UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Lezen met een roomse bril: opvattingen over literatuuronderwijs in katholieke
scholen 1868-1924
Noot, A.
Publication date
2010
Link to publication
Citation for published version (APA):
Noot, A. (2010). Lezen met een roomse bril: opvattingen over literatuuronderwijs in katholieke
scholen 1868-1924. Zuidelijk Historisch Contact (ZHC).
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
Bijlage 1
Overzicht van schooltypen en onderwijswetten in de negentiende eeuw Van 1800-1857 zijn er drie schooltypen:
Lager onderwijs • Duitse school • Franse school Hoger onderwijs
• Latijnse school. Bij KB van 1815 wordt de Latijnse school een voorbereiding op de universiteit.
• universiteit
Vanaf 1863: hogere burgerschool en middelbare school voor meisjes Onderwijswetten.
Lager onderwijs
• 1801: J.H. van de Palm. Godsdienstonderwijs zonder leerstelligheid. Een rege-ling voor het provinciaal en plaatselijk toezicht op scholen.
• 1803: deze wet kwam tegemoet aan de wens tot decentralisatie.
• 1806: een nieuwe regeringsvorm vergde ook weer een nieuwe onderwijswet. Deze bleef gehandhaafd tot 1857. Regeling voor onderwijzersexamens en onderwijzersakten op vier niveaus.
• 1857: stichten van bijzondere scholen wordt mogelijk. Nederlandse taal wordt verplicht vak. Scholen die naast de verplichte vakken een of meer facultatieve vakken aanboden, werden MULO genoemd. Tot 1857 worden onderwijzers in de praktijk opgeleid. Het rijk sticht kweekscholen voor de onderwijzersopleiding.
• 1878: er worden hogere eisen gesteld aan de kwaliteit van het onderwijs; hogere salarissen voor het onderwijzend personeel; strengere voorschriften voor het schoolgebouw. Bevordering van het schoolbezoek.
• 1889: uitbreiding van het verplicht vakkenpakket. • 1900: invoering van de leerplichtwet.
Het voortgezet onderwijs
1863 Wet op het middelbaar onderwijs. Nieuwe vormen van onderwijs: • hogere burgerscholen (HBS).
• middelbare school voor meisjes (MMS), deze schooltypen vervangen de bestaande Franse scholen.
• Polytechnische school te Delft. 1876: De Wet op het hoger onderwijs
• De wet handhaaft het gymnasium als vooropleiding tot de universiteit. • Naast de al bestaande universiteiten van Leiden, Utrecht en Groningen, wordt
het Amsterdamse Atheneum Illustre een gemeentelijke universiteit.
1880: stichting van de Vrije Universiteit te Amsterdam (onderwijs op gerefor-meerde grondslag).
Bijlage 2
Lijst van katholieke literatuurmethoden 1868-1924
• W. Everts, Geschiedenis der Nederlandsche letteren; een handboek voor gymnasiën en
hoogere burgerscholen. G.L. van Langenhuysen. Amsterdam, 1868.
• Philippus Jansen, Taal en Stijl. Drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis.Tilburg, 1876.
• Bloemkrans. Lectuur voor katholieke jongelieden tot bevordering van taalkennis, stijl
en letterkundige studie. Stoomdrukkerij van het R.K. Jongens-Weeshuis. Tilburg,
1883-1895.
• P. Evarist Bauwens S.J., Zuid en Noord. Eene Bloemlezing uit de beste Zuid- en
Noordnederlandsche Schrijvers. Drukkerij Sint-Augustinus. Desclee, De Brouwer
en Cie. Brugge, 1891.
• M.R. de Brouwer en C. Vromans, Letterkundige Bibliotheek voor Katholieken
bezorgd door de Leeraren van ’t R.K. Gymnasium te Tilburg. De Tilburgsche
Handelsdrukkerij.Tilburg, 1903-1905.
• Jaak Boonen, Van Onzen Tijd. Proza en Poëzie uit Noord en Zuid. Met een voorwoord
van H. Linnebank, O.S.C. en een inleiding door A.M.J.I. Binnewiertz. De Vlaamsche
Boekhandel L.J. Krijn. Brussel, 1905.
• J.L. Horsten, Stemmen van verre en dichtebij. Lektuur voor het katoliek onderwijs en
voor zelfstudie met korte inleidingen en van aantekeningen voorzien. Drukkerij van
het R.K. Jongensweeshuis. Tilburg, 1914.
• J. L. Horsten, Jos. M. Reynders, S. Rombouts, Keurlessen. Letterkundig leesboek
voor katholieke inrichtingen van voortgezet Onderwijs. R.K. Jongensweeshuis.
Amsterdam, 1915-1920.
• Th. de Jager. Roomsche Keur. Bloemlezing uit de katholieke Nederlandsche litteratuur. E. Van Vecht. Amsterdam, 1915-1917.
• J. Mooy, Handboek der geschiedenis van de Nederlandsche letterkunde. N.V. Uitgeversmaatschappij Voorh. Paul Brand. Bussum, 1916.
• A. Vincent en J.J. Verbeeten, Proza en Poëzie. L.C.G. Malmberg N.V. ’s-Hertogen-bosch, 1917.
• P.A. Kerstens, Leerboek met bloemlezing der Nederlandsche letterkunde voor
R.K. MULO-, Kweek-, Normaal-, en Hoogere Burgerscholen, Gymnasia en Lycea.
Bijlage 3
Auteurs in Bloemkrans
Deze bijlage geeft een volledig overzicht van alle auteurs die opgenomen zijn in Bloemkrans van jaargang 1 t/m 13 (1883-1895). Eerst geef ik een alfabetische opsomming van de katholieke schrijvers, daarna van de niet-katholieke. Katholieke auteurs (gedichten met *)
• Banning, H. A. (1818-1909) jg.1 Het portret; De Utrechtse omroeper; Hoogmoed en kinderlijke liefde; jg. 3 De pleegzoon; jg. 5 Iets uit “: Drie eeuwen geleden”; jg.6 Bij Betje de Naaister; jg.7 Eene Graspreek; jg.8 In de Trekschuit; jg.12 Op de vodden-markt. Uit de herinneringen; Van den Ouden Valentijn; jg. 13 Een jood gefopt. • Beerten, J.A. jrg. 13 Wandelingen door Londen.
• Broere, C. (1803-1860), jg. 13 *De Bedegang; jg 11 *Het gebed der Hemelingen voor de bedrukte Christenen verhoord; jg. 10 *De engelen brengen voor Gods troon de gebeden der vervolgde Christenen.
• Bultynck, A.V. (1844- ? ), jg. 6. Adestes Fideles. • Busco, J. De jrg. 8, Een stedehouder Gods.
• Conscience, H. (1812-1883) jg. 8 Quinten Massys jg. 9, Karakterschildering uit Moeder Job.
• Daems, Servaas (1830-1903) jg.1 *Maris Stella; jg. 9 Daar is een lied; Een bezoek aan O.L.V. Van Tongre; Pseudoniem Peeter Klein: jg. 2 Een fragment uit de inlei-ding van De Kruiwagens; jg.2en 6 De Kruiwagens.
• David, Jan Baptist (1801-1866 ) jg. 5 De slag van Woeringen; Tweede veldtocht van Caesar in Gallië, zijn eerste in België.
• Gezelle, Guido (1830-1899) Jg. 9 *De Mandelbeke; jg. 10 *Excelsior; jg.11 *De Berechtinge; *Kerkhofblommen.
• Hezenmans, J.C.A. jg. 1: Het optreden der Benedictijnen tot bekeering der nieuwe volkeren; jg. 9 De St. Janskerk te ’s-Bosch.
• Holland, Jan (1827-1901), peudoniem Vitringa, jg.1 De schepping van Jan Willems; jg.8 De herinneringen van Boldermans aan Jan Willems; jg.11 Brieven aan neef Gerrit.
• Horst, J.J.van der, (1822-1889) jg.1 De reuzendraak van Wasmes; Het Coliseum; jg.4 De 25e December 1277 in Reyderland; jg. 5 De dorschvlegel.
• Java, Melati van (1853-1927) jg. 1 De droom van den dichter (pseudoniem Mathilde); jg.5 Het hart eens konings; jg.10 Verloopen edelman en rijk gewor-den schoenpoetser; jg. 11 Fontainebleau.
• Jonckbloet, G. (1848-1926), jg.1 *Korte weelde; jg. 3 *Aan een jongeling; jg. 6 *De Redding; jg. 10 *Babels ondergang voorspeld; jg. 12 *Aankondiging der verlossing; jg .13 *Engeltjes.
• Koets, P.J. (1818-1868) jg.1 *Het Vrouwezand
• Koninck, L. de (1838-1924) jg.11 *Ode aan Kiliaan; jg.12 *Beschrijving van de hemel; jg.13 *Rome, middelpunt der wereld als zeteplaats der pausen. • Lans, J.R.van de (1855-1928) jg. 3 De Compagnie van Verre---Naar Oriënten; jg.
• Ledeganck, K.L. (1805-1847) jg.3 *Bij bloeiende boekweitvelden; *Het graf mijner Moeder; *Aan Gent.
• Leesberg, Mr. J.F.A. (1805-1889) jg.2 *De Kruisiging; jg.9 *Op de afbeelding mijner geliefde dochter.
• Meerbeke, Henry van. (1831-1905) jg.2 Eene Beraadslaging van het Bestuur eener Kiesvereeniging; jg.11 Buiten.
• Meurs, Bernard van. (1835-1915) Jg.1 Drie essays over “Vrolijkheid”; jg.2 *Recht door zee; jg.4 *De mens en de piano; jg.5 *De kaboutermannetjes; jg.6 Eene gevaarlijke luchtreis; jg. 9 essay over vrolijkheid en lachen; jg. 10 *De bewaar-school; jg. 12 *De echo; Inleiding eener boertige voorlezing; Natuurlijke slaap-middelen (lezing).
• Nieuwenhoff, W. van den. (1843-1907) Jg. 1 Slag bij Fontenay; Ormuz in de zestiende eeuw; jg. 3 De harp van Erin; jg. 5 Pater Thomas Burke over Pius IX en het Pausschap.
• Nouhuys, H.J.C. van. (1821-1853) jg.3 Regimbert de kluizenaar; In ’s Keizers gehoorzaal.
• Ploeg, P. van der. (1815-?) Jg.12 Paschen; jg. 13 Legende van de H. Ritza. • Poelhekke, F.J. (1846- 1902). Jg. 1 *Het kind Jezus en Herodus; jg. 6 *De
dorpspastoor.
• Rijk, J.A.de. (1831-1897) jg.2 St. Jeroom van Noordwijk, priester en martelaar. • Schaepman, H.J.A.M. (1844-1903) jg. 1 *Vondel; jg.2 *Eene aalmoes voor
den Paus; jg. 5 In audiëntie bij Paus Pius IX; jg. 12 S. Maria,de zondaresse van Egypte; jg. 13 *De zang der zuilen.
• Smiets, M. jg.5 *Gods liefde in het H. Sacrament.
• Snieders, August. (1825-1904) jg. 1. Lorenzillo de Filibustier; Kort gevecht tussen de Oostenrijkers en de Franschen; jg.3 De geest van het Vaderhuis; jg.5 Door de wolven belegerd. Jg. 6 Op Pensioen; jg.9 Oranje in de Kempen; jg.10 Terugblik op de Vlaamse Beweging te Antwerpen; jg. 11 Het kwartier Kempenland in de 17e en de 18e eeuw; jg.13 Den Prince van den snaphanen. • Snieders, Jan Renier (1812-1888).jg. 12 Geurik Minten koopt en betrekt het
kraaiennest.
• Spoorman, H.L. jrg. 12 Een drietal schetsen uit het leven der kerk van den H. Nicolaas, genaamd: het hert, te Amsterdam.
• Staveren, Catharina van. Jg. 6 Emelwairdes Bloedschuld.
• Thijm, J.A. Alberdingk (1820-1889 jg.2 Dirck Dircxen Bommer; jg. 3 *Willem van Oranje; jg.4 *De twee portretten; jg.7 De organist van den Dom; jg. 12 Vondels sterfbed; jg. 13 De speelman van St. Cecilia.
• Vondel, Joost van den. (1587-1679) Jg. 1 *Roskam; jg.3 *Een raadsel en twee bijschriften; jg.7 *Jozefs droom; *De Rijnstroom; *Rei van Christensoldaten; jg. 8 *Blijde inkomste van Koninginne Christina Maria Alexandra te Rome; jg.10 Jozef aan ’t Hof; *De koninklijke harp; jg. 12 *Drie Oldenbarneveltiana (Het stokske, Gesprek, Geuzevesper); *eeuwgetij van Franciscus Xaverius, Apostel van Oost- Indië.
• Vree Mgr. F.J. van. (1807-1861) jg. 7 Eene Ziekebediening. • Waal Mgr. A. de. Jg. 6 Het Teeken in de lucht.
• Wap, J.J.F. (1806-1880) jg. 7 Een Bezoek aan de Karthuizers. • Wiseman (Cardinaal). Jg. 7 Twee hoofdstukken uit “Fabiola”.
Niet- Katholieke auteurs
• Anslo, Reyer. (1626-1669) jg.9.*Afscheid aan Amsteram; *Evangelische parel. • Antonides van der Goes, J. 1647-1684 jg. 8. *Voorspelling van Amsterdams
grootheid.
• Bilderdijk, W. (1756 – 1831). Jg.1. *Willem Tell; jg. 2. *Selima; jg. 3. *Tafereelen uit de Muis-en Kikvorsch-krijg; jg.4. *De lepel zout; jg.6. *Piet Hein; jg.7. * De Mensch; jg.8. Zeereis; jg.9. *Uitvaart; jg.10 *Noodzakelijkheid; *Thomas Morus; jg.12. *Beginsels; jg.13 *Pijn (uit: eerste zang “Ziekte der Geleerden”) • Bogaers, A. (1795-1870) jg. 6. *De Redding.
• Bull, A.J.de (1823-1888) jg.4. Kegelen.
• Costa, Is. Da (1798-1860) jg. 5. *Hagar I-III; jg. *9 Rouw en trouw.
• Dickens, Charles. (1812-1870) jg 2. Hoe mijnheer Pickwick per as, en mijnheer Winkel te paard, gereden zijn naar Manor farm te Dingley Dell.
• Effen, Justus van. (1684-1735) jg.2. De vergenoegde; jg.4. Ongepastheid van het geven van fooien; jg.11. *De molenaar met zijn ezel; jg. 12. Over sommige “verstandige”en “wijze”menschen; jg.13. Schoenmaker, blijf bij uw leest. • Feith, Rhijnvis (1753-1824). jg. 8 *De lessen van het graf.
• Genestet P.A.de (1829-1861). Jg. 7. *Neen.
• Gorter, S. (1838-1871) jg. 4. De Put bij Schellingwoude. • Haren W.van. (1710-1768) jg. 6 *Het menschelijk Leeven.
• Helmers. J.F. (1767-1813) jg.4 *De Rijnstroom; jg.11. *Heldenmoed ter zee. • Hofdijk, W.J. (1816-1888) jg. 1. *Oud-Kennemerland; De Wilde der Nederlanden;
jg.3 Pastoor Ellerts Linde; jg.4 *Het Paarderif; jg.8 *De balling; jg.11. De stalboef. • Immerzeel Jr., Johannes (1776-1841) jg. 9. *De dood van Augias.
• Jonathan (Hasebroek, J.P.) (1812-1896) . Jg 8. De koning gaat ten grave; jg.10 Muziek.
• Kinker, J. (1764-1845) jg. 9. *De toonkunst van Haydn.
• Koetsveld, C.E. van. (1807-1893) Jg. 2. De Haan; jg. 5. De rentenier van het dorp. • Lennep, J. van. (1802-1868) Jg. 4. De twee admiralen; jg. 7 De gestoorde
bruiloft.
• Luyken, Jan. (1649-1712) Jg.8. *Het Landleven.
• Lublink Weddik, B.Th.(1801-1862) jg.8 Het grote beest ; jg. 9. De huiskamer • Mulder, Lodewijk. (1822-1907) Jg. 3. Iets uit de tijd toen ik nog een lief vers
maakte.
• Nolet, J. de Brauwere van Steeland.(1815-1888) Jg.4. *Constitutie-keuken. • Rop, Ant.L.de. (1837-1895) jg.6. *Een Stroohalm.
• Simonszoon, Arend Fokke (1755-1812). Jg.11. Iets over den oorsprong der zeevaart.
• Sleeckx, Domien (1818-1901) jg. 10. De vrijdagmarkt te Antwerpen; jg.11 Het kasteel te W.
• Staring, A.C.W. (1767-1840) jg.2. *Aan mijn Dennen; jg.5. *Jaromir te Praag; jg. 9. *Hertog Arnoud in den kerker. Jg.11. *Het verschijnsel.
• Tollens, H. (1780-1856) jg.2 *In de hut op Nova- Zembla na het invallen van den langen winternacht.; jg.7 *De overwintering der Hollanders op Nova- Zembla.
• Wolff-Bekker, E. (1738-1804) jg. 5. Nicht Woelwater; Wolff/Deken(1741-1804) jg. 13. Tante Martha, twee brieven. Uit: de Historie van den Heer Willem Levend.
Bijlage 4
Chronologisch overzicht van alle afzonderlijke delen van de Letterkundige
bibliotheek voor katholieken, 1903-1905.
• Vromans, M.S.: H.K Poot en zijn tijd, 1905
• Vromans, M.S.: H.K Poot. Gedichten. Natuur en Landleven, 1905 • Vromans, M.S.: H.K Poot. Gedichten. Allerlei, 1905
• Brouwer, M.R. de: Vondel III: Heerlyckheit der Kercke (Boek I) , 1905 • Brouwer, M.R. de: Vondel II: Batavische gebroeders, 1903
• Brouwer, M.R. de.: Vondel I: Lierdichten, 1903
• Vromans, M.S.: Een en ander uit Vondels drama’s, 1903
• Vromans, M.S.: E. J Potgieter. Iets over den mensch en den schrijver, 1903 • Vromans, M.S.: E. J Potgieter. ’t Is maar een Pennelikker, 1903
• Vromans, M.S.: Nieuwere schrijvers. Johan de Meester I, 1904-1905 -
Vromans, M.S.: Nieuwere schrijvers. Johan de Meester II, M.J. Brusse, Van Eeden,
J. Havelaer, H. Heyermans, 1904-1905
• Vromans, M.S.: Nieuwere schrijvers. Johan de Meester I, 1904-1905
• Vromans, M.S.: Cyriel Byusse, Anna de Savornin Lohman, Jac. Vrancken, 1904-1905
• Vromans, M.S.: Nieuwere schrijvers. Frans Coenen, Schetsen, 1904-1905 • Vromans, M.S.: J. Van Lennep. De Friezen te Rome, 1903
• Vromans, M.S.: J. Van Lennep. De Reisgenoten.1903 • Brouwer, M.R. de: Die sproke van Beatrijs, 1904. • Maerlant, Uit: Der naturen bloeme, 1904 • Moller, H.W.E. Karel ende Elegast, 1904
• Brouwer, M.R. de: Broere, C. Beschouwing der geschiedenis, 1904 • Brouwer, M.R. de: Broere, C. Over zijn leven en werken, 1904 • Holland, Jan: Een paar Buiten-Model- Menschen
• Mols, J.W.: Da Costa, De slag bij Nieuwpoort, 1905 • Mols, J.W.: Da Costa, Hagar, 1905
Bijlage 5
Vergelijking van de literatuurmethoden Stemmen van verre en dichtebij van J.L. Horsten en Leerboek met bloemlezing van P.A. Kerstens
De kolommen geven een overzicht van het aantal bladzijden dat gewijd wordt aan auteurs en hun literaire werken. De indeling in tijdvakken van Horsten en Kerstens loopt gelijk. De genreaanduidingen die beide auteurs gebruiken maakt een vergelijking soms moeilijk. Zo nam Horsten onder de rubriek “ridderromans” geen liederen op, terwijl Kerstens bij ridderpoëzie wel liederen vermeldde.
M E en V ro eg -R en ai ss an ce
Stemmen van verre en dichtebij Leerboek met bloemlezing Aantal
pag. Stemmen Aantal pag. Leerboek Wereldlijke liederen 19
Geestelijke liederen, mystieken, exempelen en Marialegenden
Geestelijke poëzie en geestelijk proza
56 10
Ridderromans Ridderpoëzie 27 6
Van Maerlant: Van den
lande van Oversee
Jacob van Maerlant: Naturen
Bloeme, Wapene Martijn, Van den lande van oversee
6 3
Toneel: Esmoreit, Buskenblazer,
een tafelspeelken, De eerste Bliscap
Burgerlijke kunst: Boerden, kluchten, sproken, abele spelen en sotternieën
55 3
Van den vos Reinaerde Van den vos Reinaerde 10 1
Gedichten 1560-1600 Gedichten 1560-1600 Anna Bijns, o.a. Merten Luther
en Merten van Rossom
Anna Bijns, Twee refereinen 6 5 Coornhert, Jan van der Noot,
Spieghel, Jan van Hout.
Coornhert, Jan van der Noot, Spieghel, Jan van Hout.
16 4
Wilhelmus van Nassouwe 5
Valerius, De Nederlandsche Gedenck-clank
Ze ve nt ie nd e ee uw
Vondel: Hekeldichten ; gedichten
in verband met stad en land ; gedichten buiten stad en land ; gedichten voor vrienden en verwanten ; Godsdienstige lyriek
Vondel: Kinderlijk ; Lyckklacht
; Geusevesper ; Jaergetijde ; Een otter in’t bolwerk ; Roskam ; Palamedes ; Joseph in Dothan ; Lucifer ; Adam in ballingschap ; Geboorteklock ; Vertroostinge ; Kerstlied ; Altaergeheimen.
240 47
Hooft Hooft 28 13
Maria Tesselschade Visscher 26
Brederode Brederode 40 10
Constantijn Huygens Constantijn Huygens 24 14
Jacob Cats Jacob Cats 12 8
Pater Poiters Pater Poiters 15 7
Justus de Harduyn 7
Jeremias de Decker Jeremias de Decker 6 1
Reyer Anslo 8
Stalpaert van der Wielen Stalpaert van der Wielen 13 4
Camphuyzen Camphuyzen 17 1
Revius Revius 8 1
Heiman Dullaert Heiman Dullaert 3 1
Jan Luyken Jan Luyken 9 2
Oudaen 1
A ch tti en de e eu w
Stemmen van verre en dichtebij Leerboek met bloemlezing Aantal pag. Stemmen
Aantal pag. Leerboek
Jan Baptist Wellekens 11
Pieter Langendijk 4
Justus van Effen Justus van Effen 35 6
Dirk Smits 4
Willem van Haaren Willem en Onno Zwier van Haren 6 4
Jacobus Bellamy Jacobus Bellamy 10 2
Wolff en Deken Wolff en Deken 12 10
Van Alphen Van Alphen 27 3
Rhijnvis Feith Rhijnvis Feith 10 5
Johannes Kinker 6
Bilderdijk Bilderdijk 26 11
Da Costa Da Costa 16 5
Jacob Geel Jacob Geel 27 5
Tollens Tollens 8 3
Staring Staring 30 6
LeSage ten Broek 31
Cornelis Broere 16
Potgieter Potgieter 58 12
Van Lennep 7
Joannes Leesberg 7
Bakhuizen van de Brink 1
Busken Huet Busken Huet 8 4
J.P. Heije 14
Bosboom-Toussaint 7
De Genestet De Genestet 19 3
Ncolaas Beets 11
Multatuli 5
Alberdingk Thijm Alberdingk Thijm 31 12
Schaepman Schaepman 57 8
Hofdijk 7
Van Cooth 5
Van Meurs Van Meurs 11 6
M. Smiets, A.M.H. Ruyten, W.D. Franquinet
10
Penning 1
18
80
-1
92
0
Stemmen van verre en dichtebij Leerboek met bloemlezing Aantal pag.
Stemmen
Aantal pag.
Leerboek
Jacques Perk Jacques Perk 20 3
Willem Kloos Willem Kloos 20 3
Albert Verwey Albert Verwey 20 3
Helene Swarth Helene Swarth 8 3
Boutens Boutens 9 3
Lodewijk van Deyssel Lodewijk van Deyssel 19 4
Frederik van Eeden Frederik van Eeden 27 6
Herman Heyermans Herman Heyermans 6 5
Jacobus van Looy Jacobus van Looy 6 4
Adama van Scheltema Adama van Scheltema 13 1
Henriëtte Roland Holst Henriëtte Roland Holst 8 3
George Frans Haspels Herman Gorter 8 3
Johan de Meester 5 Louis Couperus 7 Augusta de Wit 5 Herman Robbers 6 Querido 4 C. en M. Scharten-Antink 4
Arthur van Schendel 3
Ina Boudier-Bakker 3
Top Naeff 5
E.T.J. Brom E.T.J. Brom 22 4
A.J.M.S. Binnewiertz 14
M.A.P.C. Poelhekke 4
Albertine Steenhoff-Smulders Albertine Steenhoff-Smulders 15 4
Maria Viola Maria Viola 12 4
G.W. Lovendaal 6
C.R.De Klerk 5
Frans Erens Frans Erens 10 4
Marie Koenen Marie Koenen 23 6
Van Cooth 1
N.M.C.Sloot (Melatie van Java) 7
Felix Rutten Felix Rutten 4 6
Hilarion Thans Hilarion Thans 4 3
Marie Gijsen Marie Gijsen 2 4
A.J. Zoetmulder A.J. Zoetmulder 1 5
Pierre Kemp C.H.R. Kops O.F.M. 1
C.H.R. Kops O.F.M. 5
Matthias Kemp Matthias Kemp 1 5
Dirk Coster 1
Jac. van Ginneken 7
P.v.d. Meer de Walcheren P.v.d. Meer de Walcheren 2 6
Wies Moens 3
Willem Smulders pr. 1
Karel van den Oever Karel van den Oever 1 4
Marnix Gijsen 1 B.H. Molkenboer O.P. 6 Jos Verjans 1 Gerard Brom 6 Rob de Wilt 1 M. Molenaar M.S.C. 4 Henri Bruning 2 Bernard Verhoeven 4 Gerard Bruning 8
Anton van Duinkerken 6
Jacques Schreurs Jacques Schreurs 3 5
De Vlaamsche Beweging
K.L. Ledeganck 3
J. Th. Van Rijswijck 1
J.M. Dautzenberg 2
Jan van Beers 2
Frans de Cort 1 Anton bergmann 3 Guido Gezelle 10 Hugo Verriest 4 Albrecht Rodenbach 6 Pol demont 3 Cyriel Buysse 6
Prosper van Langendonk 3
Stijn Streuvels 7
August Vermeylen 5
Maurits Sabbe 4
René de Clercq 6
Karel van de Woestijne 6
Herman Teirlinck 5
Cyriel Verschaeve 7
Felix Timmermans 4
Bijlage 6
Vergelijking van de literatuurmethoden van Horsten (Stemmen van verre en dichtebij), Wouters (Neerlandia), De Raaf en Griss (Een Nieuwe Bundel).
De kolommen geven een overzicht van het aantal bladzijden dat gewijd wordt aan auteurs en hun literaire werken. Na een algemeen overzicht volgt een inven-taris van de katholieke en de niet-katholieke auteurs in de drie methoden vanaf de negentiende eeuw.
Middeleeuwen en Vroeg-Renaissance. Geestelijke literatuur
Horsten Wouters De Raaf en Griss aantal
pag. H aantal pag. W aantal pag. R , G
Wereldlijke liederen Wereldlijke liederen Wereldlijke liederen 45 30 14
Sint Servaes 12
Karel ende Elegast Karel ende Elegast Frankische romans 4 27 6
Van Maerlant: Van den lande van Oversee
Van Maerlant:
Wapene Martijn
Van Maerlant:
Wapene Martijn
11 3 3
Roman van Lancelot Keltische romans 4 15
Floris en Blancefloer Oosterse romans 4 7
Van den vos Reinaerde Van den vos Reinaerde 4 11
Coornhert Coornhert Coornhert 6 2 7
Roemer Visscher Roemer Visscher 1 3
Marnix: Uit de
bijencorf; Opwekking
8 2
Jan van der Noot Jan van der Noot 2 5
Esmoreit Lanseloot van
Denemerken
10 12
Middeleeuwen en Vroeg-Renaissance. Geestelijke literatuur
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R, G
Beatrijs Beatrijs 11 10
Elckerlyc 13
Ruusbroec:De sole, et sub ipso genitis. Dit es de seste trappe Ruusbroec: Goedertierenheid Ruusbroec: Die Chierheit der Gheesteleker Brulocht 6 1 6
Hadewych Geestelijke liederen 8 15
Zuster Bertken Zuster Bertken 5 3
Anna Bijns Anna Bijns Anna Bijns 6 5 4
De Eerste bliscap van Maria
30 Marnix: Psalm 62 Marnix: Psalm
13,35,36 2 2 Middelnederlandse exempelen 14 Zeventiende eeuw
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G Bredero Groot Liedboek Groot Liedboek Groot Liedboek 7 11 10
Klucht van de koe (bekort
met 198 reg.)
Klucht van de koe (bekort met 157 r) Hooft Uit:Nederlandsche Historiën Uit:Nederlandsche Historiën Uit: Nederlandsche Historiën 16 5 11
sonnetten sonnetten gedichten en sonnetten
11 4 10
Uit: Granida brief Uit: Granida 7 2 14
Uit:Geeraerdt
van Velzen
Warenar (bekort) 12 52
Uit: Baeto Geeraerdt van
Velzen,2e bedrijf
4 9
Starter Liederen liederen 6 6
Huygens brief Aen den Heere Drossart Hooft Bede op het ziekbed Opdracht der Korenbloemen 4 1
Liederen Bestandig geloof Batava Tempe (bekort)
3 8
Op de dood van Sterre
Een vergeten paard Hofwijck (fragment)
1 5
Scheeps-praet Op mijn geboortedag
Scheeps-praet 4 1
Voorhout Aan P.C.Hooft Lied 3 1
Zeestraet Naalden Op de doot
van Sterre
2 1
Sneldichten Goede Vrijdag Op mijnen Geboort-dagh
Bijschriften en Grafdichten
Lenteleven Sneldichten 3 6 1
Cats Uit: Emblemata Toespraak tot het scheepsvolk
Houwelick veroorsaeckt uyt mede-lijden
2 2 11
Uit: Hofgedachten Een schip
op ‘t zand
2 1
Uit: Mengelingen Op ‘t gezicht van ‘t nestelen van de Uit: Huis- en zedebeelden 3 1 Overkomende verdriet
ooievaar Uit: Spiegel van
den ouden ende
1 2
Op ‘t gessichte van een kindt
Vrijheid boven dwang; avondzang
nieuwen tijd 2 2 2
Smids kinderen 1
Vondel Deel II Stemmen
van verre en dichtebij
Poëzie Vondel Poëzie, treur-spelen Vondel Poëzie,
treur-spelen Vondel
11 gedichten 450 18 106
Pater Poirters De schoonheydt is verganckelyck Poirters: Liedeken van Jesusken ende S. Janneken Kluchtigh dichtjen op twee nieuw-getrouwde 2 De Zoete Naam 13 Justus de Harduyn Drie gedichten 7 Jeremias de Decker
Drie gedichten Vier gedichten Vijf gedichten 4 5 8
Stalpaert van der Wiele
Acht gedichten drie gedichten 12 1
Camphuyzen Vier gedichten Drie gedichten zeven gedichten 7 5 7
Revius zeven gedichten negen gedichten elf gedichten 7 8 9
Dullaert vijf gedichten zeven gedichten twee gedichten 3 3 1
Jan Luyken tien gedichten acht gedichten 22 gedichten 9 7 9
Jodocus van Lodensteyn
Achttiende eeuw
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G
Wellekens drie gedichten twee gedichten 11 1
Poot Acht gedichten Drie gedichten Tien gedichten 16 4 6
Van Effen Uit: De Hollandsche
Spectator Uit: De Hollandsche Spectator 34 5 28 Willem van Haaren Het menschelyk leven Het menschelyk leven Het menschelyk leven 4 3 3
Wolff en Deken Uit: Sara Burgerhart Uit: Sara Burgerhart Uit: Sara Burgerhart 11 5 73
Van Alphen Inleiding: Theorie
de schoone kunsten
Inleiding: Theorie
de schoone kunsten
Dertien gedichten 21 2 7
vijf gedichten De Waare
volksver-lichting; De Oorlog
6 5
Rhijnvis Feith Vier gedichten Drie gedichten vijf gedichten 10 8 18
Negentiende eeuw tot 1920
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G
Bilderdijk negen gedichten negen gedichten negen gedichten 25 18 32
Da Costa Acht gedichten vijf gedichten drie gedichten 15 9 7
Jacob Geel Gesprek op de
Leidschen buitensingel
Over het reizen 26 18
Tollens vijf gedichten twee gedichten vier gedichten 8 4 12
Staring twaalf gedichten twee gedichten 34 gedichten 29 4 31
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G
Le Sage ten Broek Landgenooten 13
Cornelis Broere De Middeleeuwen
en de
Christelike Kunst
7
Ten Kate poëzie 2
Potgieter poëzie en proza poëzie poëzie en proza 73 6 72
Leesberg poëzie 7
Jan Pietersz. Heije poëzie 14
Nicolaas Beets poëzie poëzie en proza poëzie 10 17 8
Alberdink Thijm poëzie en proza 29
Busken Huet Hoofts brieven;
Over Poot
Litterarische fantasieën: België
Het land van Rembrandt: Erasmus 8 7 5 Hofdijk poëzie 7 Limburgese letterkundigen poëzie 10
De Genestet poëzie poëzie poëzie 8 10 13
Pater van Hoogstraten Kritieken: over Potgieter en Multatuli 12
Schaepman poëzie en proza poëzie 56 4
Bosboom-Toussaint
Het sterven van burgemeester Hooft
Des konings vriend 18 25
Van Lennep Een bedrukte vader In: Nieuwe
Bundel I, II
27 34
Multatuli proza: uit Max
Havelaar
proza 11 17
Emants Lok’s straf 8
Perk poëzie poëzie poëzie 13 4 4
Kloos poëzie en proza poëzie poëzie en proza 20 3 17
Van Eeden poëzie en proza poëzie poëzie en proza 13 6 24
Gorter poëzie poëzie 1 24
Helene Swarth poëzie poëzie poëzie 10 2 7
Boutens poëzie poëzie poëzie 11 2 9
Verweij poëzie poëzie 4 14
Lodewijk van Deyssel
proza proza proza 21 2 19
Couperus DE bezitting van
messer Donato
proza 10 23
Herman Heyermans nacht Op hoop van
zegen,3de bedrijf; Reuzensom
6
Haspels De Oplossing Stranding 15 5
Gezelle 11 gedichten 14 gedichten 13 9
Jan Brom poëzie 11
Binnewiertz poëzie 14
Steenhoff-Smulders
poëzie 6
Maria Vilola Alberdink Thijm 9
Frans Erens proza 8
W. Lovendaal poëzie 13
Marie Koenen proza en poëzie 21
Mgr. Van Cooth proza 10
Felix Rutten proza en poëzie 35
Marie Gijsen proza 15
Jurriaan Zoetmulder
proza 17
Mathias Kemp poëzie 9
Niet-katholieke auteurs negentiende eeuw tot 1920
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G
Bilderdijk negen gedichten negen gedichten negen gedichten 25 18 32
Da Costa Acht gedichten vijf gedichten drie gedichten 15 9 7
Jacob Geel Gesprek op
de Leidschen buitensingel
Over het reizen 26 18
Tollens vijf gedichten twee gedichten vier gedichten 8 4 12
Staring twaalf gedichten twee gedichten 34 gedichten 29 4 31
Ten Kate poëzie 2
Potgieter poëzie en proza poëzie poëzie en proza 73 6 72
Jan Pietersz. Heije
poëzie 14
Nicolaas Beets
poëzie poëzie en proza poëzie 10 17 8
Busken Huet Hoofts brieven;
Over Poot
Litterarische fantasieën: België
Het land van Rembrandt: Erasmus
8 7 5
Hofdijk poëzie 7
De Genestet poëzie poëzie poëzie 8 10 13
Bosboom -Toussaint
Het sterven van burgemeester Hooft
Des Konings vriend 18 25
Multatuli proza: uit Max
Havelaar
proza 11 17
Emants Loki’s straf 8
Perk poëzie poëzie poëzie 13 4 4
Kloos poëzie en proza poëzie poëzie en proza 20 3 17
Van Eeden poëzie en proza poëzie poëzie en proza 13 6 24
Gorter poëzie poëzie 1 24
Helene Swarth
poëzie poëzie poëzie 10 2 7
Boutens poëzie poëzie poëzie 11 2 9
Verweij poëzie poëzie 4 14
Lodewijk van Deyssel
proza proza proza 21 2 19
Couperus DE bezitting van
messer Donato
proza 10 23
Herman Heyermans
nacht Op hoop van
zegen,3de bedrijf; Reuzensom
6
Katholieke auteurs negentiende eeuw tot 1920
Horsten Wouters De Raaf en Griss H W R,G
Le Sage ten Broek
Landgenooten 13
Cornelis Broere De Middeleeuwen en
de Christelike Kunst
7
Leesberg poëzie 7
Alberdink Thijm poëzie en proza 29
Limburgese letterkundigen poëzie 10 Pater van Hoogstraten Kritieken: over Potgieter en Multatuli 12
Schaepman poëzie en proza poëzie 56 4
Van Meurs poëzie 11
Gezelle 11 gedichten 14 gedichten 13 9
Jan Brom poëzie 11
Binnewiertz poëzie 14
Steenhoff-Smulders
poëzie 6
Maria Vilola Alberdink Thijm 9
Frans Erens proza 8
W. Lovendaal poëzie 13
Marie Koenen proza en poëzie 21
Mgr. Van Cooth proza 10
Felix Rutten proza en poëzie 35
Marie Gijsen proza 15
Jurriaan Zoetmulder
proza 17
Mathias Kemp poëzie 9
Bijlage 7
Drukgeschiedenis, voorzover die bekend is, van de literatuurmethoden van Horsten, Wouters, De Raaf en Griss
J.L. Horsten. Stemmen van verre en dichterbij. Lektuur voor het katoliek onderwijs en
voor zelfstudie met korte inleidingen en van aantekeningen voorzien. Drukkerij van het
R.K. Jongensweeshuis. Tilburg, 1914.
• Deel 1. Middeleeuwen en Vroeg-Renaissance. 2e druk 1920. 230 pag. 4e druk 1929, 250 pag.
• Deel 2. Lyriese poëzie van Vondel. 1e druk 1914. 252 pag. 2e druk 1920. (onder de titel: Vondel-poëzie ); 3e druk 1927. 456 pag.
• Deel 3. Zeventiende-eeuwse dichters. 1e druk 1915; 2e druk 1920; 3e druk 1926. 207 pag.
• Deel 4. Onze letterkunde van 1700 tot 1830. 1e druk 1915. 2e druk 1921. 249 pag.
• Deel 5. Onze letterkunde van 1830 tot 1880. 1e druk 1919, 279 pag. 2e druk 1921, 261 pag.
• Deel 6. Onze letterkunde van 1880 tot heden. 1e druk 1920, 336 pag. 3e druk 1924. 392 pag. 4e druk 1930, 405 pag. 5e druk 1948, 431 pag.
De oplagecijfers zijn alleen bekend van de methode Stemmen van verre en
dichterbij.
Uitgever: drukkerij van het RK Jongensweeshuis Archief Generalaat Fraters Tilburg
1915 deel 3: 11000 ex. Deel 4: 5000 ex. 1928 deel 1: 12000 ex. 1929 deel 1: 21000 ex. Deel 6: 10000 ex 1930 deel 3: 8000 ex. Deel 6: 12000 ex.
D.Wouters. Neerlandia. Slotbundel. Letterkundig leesboek voor gymnasia, HBS,
Kweek-en Normaalscholen. Litteratuuroverzicht, Woordkunst en poetica met bloemle-zing. Uitgegeven door de NV-Erven P. Noordhoff’s Boekhandel en Uitgeverszaak.
Groningen, 1917. 956 pag. 2e druk 1924. 956 pag.
Beide drukken zijn verlucht met reproducties in kleur en speciaal voor deze uitgave met versieringen en schrijversportretten van Johan Herman Isings.
K.H. de Raaf en J.J. Griss. Een Nieuwe Bundel. Bloemlezing van Nederlandsche poezie
en proza voor de hoogere klassen van gymnasia, hoogere burgerscholen en voor zelfstudie.
W.L. & J. Brusse’s Uitgevers Maatschappij. Rotterdam, 1914.
K.H. de Raaf en J.J. Griss. Stroomingen en Gestalten. Geschiedenis der Nederlandsche
Letteren. Geestelijke stroomingen en cultuurverschijnselen, benevens een overzicht van jhet leven en een karakteristiek van het werk van de hoofdpersonen uit de Nederlandsche literatuur, behoorende bij een Nieuwe Bundel, bloemlezing voor de hoogere klassen van gymnasia, hoogere burgerscholen en voor zelfstudie. W.L. & J. Brusse’s Uitgevers
Maatschappij. Rotterdam, 1917.
• Deel 1. Leesboek voor Gymnasia en Hoogere Burgerscholen, Kweek-en Normaalscholen.1ste druk 1908, 13 de druk 1959. 448 pagina’s.
• Deel II. Leesboek voor Gymnasia en Hoogere Burgerscholen, Kweek-en Normaalscholen. 1ste druk 1909, 15de druk 1962. 478 pagina’s.
• Deel III. Bloemlezing van Nederlandsche Poezie en proza voor de hoogere klassen van Gymnasia, Hoogere Burgerscholen en voor zelfstudie. 13de tot en met 17de eeuw. 1ste druk 1914, 12de druk 1966. 500 pagina’s.
• Deel IV. Bloemlezing van Nederlandsche Poezie en proza voor de hoogere klassen van Gymnasia, Hoogere Burgerscholen en voor zelfstudie. 18de tot en 19de eeuw tot ongeveer 1880. 1ste druk 1915, 7de druk 1958. 504 pagina’s. • Deel V. Bloemlezing van Nederlandsche Poezie en proza voor de hoogere
klas-sen van Gymnasia, Hoogere Burgerscholen en voor zelfstudie. Van 1880 tot onzentijd. De Vlaamsche letteren na 1830. 1ste druk 1924, 8ste druk 1960. 680 pagina’s.
• Stroomingen en Gestalten. Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde, behoorende bij Een Nieuwe Bundel III, IV en V. (Geestelijke stroomingen en cultuur-verschijnselen sedert de Middeleeuwen, benevens een overzicht van het leven en een karakteristiek van het werk van de hoofdpersonen der Nederlandsche literatuur.) 1ste druk 1917. 2de druk 1931. 542 pagina’s.
Bijlage 8
Lijst van tijdschriften met artikelen over de functie van lezen
Van deze tijdschriften zijn er vijf geselecteerd die in hoofdstuk zes worden besproken in verband met een mogelijke beïnvloeding van opvattingen over literatuur in tijdschriftartikelen op schrijvers van literatuurmethoden.
• De Katholiek, 1842-1924 • Studiën, 1868-1941
• De Katholieke Gids, 1889-1908
• Opvoeding en onderwijs: wetenschappelijk weekblad voor het katoliek lager,
middel-baar en hoger onderwijs, 1908-1917
• Ons Eigen Blad, 1913-1964 • De Beiaard, 1916-1925 • Van Onzen Tijd, 1900-1920 • Vragen des Tijds, 1875-1930 • De Nieuwe Taalgids, 1907- 1995.
• Bijblad voor Taal en Letteren. (Het blad was een onderdeel van Opvoeding en Onderwijs), 1913/14 – 1917.
• Tijdschrift voor taal en letteren. R.K. Leergangen, Tilburg, 1918-1941 • Ons Tijdschrift, christelijk letterkundig maandblad, 1896-1914 • Boekenschouw, 1906-1941
