Vwo-examen
Wereldvoedselvraagstuk
2
Gebruik waar nodig de atlas.
1 Armoede en ondervoeding Bron 1
1 Welke algemene relatie is er volgens bron 1 en 2 tussen armoede en honger?
2 Als je gaat inzoomen, zie je dat deze relatie niet altijd klopt. Welke afwijkende situaties zie je als je bijvoorbeeld Tanzania vergelijkt met Nigeria?
3 Bron 1 en 2 tonen beide een groot deel van Afrika. De kaarten zijn echter anders getekend dan je gewend bent. a Hoe zijn deze kaarten opgebouwd?
b Welke naam hebben we voor dit soort kaarten?
4 De nauwe relatie die bestaat tussen armoede en ondervoeding kan te maken hebben met de pachtverhoudingen. Leg dat uit.
5 Beschrijf de vicieuze cirkel die kan bestaan tussen armoede en ondervoeding.
6 Op de top van de G8 in 2005 in Schotland werd besloten de schulden van de allerarmste landen kwijt te schelden. a Wat is de G8?
b Hadden de inwoners van de arme landen veel voordeel van deze maatregel? Licht je antwoord toe.
7 Ondervoeding is schadelijk. Geef twee voorbeelden van blijvende schade die door ondervoeding kan optreden. 8 Armoede en ondervoeding zijn opgenomen in de Millenniumdoelen. Wat houdt dat in?
2 Zambia
Bron 3
1 Meteen na de onafhankelijkheid koos Zambia voor een socialistische koers. Voor de landbouw betekende dit dat de distributie van zaden en kunstmest, de afzet van de oogst en de kredietverlening in handen van de overheid kwamen.
2 In 1991 werd de staatsinvloed teruggebracht. Op het platteland verschenen nu ‘briefcase traders’: opkopers met een tas vol geld, die de oogsten van de boeren opkochten. Zij verdienden er veel aan, de boeren hadden niet veel keus.
3 Sinds kort zijn er handelshuizen waarvan de boeren lid kunnen worden. Zij hebben opslagruimten gebouwd en transportfaciliteiten gemaakt. De boeren krijgen nu een zo hoog mogelijke prijs voor hun producten.
10 Volgens de Millenniumdoelen moet de kredietvoorziening aan boeren in ontwikkelingslanden verbeterd worden. Noem twee voordelen die microkredieten hebben boven de staatskredieten die Zambia meteen na de
onafhankelijkheid instelde.
11 Leg uit waarom goede opslagvoorzieningen en transportfaciliteiten bevorderlijk zijn voor de werkwijze van de boeren.
12 Zambia is een van de 36 ontwikkelingslanden die steun krijgen van Nederland. Welke criteria legt Nederland aan bij de keuze van deze landen?
13 Leg uit dat in de huidige situatie meer sprake is van een coherent beleid dan in beide voorgaande perioden. 3 Victoriabaars
Bron 4 Victoriabaars
Rond 1955 werden in Oeganda enkele nijlbaarzen uitgezet in het Victoriameer. De dieren hadden daar een goed bestaan. Dankzij hun vraatzucht verdwenen 300 van de 500 inheemse vissoorten, maar dankzij hun voortplantingsvermogen kwam er werk voor duizenden vissers. Vanuit de wijde omgeving trokken ze massaal naar het Victoriameer.
In de landen rond het Victoriameer zijn nu zeker 2 miljoen mensen direct of indirect afhankelijk van deze visserij. Hoewel veel van deze mensen nu een beter bestaan hebben dan vroeger, kan er nog veel verbeterd worden. Er is een kleine elite die heel veel geld verdient aan de verwerking van de vis en aan de export daarvan naar Europa.
Hoewel deze visserij in economisch opzicht een succes was, zijn er ook nadelen. De kleinschalige, plaatselijke visserij is bijna helemaal verdwenen. In het meer dreigt overbevissing en ook aan de oevers wordt het milieu zwaar belast.
Bron: IS. november 2006
14 Geef voorbeelden van drie beroepen die indirect met de visserij op het Victoriameer te maken hebben. 15 Welk nadeel had de opkomst van de commerciële visserij voor de landbouw in de omgeving?
16 Noem drie milieuproblemen die zich tegenwoordig op en rond het Victoriameer voordoen. Geef bij elk probleem een korte toelichting.
17 Het is niet helemaal duidelijk of het uitzetten van de victoriabaars een voorbeeld is van de Blauwe Revolutie. a Waarom is dit wel een voorbeeld van de Blauwe Revolutie?
b Waarom is dit geen voorbeeld van de Blauwe Revolutie?
18 De EU wil de vissers van victoriabaars gaan helpen. De activiteiten van de vissers zouden een voorbeeld moeten worden van fair trade, eerlijke handel, waarbij milieu en economie goed samengaan. Microkredieten zouden hierbij kunnen helpen.
a Welke vorm van ontwikkelingshulp wordt hier beschreven?
b Welke afspraken zouden gemaakt moeten worden om tot een fair trade-situatie te komen?
19 Je leest in de krant over deze plannen om de visserij te bevorderen. Je denkt er eens goed over na en dan zie je dat deze plannen niet zo goed zijn als ze lijken. In een brief schrijf je je bezwaren tegen deze aanpak in maximaal 75 woorden. Je begint je brief met ‘Ik ben het niet helemaal eens met deze aanpak...’
4 Nigeria
Bron 5 Productie van Nigeria (in miljoen ton of miljoen stuks) [getallen lijnen op decimaalteken]
1983 1992 2003 graan 8.805 13.500 24.457 waarvan mais 2.000 2.000 5.150 rijst 1.250 3.857 4.952 gierst 6.000 7.600 14.200 rubber 0,118 0,105 0,112 cacao 0,135 0,380
schapen 22.500
varkens 6.356
Bron: Fischer Weltalmanach, meerdere jaren
20a Welk landschap komt in het noorden van Nigeria voor in het gebied tussen Kanda en Sokoto? b Voor akkerbouw is dit een marginaal gebied. Leg dat uit.
c Welke vorm van veeteelt komt hier voor? Leg deze keuze uit. Bron 6
In Nigeria heeft 70% van de bevolking minder dan 1 dollar per dag te besteden. Ongeveer 22% van de bevolking heeft 1 à 2 dollar per dag te besteden.
Van het BNP van Nigeria komt 17% van de landbouw. Van de beroepsbevolking in Nigeria werkt 31% in de landbouw. 21 De productiehoeveelheden van Nigeria zijn best indrukwekkend. Is dit vooral zelfvoorzienende landbouw of vooral
commerciële landbouw? Licht je antwoord toe met behulp van de gegevens van bron 5 en bron 6.
22a Honger komt in Nigeria eigenlijk niet voor. Bewijs deze stelling met behulp van gegevens van de kaart en de statistiek uit de atlas.
b Toch sterven er van tijd tot tijd mensen in Nigeria van de honger. Hoe is dat mogelijk? 23 Veel boeren in Nigeria werken met indigenous knowledge.
a Geef drie voorbeelden van activiteiten die daarbij horen.
b Is deze werkwijze bevorderlijk voor de introductie van de Groene Revolutie? Leg dat uit.
24 Zijn de ontwikkelingen die zich in Nigeria voordoen in overeenstemming met de theorie van Malthus? Leg duidelijk uit waarom dat wel of niet het geval is.
5 Productie en handel
Bron 7
25 In vergelijking met andere werelddelen worden er in Afrika weinig landbouwproducten geproduceerd. Daar zijn verschillende verklaringen voor. Per regio kunnen die verklaringen anders zijn.
a Welke politieke verklaring is er voor de geringe opbrengst in Sudan en omgeving? b Welke natuurlijke oorzaken spelen een rol in de Sahelzone?
26 In sommige landen nam de productie toe. Was dat vooral een toename van de hoeveelheid handelsgewassen of van de hoeveelheid voedingsgewassen? Licht je antwoord toe.
27 Brian doet de volgende uitspraak: ‘Ik vind de ontwikkelingen in Namibië beter dan die in Botswana’. Leg deze uitspraak uit.
Vanuit welke invalshoek doet Brian deze uitspraak? Kies uit: milieu – economie – politiek. Joyce doet de volgende uitspraak: ‘Ik vind de ontwikkeling in Mali beter dan die in Tsjaad’. Leg deze uitspraak uit.
Vanuit welke invalshoek doet Joyce deze uitspraak? Kies uit: milieu – economie – politiek. 28a Wat valt je op als je de productiegegevens van verschillende jaren met elkaar vergelijkt? b Welke verklaring is daarvoor?
29 De landbouwproductie van Afrika is niet zo belangrijk voor de wereldhandel.
Over handel in producten heeft Ullman drie kenmerken geformuleerd. Welke van deze kenmerken kan verklaren waarom Afrika geen grote rol speelt in de wereldhandel van landbouwproducten?
30 In veel Afrikaanse landen ontvangen de boeren maar weinig geld voor de landbouwproducten die ze verkopen. a Welke verklaring is daarvoor?
6 Rijst als voedselgewas Bron 9
Bron 10
In 1975 had de bevolking van India en Indonesië gemiddeld aan voedsel nog geen 9000 Joules. In 2000 was dat in India gestegen tot 10 500 J en in Indonesië tot 12 500 J.
31 Geef een korte beschrijving van de veranderingen die optreden door de Groene Revolutie.
32 In sommige gebieden zorgde de Groene Revolutie voor vergroting van de sociale verschillen. Leg dat uit en maak duidelijk tussen welke bevolkingsgroepen dat gebeurde.
33 Bewijs met de gegevens uit bron 9 en bron 10 het succes van de Groene Revolutie.
34 Waarom is het niet zeker dat deze resultaten toegeschreven kunnen worden aan de Groene Revolutie? 35a Er wordt wel gepleit voor een Tweede Groene Revolutie. Wat houdt dat in?
b Waarom is de kans van slagen van deze Tweede Groene Revolutie niet zo groot?
7 Een goede keuze maken
Nederland wil 9 miljoen euro besteden aan verbetering van de voedselzekerheid. Op het ministerie in Den Haag circuleren de namen van enkele kandidaatlanden: Bangladesh, India, Burkina Faso, Democratische Republiek Kongo, Kenya en Costa Rica.
36 Welke criteria hanteert Nederland bij het toewijzen van hulp aan landen?
37 Zoek in de atlas naar gegevens om te bepalen welk land volgens jou het meest in aanmerking komt voor deze hulp. Geef dit antwoord vanuit:
een economisch gezichtspunt een politiek gezichtspunt
Geef aan waarom je deze landen koos.
b Welk land moet volgens jou de hulp krijgen die de Nederlandse regering wil geven?
38 Vervolgens gaan we inzoomen. Welk deel van dit land heeft het meest deze hulp nodig? Waarom koos je dit gebied? 39a Deze hulp valt onder de sectorale benadering. Wat houdt dat in?
40 Vroeger kregen deze gebieden ook wel eens humanitaire hulp. a In welke omstandigheden wordt deze hulp gegeven?
