Bemonsteringsdiepte bij grondonderzoek in de groenteteelt onder glas

Ci/

Bibliotheek EPSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, Proefstation Naaldwijk TE NAALDWIJK. A 2 R 69

Bemonsteringsdiepte bij grondonderzoek in de groenteteelt onder glas.

door:

if.•

III £%>***&

Bibliotheek

Jk ^ Proefstation voor èi Groenten- en

C 2 5 7 O

%

Fwitteelt onder Glas te Naaldwijk

'

INSTITUUT VOOR BODEMVRUCHTBAARHEID, GRONINGEN

PROEFSTATION VOOR DE GROENTE- EN FRUITTEELT ONDER GLAS,

NAALDWIJK

Bemonsteringsdiepte "bij grondonderzoek in de groenteteelt

onder glas

J.P.N.L. Roorda van Eysinga

Inleiding.

Het grondonderzoek van praktijkmonsters, uit de groente­

teelt onder glas vindt in ons land plaats op het

laborato-' rium van het Proefstation voor de Groente- en Fruitteelt

onder glas te Naaldwijk en op het Bedrijfslaboratorium voor

Grond- en Gewasonderzoek te Oosterbeek.

De grondmonsternemers van het Proefstation zijn met "boren

uitgerust voor het steken van monsters tot een diepte van

30 cm. De "boren zijn niet van een schaalverdeling voorzien.

De monste'rnemers van het Bedrijfslaboratorium gebruiken

doorgaans "boren die tot 25 cm diepte kunnen gaan en die

van een schaal met 5 cm eenheden zijn voorzien. Deze monster­

nemers worden geïnstrueerd normaal tot 20 cm diepte te "be­

rnons teren.

Opgemerkt zei dat de Tooren van beide instellingen ook

nog in diameter verschillen. De boor van het Proefstation

heeft een diameter van ongeveer 14 mm, die van het

Bedrijfs-laboratorium van ongeveer 19 mm.

Globaal gezien worden de grondmonsters in de tuinbouw

onder glas in het westen des lands van 0-30 en in het oosten

des lands van 0-20 cm diepte genomen. Het grondonderzoek

«

voor bemestingsproeven heeft zich bij deze situatie aangepast.

Bij landelijke proeven doet zich de vraag voor welke bemon­

steringsdiepte is te kiezen. Als compromis is weieens een'

bemonsteringsdiepte van 0-25 cm diepte gekozen (KLOES VAN

DER e.a o).

De invloed van de bemonsteringsdiepte op het verschil

in analyseresultaten is in het najaar van 1962 bestudeerd

als nevenonderzoek van een serieproef met fosfaatbemesting

bij kropsla onder glas»

-2-Proefopzet »

De serieproef met fosfaat bij sla werd in 30 kassen

uitgevoerd, verdeeld over 3 grondsoorten. De grondsoorten

waren laagveen (omgeving Rotterdam), kalkrijke zeeklei

(omgeving De Lier) en duinzand (omgeving 's-Gravenzande).

De proefvelden werden in oktober en november 1962 aangelegd.

Afgezien van de grondbewerking noodzakelijk bij het ruimen

van het voorgaande gewas, zoals het rooien van de tomaten,

het slechten van de komkommerbedden en het ruimen van de

broeiveur is de eigenlijke grondbewerking niet voor de be­

monstering toegepast. Wel zal nog kortere of meest langere

tijd voor de aanleg van het proefveld zijn doorgespoeld. De

grondmonsters zijn onmiddellijk voor de aanleg van het proef­

veld genomen. In de betreffende gebieden is het gebruikelijk

de meststoffen uit te strooien voor het spitten.

De grondmonsters werden met de gebruikelijke typen van

boren genomen. De monsters op 0-30 cm diepte zijn per veldje

genomen. Een veldje komt overeen met een vakje of een pootje

(ongeveer 6 à 10 m ), Deze monsters zijn uit ongeveer 25

boorsteken samengesteld. Yan de 16 veldjes zijn na droging

van de monsters mengmonsters per proefveld samengesteld.

De monsters van 0-20 cm zijn van het gehele proefveld genomen.

Deze monsters zijn uit ongeveer 25 boorsteken samengesteld.

Beide series monsters zijn op het laboratorium van het

Proefstation volledig en op het Bedrijfslaboratorium op P-AL

onderzocht.

Verwerking van de gegevens.

Uitgaande van de analysecijfers van het totale monster

voor de laag 0-20 cm en het mengmonster van 0-30 cm voor

alle proefvelden is nagegaan of systematisch verschillen

konden worden vastgesteld» Dit is gedaan met behulp van de

gepaarde toetsvergelijking.

De formule hiervoor luidt;

hierin is

t =de t-toets van R.A. Fisher

0-20 cm (

m

20)

Van cm

^

m

30^ diepte

n het aantal proefvelden (= 30)

v het verschil tussen de analysecijf

ers van de monsters

van 0-20 en van 0-30 cm diepte voor elk proefveld.

Resultaten.

In tabel 1 zijn de over alle proefvelden berekende

waarden voor t opgenomen. Bij 30 cijferparen is t wiskundig

"betrouwbaar

35

"bij 2,04, wiskundig "bijna betrouwbaar

5

* "bij

t = 1,70.

Tabel 1. Overzicht van de in het onderzoek "betrokken ana­

lyses alsmede t-waarden voor het verschil in be­

monsteringsdiepte

.

bepaling

organische stof

CaCOv

₃

pH-water

Fe-azijnzuur (Morgan's extract)

Al-azijnzuur ( "

"

)

NaCl-water

gloeirest (-extract)

N-water

P-water

K-water

Mg-azijnzuur (Morgan's extract)

Mn-azijnzuur ( "

"

)

P-AL

t

+ 0,37

+ 1,27

- 1,97

+ 0,26

- 0,68

0

+ 1,19

- 0,47

+ 0,24

+ 2,07

+ 1 ,46

- 1,15

+ 0,31

(

+

)

+

Een positief getal geeft aan dat het analysecijfer voor de

laag 0-20 cm gemiddeld hoger, een negatief getal dat het

analysecijfer gemiddeld lager ligt dan dat voor de laag

0-30 cm.

Van alle bepalingen blijkt dat er alleen voor K-water

een wiskundig betrouwbare systematische invloed van de be­

monsteringsdiepte op het niveau van het analysecijfer kon

worden vastgesteld.

Bij uitsplitsing naar de grondsoorten blijkt dat vooral

op klei deze systematische invloed het grootste is (zie

tabel 2)

.

s Wiskundig betrouwbaar is met onbetrouwbaarheidsdrempel

P = 0,05; wiskundig bijna betrouwbaar bij P = 0,1.

-4-(+)

Tabel 2. Overzicht van t-waarden "berekend voor K-water naar

grondsoort.

grondsoort

! aantal

'

^

[ cijferparen

;

veen

j

11

+0,37

klei

!

10

+ 1,96

I

zand

j

9

j + 1 9 21

totaal

i

30

i + 2,07

+ ; j '

Voor de pH, waar een bijna betrouwbare systematische

invloed van de bemonsteringsdiepte voor het gehele mate­

riaal werd vastgesteld, had een nader uitsplitsen naar de

grondsoorten geen resultaat.

Discussie.

Het is duidelijk dat verschillen van betekenis tussen

beide bernonsteringsdiepten na een intensieve grondbewerking

tot 30 cm of dieper nauwelijks zijn te verwachten. Er zullen

wel verschillen tussen de lagen optreden wanneer de grond

lange tijd heeft braak gelegen of wanneer tijdens een periode

met grote verdamping geen water is gegeven. In beide laatste

gevallen zullen zouten tot in de allerbovenste laag zijn opge­

stegen.

Bij het hier beschreven onderzoek is niet genoteerd of

de gron'i reeds was bewerkt en in welke mate. Er zal, omdat

het in de gebieden waar de proeven lagen gebruikelijk is na

het uitstrooien van de kunstmest pas te spitten en bovendien

de proeven nog moesten worden aangelegd, in de regel nog niet

zijn gespit. Bemonsterd is in de na

jaarsmaanden, in een tijd

dat veel monsters voor het basisbemestingsadvies worden ge­

nomen. Y/ij menen daarom de genomen monsters als een gemiddeld

beeld te mogen beschouwen.

Het feit dat voor één van de bepalingen (K-water) een

betrouwbaar verschil tussen de beide lagen werd gevonden is

nog geen bewijs dat er inderdaad een systematisch verschil is

in voedingstoestand van de beide lagen. Wanneer men namelijk

een aantal getallen trekt uit een toevalspopulatie, zal er

een kans bestaan dat men een of meer extreme waarden trekt.

De kans op tenminste één extreme waarde uit 13 getallen is

A9f°

bij de grens van P = 0,05. Voor het onderhavige geval

lingen om ten minste één. betrouwbare t-toets te vinden. De

kans op ten minste twee betrouwbare t-toetsen is 14$. Het

is dus niet geheel zeker dat men alle waarde moet hechten

aan het betrouwbare verschil tussen K-water na bemonstering

op 20 en 30 cm diepte.

Uit de formule voor de toetsvergelijking is een globale

schatting te maken, wat de invloed zou zijn van een bemon­

stering tot 25 cm diepte in vergelijking met een diepte van

20 of 30 cm, althans indien wordt aangenomen dat het ver­

schil in analysewaarde in de laag van 20 tot 30 cm recht­

lijnig afneemt, eventueel toeneemt.

Indien zulks het geval is zal het verschil tussen de

analysewaarden, bij 20 en 25 cm resp. 25 en 30

bemonsterings-diepten, de helft bedragen van het verschil in analysewaarde

voor de bemonsteringsdiepten 20 en 30 cm. Voor K-water wordt

dan t = 1,04 en ligt ver beneden de waarde die nog wiskundig

betrouwbaar is.

Conclusie.

By in het Zuidhollands Glasdistrict.

in het najaar in

kassen genomen grondmonsters kon afgezien van K-water geen

systematische invloed van twee bemonsteringsdiepten 0-20

resp. 0-30 cm worden vastgesteld. Het maakt dan ook, afge­

zien van K-water en afwijkende omstandigheden zoals b.v. wijze

van grondbewerking, lang braak liggen, weinig uit welke be­

monsteringsdiepte wordt gekozen. Door als bemonsteringsdiepte

voor proefvelden 0-25 cm te kiezen zullen de resultaten,

vermoedelijk ook ten aanzien van K-water kunnen worden ge­

bruikt, ter advisering van praktijkmonsters van 0-20 cm zowel

als van 0-30 cm diepte genomen.

Op grond van de resultaten van het beschreven onderzoek

kan de bemonstering van 0-25 cm diepte voor kasmonsters uit

de praktijk worden aanbevolen om tot uniformiteit in de be­

monstering te komen.

Literatuur.

KL0ES, L.J.J. VAN DER e.a.ï

Eenjarige seriebemestingsproeven met stikstof bij koud ge­

teelde tomaten.

C 3198 Aanvulling op s t e n c i l C 2570

B e m o n s t e r i n g s d i e p t e b i j grondonderzoek i n d e g r o e n t e t e e l t o n d e r g l a s II

Inleiding.

De i n h e t vorige s t e n c i l (C 2570) v e r m e l d e r e s u l t a t e n h a d d e n op m o n s t e r s uit k a s s e n i n h e t Zuidhollands tuinbouwgebied betrekking. Omdat niet z e k e r w a s d a t d e c o n c l u s i e s ook geldig z i j n voor a n d e r e tuinbouwcentra, i s h e t onderzoek u i t g e b r e i d . H i e r t o e z i j n i n h e t n a ­ j a a r van 1963 g r o n d m o n s t e r s genomen i n k a s s e n i n h e t tuinbouwgebied rond Venlo e n i n d e B o m m e l e r w a a r d . De b e m o n s t e r i n g i s o m s t r e e k s n o v e m b e r uitgevoerd, e e n t i j d w a a r i n ook voor d e p r a k t i j k v e e l m o n ­ s t e r s w o r d e n genomen. E r i s n a a r g e s t r e e f d i n i e d e r geval e e n g r o o t d e e l van d e m o n s t e r s t e n e m e n i n k a s s e n d i e nog niet w a r e n d o o r g e ­ s p o e l d . De m o n s t e r s z i j n m e t d e gebruikelijke b o r e n g e n o m e n . De m o n s t e r s van l a a g 0 - 2 0 c m z i j n uit 15 b o r i n g e n e n d i e v a n d e l a a g 0-30 c m uit 20 boringen s a m e n g e s t e l d . D e m o n s t e r s van d e l a a g 25-50 c m z i j n m e t e e n b o o r van 26 m m d i a m e t e r genomen e n z i j n uit 15 boringen s a m e n g e s t e l d . E r i s g e n o t e e r d i n h o e v e r r e g r o n d b e w e r ­ king of doorspoeling h a d p l a a t s g e h a d .

R e s u l t a t e n .

D e w a a r d e n van t uit de t - t o e t s v a n STUDENT (zie FISHER) z i j n w e d e r o m b e r e k e n d e n i n t a b e l 2 s a m e n g e v a t . Het bleek a a n d e hand van d e l o o r d e t u i n d e r s v e r s t r e k t e gegevens niet m o g e l i j k d e k a s s e n t e s p l i t s e n i n niet e n w e l d o o r g e s p o e l d e , " d o o r s p o e l e n " blijkt e e n r e k ­ b a a r b e g r i p t e z i j n . D a a r o m i s v o o r elk tuinbouwgebied h e t t o t a l e m a ­ t e r i a a l v e r w e r k t e n ook d e gegevens v o o r d i e k a s s e n d i e b e s l i s t niet w a r e n d o o r g e s p o e l d , De gegevens v o o r Zuid-Holland (uit t a b e l 1) z i j n t e r vergelijking ook i n t a b e l 2 ( e e r s t e kolom) opgenomen.

_ 7

-T a b e l 2 . Overzicht van de t - w a a r d e n , uit t - t o e t s v a n S-TUDEN-T, voor m o n s t e r s uit k a s s e n i n enkele tuinbouwgebieden. E e n positief g e t a l geeft a a n dat h e t a n a l y s e c i j f e r voor d e l a a g 0 - 2 0 c m h o g e r , e e n negatief g e t a l d a t h e t a n a l y s e c i j f e r l a g e r l i g t d a n dat v o o r de l a a g 0-30 c m . Venlo B o m m e l e r w a a r d t o t a a l Z u i d -Holland niet i g e ­ spoeld t o t a a l niet g e ­ spoeld t o t a a l t o t a a l a a n t a l m o n s t e r s 30 10-12 1 8 - 2 1 8 10 5 8 - 6 1 o r g . stof +0, 37 + 1 , 6 1 + 1 , 42 + 1 , 10 + 2 , 0 0+ + 1, 51 CaCC>3 + 1 , 2 7 +0, 76 + 1, 8 9 ^ + 1 , 4 9 + 1 , 12 + 2 , 0 8+ p H - w a t e r - 1 , 97^ ' +0, 11 + 1 , 30 +0, 98 + 1 , 04 +0, 15 F e - a z i j n z u u r +0, 26 +0, 19 +0, 22 - 1 , 11 - 0 , 4 3 + 0, 22 A l - a z i j n z u u r - 0 , 68 - 1 , 8 0 ^ - 2 , 82 +0, 98 +0, 82 - 2 , 0 4+ N a C l - w a t e r 0 - 0 , 68 -0,4-8 +0, 25 +0, 44 - 0 , 16 g l o e i r e s t + 1 , 19 - 0 , 33 - 0 , 4 9 +0, 84 +0, 72 +0, 51 ( - e x t r a c t ) N - w a t e r - 0 , 4 7 +0, 71 + 0 , 6 4 +0, 79 +0,82 +0, 54 P - w a t e r +0, 24 +0, 94 + 1, 55 - 0 , 11 - 0 , 6 3 + 1 , 33 K - w a t e - +2,Q7+ - 0 , 56 - 0 , 39 + 1 , 4 8 + 1, 64 + 1 , 38 M g - a z i j n z u u r + 1 , 4 6 - 1 , 0 1 - 0 , 25 + 0 , 1 6 +0, 31 + 1, 36 M n - a z i j n z u u r - 1 , 15 - 0 , 11 - 0 , 52 - 0 , 07 +0, 55 - 1 , 0 8

P-AL

+0, 31 _j + 1, 34 _' +2, 1 1+ + 0 , 4 7 +0, 32 + 1 , 6 1

De gegevens uit t a b e l 2 v o r m e n e e n bevestiging v a n d e e e r d e r v e r ­ m e l d e conclusie dat h e t weinig u i t m a a k t of d e m o n s t e r s v a n d e l a a g 0 - 2 0 c m d a n wel van d e l a a g 0 - 3 0 c m w o r d e n genomen e n d a t mogelijk g e r i n g e v e r s c h i l l e n g e h e e l wegvallen w a n n e e r d e a n a l y s e c i j f e r s v a n d e l a a g 0 - 2 0 c m of van d e l a a g 0-30 c m t e n opzichte van d i e v a n d e l a a g 0 - 2 5 c m w o r d e n bekeken.

8

-Analyse c i j f e r s v a n d e ondergrond (25-50 c m ) .

P e a n a l y s e c i j f e r s van de m o n s t e r s van de l a a g 25-50 c m z i j n v e r g e l e k e n m e t d i e van d e l a a g 0 - 2 0 c m . T a b e l 3 geeft voor d e z e v e r ­ gelijking d e w a a r d e n v o o r de t - t o e t s e n t a b e l 4 enige c o r r e l a t i e c o ë f f i ­ ciënten.

T a b e l 3. Overzicht van d e t - w a a r d e n uit t - t o e t s van STUDENT, bij vergelijking v a n d e a n a l y s e c i j f e r s van g r o n d m o n s t e r s v a n d e

laa g 0 - 2 0 c m m e t d i e van d e l a a g 25-50 c m . E e n positief

_gdtv.l

geeft a a n d a t h e t a n a l y s e c i j f e r v o o r de l a a g 0-20 c m h o g e r , e e n n e ­ gatief g e t a l dat h e t a n a l y s e c i j f e r l a g e r ligt d a n dat v o o r d e l a a g 25-50 c m .

Venlo B o m m e l e r w a a r d

T o t a a l niet

gespoeld t o t a a l gespoeld niet t o t a a l

T o t a a l a a n t a l m o n s t e r s 10 18 8 10 28 o r g . stof + 6 , 6 3+ + + 7, 98 ++ + 4 , 7 7+ + j—L +6, 09 + 7 , 6 7+ + C a C Os + 1 , 8 7 ^ + 2 , 6 1+ - 1 , 6 7 - 1 , 9 1 ^ + 0 , 9 3 p H - w a t e r + 0 , 4 9 + 1, 39 - 1 , 04 - 1 , 19 + 0, 73 F e - a z i j n z u u r - 2 , 9 5+ - 4 , 2 5+ + - 2 , 3 8+ - 2 , 4-4+ - 4 , 6 3+ + A l - a z i j n z u u r - 4 , 9 8+ + - 7 , 1 9+ + - 2 , 0 2 ^ - l , 9 4 ^+ ) - 5 , 9 5+ + NaCl + 1 , 6 5 +2, 41+ + 1 , 70 + 1 , 72 + 3, 0 1+ + G l o e i r e s t + 3, 15 ++ + 3, 3 2+ + +4, 30 ++ + 3, 77 4-+ + 4 , 9 1+ + ( - e x t r a c t ) + 1 , 9 3 ^ + 2 , 3 1+ + 2 , 3 0+ +2, 58 -J-4-N - w a t e r + 1 , 55 + 1 , 9 3 ^ + 2 , 3 1+ + 2 , 3 0+ +2, 58 -J-4-P - w a t e r + 3 , 2 0+ + + 4 , 9 3+ + + 3, 0 4+ + 3 , 2 6+ +4, 79 K - w a t e r +2,8 0+ + 3, 2 2+ + + 6 , 3 8+ + + 6 , 1 8+ + + 5 , 4 0+ + M g - a z i j n z u u r + 3,

_3V

++ + 6 , 1 6+ + + 1, 58 + 1, 36 + 4 , 4 9+ + Mn-azijnzuur - 0 , 6 9 - 0 , 34 - 0 , 0 1 +0, 84 + 0 , 2 7 P - A L + 5 , 7 6+ + + 8, 17 ++ + 6 , 9 0+ + + 8 , 4 r ++ + 9, 51 + +

9 -T a b e l 4 . C o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t e n v o o r h e t v e r b a n d t u s s e n a n a l y s e c i j f e r s voor d e l a a g 0 - 2 0 cm m e t d i e van d e l a a g 25-30 c m . Venlo B o m m e l e r w a a r d niet gespoeld t o t a a l B o m m e l e r w a a r d a a n t a l m o n s t e r s 10 18 8 o r g . s t o f 0 , 93 ++ 0 , 9 0+ + 0, 17 C a C O , 0 , 2 3 0 , 3 8 ^ 0 , 9 6+ + pH 4. 0, 64 0 , 6 6+ + 0 . 6 9 ^ F e - a z i j n z u u r 0, 38 0 , 29 0 , 9 9+ + A l - a z i j n z u u r 0 , 66 0 , 5 0+ / . \ O 1—« + + N a C l - w a t e r 0 , 4 6 0 , 4 3 ^ 0 , 4 9 g l o e i r e s t 0 , 4 4 0 , 30 0 , 33 ( - e x t r a c t ) 0, 71 + 0,46<+ ) N - w a t e r 0, 71 + 0,46<+ ) 0, 52 P - w a t e r 0, 22 0, 37 0 , 56 K - w a t e r 0 , 0 9 0, 29 0, 73+ M g - a z i j n z u u r 0 , 6 l( + ) 0 , 6 9+ + 0, 00 Mn-azijnzuur 0, 21 O O 0 , 97 P - A L 0, 45 0 , 4 2 ^ 0 , 4 9 1 • • • 1 . !

Uit d e t a b e l l e n 3 e n 4 k a n w o r d e n afgeleid d a t voor enkele b e p a ­ lingen g r o t e v e r s c h i l l e n i n b e m o n s t e r i n g s d i e p t e t o e l a a t b a a r z i j n , dat e c h t e r voor a n d e r e bepalingen d e b e m o n s t e r i n g s d i e p t e niet o n g e s t r a f t m a g w o r d e n v e r g r o o t .

Uit t a b e l 3 kunnen nog i n t e r e s s a n t e c o n c l u s i e s w o r d e n g e t r o k k e n o m t r e n t h e t verloop v a n d e a n a l y s e c i j f e r s n a a r d e o n d e r g r o n d . Z o z i j n i n het Venlose tuinbouwgebied pH e n k o o l z u r e kalkgehalte i n d e boven­ grond h o g e r e n i n d e B o m m e l e r w a a r d juist l a g e r d a n i n de o n d e r g r o n d . Omdat d e vergelijking e n v e r k l a r i n g van d e z e v e r s c h i l l e n buiten het k a d e r van dit r a p p o r t v a l t z a l e r v e r d e r niet op w o r d e n ingegaan.