Of die hoofredakteur genoeg klem gele bet op die sosia!e
kragte waf
die Frame vlugtelinge gestuur bet in bulle rol en invloed aan die Kaap,
is egter te betwyfel. So ietssou die publikasie se waarde verder verhoog.
Ten slotte is dit jammer dat Coenzen die geleentheid nie te baat geneem
bet om as een van die Hugenote-kenners
in Suid-Mrika nuwe perspektief
op hierdie stuk geskiedenis
te werp nie. Hy bet myns insiens te veel gebuik
gemaak van vorige bydraes
waf hy oar die Ffanse
vlugtelinge gelewer
bet.
Die enkele kritiese opmerkings ten spyt, kan aile betrokkenes geluk
gewens
word met 'n keurige publikasie waf vir sowel die studeerkamer
as
die koffietafel 'n aanwins sa! wees.
l.W HOFMEYR
Universiteit van Suid-Afiikll
word baie interessante brokkiesinligting ingesluit. Op elke bladsy word clan gedateerde knipsels en foto's uit The Star of die Barnett-versameling as 'a selection of ...raw historical material' (p. iii) gebruik. Vera! die lekeleser en student kry gevolglik geleentheid om die koerant inderdaad as historiese bron te ervaar. Ongelukkig laat beperkte tuimte calle knipsels as fragmente eindig. Nietemin word 'n wye spekttum gedek : die groei van die scad self, prominence persoonlikhede, bevolkingsverhoudinge, gesondheidstoestande, politieke gebeunenisse, tegnologiese vootuitgang, spon, modes, alIedaagse verbtuikersanikels, ontspanning, en dies meet.
Die argument ten gunste van die organisering in dekades is dat 'it seemed convenient' en dat elke dekade 'a curiously distinctive character' openbaar. Dit is egter 'n oorvereenvoudiging van die probleem van periodisering. So word die dekade 1910-1919 bloot onder die opskrif 'A town of parks' aange-bied, terwyl die ingrypende diskontinulteit van die Eerste Wereldoorlog konliks op 'n enkele bladsy behandel word. Dieselfde geld ook vir die ryd-perk 1940-1949 onder die opskrif 'Missing presumed dead'. Onderafdelings van elke hoofstuk dek nie konsekwent net die betrokke saak nie, terwyl die gepaardgaande knipsels ook nie alryd relevant Iyk nie. So byvoorbeeld word onder die subopskriffie 'The cure all' advenensies van medisyne uit die 1910's getoon. Tegelyk word 'n berig oor die teregstelling van tsaar Nico-laas II in 1918 gepNico-laas! (p. 64.)
Soms is claar 'n eienaardige afwesigheid van The Star in die boek. In die onderafdeling 'Colour prejudice' van hoofstuk 6, gee die redakteur 'n beskrywing van die verslegtende verhoudinge tussen wit en swart gedurende die 1930's. In die teks word drie stadsraadslede oor die kwessie aangehaal en die illustratiewe knipsels is briewe van lesers aan die koerant. Redaksionele kommentaar of beriggewing self (waarin opskrifte so veelseggend kan wees) ontbreek egter.
Ten spyte van die genoemde besware is dit tog 'n publikasie wac nuttig deur die algemene leserspubliek, skoliere en selfs voorgraadse studente gebtuik sal kan word.
A. APPEL
Universiteit van Port
Elizabetl!-R.B. EOGERWN. LIRe lions they fought: the Zulu ~r and the last black empire in South Aftica. Southern Book Publishers: Bergvlei and Cape Town, 1988. 244 pp. llIus. R44,95 (exclu-sive). ISBN 1 86812 151 8.
.The editor of Soldier$ of the Queen, the Victorian Military Society journal, recently called Like lions they fought 'undoubtedly the most disappointing book on the Anglo-Zulu War published in recent times'. I can only agree with him, for this book fails to live up to its stated intention of examining the war afresh from the Zulu perspective.
New sources are not tapped, notWithstanding Edgerton's claims to have done so. He relies exclusively on printed contemporary sources (excluding the British Parliamentary Papers) and on a fairly comprehensive and reasonably up-to-date collection of modem secondary sources. Yet there is much, especially in journals, that he has missed. Vital private and official unpublished papers in various collections here and in Britain are ignored. Nor are the foomotes he provides always adequate, for the page references are sometimes left out. As for the maps, I wonder if he obtained Donal<;i Morris's permission to adapt his maps of Rorke's Drift and Hlobane? He cenainly did not receive mine to make a travesty of those of Isandlwana and Khambula which I have published elsewhere.
More disturbing, perhaps, than plagiarized maps are the extraordinary number of errors which the book contains. It was Elaine Unterhalter, rather than Peter Colenbrander, who wrote the anicle on the peopk ofNquthu during the war. It is quite untrue to say that by 1879 most Zulu warriors had rifles: they had muzzle-loaders of various kinds. At Isandlwana, Dum-ford's orders were to reinforce the camp, not to suppon ChelmsDum-ford's force. It was his disastrous initiative which led to Pulleine having to over-extend his defensive perimeter.
At a more general level, the discussion on confederation and the causes of the war does not take the most recent scholarship into account, while the section on post-war Zululand simply displays ignorance. Zululand was not quiet after the death of Cetshwayo as is airily proclaimed. And why the many misleading generalizations? Why imply, for example, that the British were blowing up caves full of Zulu civilians allover Zululand, when the incident applies specifically to Manyonyoba's adherents in nom-western Zululand?
It must be accepted, of course, that this is a book apparently aimed at an American general readership normally unacquainted with 19th century Africa, and which is predisposed to condemn the imperial power out of hand while waxing sentimental about the exotic indigenous people resisting it. Doubtless this is why the author finds it necessary to labour the compari-son betWeen the Zulu and the more familiar Indians of the Great Plains, and to tack on a generalized chapter about colonial wars in Africa. It does not explain, however, why he treats his subjects (whether Zulu or British) as curious specimens to be examined from the astonished perspective of the present in precisely the manner of the arrogant ethnocentrics he so strongly condemns. For even though he does come to tetrns with Zulu socie-ty, their military system and the political structure of the kingdom (not empire, surely!), as well as with British military organization, he does so with little histotical empathy, choosing to titillate a modem readership through dwelling in sensational detail on aspects such as Zulu sexual habits and the effect of flogging in the British Army. Despite the lurid descriptions of the dismal gore of the battlefield, his handling of military encounters is superficial, with no analysis in any depth of Zulu strategy and tactics. For a book purporting to be about the Zulu war effort, there is remarkably little about the extensive and protracted Zulu attempts to reach a negotiated end to the war, and even less about the political consequences in the king-dom of military defeat and the collapse of royal authority. It is here that Edgenon would find an answer to his speculation why the Zulu stopped fighting. The chapter on 'The experience of war' was potentially the most .P. COERTZEN. Die Hugenote !Ian Suid-Afiika
1688-1988. Tafelberg : Kaapstad, 1988. 189 pp. Geill. R30,OO (eksklusief). ISBN 0624
026183.
Deur hierdie publikasie is nag 'n belangrike bydrae tot ons kennis van en insig in die plek en rol van die Hugenote in die Suid-Mrikaanse kerk en sekulere geskiedenis gelewer. Dit is geskryf onder toesig van die RGN en die Hugenote-Vereniging van Suid-Afrika war oak 'n redaksiekomitee -bestaande uit pfaff. F.C. Fensham en DJ. van Zyl en mnre. S. Theron en H.T. van Huyssteen -aangewys bet. Die hoofredakteur, prof. Pieter Coertzen, is verantWoordelik vir die grootste deel van die publikasie. In die eerste gedeelte word die buitelandse agtergrond van die Hugenote behandel, onder meer die opkoms van die Gereformeerde Kerk in Frankryk, die lewe te midde van vervolging en Nederland as heenkome vir vlugtelinge. In deel 2 word Suid-Afrika as 'n '[Juwe vaderland vir die Franse vlugtelinge uitgebeeld. Aandag word byvoor-beeld gegee aan hul oortog, aankoms en vestiging in die nuwe situasie, asook die aantal Hugenote-boere en boetderye aan die Kaap (nagevors en opgeteken deur Fensham). In die derde deel word die bree invloed van die Hugenott in Suid-Afrika aan die orde gestel. Ten slotte volg enkele waardevolle bylaes, waaronder 'n bibliografie van geselekteerde geskrifte oar en deur Franse vlugtelinge, saamgestel onder leiding van die Suid-Mri-kaanse Biblioteek in Kaapstad. Die boek bevat verder oak verskeie foto's, bane en ander waardevolle illustrasies waarvoor vera! Antini Carstens, Wi!-lem Malherbe, die Buro vir Universiteits- en Voortgesette Onderwys en die Instituut vir Kartografiese Analise van die Universiteit van Stellenbosch erkenning moet ontvang.
Aangesien di~ hoek saamval met die 300-jarige herdenking van die koms van die Hugenote na Suid-Aftika, dien dit oak as 'n gepaste feespublikasie. War resente Hugenote-geskiedskrywing in Suid-Aftikaanse verband betref, verteenwoordig dit naas die welbekende werk van M. Boucher -French speakers at the Cape -tot dusver die omvangrykste paging op hierdie terrein. Dit hied 'n goeie oorsig van die aanloop tot en die verloop en gevolge van die Hugenote se vestiging aan die Kaap. Oar die algemeen word redelik gegronde gevolguekkings gemaak. Dit verteenwoordig verder gebalanseerde kerkgeskiedskrywing war rekening probeer hou met 'n ekumeniese perspek-fief op die kerklike lewe aan die Kaap. Verder dien dit as 'n redelik objek-tiewe uitbeelding van die wel en wee van hierdie nuwe toevoeging tot die Kaapse samelewing.
CON1REE 25/1989
interesting pan of the book, but even there the discussion
is hardly
innova-tive or 6ncisive.
In all, this is a popular work that differs from some of its predecesso~
through its attempt at a Zulu perspective,
but it has little to offer the
histo-rian or serious student of the Anglo-Zulu War.
JOHN LABAND
University of Natal (pietermaritzburg)
rein aangekom waar hy op 28 Januarie 1854 oorlede is. Die gepubliseerde-gedeelte van sy dagboek suek oorongeveer 'n jaar -van 19 Augustus 1852 tot 13 Augusrus 1853. Dit verskaf 'n interessante blik op die skynbaar sorge-lose en luilekker lewe van 'n junior offisier op 'n afgesonderde militere voorpos. Stjohn en sy mede-offlSiere se lewe her hoofsaaklik om die offlSiers-menasie gesentreer, terwyl vrye tyd verwyl is met besoeke aan vriende, biljart speel en lees, of 5005 hy dit self beskryf 'breakfast, billiards, dinner and bed'. Sy verblyf in die Vrystaat is gekenmerk deur die talle -meesal onsuk-sesvolle -jagtogte in die omgewing van Bloemfontein, maar oak langer ekspedisies, 5005 die na Harrismith en die Drakensberge. War sy beroep as soldaat betTer, was die enigste hoogtepunt die Berea-veldtog teen die Basoeto waaroor St John redelik min in sy dagboek verstrek.
Sy beheptheid met jag, sy verwysings na en beskrywings van wildsoone en die omgewing, bring mee dat die dagboek oak vir natuurwetenskaplikes van belang kan wees. 'n Kaan of kaarte van die plekke war hy besoek her, sou in die verband nuttig te pas kom.
Die inleiding, redigering, annotering en identifisering van persone en plekke waarna in die teks verwys word, dui op Schoeman se gebtuiklike deeglike navorsing. Bronne word egreT nie by die verklarende voetnote ver-suek nie. In enkele gevaile verskyn verwysings eers by die rweede vermelding van begrippe, name of woorde, byvoorbeeld 'vier' (pp. 27 en 30); Giddy (pp. 36 en 37); Eugene Casalis (pp. 23 en 42). Verwysings ontbreek by direkte aanhalings uit die welke van Fichardt en Collins (p. 10).
In die afdeling oar aanbevole verdere literatuurstudie is geen vermelding vanJ. Haasbroek se bydrae oar die rol van die Engelse gt:meenskap in die Oranje-Vtystaat nie. Oak nie BJ. Barnard se biografie oar Henty Douglas Warden of J.H. Malan se Die opkoms van 'n republiek : die geskiedenis van die Oranje-Vrystaat tot die jaar 1863, war nunige agtergrondinligting kan verskaf, is in die lys opgeneem nie.
Schoeman verdien nie net die waardering van historici vir die redigering en publikasie van historiese manuskripte nie, maar veral omdat hy deur sy onvermoeide navorsing baie dagboeke, dokumente en geskrifte opgespoor her war andersins miskien nooit gepubliseer sou gewees her nie.
D.A. VAN DER BANK Nasionale Museum, Bloemfontein
C. BIRKBY. Uncle George. The Boer boyhooa; letters and battles of Lieutenant-General George Edwin Bnnk. Jonathan Ball: Johannesburg, 1987. 282 pp. llIus. R39,95 (exclusive). ISBN 0868501395.
Carel Birkby has assembled Brink's hitherto unpublished boyhood remi-niscences and later family oorrespondence and used them as the core of this interesting, but not very well integrated, biography. Much of the book concerns his fighting career in World War II (East Africa, Abyssinia, North Mrica) and, judging by the extensive coverage of the famous disaster which befell the South African 5th Brigade at Sidi Rezegh in November 1941, is probably aimed mainly at the thousands of men who served under Brink. Although Brink, as a person, comes to life in the work, one intriguing aspect of his earlier years -his loyally to the government of the day during the Rebellion (1914) -remains unsatisfactorily unclear. The book is a useful addition to our military history shelves but its shortcomings as far as adequa-te explanations are concerned, are serious enough to highlight the urgency of revitalizing this field of writing.
R. HAUMANN. Van Riga tot Drakenstein. Die outeur : Bellville, 1987. 148 pp. Gelil. R30,OO (eksklusief). ISBN 062010732 9. (Vetkrygbaar van R. Haumann, lDbeliastraat 10, Riebeeck-hot, Bellville).
Verskeie familiegeskiedenisse oor die kleiner families in Suid-Mrika bet die afgelope twee jaar die lig gesien. Dit word oor die algemeen gekenmerk deur 'n hoe standaard en die Haumann-familiegeskiedenis in Van Riga tot Drakenstein is geen uirsondering nie. Die hoek is die resultaat van twaalf jaar se navorsing oor die herkoms en plaaslike geskiedenis van die Haumanns. Die skrywer bet sy volledige dek-king oor die geskiedenis van Simonsvlei (stamplaas van die Haumanns in Suid-Mrika) tedanke aan inligting uit die ongepubliseerde manuskrip van mev. M. Cairns getiteld 'Simonsvlei : the story of a farm and its people, 1691-1974'.
Eduardt Christian Haumann, die stamvader van die Haumanns in Suid-Afrika, is tussen 1721 en 1725 gebore in MoskouofRiga in Rusland waar sy pa predikant van die Duitse kerk was. In 1745 bet Haumann as soldaat in diens van die vac getree en na die Kaap gekom waar hy op 6 Augustus 1746 burgerreg ontvang bet. Aan die Kaap bet hy as chirurgyn gepraktiseer en in 1749 sy eerste grondtransaksie aangegaan. Na nog 'n paar grondtran-saksies bet Haumann in 1764 die plaas Stellengift, vandag bekend as SimonSvlei, gekoop.
Tot aan die einde van hoofstuk 4 word die lotgevalle van die stamvader beskryf, waarna die klem na sy nasate verskuif. Hoofstuk 5 handel oor die lewe van die stamvader se enigste seun, Pieter Eduard, wat geboer bet op die plaasla Brie, wat tot 1894 in die Haumanns se besit gebly bet. Hy bet twaalf kinders gehad van wie slegs twee seuns was. Een bet geen manlike nageslag gehad nie. Gevolglik was dit die seunJohannes Stephanus Hau-mann (gebore 1.8.1795) wat met drie huwelike en negentien kinders gesorg bet dat die familienaam rue in Suid-Mrika uitsterf nie. Johannes Stephanus se kinders bet ook gesorg vir die verspreiding van die Haumanns oor die hele Sliid-Afrika. Daar word dus 'n hoofstuk gewy aan die 'stamvader' in Griekwaiand-Wes, die Overberg, ensomeer. AIle feite is deurgaans deeglik in voemotas verantwoord.
Die geslagregister agter in die hoek kon beslis vollediger wees, veral as die klein getalle van die Haumann-familie in ag geneem word. Verder bet die outeur, sonder enige verduideliking, afgewyk van die aanvaarde patroon om die huweliksdatum direk na die getroud-teken (x) te gee. Die huweliks-datum verskyn net na die aangetroude persoon se naam, waar die geboorte-darum hoort en skep aanvanklik baie verwarring. In die geskrewe teks word ook nerens vetwyS na 'n persoon se genealogiese nommer nie. Die toevallige leser wat nie deeglik met die Haumann-familie vertroud is nie, sukkel dus om die petsoon onder bespreking in die groter familieverband geplaas te kry. Van Riga tot Drakenstein is stewig in hardeband gebind en van 'n aantrek-like stofomslag voorsien. Dit bevat sestien bladsye toto's en 'n kleurafdruk van 'n familiewapen. Die hoek verdien 'n baie wyer leserskring as net die Haumann-nasate en kan as 'n waardevolle bydrae tot die genealogie en
kultuurgeskiedenis in Suid-Afrika bestempel word.
RJ. BOUCH
Rhodes University
UNDA ZaUNER
Raad vir Geesteswetenskaplike
Navorsing
H.B. THOM. Dr: D.E Malan en koalisie. (Geredigeer en voltooi deur M.C.E. van SChOOf). Tafelberg : Kaapstad, 1988. 163 pp. R27,50 (eksklusief). ISBN 062402595 O.
Die skrywer behandel die koalisiegedagte en die verwesenliking daarvan bevredigend, met uitsondering van die belangrike invloed van Die Burger en sy redakteur, A.l. Geyer, op die besluit van Malan -'n aspek \vat bykans heeltemal onaangeroer gelaat word. Dit is voorts onbegryplik waarom die skrywer nie oak die samehangende samesmelting in die hoek insluit nie. Die eerste vier hoofstukke handel oor die bree agtergrond van die koalisie, hoofstuk vyf oor die direkte aanloop daanoe, en die laaste drie oor die koalisiegebeure self en die afloop daarvan. Die skrywer se skryfsryl is meester-lik en sy oordeel gebalanseerd. M.C.E. van SChOOf bet die laaste rwee hoof-stukke geskryf na die afstecw(' van H.B. Thorn en die hele manuskrip goed versorg. Tafelberg-Uitgewers se tipografie getuig van 'n hoe standaard. K. SCHOEMAN (red.). The Bloemfontein diary
of Lieut. WJ. St John 1852-53. Human en Rousseau: Kaapstad, 1988. 120 pp. Geill. R24,OO (eksklusief). ISBN 0 7981 2243 9.
As deel nege van die Vrijstatia-reeks wat mindel bekende Casette van die geskiedenis van die Oranje-Vrystaat vir die gewone leser toe-ganklik ptobeer maak, kan die geredigeerde en geannoteerde dagboek van hierdie Britse offlSier beskou word as nag 'n betekenisvolle bydrae tot die geskiedenis van die eenydse 'modelre-publiek'.
Luitenant William Jones St John van die
Royal Anillery het inJunie 1852 op Bloemfon-
