van Noord- en Zuid-Amerika naar het oosten beweegt. Dit heeft de aardbeving in Haïti veroorzaakt.
1a De beweging naar het oosten is een relatieve beweging, de absolute beweging van de Caribische plaat is richting het westen. Wat wordt hiermee bedoeld?
1b Wat betekent dit voor de positie van de Benedenwinden ten opzichte van de Bovenwinden over enkele miljoenen jaren?
1c De beweging van de Caribische plaat ten opzichte van de Amerikaanse plaat verklaart waarom de Kleine Antillen voornamelijk uit vulkanisch gesteente bestaan en de grote Antillen uit afzettingsgesteente. Hoe veroorzaakt die beweging bij de Kleine Antillen het ontstaan van vulkanisch gesteente?
1d Hoe heet de plaatbeweging die de aardbeving in Haïti heeft veroorzaakt? 2 Gebruik kaart 51A en bron 7 en figuur 1 (hieronder)
2a Haïti en de Dominicaanse Republiek hebben in het noorden een nat savanne klimaat en in het zuiden een droog savanne klimaat. Welke klimaatfactor veroorzaakt dit verschil in neerslag? 2b Noem naast de klimaatfactor uit vraag 2a nog vier klimaatfactoren.
2c Figuur 1 geeft het ontstaan van stuwingsregens weer. Neem de letters A t/m E over uit de doorsnede van figuur 1 en zet er de juiste begrippen bij. Kies uit: loefzijde, lijzijde, aanlandige wind, aflandige wind, regenschaduw.
2d Regen ontstaat doordat waterdamphoudende lucht stijgt en daardoor afkoelt. Op welke twee andere manieren kan lucht stijgen en neerslag vormen?
2e Leg uit hoe de afkoeling van lucht met waterdamp zorgt voor het ontstaan van neerslag.
Figuur 1: ontstaan van stuwingsregens
3 Gebruik kaart 51A en 127.
3a Verklaar het savanne klimaat op de Grote Antillen.
3b De Kleine Antillen hebben alleen een nat savanne klimaat en geen droog savanne klimaat. Wat is de oorzaak van dit verschil?
4 Gebruik kaart 27
4a In de tekst wordt de geologische ontstaansgeschiedenis van Haïti vergeleken met die van Curaçao. Welke gesteenten komen op beide eilanden voor?
4b Op welke manier zijn deze gesteenten ontstaan?
4c Door welke twee oorzaken ontstaan metamorfe gesteenten?
4d In welke drie metamorfe gesteenten kunnen zandsteen, leisteen en kalksteen veranderen? 5 Gebruik kaart 23 uit de atlas
5a Wat is de relatie tussen zeespiegelverandering en klimaat?
5b Leg uit waarom de mariene terrassen een bewijs zijn voor klimaatveranderingen in het verleden.
Bron 10: Illegale boskap in Haïti
Haïti, het armste land van het Westelijk halfrond heeft net als veel eilanden in het Caribisch gebied een hoge bevolkingsdichtheid. Doordat 80 % van de bevolking onder de armoedegrens leeft zijn de Haitianen voor hun
energievoorziening vrijwel geheel afhankelijk van illegale boskap. Hierdoor is er bijna geen begroeide heuvel meer te vinden in het land.
6.3 Vegetatie Hispaniola
Natuurlijke vegetatie
Hispaniola was een paar honderd jaar geleden een rijk bebost eiland. Tegenwoordig bestaat nog een kwart van de oppervlakte van de Dominicaanse Republiek uit bos en slechts 3,2 % van Haïti. De sterke afname van de hoeveelheid bos is voornamelijk veroorzaakt door de hoge bevolkingsdichtheid in Haïti en door de akkerbouw. De ontwikkeling van de akkerbouw in beide landen heeft tevens grote gevolgen gehad voor de bodems.
Grootgrondbezit
In de Dominicaanse Republiek waren tijdens de kolonisatie en na de onafhankelijkheid voornamelijk
grootgrondbezitters. Het zijn grote
boerenbedrijven in handen van één of enkele mensen, die voornamelijk voor de export produceren. De nieuwe machthebbers stimuleerden de grootschalige productie van suikerriet voor de Europese markt. Tegenwoordig is suiker het belangrijkste exportproduct van de Dominicaanse Republiek.
Naast het bevorderen van grootschalige bedrijven heeft de overheid van de Dominicaanse Republiek een beleid gevoerd dat
Ontbossing
Om ontbossing in verschillende landen te kunnen vergelijken wordt vaak gebruik gemaakt van de
cultuurgrond : natuurgrond ratio. Dit
is het getal, dat de verhouding tussen de oppervlakte grond die bewerkt wordt en de oppervlakte aan natuurgebieden weergeeft. In Haïti is veel minder natuurgebied dan in de Dominicaanse Republiek: nog slechts 3,2 % van de totale oppervlakte van Haïti is bedekt met bos.
In Haïti is alleen gedurende de koloniale periode suikerriet geproduceerd op grootschalige bedrijven. In de periode daarna werd de landbouwgrond verdeeld onder de vele ex-slaven in het land. Grote stukken bos werden gekapt voor de landbouw en voor houtskool om te koken. Er sneuvelen nu nog ruim 20 miljoen bomen per jaar.
Afspoeling
Doordat het regenwater direct over de bodem afstroomt en niet in de bodem infiltreert, is er steeds minder grondwater.
Hierdoor vermindert het debiet, de totale waterafvoer per tijdseenheid, van de rivieren. Daardoor worden de
Door het gebrek aan grondwater is steeds minder goede en vruchtbare landbouwgrond beschikbaar. Maar er is juist voortdurend meer landbouwgrond nodig. Het hoge geboortecijfer en het hoge geboorteoverschot in Haïti zorgen voor een sterk groeiende bevolking. Er moeten dus elk jaar meer monden worden gevoed.
Steeds meer landbouwgrond wordt gebruikt om steeds minder te produceren. Dit proces heet
agrarische involutie.
De gemiddelde neerslag in Haïti bedraagt 1400 mm per jaar. Op de Bovenwindse Eilanden is dat 1100 mm en op de Benedenwindse Eilanden gemiddeld 550 mm. Van de neerslag op Haïti stroomt 90% rechtstreeks naar zee door de geringe infiltratie in de bodem. Hierdoor is irrigatie nodig. Van de landbouwgrond in Haïti wordt 42.000 hectare geïrrigeerd. In totaal is er 500.000 hectare potentieel bevloeibare landbouwgrond in Haïti. De agrarische productie neemt dus af in een land met een steeds groeiende bevolking. Dit proces zorgt voor toenemende
was gericht op het behoud van de bossen. Meer dan een kwart van de oppervlakte is bebost.
watervoerende lagen in de grond
niet meer aangevuld. economische problemen.
DE PROBLEMATIEK VAN WATER EN SANITATIE IN WERELD, EEN SITUATIE DIE SCHRIK AANJAAGT
“Zonder water, geen leven”, verklaarde Marc Laié. Water is leven. Vandaag leven nog meer dan 25% mensen in permanent gevaar op onze planeet: bijna anderhalf miljard mensen hebben geen toegang tot veilig drinkwater. En 2.6 miljard mensen hebben geen afdoende sanitaire installaties en voor nog meer is er geen afvalwaterbehandeling.
Er zijn nog steeds 10 miljoen doden per jaar te wijten aan een slechte kwaliteit van water. Deze situatie zal alleen maar erger worden, indien er in de komende jaren niets extra ondernomen wordt om het probleem met wortel en al uit te roeien.
Water, dat normaal gezien wordt als een gemeenschappelijke natuurlijke rijkdom, is nu handelswaar geworden. Deze koopwaar, die essentieel is voor het leven, is nu het voorwerp geworden van een enorme concurrentie tussen watermultinationals die steeds meer terrein winnen in deze globale wereld, en waarin de wet van de sterkste regeert. Alle mensen van deze planeet moeten zonder ophouden blijven strijden tegen deze visie, en moeten er over waken dat water wereldwijd een gemeenschappelijk goed blijft ten nut van de mensheid.
bron 11 De waterproblematiek op de wereld.
Bron 12: met grote vrachtwagens wordt het Bron 13: kinderen halen water om te gebruiken
Bron 14: Op deze foto is de grens tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek goed te zien...
6.3 Vegetatie Hispaniola opdrachten
1 Gebruik de bronnen 11 t/m 14.
1a Verklaar de hoge bevolkingsdichtheid van veel eilanden in het Caribisch gebied. 1b Behalve dat men hout gebruikt als energievoorziening is er nog een reden voor de
grootschalige boskap in Haïti. Welke reden is dit? 2 Gebruik figuur 2.
2a Op welke twee manieren kunnen bomen de infiltratie van regenwater in de bodem bevorderen?
Figuur 2 Erosie op helling
2b Verklaar met behulp van de begrippen ontbossing, infiltratie en grondwater hoe het debiet van de rivieren in Haïti kan afnemen door de ontbossing.
2c De bodemerosie zorgt ervoor dat er veel sediment in de rivier komt. Wat is het gevolg hiervan voor de waterafvoer?
3 Gebruik de atlas.
3a Wat is de gemiddelde neerslag op de Bovenwindse eilanden? 3b Wat is de gemiddelde neerslag op de Benedenwindse eilanden?
3c Geef twee redenen voor het verschil in neerslag tussen de Bovenwinden en de Benedenwinden.
4 Agrarische involutie geeft aan dat de opbrengst van de landbouwgronden achteruit gaat. Dit wordt voornamelijk verklaard door de groeiende behoefte aan voedsel.
4a Welke ontwikkeling veroorzaakt de groeiende behoefte aan voedsel in Haïti?
4b Welke twee ontwikkelingen veroorzaken het achteruit gaan van de opbrengsten van de landbouwgronden in Haïti?
4c Er is sprake van 500.000 hectare potentieel bevloeibare landbouwgrond in Haïti. Geef een fysisch-geografische en een sociaalgeografische reden voor het niet bevloeien van deze landbouwgronden.
5 Gebruik de natuurkundige kaart en de vegetatiekaart van Hispaniola uit de atlas. 5a Welk soort gebieden zijn het meest erosiegevoelig?
5b Waarom?
5c Toon met behulp van de kaarten aan dat in Haiti meer erosie is dan in de Dominicaanse Republiek.
6 Gebruik de bron 11 en 13.
In de tekst wordt aangegeven dat onhygiënisch water en slechte sanitaire voorzieningen 10 miljoen doden per jaar veroorzaakt. Dit zijn meer doden dan er door ziekten als AIDS per jaar sterven.
6a Leg uit op welke manier onhygiënisch water voor zoveel doden kan zorgen. 6b Op welke manier kan dit probleem worden aangepakt?
6c Op welk manier wordt op je eigen eiland voor voldoende drinkwater gezorgd?
6d Waarom is het niet realistisch om te denken dat de bij vraag 5c genoemde methode geschikt is voor een land als Haïti?
6e Wordt deze methode wel veel toegepast in de Dominicaanse Republiek? 6f Verklaar je antwoord.
Bron 15: Gevolgen erosie Haïti
"Het al veel langer door erosie geteisterde landschap krijgt ook nog eens te maken met tropische stormen. Gewassen, grond en bomen zijn in veel gebieden weggevaagd. Ik weet niet of het erger kan”, zegt Joel Boutroue, humanitair coördinator en hoofd van het VN Ontwikkelingsprogramma in de hoofdstad Port-au-Prince. “De situatie in Haïti moet wel de grootste milieucrisis van de planeet zijn.”
Het zal nog jaren duren voordat het land ook maar de helft van het voedsel kan verbouwen dat nodig is om de 9.5 miljoen mensen te voeden. 14 november 2008 Bron: worldpress.com
6.4 bodemvorming en bodemdegradatie
Bodem
De bodem is het bovenste gedeelte van de grond waarin planten groeien. Om planten te kunnen laten groeien moet een bodem aan een aantal eigenschappen voldoen. Allereerst moet de bodem fysische
vruchtbaarheid hebben. Dat betekent dat de bodem in staat is voldoende water en lucht vast te houden. Daarnaast moet de bodem
chemische vruchtbaarheid bevatten;
dat wil zeggen voldoende voedingsstoffen zoals mest en mineralen.
Hoewel het tropisch regenwoud
soortenrijk is, betekent dit toch nog
niet dat tropische bodems erg vruchtbaar zijn. De bovenste laag van de bodem bestaat uit een
strooisellaag, dood plantenmateriaal.
Die strooisellaag is in de tropen erg dun. Het dode plantenmateriaal dat op de bodem komt te liggen, wordt door de hoge temperatuur en vochtigheid het gehele jaar door
bacteriën omgezet in
voedingsstoffen. Deze worden direct weer door de planten opgenomen. De laag onder de strooisellaag bevat daardoor weinig voedingsstoffen. De mineralen die in de bodem aanwezig waren, zijn door al het regenwater dat de bodem infiltreert, afgevoerd. De hoge temperatuur en neerslag in
Dit proces heet uitspoeling. Zo ontstaat een uitspoelingslaag bijna zonder voedingsstoffen. Deze laag heet saproliet. De rode kleur wordt veroorzaakt door het achterblijven van ijzerdeeltjes die niet worden opgelost. Onder de uitspoelingslaag bevindt zich de inspoelingslaag. In deze laag worden in de tropen vooral verbindingen van ijzer- en aluminiumoxide aangetroffen. Een laag met relatief veel ijzeroxiden heet lateriet. De overige mineralen worden afgevoerd door het grondwater.
Bodemdegradatie
Verkeerd gebruik van een bodem kan leiden tot bodemdegradatie: het verminderen van de kwaliteit van de bodem.
Er zijn verschillende vormen van bodemdegradatie te onderscheiden:
Bodemuitputting
Door vaak dezelfde gewassen op een stuk land te verbouwen worden steeds dezelfde voedingsstoffen aan de bodem onttrokken. Hierdoor ontstaat na verloop van tijd een
bodem met te weinig
voedingsstoffen voor de verbouw van bepaalde gewassen.
Verzuring van de bodem ontstaat
door overvloedige bemesting. In
De meeste planten kunnen deze hoge zuurconcentraties niet aan waardoor de bodem onbruikbaar wordt voor landbouw.
De aanwezigheid van bepaalde soorten bacteriën in de bodem kan
korstvorming veroorzaken. Bodemdeeltjes klitten aan elkaar
vast, waardoor een
ondoordringbare laag ontstaat. Het water kan niet meer in de grond zakken en stroomt oppervlakkig af. Zulke bacteriën komen vaak voor in drogere gebieden.
Verzilting
Het zouter worden van de bodem en het grondwater, heet verzilting. Dit proces wordt veroorzaakt doordat het regenwater niet snel genoeg de bodem in kan. Door de hoge temperaturen verdampt er veel water. In water zijn altijd zouten opgelost. Die slaan bij verdamping neer in de bodem. De bodem wordt hierdoor steeds zouter. Zout is hygroscopisch, dat wil zeggen: het trekt water aan. Voor de planten blijft niets meer over. Dit probleem kan ook ontstaan bij een overmaat aan irrigatiewater.
Erosie
Onbegroeide bodems zijn gevoelig voor erosie door water en wind. Dit is het grootste probleem in zowel
de tropen zorgen ervoor dat het regenwater de mineralen gemakkelijk kan oplossen en afvoeren.
mest zit veel ammoniak. Door overbemesting krijgt de bodem een verhoogde ammoniakconcentratie.
Haïti als de Dominicaanse Republiek en wordt in de volgende paragraaf behandeld.
Bron 16. Bodemprofiel tropische bodems Bron 17. Waarom zijn de meeste tropische bodems rood?
De hoge temperatuur en de grote hoeveelheid neerslag veroorzaken een langdurige uitspoeling. In de
tropen is de
bodemontwikkeling niet onderbroken door ijstijden en
duurt dus al miljoenen jaren. Hierdoor worden alle mineralen uitgespoeld. IJzer en aluminium spoelen in en
Bron 18. Orkaan Ike treft Haïti
6.4 Bodem en bodemdegradatie Hispaniola
opdrachten
1 Gebruik bron 15 en bron 18.
In Haïti zijn gewassen, grond en bomen in veel gebieden weggevaagd. 1a Geef hiervoor twee fysisch-geografische oorzaken.
1b Geef hiervoor twee sociaal-geografische oorzaken.
2 De kwetsbaarheid van de bodem hangt af van een aantal natuurlijke factoren.
2a Verklaar bij elke onderstaande factor hoe deze de kwaliteit van de bodem kan beïnvloeden. - neerslagregiem (de variatie in neerslag over het jaar)
- temperatuur
- fysische vruchtbaarheid - reliëf
2b Geef van de volgende begrippen aan of ze voornamelijk van invloed zijn op de fysische vruchtbaarheid of op de chemische vruchtbaarheid van de bodem:
-verzuring -bodemuitputting -korstvorming -verzilting -erosie
2c Welk van de vijf vormen van bodemaantasting komen het meest voor op Hispaniola? 2d Geef hiervoor een verklaring.
3 Gebruik de bronnen 16 en 17.
3a Welk element tref je meer aan in tropische bodems dan in bodems in de gematigde zone? 3b Geef hiervoor een verklaring.
4a Leg uit op welk manier de volgende eigenschappen invloed hebben op de verzilting van de bodem:
- hoeveelheid neerslag - temperatuur
- infiltratiecapaciteit van de bodem.
4b Is de verzilting een groter probleem op de Benedenwinden of op Hispaniola? 4c Geef hiervoor een verklaring.
4d Leg uit hoe irrigatie de draagkracht van de bodem zowel kan vergroten als verzwakken. 5 Gebruik bron 15.
Ontbossing zorgt voor een afname van de vruchtbaarheid van de bodem.
5a Op welke manier zorgt ontbossing voor een afname van de chemische vruchtbaarheid? 5b Op welke manier zorgt ontbossing voor afname van de fysische vruchtbaarheid?
5c Op welke wijze probeert men de chemische vruchtbaarheid van de bodem te verbeteren? 6. Gebruik de atlas.
De bodemdegradatie in Haïti is veel ernstiger dan die in de Dominicaanse Republiek. 6a Welke kaarten heb je nodig om het verschil in bodemdegradatie tussen Haïti en de
Dominicaanse Republiek te verklaren?
6b Welk verschil in bodemdegradatie tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek verwacht je aan te treffen?
6c Geef hiervoor een verklaring met behulp van de bij 6a genoemde atlaskaarten.
6d Welk verschil is er tussen het noorden en het zuiden van de Dominicaanse Republiek? 6e Geef hiervoor een verklaring met behulp van de bij 6a genoemde atlaskaarten.
Bron 19: Een onvruchtbare bovenlaag
Zowel in Haïti, als in de Dominicaanse Republiek is er sprake van massale bodemerosie. In de Dominicaanse Republiek is het BNP een stuk hoger dan in Haïti en daarmee zijn er dus ook meer middelen om de
bodemerosie tegen te gaan. In beide landen zijn grote delen van de landbouwgrond
onvruchtbaar.
6.5 Bodemerosie en Bauxietvorming
Bodemerosie
Bodemdegradatie leidt uiteindelijk tot onvruchtbare bodems. Deze bodems hebben vaak te weinig vegetatie om de bodem te beschermen tegen erosie. Erosie is de uitschurende en transporterende werking van water, wind en ijs. Door de houtkap en de landbouw liggen veel bodems braak. Het reliëf zorgt ervoor dat het regenwater met grote snelheid over de kale hellingen kan stromen en de bovenste vruchtbare laag van de bodem meeneemt. Doordat er geen planten meer op de grond staan, zijn er ook geen wortels meer om de bodem vast te houden. Deze
bodemerosie zorgt er in Haïti voor
dat er jaarlijks 36 miljoen ton vruchtbare grond wegspoelt. Haïti verliest op deze manier jaarlijks een oppervlakte van 10.000 hectare aan vruchtbare grond. Dit is een kwart van de oppervlakte van Curaçao of drie keer de oppervlakte van Sint Maarten. Ook de Dominicaanse Republiek kent dit probleem, alleen op minder grote schaal.
Draagkracht
Met de draagkracht van een bodem wordt het vermogen aangegeven dat de bodem in een land heeft om de inwoners van dat land in hun
Om de bodemvruchtbaarheid in stand te houden is het van belang
duurzaam landgebruik te stimuleren.
Duurzaam landgebruik heeft als uitgangspunt het land zo te gebruiken dat het ook voor toekomstige generaties bruikbaar blijft. Erosie kan voorkomen worden door de grond niet onbegroeid te laten. Dit kan bijvoorbeeld door
stripcropping: het beplanten van het
land in stroken met verschillende producten met verschillende oogstperioden. Hierdoor blijven er altijd begroeide stroken over, waardoor de eroderende werking van de wind en het water wordt afgeremd.
Delfstofvormende bodemprocessen
Uitspoeling van de bodem kan ook inkomsten opleveren door een proces dat relatieve aanrijking wordt genoemd. Relatieve aanrijking ontstaat door uitspoeling van de bodem, waarbij onoplosbare delen achterblijven, die economisch winbaar zijn. Een delfstof is economisch winbaar als het minder geld kost om de delfstof uit de grond te halen dan dat deze bij verkoop oplevert. Een laterietlaag die relatief rijk is aan aluminiumoxide (Al2O3)
vliegtuigindustrie. Jamaica, Suriname, Venezuela en Guyana staan in de top twaalf van de bauxietproducerende landen. Naar schatting bevindt zich 22% van de wereldvoorraad bauxiet in het Caribisch Gebied en Zuid-Amerika. Verder wordt er veel bauxiet gevonden in Afrika, Rusland en Australië. In Haïti en de Dominicaanse Republiek is in de jaren '60 en '70 bauxiet ontgonnen. In de jaren '80 is dit gestopt vanwege de hoge productiekosten en de lage wereldmarktprijs.
In tegenstelling tot Haïti is de
mijnbouwsector in de
Dominicaanse Republiek nog wel actief. Hier bevinden zich grondsoorten met relatief veel nikkel, een belangrijke grondstof voor het vervaardigen van staal. Deze nikkelrijke grond is evenals als bauxiet ontstaan door relatieve aanrijking. De Dominicaanse Republiek is zelfs de tiende producent van nikkel ter wereld. Naast nikkel is goud een belangrijk mijnbouwproduct in de Dominicaanse Republiek. De mijnbouw vormde in 2009 2% van het BNP, het bruto nationaal
behoeften te kunnen voorzien. Door de dalende bodemvruchtbaarheid is deze draagkracht aan het verminderen.
wordt bauxiet genoemd. Bauxiet is
de grondstof voor
aluminiumfabricage. Aluminium is een belangrijke grondstof voor de
product.
Bron 20 De tien grootste bauxietproducerende landen
Om het land duurzaam te gebruiken zijn investeringen nodig. Een andere manier van irrigeren, het stoppen met de houtkap of het verbouwen van andere voedselgewassen, betekent bijvoorbeeld dat er irrigatieslangen, houtskool en nieuwe zaden moeten worden aangeschaft. Haïti staat op de 26ste plek op de ranglijst van armste landen ter wereld op basis van het BNP per inwoner ($ 850,- per persoon per jaar). De hoge bevolkingsdichtheid en de armoede zorgen ervoor dat de meeste Haïtianen vaak geen andere keus hebben dan de laatste stukken landbouwgrond te gebruiken en de laatste bomen te kappen om te overleven.
Bron 21: Duurzaam landgebruik lijkt voor Haïti onmogelijk
Bron 22: Reliëf en bevolkingsdichtheid.
Op Hispaniola zijn in 2004 bij een overstroming meer dan 2000 mensen gestorven. Als oorzaak van de overstromingen werd de ontbossing aangegeven. Grote aardverschuivingen waren het gevolg. Vooral aan de Haïtiaanse kant vielen hierdoor de meeste slachtoffers.
6.5 Bodemerosie en bauxietvorming opdrachten
1 Gebruik bron 19 en bron 22.
1a Noem drie redenen voor het verschil in vegetatiebedekking tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek.
1b Wat betekent dit verschil voor de vruchtbaarheid van de bodem in beide landen? 2 Bodemerosie is afhankelijk van verschillende factoren.
2a Noem drie natuurlijke factoren die van invloed zijn op bodemerosie. 2b Geef per factor een verklaring op je antwoorden van vraag 2a. 2c Noem drie menselijke factoren die van invloed zijn op bodemerosie. 2d Geef per factor een verklaring op je antwoorden van vraag 2c.
3 In de tekst wordt stripcropping genoemd als voorbeeld van duurzaam landgebruik. 3a Wat wordt bedoeld met duurzaam landgebruik?
3b Leg uit op welke manier stripcropping duurzaam landgebruik bevordert. 3c Bedenk twee andere voorbeelden van duurzaam landgebruik.
3d Geef aan waarom de bij 3c gegeven voorbeelden duurzaam zijn. 4 Gebruik de tekst en de bronnen 19, 21 en 22..
De tekst geeft aan dat de draagkracht van de bodem afneemt. Op welk wijze kunnen onderstaande vormen van menselijk ingrijpen de draagkracht van de bodem versterken? 4a aanplanten bos
4b irrigatie 4c bemesting
4d import landbouwgewassen 4e toevoegen van kalk
4f Leg uit waarom irrigatie de draagkracht van de bodem kan verzwakken.
Biobrandstof, hoop of hype?
Biobrandstoffen zijn volgens velen het antwoord op de klimaatverandering. Maar wat eerst onze redding leek te zijn, blijkt nu een ramp voor het milieu. Biobrandstoffen versterken het broeikaseffect niet alleen, maar bedreigen ook de voedselvoorraad. Enkele jaren geleden werd biobrandstof gezien als de perfecte benzine, zonder uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Het wereldwijde enthousiasme voor de opmars van 'groene' brandstof, heeft plaatsgemaakt voor scepsis. Er bestaan twee typen biobrandstoffen: ethanol en biodiesel. De eerste wordt gemaakt uit
zetmeelhoudende gewassen, zoals maïs en tarwe, en suikerhoudende gewassen als suikerbieten en suikerriet.
Volgens twee Amerikaanse onderzoeksgroepen onttrekt de grootschalige productie van
biobrandstoffen bouwland aan de productie van voedsel en veevoer. Omdat de wereldvraag naar voedsel en veevoer eerder toeneemt dan gelijk blijft, zal daarvoor elders gecompenseerd moeten worden. Als grote gebieden worden beplant met maïs en suikerriet voor alcoholbereiding zal de productie van de onmisbare voedingsgewassen naar elders moeten verschuiven. Aan het einde van deze reeks onontkoombare verschuivingen staan het tropisch regenwoud of de savannen van de tropen.
Bron: Vlaams-Haïti-overleg.be
extra tekst 1: Biobrandstof
5 Gebruik de extra teksten 1 en 2. Het gebruiken van biobrandstof in plaats van de conventionele
brandstof wordt gezien als een duurzame vorm van energiegebruik. 5a Wat is een biobrandstof?
5b Op welke wijze zou het gebruik van biobrandstoffen de klimaatverandering kunnen tegengaan?
Republiek.
5d Welk argument brengen de twee Amerikaanse onderzoeksgroepen tegen het produceren van biobrandstof?
5e Noem een ander argument tegen het gebruik van biobrandstof.
Op 12 december 2008 trokken duizenden mensen, onder wie veel boeren, door de straten van Port-au-Prince. Ze protesteerden tegen de honger en tegen de neoliberale politiek van de regering. Ze eisten maatregelen om de voedselsoevereiniteit van Haïti te versterken. Ze vroegen een politiek die de eigen voedselproductie ondersteunt in plaats van voedsel te importeren. De directeur van Action Aid benadrukte dat om de eigen voedselproductie te versterken er dringend maatregelen nodig zijn om de achteruitgang van het milieu tegen te gaan.
Chavannes Jean Baptiste, leider van de boerenorganisatie Mouvement Paysan de Papaye (MPP), keerde zich tegen het verbouwen van gewassen voor biobrandstof. Hij vindt het onaanvaardbaar dat hiervoor landbouwgrond gebruikt wordt in een land waar het meeste voedsel geïmporteerd wordt. Hij was blij met de nog nooit eerder geziene eensgezindheid van boerenorganisaties om de
levensomstandigheden van de bevolking te verbeteren en de aanval van het neoliberalisme af te slaan.
Bron: Vlaams-Haïti-overleg.be
extra tekst 2: Voedselproductie versus Biobrandstof
6 Gebruik bron 20.
Het Caribische gebied is één van de grote bauxietproducenten van de wereld. 6a Waardoor is er relatief veel bauxiet te vinden in het Caribisch Gebied?
6b In Rusland zijn grote bauxietvoorraden aanwezig. Is de bauxiet in Rusland ouder of jonger dan de
bauxiet in de Dominicaanse Republiek? 6c Verklaar je antwoord op vraag 6c.
7 In bron 22 wordt een overstromingsgebied aangegeven (flood disaster area).
7a Noem twee redenen waarom juist in dit gebied overstromingen hebben plaatsgevonden 7b Wat is op den duur de invloed van ontbossing en de grote van de overstromingen in het gebied?
Bron 23: Koffie is een belangrijk exportproduct voor de Dominicaanse Republiek
Koffie wordt over de hele wereld gedronken. De nog rode bessen worden eerst gedroogd, dan van de schil ontdaan en vervolgens worden de bonen gesorteerd op grootte en dan gebrand. Pas na het branden krijgen de koffiebonen hun geur en smaak. Evenals voor veel andere tropische landen is koffie is een belangrijk exportproduct voor Haïti en de Dominicaanse Republiek.
6.6 Import en export
Ontwikkelingslanden
De Dominicaanse Republiek en Haïti behoren tot de ontwikkelingslanden. Beide landen hebben een negatieve
handelsbalans. Haïti is het armste
land van het Westelijk Halfrond met een BNP per inwoner van $ 580,-per inwoner. Met een BNP 580,-per inwoner van $ 3100,- staat de Dominicaanse Republiek op een 106e plek, tussen Iran en Namibië. Het BNP per inwoner is een gemiddelde, het geeft niet aan hoe het geld over de bevolking verdeeld is. Zo bezit 10% van de bevolking van de Dominicaanse Republiek bijna 40% van het BNP in Haïti zelfs 48%. Van de Haïtianen leeft 80% onder de armoedegrens, in de Dominicaanse Republiek is dit 42% van de bevolking. Een reden voor veel Dominicanen en Haïtianen om hun land te ontvluchten.
De Dominicaanse Republiek
Het toerisme in de Dominicaanse Republiek is de afgelopen decennia sterk gegroeid. Toerisme en
vrijhandelszones zijn de belangrijkste pijlers van de economie.
De primaire sector, landbouw, visserij en mijnbouw, biedt werkgelegenheid aan 12% van de beroepsbevolking en bedraagt 9 % van het BNP. Het belangrijkste gewas is suiker. De suikerindustrie is voornamelijk in handen van buitenlandse bedrijven en geconcentreerd in het zuidoosten
verbouw van suiker wordt koffie voornamelijk verbouwd door kleine boeren. De secundaire sector bestaat voor meer dan de helft uit de verwerking van suikerriet. In deze sector is 20% van de beroepsbevolking werkzaam. De meeste bedrijven zijn relatief kleine familiebedrijven. De belangrijkste industrieën zijn echter in handen van de staat en buitenlandse bedrijven. Door de vorming van industriële vrijhandelszones heeft de overheid de vestiging van deze buitenlandse bedrijven gestimuleerd. Bedrijven die zich in deze zones vestigen, krijgen 15 jaar vrijstelling van het betalen
van belasting. Deze
vrijhandelszones produceren voornamelijk kleding voor de Amerikaanse markt en leveren meer dan 70% van de exportwaarde van de Dominicaanse Republiek. Het toerisme is de snelst groeiende sector in de Dominicaanse Republiek. Het land ontvangt de meeste toeristen van alle landen in het Caribisch Gebied. Dit levert de lokale bevolking echter niet veel op. Het grootste gedeelte van de opbrengsten blijft in handen van grote buitenlandse bedrijven. Dat
zijn vooral de
luchtvaartmaatschappijen en de grote hotelconcerns. Het toerisme behoort tot de tertiaire sector. Tweederde van alle export van de Dominicaanse Republiek gaat naar de Verenigde Staten. Op de tweede plaats staat Haïti met 9% en op de
Verenigde Staten. De
Dominicaanse Republiek beschikt niet over eigen olievoorraden en voert olie in uit Venezuela.
Haïti
De productie en verwerking van landbouwproducten vormen de basis van de economie in Haïti.
Bijna 65% van de
beroepsbevolking is werkzaam in de landbouw. In 2009 bedroeg het aandeel van de landbouw aan het BNP 28%. De secundaire sector vormde 20% van het BNP en de tertiaire sector 52%. Koffie is het belangrijkste exportproduct. Ruim 90% van de koffieproductie is afkomstig van veelal kleine bedrijven, kleiner dan 2 hectare. Verder wordt suiker en tropisch fruit voor de export geproduceerd op grote plantages. Van alle export gaat 70% naar de Verenigde Staten. De aanwezige
ertsvoorraden worden geen van
alle geëxploiteerd, omdat de voorraden te klein en de exploitatiekosten te hoog zijn. Landbouwproducten leveren ongeveer een derde van de totale uitvoerwaarde. Geassembleerde producten als textiel en elektronica worden steeds belangrijker. De voornaamste invoerproducten zijn voedingsmiddelen,
aardolieproducten en
industrieproducten. Hiervan komt 34% uit de Verenigde Staten, 20% uit de Dominicaanse Republiek en
van de Dominicaanse Republiek. Andere belangrijke agrarische producten zijn koffie en cacao. In tegenstelling tot de grootschalige
derde plaats staan Nederland en Canada met 3 %. Een derde van alle import, vooral voedingsmiddelen en industrieproducten, komt uit de
10% uit de Nederlandse Antillen.
De kleine , zwarte, Creoolse varkens waren het hart van het Haïtiaanse boerenbedrijf. Een zeer sterk ras, goed aangepast aan het klimaat van Haïti. Ze leefden voornamelijk van afvalproducten en konden drie dagen overleven zonder voedsel. Meer dan 80 % van de huishoudens op het platteland hielden deze varkens. Ze werden gebruikt als spaargeld en verkocht om te betalen voor noodgevallen en bij speciale gelegenheden: begrafenissen, huwelijken, dopen, ziekten en om het schoolgeld te betalen. Toen in 1982 de varkenspest via Spanje en de Dominicaanse Republiek naar Haïti kwam, werden de boeren door de internationale gemeenschap gedwongen hun varkens af te maken. Dit zou er voor zorgen dat de ziekte zich niet verder kon verspreiden naar de andere landen in Noord-Amerika. In ruil hiervoor kregen zij nieuwe, "betere" varkens uit de Verenigde Staten. Deze varkens hadden echter schoon drinkwater en geïmporteerd voedsel nodig. De kosten voor het voedsel van de varkens bedroeg $ 90,- per jaar, terwijl een boer gemiddeld $ 130,- per jaar verdiende. Slechts 20 % van de bevolking van Haiti beschikt over schoon drinkwater. De Amerikaanse varkens hielden het niet vol in Haïti en de boeren bleven met lege handen achter. Tegenwoordig probeert men nieuwe
varkensoorten in te voeren die beter bestand zijn tegen de Haïtiaanse omstandigheden.
Bron: Eyes of the Heart door Jean-Bertrand Aristide 3 mei 2000
Bron 24: Spaarvarkentjes Haïtianen de dupe van Globalisering
Bron 25: Caribische suikerrietproductie in 2004
land primaire sector secundaire sector tertiaire sector Haiti 28% 20% 52% Dominicaanse Republiek 11,7% 23,8% 64,4% Verenigde Staten 1,2% 19,9% 79% Nederland 2% 24,4% 73,6% Nederlandse Antillen 1% 15% 84%
Bron 27: Verdeling van de beroepsbevolking over de primaire (landbouw, mijnbouw, visserij), secundaire (industrie) en tertiaire (diensten) sector voor Haïti, de Dominicaanse Republiek, de Verenigde Staten, Nederland en de Nederlandse Antillen.
6.6 import en export opdrachten
1 Gebruik bron 28.
1a Verklaar het grote aantal verblijfstoeristen in de Dominicaanse Republiek. 1b Verklaar de spreiding van de toeristencentra over het eiland.
1c Maar op welke manier profiteert de bevolking wel van het toerisme?
1d Noem voor de lokale bevolking een economisch nadeel van de grote hoeveelheid toeristen. 2 Gebruik de teksten.
2a Vergelijk het in de tekst vermelde percentage van de totale export van de Dominicaanse Republiek naar Haïti met het percentage van de import van Haïti uit de Dominicaanse Republiek.
Welke informatie geven deze percentages over de verhouding tussen beide economieën? 2b De totale export van Haïti bedroeg in 2009 524 miljoen dollar, de totale import was 2 miljard dollar.
Bereken het handelsbalanssaldo.
2c De totale exportwaarde van de Dominicaanse Republiek bedroeg 5,37 miljard dollar, terwijl de import 12,14 miljard dollar bedroeg. Bereken het handelsbalanssaldo.
2d Welk land staat er economisch het beste voor?
2e Geef aan de hand van het percentage van de export van de Dominicaanse Republiek en Haïti naar de Verenigde staten aan welk risico beide landen lopen.
3 Gebruik de atlas en bron 27.
De tekst vermeldt dat in Haïti 28% van de bevolking in de primaire sector werkzaam is. 3a Geef hiervoor een verklaring.
3b Vergelijk Haïti met de overige landen in bron 27. Welke positie neemt Haïti in vergeleken met de
overige landen?
3c Welke relatie is er tussen een primaire sector en de economische positie van een land? 3d Welk land van figuur 31 voldoet niet aan de relatie van vraag 3c?
3e Geef hiervoor een verklaring.
4 De tekst vermeldt dat de Dominicaanse overheid met behulp van vrijhandelszones buitenlandse
bedrijven stimuleert zich te vestigen in de Dominicaanse Republiek.
4a Noem drie voordelen van een dergelijke vrijhandelszone voor een buitenlandse onderneming. 4b Welke voordelen heeft het land zelf bij de vestiging van vrijhandelszones?
5 De Nederlandse Antillen zijn volgens de tekst de op twee na grootste exporteur naar Haïti. 5a Verklaar hoe een relatief klein land als de Nederlandse Antillen zo'n groot gedeelte van de
Haïtiaanse import kan bepalen.
6 Meer dan 60% van de beroepsbevolking in Haïti is officieel werkeloos. In de Dominicaanse Republiek bedraagt dit percentage 15 %.
6a Geef een verklaring voor dit verschil.
6b Waarom hoeft dit grote verschil niet per definitie iets te zeggen over de economische situatie in
beide landen?
6c Het percentage Aidspatiënten in Haïti is het grootste van het Caribisch Gebied en bijna twee keer
zo groot als in de Dominicaanse Republiek. Noem twee gevolgen hiervan op de economie van
Haïti.
7 Gebruik bron 25 en bron 2 (paragraaf 6.1)
Haïti en de Dominicaanse Republiek zijn grote suikerexporteurs. Door welke oorzaak zijn er toch duizenden mensen in beide landen die te weinig te eten hebben?
7a De totale suikerrietproductie van het Caribisch Gebied in 2004 heeft een geschatte waarde van 14,8 miljard dollar. Bereken met behulp van bron 25 de waarde van de suikerrietproductie in de Dominicaanse Republiek in dollars.
7b Bereken met behulp van opdracht 7a en bron 2 (paragraaf 6.1) hoeveel % van het BNP van de Dominicaanse Republiek wordt bepaald door de suikerrietproductie in dit land.
7c Hoe kan de export van suiker voor voedselzekerheid zorgen op lokaal en op nationaal schaalniveau?
7d Hoe kan de export van suiker voor een afname van voedselzekerheid zorgen op lokaal en op nationaal schaalniveau?
8 Gebruik bron 24.
8a Wat wordt bedoeld met globalisering?
8b Leg de gevolgen van globalisering uit voor de Haïtiaanse boeren. Gebruik de informatie in de bron.
8c Leg de gevolgen van globalisering uit voor de Amerikaanse boeren. Gebruik de informatie in de bron.
