‘MarleenKookt gezond voor jou’
Onderzoek naar het optimaliseren van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt, zodat deze gezond en toch lekker aangeboden kunnen worden.
Barry Punt, 500755162 & Izette Korting, 500744773 Afstudeerproject 2020117
MarleenKookt Hogeschool van Amsterdam Bacheloropleiding Voeding & Diëtetiek
Periode: 2-9-2019 t/m 17-1-2020 Naam docentbegeleider: L.L. Kaersenhout
Examinator: A. Waal Datum: 6-1-2020
MarleenKookt gezond voor jou
Auteurs
Naam: Barry Punt
Studentnummer: 500755162 E-mail: Barry.Punt@hva.nl Opleiding: Voeding & Diëtetiek
Afstudeerrichting: Nutrition & Dietetics Naam: Izette Korting
Studentnummer: 500744773 E-mail: Izette.Korting@hva.nl Opleiding: Voeding & Diëtetiek
Afstudeerrichting: Nutrition & Dietetics
Afstudeerproject
2020117
Opdrachtgever
MarleenKookt
Praktijkbegeleider
Marleen Jansen & Joris Keijzer
Docentbegeleider
Voorwoord
Dit afstudeerproject is gemaakt in samenwerking met MarleenKookt. Het onderzoek is uitgevoerd voor het afstuderen aan de opleiding Voeding en Diëtetiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Tijdens dit onderzoek is bestudeerd hoe de warme avondmaaltijden van MarleenKookt gezond en toch lekker aangeboden kunnen worden.
Wij willen graag onze docentbegeleider bedanken voor het geven van tussentijdse feedback en begeleiding. Ook willen wij Marleen Jansen en Joris Keijzer bedanken voor het mogen uitvoeren van het afstudeerproject bij MarleenKookt.
Wij wensen u veel leesplezier toe. Barry Punt en Izette Korting
Samenvatting
Inleiding
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van MarleenKookt. Het bedrijf bezorgt avondmaaltijden aan huis. Zij beweren dat ze gezonde maaltijden leveren, maar dit is niet bewezen. In de scriptie is dit onderzocht. De hoofdvraag luidt als volgt: ‘Hoe kunnen de warme avondmaaltijden van
Marleenkookt geoptimaliseerd worden voor volwassenen in Amsterdam, aan de hand van de richtlijnen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum, zodat deze gezond en toch lekker aangeboden worden?’
Methoden
Dit onderzoek is uitgevoerd door middel van kwantitatief onderzoek. De voedingswaarden van de avondmaaltijden zijn verzameld door middel van deskresearch. De voedingswaarden zijn later in het onderzoek vergeleken met bestaande richtlijnen van het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad. Door middel van fieldresearch is informatie verzameld over de smaakbeleving en wensen van de klanten. Dit is gedaan door een online-enquête af te nemen onder de klanten van MarleenKookt.
Resultaten
Bij het vergelijken van de maaltijden met de Richtlijnen Goede Voeding en de Schijf van Vijf waren enkele opvallende punten aan het licht gekomen. Zo bleek onder andere dat een gezonde
avondmaaltijd volgens de criteria van de Schijf van Vijf tussen de 400 en 700 kcal, maximaal 2 gram zout en 14 gram voedingsvezel per 1000 kcal mag bevatten. Het bleek dat een groot deel van de maaltijden van MarleenKookt niet voldeed aan deze criteria.
Uit de enquête bleek dat het merendeel van de respondenten het belangrijk vond dat de maaltijden van MarleenKookt gezond waren. De voornaamste aandachtspunten voor een lekkere maaltijd waren: maaltijd is voldoende op smaak gebracht met kruiden, maaltijd ziet er lekker uit, de samenstelling van de maaltijd is goed, bevat voldoende groente en bevat niet te veel vet. Conclusie
De conclusie van dit onderzoek was dat de huidige avondmaaltijden van MarleenKookt gezonder gemaakt konden worden met behulp van de Richtlijnen Schijf van Vijf. Niet voor alle
macronutriënten is een richtlijn beschikbaar van de hoeveelheid die een maaltijd mag bevatten. Een richtlijn was opgesteld voor energie, zout en voedingsvezels. Daarnaast biedt het
voedingscentrum productkeuzes aan binnen of buiten de Schijf van Vijf. De klanten waren tevreden over de smaak van de maaltijden.
Inhoudsopgave
Voorwoord 3 Samenvatting 4 1. Inleiding 6 1.1 Achtergrond 6 1.2 Doelstelling 7 1.3 Onderzoeksvragen 7 1.4 Leeswijzer 8 2. Methode 9 2.1 Deskresearch 9 2.1.1 Voedingswaarden 9 2.1.2 Literatuuronderzoek 10 2.2 Fieldresearch 11 2.2.1 Doelgroep 11 2.2.2 Werving 11 2.2.3 Opzet enquête 12 3. Resultaten 13 3.1 Resultaten literatuuronderzoek 13 Gezondheidsraad 13 Voedingscentrum 143.2 Voedingswaarden huidige maaltijden MarleenKookt 16
3.3 Verbeteringen in huidige maaltijden voor aanbieden gezonde maaltijden 17
3.4 Meningen en ervaringen klanten MarleenKookt 18
4. Discussie 22
4.1 Belangrijkste resultaten 22
4.2 Beperkingen van het onderzoek 25
4.3 Positieve punten van het onderzoek 26
4.4 Verschillen ten opzichte van verwachtingen 27
5. Conclusie 28
6. Aanbevelingen 29
Literatuurlijst 31
Bijlage 1: Voedingswaarden warme avondmaaltijden MarleenKookt 33
Bijlage 2: Enquête 35
Bijlage 3: Resultaten enquête 38
Bijlage 4: Criteria producten binnen en buiten de Schijf van Vijf 41 Bijlage 5: Adviesrapport warme avondmaaltijden MarleenKookt 45
1.
Inleiding
1.1 Achtergrond
Het wordt de mens steeds makkelijker gemaakt om producten online te bestellen, omdat het internet een groeiende invloed heeft op het leven. Zo ook spelen de foodservices een steeds grotere rol in het drukke leven van menig mens. Het wordt steeds makkelijker om voedsel en/of complete maaltijden online te bestellen en aan huis geleverd te krijgen. Uit cijfers van ABN AMRO is gebleken dat de maaltijdbezorging in Nederland fors is gestegen. Zo werd er in 2014 door Nederlanders zo’n 440,5 miljoen uitgegeven aan maaltijdbezorging. In 2017 is dit gestegen tot een bedrag tussen de 1,3 en 1,4 miljard en dit blijft jaarlijks stijgen. Er wordt door ABN AMRO aangegeven dat
maaltijdbezorging een groeimarkt is vol met kansen (1). Naast het online bestellen van maaltijden zie je ook steeds meer bedrijven die gezonde maaltijden aan huis leveren in Nederland, zoals Apetito, Eten met Gemak en Uitgekookt. Deze bedrijven leveren avondmaaltijden die de klant alleen nog maar hoeft op te warmen. Ook in het buitenland zijn vergelijkbare maaltijdservices te vinden. Een wereldwijd concept is ‘Meals on Wheels’. Dit concept wordt gebruikt in landen zoals, Engeland, Amerika en Australië. ‘Meals on Wheels’ bezorgd maaltijden aan mensen die niet meer in staat zijn om hun eigen maaltijden te kopen in de winkel of te koken (2).
Fastfood en thuisbezorgd maaltijden maken een steeds groter deel uit van het westerse eetpatroon en de verwachting is dat deze trend niet gaat afnemen. Van de maaltijden is bekend dat zij kunnen bijdragen aan verschillende negatieve gezondheidseffecten, waaronder hart- en vaatziekten,
diabetes type 2 en obesitas. Fastfood en thuisbezorgd maaltijden zijn vaak hoog in energie, bevatten veel totaal vet en verzadigd vet, welke kunnen leiden tot de bovenstaande gezondheidsnadelen (3). Bij het aanbieden van gezonde voeding dient rekening te worden gehouden met het effect dat voedingsstoffen hebben op de gezondheid van de mens. Zo kan te veel zout in maaltijden zorgen voor een negatief effect op de gezondheid. De World Health Organization (WHO) adviseert
wereldwijd om maximaal 5 gram zout per dag te consumeren. Dit advies zorgt voor een verminderd risico op hart- en vaatziekten, beroertes en een hartaanval. Uit onderzoek van het WHO blijkt dat de zoutconsumptie wereldwijd gemiddeld tussen de 9 en 12 gram zout per dag ligt (4). Uit onderzoek blijkt dat een hoge inname van verzadigd vet wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het WHO adviseert om dagelijks maximaal 10% van de energie uit verzadigd vet te halen, zodat het risico op hart- en vaatziekten beperkt wordt (5).
Daarentegen hebben voedingsvezels een positief gezondheidseffect. Zo toont wetenschappelijk bewijs aan dat voldoende inname van voedingsvezels kan leiden tot een betere darmwerking en beschermt tegen hartziekten. Op basis van dit bewijs heeft de Gezondheidsraad een richtlijn opgesteld voor de vezelconsumptie. Voor volwassenen wordt 14 gram voedingsvezels per 1000 kilocalorieën aangehouden als richtlijn. Dit komt neer op 30 tot 40 gram voedingsvezels per dag. Uit onderzoek van de Gezondheidsraad blijkt dat 90% van de Nederlandse bevolking niet voldoet aan deze hoeveelheid (6).
Veel richtlijnen en adviezen zijn gebaseerd op dagelijkse hoeveelheden, waarmee wordt aangeduid hoeveel van een voedingsmiddel of voedingsstof per dag geconsumeerd mag worden zonder dat dit negatieve gezondheidseffecten oplevert. Tot op heden is er nergens een specifieke richtlijn
opgesteld voor macronutriënten in warme avondmaaltijden, terwijl dit nuttig is voor het opbouwen van recepten voor maaltijdservices. De Gezondheidsraad heeft de Richtlijnen Goede Voeding ontworpen met daarin beschreven welke voedingsmiddelen en voedingspatronen leiden tot gezondheidswinst. De Gezondheidsraad heeft de wetenschappelijke kennis over de relatie tussen voeding en chronische ziekten systematisch beoordeeld en is zo tot de Richtlijnen Goede Voeding
gekomen in 2015 (7). Het Voedingscentrum heeft de Richtlijnen Goede Voeding vertaald naar specifieke adviezen voor verschillende doelgroepen, waarbij wordt voorzien in voldoende energie en voedingsstoffen per doelgroep. Het doel van de Schijf van Vijf is de verschillende doelgroepen binnen de bevolking te laten zien hoe een volwaardig voedingspatroon eruit kan zien (8). De richtlijnen bieden een goede basis van hoe een voedingspatroon er voor de gehele dag uit kan zien, maar biedt nog geen specifieke handvatten met voedingswaarden voor elke maaltijd apart, waaronder de warme avondmaaltijd. In de Schijf van Vijf staat wel kort beschreven welke componenten een hoofdgerecht moet bevatten, maar dit is voor alle kinderen vanaf 9 jaar en volwassenen. Zo staat vermeldt dat een avondmaaltijd 400-700 kcal en 2 gram zout per maaltijd mag bevatten, maar niet hoeveel vet, verzadigd vet, eiwit, koolhydraten en vezels (8).
MarleenKookt is een bedrijf dat gezonde kant-en-klaar avondmaaltijden aan huis bezorgt. Het bedrijf is opgericht door Joris Keijzer en Marleen Jansen, nadat Marleen haar passie voor koken herontdekte toen zij een half jaar met haar gezin in Mallorca woonde. Het bedrijf is klein begonnen door eerst voor een aantal gezinnen gezonde avondmaaltijden te koken. Uiteindelijk is het uitgegroeid tot een bedrijf dat hedendaags meer dan 800 maaltijden per dag verkoopt en dat aantal groeit nog steeds. Nu vragen de oprichters zich af of de warme maaltijden daadwerkelijk zo gezond zijn als dat zij beweren. De vraag is of de gezondheidsclaim die MarleenKookt maakt ook wetenschappelijk te onderbouwen is. Op basis van de literatuur over gezonde avondmaaltijden en de wensen van de klanten over de smaak van de maaltijden kunnen de warme avondmaaltijden van MarleenKookt geoptimaliseerd worden, zodat deze gezond en toch lekker aangeboden kunnen worden. De doelgroep van MarleenKookt bestaat voornamelijk uit volwassenen in Amsterdam. Het komt steeds vaker voor dat men geen tijd heeft of niet in staat is om te koken. MarleenKookt wilt haar klanten een gezonde en lekkere warme avondmaaltijd bieden, die slechts opgewarmd dient te worden. Elke dag staan verschillende hoofdmaaltijden op het menu, welke bestaan uit een vlees-/ visgerecht, een vegetarisch gerecht en een ‘Klassieker’. De ‘Klassieker’ is een gerecht dat al vaker is bereid door MarleenKookt en weer wordt aangeboden na een lange periode van afwezigheid. Er wordt gestreefd naar gezonde en lekkere maaltijden die thuisbezorgd worden bij de klanten. Het mag niet zo zijn dat een maaltijd gezond wordt op basis van de literatuur, maar dat de smaak niet meer naar de wens van de klanten is. Het is dus van belang dat ook de wensen van de klanten betreffende de smaak worden meegenomen in de optimalisatie van de warme avondmaaltijden.
1.2 Doelstelling
Tijdens dit onderzoek wordt bestudeerd hoe de warme avondmaaltijden van MarleenKookt gezond en toch lekker aangeboden kunnen worden, aan de hand van de richtlijnen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum. Voor de smaak van de maaltijden is onderzoek gedaan naar de ervaringen en wensen van de klanten van MarleenKookt. Op basis van de resultaten zal een adviesrapport met een generieke richtlijn voor de warme avondmaaltijden worden opgesteld, waarbij wordt gefocust op alle macronutriënten en het mineraal zout. Op basis van het adviesrapport kunnen de warme avondmaaltijden geoptimaliseerd worden, zodat deze daadwerkelijk gezond zijn en de smaak voldoet aan de wensen van de klanten. Tevens kunnen de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden, na optimalisatie, op de website vermeld worden. Zo kunnen de klanten ook zien dat er daadwerkelijk gezonde maaltijden worden aangeboden en wat de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden zijn.
1.3 Onderzoeksvragen
Dit onderzoek geeft antwoord op de volgende hoofdvraag: ‘Hoe kunnen de warme avondmaaltijden van Marleenkookt geoptimaliseerd worden voor volwassenen in Amsterdam, aan de hand van de richtlijnen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum, zodat deze gezond en toch lekker
Om de onderzoekvraag te beantwoorden is gebruikt gemaakt van deelvragen. De volgende drie deelvragen zijn opgesteld:
1. Wat zijn de voedingswaarden van de huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt (vlees-/ visgerecht, vegetarische gerecht en de ‘Klassieker’)?
2. Welke verbeteringen in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt zijn er nodig om gezonde maaltijden aan te bieden aan volwassenen in Amsterdam?
3. Wat vinden de klanten van MarleenKookt van de huidige warme avondmaaltijden (vlees-/ visgerecht, vegetarische gerecht en de ‘Klassieker’) en waar dient een lekkere maaltijd volgens hen aan te voldoen?
1.4 Leeswijzer
In hoofdstuk 1 van dit onderzoek staat de inleiding vermeld. Hierin wordt de aanleiding van het probleem geschetst en wordt beschreven wat wel of niet bekend is over het onderwerp in de literatuur. Ook worden de onderzoeksvraag, deelvragen en het doel van het onderzoek in dit hoofdstuk beschreven. In hoofdstuk 2 wordt de methode zodanig beschreven, zodat dit onderzoek herhaald kan worden. Er wordt ingegaan op de manier van onderzoek doen en welke materialen daarbij gebruikt zijn. In hoofdstuk 3 worden de resultaten van dit onderzoek beschreven. Deze worden per deelvraag overzichtelijk weergegeven, waarbij gebruikgemaakt is van tabellen en
figuren. In hoofdstuk 4 volgt de discussie, waarin wordt ingegaan op de sterke en zwakke punten van dit onderzoek. Daarna wordt de conclusie beschreven in hoofdstuk 5. Er wordt in dit hoofdstuk antwoord gegeven op de onderzoeksvraag. Vervolgens worden in hoofdstuk 6 aanbevelingen gegeven die voort zijn gekomen uit het onderzoek. In de literatuurlijst worden alle bronnen, die gebruikt zijn bij dit onderzoek, weergegeven. Tot slot zijn de bijlagen, waarin alle voedingswaarden van de huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt, de enquête en de tabellen en figuren voor de resultaten te vinden zijn. Tevens is ook het adviesrapport aan MarleenKookt in de bijlagen terug te vinden.
2.
Methode
In dit hoofdstuk wordt nauwkeurig beschreven op welke wijze de onderzoeksvraag is beantwoord. Om te achterhalen hoe de huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt geoptimaliseerd konden worden, aan de hand van de Richtlijnen Goede Voeding en de Schijf van Vijf, zodat deze gezond en toch lekker aangeboden konden worden, werd gebruik gemaakt twee verschillende onderzoeksmethoden. Er werd gebruikgemaakt van desk- en fieldresearch (9). Allereerst werden de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt berekend. Vervolgens werd er literatuuronderzoek gedaan naar de richtlijnen voor warme avondmaaltijden van de
Gezondheidsraad en het Voedingscentrum. Aan de hand van deze gegevens kon een generieke richtlijn opgesteld worden voor de warme avondmaaltijden. Op basis van de generieke richtlijnen konden de huidige warme avondmaaltijden vergeleken worden. Hieruit bleek in hoeverre deze gezond waren. Tot slot werd op kwantitatieve wijze onderzocht wat de ervaringen met de huidige maaltijden van MarleenKookt en de wensen van de klanten voor een ‘lekkere’ warme avondmaaltijd waren. Hiervoor werd een enquête afgenomen bij een representatieve steekproef van de doelgroep. Zo kon voornamelijk achterhaald worden hoe een gezonde maaltijd toch lekker aangeboden kon worden. De verkregen resultaten vormden de leidraad voor het adviesrapport met generieke richtlijn die was opgesteld voor MarleenKookt.
2.1 Deskresearch
Deelvraag 1 en 2 werden beantwoord door middel van deskresearch. Voor het beantwoorden van deelvraag 1 werd gebruik gemaakt van het onlinesysteem van MarleenKookt. In dit systeem stonden alle recepten van de warme avondmaaltijden. Op basis van deze recepten konden de
voedingswaarden berekend worden. Hiervoor is gebruikgemaakt van ‘Mijn Eetmeter’ van het Voedingscentrum(10). Er werd gekozen voor ‘Mijn Eetmeter’, omdat dit programma een uitgebreid voedingsmiddelenbestand had en handig in gebruik is. Daarnaast kunnen de werknemers van MarleenKookt in de toekomst gratis en gemakkelijk de voedingswaarden blijven uitrekenen met behulp van dit programma. De ingrediënten die niet in het programma stonden, werden handmatig ingevoerd op basis van de voedingswaarden op het etiket. Voor het beantwoorden van deelvraag 2 werd gebruik gemaakt van de gegevens die verzameld waren bij deelvraag 1 en literatuuronderzoek over richtlijnen voor de warme avondmaaltijden. De verzamelde gegevens van deelvraag 1 waren relevant voor het beantwoorden van deze deelvraag, omdat de voedingswaarden vergeleken konden worden met de waardes, voor warme avondmaaltijden, die in de literatuur werden benoemd. Met deze methode is kwantitatief onderzocht in hoeverre de maaltijden voldeden aan de
voedingswaarden die volgens de literatuur gezond zijn (11).
2.1.1 Voedingswaarden
Gedurende 8 weken werden voor dit onderzoek de voedingswaarden van de warme
avondmaaltijden van MarleenKookt berekend op basis van de recepten. Er werd gekozen voor 8 weken dataverzameling en 3 weken dataverwerking en analysering, omdat zo voldoende tijd over was om het adviesrapport met richtlijn voor warme avondmaaltijden op te stellen. Voor dit
onderzoek werd gebruikgemaakt van de maaltijden uit de categorieën: vlees/visgerecht, vegetarisch gerecht en de ‘Klassieker’. Naast deze drie categorieën bood ‘Marleenkookt’ een kindergerecht, voorgerecht en nagerecht aan. Het kindergerecht is niet meegenomen, omdat het lichaam van een kind een lagere voedingsbehoefte heeft dan een volwassen persoon volgens de Schijf van Vijf (8). Ook zijn het voorgerecht en nagerecht geëxcludeerd van dit onderzoek, omdat deze gerechten geen volledige warme avondmaaltijd vormden. Op basis van de receptuur zijn de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden berekend met behulp van ‘Mijn Eetmeter’ van het Voedingscentrum(10). Er werd afgesproken met de eigenaren van MarleenKookt dat de voedingswaarden op twee cijfers achter de komma werden afgerond, omdat zij dit overzichtelijk vonden. In totaal werden de
40 warme avondmaaltijden meegenomen in het onderzoek, zodat de 120 maaltijden gelijk verdeeld waren over de verschillende categorieën. Na het bereken van de voedingswaarden in ‘Mijn Eetmeter’ werden de voedingswaarden van elk gerecht ingevoerd in het onlinesysteem van MarleenKookt, zodat deze ook voor het personeel toegankelijk werden. Tevens werden alle voedingswaarden ingevoerd in Excel, zodat elk gerecht afzonderlijk geanalyseerd kon worden. Daarnaast kon per categorie een gemiddelde worden berekend van alle berekende voedingsstoffen en energie. Op deze wijze kon overzichtelijk weergegeven worden waar de algemene verbeterpunten ten opzichte van de richtlijnen uit het literatuuronderzoek lagen in de verschillende categorieën van warme
avondmaaltijden. Deze verbeterpunten konden in het algemeen beschreven worden in het adviesrapport, zodat snel en overzichtelijk blijkt in welk opzicht de warme avondmaaltijden voornamelijk veranderd dienen te worden. Wel is het van belang dat elk gerecht afzonderlijk verbeterd wordt, dus de gemiddeldes dienen vooral als kort overzicht, waarmee de belangrijkste aandachtspunten per categorie worden benadrukt. Ook werden voedingswaarden in Excel
weergegeven met een rode kleur, indien deze afweken van de aanbevolen voedingswaarden uit het literatuuronderzoek.
2.1.2 Literatuuronderzoek
Voor het beantwoorden van deelvraag 2 was literatuuronderzoek gedaan om na te gaan waar een gezonde maaltijd aan diende te voldoen. Er werden verschillende databanken, zoals Google Scholar en Pubmed, geraadpleegd om de benodigde artikelen voor dit onderzoek te bemachtigen. Voor het verkrijgen van bruikbare literatuur werd gezocht met de zoektermen: Richtlijnen Goede Voeding, Richtlijnen Schijf van Vijf, Richtlijnen vezels, takeaway, food, health, food guidelines, meal services, ready meal en guidelines. Er werd gezocht met zowel Nederlandstalige als Engelstalige zoektermen, zodat ook bruikbare Engelstalige literatuur werd meegenomen in dit onderzoek. In eerste instantie werd altijd gebruikgemaakt van de selectiecriteria: ‘niet ouder dan 2015’ of ‘Publication dates: 5 years’, zodat de gevonden literatuur actueel was. Deze selectiecriteria werden soms ook uitgezet, indien er te weinig bruikbare literatuur gevonden werd in de databanken. Tevens werd er
gebruikgemaakt van de selectiecriteria: ‘alle woorden in de titel’ en ‘Free full text’. De selectiecriteria ‘Free full text’ zorgde ervoor dat de literatuur volledig geopend en gebruikt kon worden. Daarnaast werd er ook via google gezocht naar de Schijf van Vijf, omdat deze niet in PubMed en Google Scholar gevonden werd. In Tabel 1 staat overzichtelijk weergegeven op welke wijze de literatuur gevonden werd.
Tabel 1. Zoektermen literatuuronderzoek.
Artikel Databank Trefwoorden Selectiecriteria Aantal hits
1. Richtlijnen Goede Voeding 2015 van de
Gezondheidsraad (7). Google Scholar Richtlijnen Goede Voeding Sinds 2015; alle woorden in de titel 2 2. Nutritional challenges and health
implications of takeaway and fast food (3).
Scholar Takeaway ‘AND’ food ‘AND’ health Alle woorden in de titel 2 3. Richtlijnen Schijf van Vijf (8). Google Richtlijnen Schijf
van Vijf - -
4. Richtlijnen voor de vezelconsumptie (6). Google Richtlijnen vezels - - 5. Nutritional qualities of commercial Meal
Kit Subscription Services in Australia (15). Pubmed Food guidelines ‘AND’ meal services Free full text; 5 years 37 6. Nutritional content of supermarket
ready meals and recipes by television chefs in the United Kingdom: cross sectional study (16).
Pubmed Ready meal ‘AND’
De doelstelling van dit onderzoek was het opstellen van een voedingsadvies met een richtlijn voor de warme avondmaaltijden van MarleenKookt. Bij het opstellen van de richtlijn in het adviesrapport werd gefocust op alle macronutriënten en de hoeveelheid zout in de avondmaaltijden, waarvan de voedingswaarden na optimalisatie op de website vermeld werden. Voor de levering van
voorverpakte levensmiddelen bestaat de wet voedselinformatie, waarin staat vermeld welke bestanddelen verplicht op het etiket moeten staan. Deze bestanddelen bestaan uit energie, vetten, waarvan verzadigde vetten, koolhydraten, waarvan suikers, eiwitten en zout(12). Marleenkookt leverde echter geen voorverpakte levensmiddelen, waardoor zij zelf de keuze kon maken wat er vermeld werd op de website. Er werd aangegeven dat het bedrijf een generieke richtlijn wilde hebben voor de energie, vetten, verzadigde vetten, koolhydraten, eiwitten, vezels en zout in de warme avondmaaltijden. Alle andere voedingsstoffen mochten buiten beschouwing gelaten worden, omdat MarleenKookt dit niet relevant vond. Voor energie en zout in een avondmaaltijd waren al criteria bekend in de Schijf van Vijf. Tevens werd op basis van de algemene richtlijn voor
voedingsvezels van de Gezondheidsraad (14 gram per 1000 kcal) berekend hoeveel vezels er in een gezonde warme maaltijd aanwezig dienden te zijn (6). Voor de overige macronutriënten in de warme avondmaaltijd, was geen richtlijn beschikbaar of was een gebrek aan literaire onderbouwing. De bekende richtlijnen en criteria werden samengevoegd, zodat een generieke richtlijn voor de warme avondmaaltijd ontstond. Aan de hand van deze richtlijn konden de warme avondmaaltijden van MarleenKookt uiteindelijk beoordeeld en geoptimaliseerd worden.
2.2 Fieldresearch
Om deelvraag 3 te beantwoorden, werd er gebruikgemaakt van een klantentevredenheidsonderzoek in de vorm van een online-enquête.
2.2.1 Doelgroep
De doelgroep die geïncludeerd werd voor dit onderzoek bestond uit volwassenen, die woonachtig waren in het bezorggebied regio Amsterdam (Amsterdam en Amstelveen). Bij het onderzoek was het van belang dat de doelgroep klant was van MarleenKookt en minimaal één keer per week een warme avondmaaltijd bestelde. Klanten die niet aan deze eisen voldeden werden geëxcludeerd van dit onderzoek. Er werd voor deze inclusiecriteria gekozen, omdat dit ervoor zorgde dat de doelgroep een weloverwogen mening kon geven over de warme avondmaaltijden van MarleenKookt. De meningen werden zo niet gebaseerd op slechts één goede of slechte ervaring, maar op basis van meerdere ervaringen met de warme avondmaaltijden van MarleenKookt. In Tabel 2 is schematisch weergegeven wat de in- en exclusiecriteria zijn voor de doelgroep van dit onderzoek.
Tabel 2. Inclusie- en exclusiecriteria doelgroep.
Inclusiecriteria Exclusiecriteria
Volwassenen (18 jaar en ouder) Jonger dan 18 jaar Woonachtig in het bezorggebied regio
Amsterdam van MarleenKookt (Amsterdam en Amstelveen).
Woonachtig buiten het bezorggebied regio Amsterdam van MarleenKookt (Amsterdam en Amstelveen).
Besteld minimaal 1 keer per week een warme
avondmaaltijd bij MarleenKookt. Besteld niet wekelijks een warme maaltijd bij MarleenKookt.
2.2.2 Werving
Voor de werving van respondenten werd gebruikgemaakt van het klantenbestand van MarleenKookt. De enquête was verstuurd naar de klanten die voldeden aan de inclusiecriteria, via e-mailadressen, welke bekend waren in het klantenbestand. De URL-link naar de enquête werd verspreid via een
e-naar dezelfde klanten van Marleenkookt. Zo kon er voldoende respons ontvangen worden op de enquête. De enquête was uitgezet onder 521 klanten, die volgens het klantenbestand voldeden aan de inclusiecriteria. Uit de enquête moest blijken of de klant daadwerkelijk voldeden aan de
inclusiecriteria d.m.v. algemene vragen over leeftijd en aantal bestellingen van warme
avondmaaltijden per week. Bij een steekproef van 500 klanten moesten 218 klanten de enquête invullen om representatief te zijn. Dit is berekend met behulp van 5% foutmarge en 95%
betrouwbaarheidsniveau. Voor dit onderzoek was een foutmarge van 4,99% en 95,1%
betrouwbaarheidsniveau op basis van een steekproef van 521 klanten, waarvan 222 klanten, die voldeden aan de inclusiecriteria, de enquête hadden ingevuld(13).
2.2.3 Opzet enquête
Deelvraag 3 stond in het teken van de smaakbeleving van de huidige warme avondmaaltijden en de aandachtspunten voor een ‘lekkere’ maaltijd, zodat een gezonde maaltijd uiteindelijk toch lekker aangeboden kan worden aan de klanten. Door middel van de enquête werden de meningen van de klanten over de warme avondmaaltijden achterhaald. Tevens was het van belang om de behoefte aan informatievoorziening op de website te achterhalen, want de voedingswaarden werden na dit onderzoek op de website gepresenteerd. Ook de bestelling en keuze van warme avondmaaltijden was van belang om de wensen voor avondmaaltijden van de doelgroep te achterhalen. De
onderwerpen die aan bod kwamen tijdens de enquête waren: ‘Bestelling en keuze van maaltijden’, ‘smaakbeleving’, ‘informatievoorziening’ en ‘verbeterpunten maaltijden MarleenKookt’. Met deze methode is kwantitatief onderzocht wat de smaakbeleving van de huidige warme avondmaaltijden en de aandachtspunten voor een ‘lekkere’ maaltijd waren. Dit werd meegenomen in het
adviesrapport, zodat cijfermatig blijkt wat de voornaamste wensen zijn van de klanten om een maaltijd gezond en toch lekker aan te bieden (11). De enquête werd ingevoerd in het programma ‘Google Forms’ en was volledig geanonimiseerd, omdat de respondenten geen persoonlijke gegevens hoefden in te voeren. NAW-gegevens (naam, adres en woonplaats) waren niet nodig voor dit
onderzoek, omdat alle klanten van MarleenKookt woonachtig waren in het bezorggebied regio Amsterdam. Een overzicht van de enquête is terug te vinden in Bijlage 2. De enquêtevragen werden geschreven vanuit de jij-vorm, omdat er bij MarleenKookt altijd werd gesproken vanuit de jij-vorm in mails en enquêtes aan klanten. Tevens waren de vragen kort en bondig opgesteld, omdat veel respondenten de enquêtes op de mobiel invulden, werd ons verteld door Marleen. De enquête bestond uit zeventien meerkeuzevragen, welke werden geanalyseerd d.m.v. ‘Google Forms’. Met behulp van dit programma werden de uitkomsten van de enquêtevragen statistisch beschreven in de vorm van percentages. Bovendien gaf het programma de resultaten weer in overzichtelijke cirkel- en staafdiagrammen, welke in Bijlage 3 terug te vinden zijn. Voor de antwoordmogelijkheden in de enquêtes werd voornamelijk gebruik gemaakt van schaalvragen. Zo waren er vragen op ordinaal niveau, die beoordeeld werden op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 heel erg slecht en 5 heel erg goed was. Eveneens was er een vraag op ratio niveau, waarbij het antwoord gegeven kon worden op een schaal van 1 t/m 10. Daarnaast bevatte de enquête vragen op nominaal niveau, waarbij de antwoordmogelijkheden geen ordening hadden, zoals bij het vragen naar de verbeterpunten(14). Het invullen van de enquête duurde ongeveer 5 minuten. Met de verkregen gegevens werden ervaringen van de klanten beschreven en onderbouwd in de resultaten van deelvraag 3 door middel van percentages.
3.
Resultaten
In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten uit het onderzoek naar de optimalisatie van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt beschreven. Hierin worden de huidige richtlijnen van het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad, die gelden voor de doelgroep van dit onderzoek, kort beschreven in het kopje ‘Resultaten literatuuronderzoek’. Ook worden de huidige maaltijden berekend en gemiddeldes getoond, zodat overzichtelijk kan worden weergegeven op welke vlakken de maaltijden nog geoptimaliseerd kunnen worden. Tevens worden met behulp van de resultaten uit de enquêtes in kaart gebracht wat de meningen en wensen van de klanten (binnen de doelgroep) van MarleenKookt zijn.
3.1 Resultaten literatuuronderzoek
Voor het aanbieden van gezonde maaltijden dient rekening gehouden te worden met wat als gezond beschouwd kan worden. Wereldwijd zijn nationale voedselrichtlijnen in het leven geroepen om de gezondheid van het volk te bevorderen. De World Health Organization zorgt wereldwijd voor het verstrekken van informatie over gezonde voeding en leefstijl. Voor Nederlanders zijn enkele Richtlijnen in het leven geroepen door de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum.
Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad had de Richtlijnen Goede Voeding 2015 opgesteld. Hieruit is gebleken dat een grote verschuiving heeft plaatsgevonden van voedingsstoffen naar voedingsmiddelen en
voedingspatronen. Wat begon als richtlijnen in termen van alleen voedingsstoffen, is door de wetenschappelijke ontwikkelingen de laatste jaren uitgegroeid tot een advies in termen van voedingsstoffen en voedingspatronen, waarbij bevindingen over voedingsstoffen werden meegewogen (7). In de Richtlijnen Goede Voeding werd rekening gehouden met de volgende groepen voedingsmiddelen: groente en fruit, eiwitrijke producten, koolhydraat- en vezelrijke producten, vetrijke producten en vis, dranken, alcoholhoudende dranken, keukenzout en voedingssupplementen. De adviezen die waren opgesteld, werden uitgedrukt in dagelijkse of wekelijkse consumptie van de verschillende voedingsmiddelen. In Figuur 1 is een overzicht te zien van alle criteria in de Richtlijnen Goede Voeding. Hieronder staan de adviezen van voedingsmiddelen vermeldt die mogelijk van toepassing kunnen zijn op de warme avondmaaltijden van MarleenKookt: Groente en fruit
“Eet dagelijks ten minste 200 gram groente en ten minste 200 gram fruit.” Eiwitrijke Producten
“Beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees.” “Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt.” “Eet wekelijks peulvruchten.”
“Eet ten minste 15 gram ongezouten noten per dag.” Koolhydraat- en vezelrijke producten
“Vervang geraffineerde graanproducten door volkorenproducten.”
“Eet dagelijks ten minste 90 gram bruinbrood, volkorenbrood of andere volkorenproducten.” Vetrijke producten en vis
“Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarines, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën.”
Keukenzout
“Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag.”
De adviezen die in de Richtlijnen Goede Voeding 2015 stonden, waren allen gebaseerd op dagelijkse hoeveelheden. Uit deze adviezen was niet gebleken welke hoeveelheden er in een warme
avondmaaltijd aanwezig dienden te zijn (7). Uit onderzoek naar maaltijdservices in Australië is wel gebleken dat zout en toegevoegd vet (om in te bakken) vermindert en volkoren graanproducten en peulvruchten verhoogd dienen te worden in warme avondmaltijden, zodat deze als gezond
aangeboden kunnen worden (15).
Figuur 1. Overzicht Richtlijnen Goede Voeding 2015.
De Gezondheidsraad had naast de Richtlijnen Goede Voeding 2015 ook een richtlijn voor de vezelconsumptie ontwikkelt. De richtlijn voor volwassenen was 14 gram voedingsvezels per 1000 kilocalorieën. Op basis van deze richtlijn bleek dat de gemiddelde Nederlander tussen de 30 en 40 gram voedingsvezels per dag moeten eten (6). Door deze richtlijn te vergelijken met de hoeveelheid energie in een warme avondmaaltijd, kon worden nagegaan of er voldoende voedingsvezels in zaten. Bijvoorbeeld een avondmaaltijd van 650 kcal dient (14 x (650/1000) = 9,1) 9,1 gram voedingsvezels te bevatten. Uit onderzoek in het Verenigd Koninkrijk is gebleken dat kant-en-klaar maaltijden over het algemeen te weinig voedingsvezels bevatten, terwijl dit een belangrijk aandachtspunt is voor
gezonde voeding (16).
Voedingscentrum
Het Voedingscentrum heeft de Schijf van Vijf ontwikkeld. Hierin werd beschreven dat maaltijden een combinatie waren van twee of meer producten uit verschillende productgroepen die als ontbijt, lunch of warme maaltijd werden gegeten. Echter, de criteria voor maaltijden bleken zeer complex. Het is gebleken dat een maaltijd die alleen uit schijfproducten bestond niet altijd voldeed aan de criteria voor macronutriënten. Bijvoorbeeld een bruine pistolet met 30+ kaas en tomaat kon niet voldoen aan het verzadigd vet criterium voor belegde broodjes. Een broodje met ham en tomaat kon
wel voldoen aan deze criterium, maar ham viel buiten de schijf. Daarom werd in de Schijf van Vijf beschreven dat een gezonde maaltijd niet werd uitgedrukt in nutriënten, maar in ingrediënten (8). Uit de Schijf van Vijf blijkt dat een gezonde maaltijd diende te bestaan uit ingrediënten die
schijfproducten zijn, met eventueel maximaal twee dagkeuzes van producten buiten de Schijf van Vijf. Een dagkeuze voldoet aan de volgende criteria: bevatten niet te veel energie (<75 kcal/portie), zout (<0,5 g/portie) en verzadigd vet (<1,7g/portie). Er mogen per dag maximaal 3-5 dagkeuzes geconsumeerd worden (8). Indien een product buiten de Schijf van Vijf viel en niet voldeed aan de criteria voor een dagkeuze, dan was het product een weekkeuze.
In de Schijf van Vijf zijn ook enkele richtlijnen opgesteld, waaraan een gezonde warme
avondmaaltijd/hoofdgerecht dient te voldoen. Deze richtlijn geldt voor kinderen vanaf negen jaar en volwassenen. Hieruit is onder andere gebleken dat in een gezonde warme avondmaaltijd maximaal 2 gram zout aanwezig mag zijn. Tevens bleek dat een gezonde warme maaltijd tussen de 400 en 700 kcal bevat (8). De hoeveelheid energie in een maaltijd blijkt een belangrijk aandachtspunt, want uit onderzoek is gebleken dat de mens een zwak vermogen heeft om de energiedichtheid van een maaltijd in te schatten. Het bleek dat de portiegrootte van de dagelijkse hoeveelheid voeding vrijwel gelijk bleef, maar de energiedichtheid kon sterk variëren (3). In Figuur 2 wordt schematisch
weergegeven wat de criteria voor gezonde hoofdgerechten volgens de Schijf van Vijf zijn.
Figuur 2. Schijf van Vijf criteria hoofdgerechten.
Tevens is uit de Schijf van Vijf gebleken wat de verschillende criteria waren voor producten binnen en buiten de schijf. Een overzicht van de verschillende productgroepen, die in warme avondmaaltijden gebruikt kunnen worden, met criteria voor producten binnen of buiten de Schijf van Vijf is in Bijlage 4 te vinden (8).
3.2 Voedingswaarden huidige maaltijden MarleenKookt
Van 120 verschillende warme avondmaaltijden van MarleenKookt werden de voedingswaarden verzameld. De maaltijden waren onderverdeeld in 40 vlees/visgerechten, 40 vegetarische gerechten en 40 ‘Klassiekers’. Van iedere maaltijd waren de energie, totaal vet, waarvan verzadigd vet, eiwit, koolhydraten, vezels en zout berekend. Dit wordt in Figuur 3 (Bijlage 1) in een Excel-bestand overzichtelijk weergegeven. Tevens werden de gemiddelde voedingswaarden van de drie verschillende soorten gerechten berekend. In Tabel 3 zijn deze gemiddeldes overzichtelijk weergegeven.
Tabel 3. Gemiddelde voedingswaarden berekende warme avondmaaltijden MarleenKookt.
Vlees/vis Vegetarisch Klassieker
Energie (Kcal) 814 769 788 Vet (g) 29,99 32,91 40,76 Verzadigd vet (g) 10,97 11,22 14,62 Eiwit (g) 44,51 28,09 36,42 Koolhydraten (g) 84,91 81,23 59,75 Vezels (g) 10,59 16,54 10,22 Zout (g) 3,07 3,18 3,25
3.3 Verbeteringen in huidige maaltijden voor aanbieden gezonde maaltijden
In hoofdstuk 3.2 waren de huidige voedingswaarden berekend. Bij het vergelijken van de maaltijden met de richtlijnen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum waren enkele opvallende punten aan het licht gekomen. Zo bleek onder andere dat een gezonde avondmaaltijd volgens de criteria van de Schijf van Vijf tussen de 400 en 700 kilocalorieën en maximaal 2 gram zout bevat. In Figuur 3 in Bijlage 1 zijn de huidige maaltijden schematisch weergegeven met daarin de toepassing van de richtlijn voor energie (400-700 kilocalorieën), voor zout (max. 2 gram) en voedingsvezels (14g vezels per 1000 kilocalorieën). De rode waarden bij energie, zout en vezels geven aan dat een maaltijd niet voldeed aan de criteria. Uit het overzicht van de huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt is gebleken dat een groot deel niet voldeed aan deze criteria.
Ook viel het op dat er bij MarleenKookt erg veel zout wordt toegevoegd aan de warme
avondmaaltijden. Indien er zout werd toegevoegd aan bijvoorbeeld groente, pasta of sauzen, werd er uitgegaan van 5g zout per kg gewicht.
Vlees-/ visgerechten
Er is gebleken dat 7 van de 40 vlees-/ visgerechten voldeden aan de criteria voor energie uit de Schijf van Vijf (400-700 kcal per maaltijd). Tevens bleken 13 van de 40 van de vlees-/ visgerechten te voldoen aan de richtlijnen voor vezelconsumptie. Ook is gebleken dat 8 van de 40 vlees-/ visgerechten voldeden aan de criteria van maximaal 2 gram zout per warme avondmaaltijd. Vegetarische gerechten
Het onderzoek toont aan dat 12 van de 40 vegetarische gerechten voldeden aan de criteria voor energie uit de Schijf van Vijf. Daarnaast voldeden 31 van de 40 vegetarische gerechten aan de richtlijnen voor vezelconsumptie. Ook bleken 6 van de 40 vegetarische gerechten te voldoen aan de criteria van maximaal 2 gram zout per warme avondmaaltijd.
Klassieker
Het is gebleken dat 14 van de 40 ‘Klassiekers’ voldeden aan de criteria voor energie uit de Schijf van Vijf. Tevens is gebleken dat 16 van de 40 ‘Klassiekers’ voldeden aan de richtlijnen voor
vezelconsumptie. Verder is aangetoond dat 6 van de 40 ‘Klassiekers’ voldeden aan de criteria van maximaal 2 gram zout per warme avondmaaltijd.
In tabel 4 is een overzicht van de gemiddelde voedingswaarden van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt weergegeven, waarop de criteria van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum voor warme avondmaaltijden zijn toegepast. In deze tabel zijn alleen de voedingswaarden
weergegeven, waarbij een criteria voor de warme avondmaaltijd is opgesteld. Daaruit is gebleken dat, zowel het gemiddelde van de ‘Klassieker’, het vlees/ vis en vegetarische gerecht niet aan de criteria voor warme avondmaaltijden van de Schijf van Vijf voldeden. Wel bleek dat alleen het gemiddelde van de vegetarische gerechten voldeed aan de richtlijn voor voedingsvezels.
Tabel 4. Gemiddelde voedingswaarden warme avondmaaltijden MarleenKookt na toepassing criteria.
Vlees/vis Vegetarisch Klassieker Criteria
Energie (Kcal) 814 769 788 400 – 700 kcal per avondmaaltijd
Vezels (g) 10,59 16,54 10,22 14 gram vezels per 1000 kcal
3.4 Meningen en ervaringen klanten MarleenKookt
De respons op de enquête bestond uit 222 klanten (N=222) van MarleenKookt, die voldeden aan de inclusiecriteria voor het onderzoek. In totaal werd de enquête naar 521 klanten gestuurd, wat betekent dat er 42,6% respons was. In bijlage 2 is de volledige enquête vermeld. Hieronder worden de resultaten uit de enquête besproken.
Keuze hoofdgerecht
Uit de enquête is gebleken dat 48,6% (n=108) van de respondenten voornamelijk de vlees-/ visgerechten bij MarleenKookt bestelde. Van de respondenten gaf 12,6% (n=28) aan over het
algemeen de ‘Klassieker’ te bestellen als warme avondmaaltijd. Daarnaast gaf 38,7% (n=86) aan over het algemeen de vegetarische gerechten van MarleenKookt te bestellen. In Figuur 4 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Reden van bestellen
Op de vraag wat de voornaamste reden is dat de respondenten bestellen bij MarleenKookt gaf 27,5% (n=61) aan te weinig tijd te hebben om te koken. In Tabel 5 staan alle resultaten die bij deze
enquêtevraag horen overzichtelijk weergegeven.
Tabel 5. Voornaamste reden van bestellen bij MarleenKookt.
Antwoord Percentage % (n=222)
Ik heb te weinig tijd om te koken 27,5% (n=61) De maaltijden zijn gezond 25,7% (n=57) De maaltijden zijn lekker 15,3% (n=34) Als ik zelf kook, is het niet zo lekker 7,7% (n=17) Ik probeer graag verrassende en
vernieuwende gerechten uit 7,2% (n=16) Ik ben fysiek niet in staat om zelf te koken 8,6% (n=19) Er is ruime keuze aan vegetarische
mogelijkheden 3,2% (n=7)
Goede prijs/kwaliteit verhouding 0,5% (n=1) Beter alternatief dan afhaalmaaltijd of
kant-en-klaar maaltijd 0,5% (n=1)
Houdt niet van koken 2,7% (n=6)
Als verwendag bestellen bij MarleenKookt 0,9% (n=2)
Als er visite komt 0,5% (n=1)
Gezonde Maaltijden
In Figuur 5 staan de resultaten voor de vraag hoe belangrijk de respondenten het vonden dat de maaltijden van MarleenKookt gezond zijn. Op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 helemaal niet belangrijk en 5 heel erg belangrijk was, gaf 0,9% (n=2) aan het helemaal niet belangrijk te vinden dat de maaltijden bij MarleenKookt gezond zijn. Daarnaast gaf 4,5% (n=10) aan het niet belangrijk, maar ook niet onbelangrijk te vinden. Van de respondenten gaf 37,4% (n=83) aan het belangrijk te vinden dat de maaltijden gezond zijn en 57,2% (n=127) gaf aan het heel belangrijk te vinden dat maaltijden van MarleenKookt gezond aangeboden worden.
Figuur 5. Hoe belangrijk vinden klanten het dat een maaltijd gezond is?
Smaak en verwachting
De vraag of de smaak van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt voldeden aan de
verwachtingen van de respondenten was een schaalvraag van 1 t/m 5, waarbij 1 betekende dat de maaltijden nooit voldeden aan de verwachtingen en 5 betekende dat de maaltijd altijd voldeden aan de verwachtingen. Hierop gaf 10,8% (n=24) aan dat de maaltijden van MarleenKookt af en toe voldeden aan de verwachtingen. 64% (n=142) van de respondenten gaf aan dat de maaltijden vaak voldeden aan de verwachtingen. Ook gaf 25,2% (n=56) van de respondenten aan dat de warme avondmaaltijden van MarleenKookt altijd voldeden aan de verwachtingen. In Figuur 6 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Smaakbeleving zout
In Figuur 7 staan de resultaten voor de vraag hoe de respondenten de hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt ervaarden. Van de respondenten gaf 3,2% (n=7) aan dat er te weinig zout in de maaltijden aanwezig was en 84,7% (n=188) gaf aan dat de hoeveelheid zout precies goed was. Er is gebleken dat 11,3% (n=25) van de respondenten ervaarden dat er te veel zout in de warme avondmaaltijden aanwezig was. Ook gaf 0,9% (n=2) van de respondenten aan dat er veel te veel zout in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt zat.
Figuur 7. Hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt.
Smaakbeleving kruiden
Er is uit de enquête gebleken dat 10,8% (n=24) van de respondenten ervaarden dat er te weinig kruiden werden gebruikt in warme avondmaaltijden van MarleenKookt. Van de respondenten gaf 76,1% (n=169) aan dat de smaak van kruiden als precies goed werd ervaren, oftewel precies genoeg kruiden in de maaltijden van MarleenKookt. Ook is gebleken dat 10,8% (n=24) ervaarden dat er te veel kruiden werden gebruikt en 2,3% (n=5) gaf aan dat ze ervaarden dat er veel te veel kruiden werden gebruikt in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt. In Figuur 8 (Bijlage 3) zijn de
1= Helemaal niet belangrijk 2= Niet belangrijk
3= Niet belangrijk, maar ook niet onbelangrijk 4= Belangrijk
5= Heel erg belangrijk
1= Veel te weinig zout 2= Te weinig zout 3= Precies goed 4= Te veel zout 5= Veel te veel zout
Hoeveelheid vet in avondmaaltijden
Op de vraag hoe de hoeveelheid vet in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt werd ervaren, gaf 7,2% (n=16) van de respondenten aan dat er te weinig vet werd gebruikt in de maaltijden. 82,9% (n=184) van de respondenten gaf aan dat de hoeveelheid vet in de warme avondmaaltijden als precies goed werd ervaren. 8,1% (n=18) gaf aan dat er te veel vet in de warme maaltijden van MarleenKookt zat en 1,8% (n=4) gaf aan dat er veel te veel vet in zat. In Figuur 9 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Portiegroottes
Er is gebleken uit de enquête dat 2,3% (n=5) van de respondenten de portiegrootte van de warme avondmaaltijden als veel te klein ervaarde. Daarnaast gaf 16,2% (n=36) van de respondenten aan dat de portiegrootte als te klein werd ervaren. 66,7% (n=148) van de respondenten ervaarden de
portiegroottes van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt als precies goed. 14,4% (n=32) van de respondenten gaf aan dat de portiegroottes als te groot werden ervaren. Ook gaf 0,5% (n=1) aan dat de portiegroottes van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt als veel te groot werden ervaren. In Figuur 10 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Informatievoorziening maaltijden op website
Op de vraag wat de respondenten van de informatievoorziening over de warme avondmaaltijden op de website van MarleenKookt vonden, gaf 1,8% (n=4) aan de informatievoorziening slecht te vinden. 16,7% (n=37) van de respondenten gaf aan dat de informatievoorziening voldoende is. 39,2% (n=87) van de respondenten gaf dat de informatievoorziening goed is en 42,3% (n=94) gaf aan de
informatievoorziening over de warme avondmaaltijden heel erg goed te vinden. In Figuur 11 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Voedingswaarden op website
Uit de enquête is gebleken dat 58,6% (n=130) van de respondenten het handig vonden om de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt op de website te vermelden. 8,6% (n=19) van de respondenten gaf aan het niet handig te vinden om de voedingswaarden op de website te vermelden, terwijl 32,9% (n=73) het misschien handig vond om de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt op de website te vermelden. In Figuur 12 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Op de vraag of de respondenten verwachten dat het vermelden van de voedingswaarden invloed zal hebben op de maaltijden die zij kiezen, gaf 42,3% (n=94) van de respondenten aan dat dit invloed zal hebben op de maaltijdkeuzes bij MarleenKookt. 28,4% (n=63) van de respondenten gaf aan niet te weten of dit invloed zal hebben. Ook gaf 29,3% (n=65) dat dit geen invloed zal hebben op de keuze voor een maaltijd van MarleenKookt. In Figuur 13 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Beoordeling maaltijden MarleenKookt
Op de vraag welk cijfer de respondenten aan de warme avondmaaltijden van Marleenkookt geven op basis van hoe lekker ze het vinden, op een schaal van 1 t/m 10, waarbij 1 heel erg slecht is en 10 heel erg goed, gaf 0,5% (n=1) het een 4. 0,5% (n=1) van de respondenten gaf de warme avondmaaltijden een 5 en 3,2% (n=7) gaf het cijfer 6 als beoordeling van de warme avondmaaltijden. Daarnaast gaf 16,2% (n=36) van de respondenten de warme avondmaaltijden van MarleenKookt een 7 en 43,7% (n=97) gaf het een 8. Van de respondenten gaf 28,4% (n=63) de warme avondmaaltijden van MarleenKookt een 9. Ook gaf 7,7% (n=17) de warme avondmaaltijden van MarleenKookt het cijfer 10. Het gemiddelde van al deze cijfers van de respondenten kwam neer op een 8,2 als beoordeling van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt op basis van hoe lekker het is. In Figuur 14 (Bijlage 3) zijn de resultaten overzichtelijk weergegeven.
Aandachtspunten lekkere maaltijden
Bij de vraag wat maakt voor de respondenten een maaltijd lekker, konden meerdere antwoorden gegeven worden. Uit de enquête is naar gebleken dat 82% (n=182) van de respondenten een maaltijd lekker vindt, indien deze voldoende op smaak gemaakt worden met kruiden. In Tabel 6 staan alle resultaten die bij deze enquêtevraag horen overzichtelijk weergegeven.
Tabel 6. Waar een lekkere maaltijd aan dient te voldoen.
Antwoord Percentage %
(n=813)
Voldoende op smaak gemaakt met kruiden 82% (n=182) Voldoende op smaak gemaakt met zout 16,7% (n=37)
Ziet er lekker uit 48,2% (n=107)
Bevat vlees of vis 19,4% (n=43)
De maaltijd is vegetarisch of veganistisch 18,5% (n=41) De verhoudingen in de samenstelling van de maaltijd zijn goed 60,8% (n=135)
Bevat voldoende groente 73% (n=162)
Bevat voldoende rijst/aardappelen 8,1% (n=18)
Bevat niet te veel vet 32,9% (n=73)
Voldoet aan de verwachtingen 3,6% (n=8)
Niet te pittig 1,4% (n=3)
Heeft authentieke smaken 0,9% (n=2)
Maaltijd is een verassend en vernieuwd gerecht 0,9% (n=2) Verbeterpunten maaltijden MarleenKookt
Op de vraag wat er volgens de respondenten verbeterd kan worden, konden meerdere antwoorden gegeven worden. Van de respondenten gaf 46,8% (n=104) aan dat er niets verbeterd hoeft te
worden. In Tabel 7 staan alle resultaten die bij deze enquêtevraag horen overzichtelijk weergegeven.
Tabel 7. Verbeterpunten maaltijden volgens respondenten.
Antwoord Percentage %
(n=274)
Er hoeft niets verbeterd te worden 46,8% (n=104)
De porties mogen groter 19,8% (n=44)
De porties mogen kleiner 6,8% (n=15)
Er mogen meer kruiden gebruikt worden 14,4% (n=32)
Er mogen minder kruiden gebruikt worden 2,3% (n=5)
Er mag meer zout toegevoegd worden 0,9% (n=2)
Er mag minder zout toegevoegd worden 8,6% (n=19)
De verhoudingen in de samenstelling van de maaltijden mogen verbeterd worden 9,0% (n=20)
Meer groente in de maaltijden 5,4% (n=12)
De presentatie van de maaltijd mag beter 1,4% (n=3)
Ingrediënten moeten kloppen met ingrediëntenlijst 0,5% (n=1)
Koolhydraatarme gerechten 2,7% (n=6)
Meer lactosevrije gerechten 0,5% (n=1)
Betere kwaliteit rundvlees in stoofschotels (zonder vet) 0,5% (n=1)
Meer variatie van groente in de maaltijden 0,5% (n=1)
De salades vallen soms tegen (variatie) 1,8% (n=4)
Iets minder nieuwe gerechten 0,5% (n=1)
4.
Discussie
4.1 Belangrijkste resultaten
Uit dit onderzoek naar de optimalisatie van de warme avondmaaltijden van MarleenKookt zijn verschillende opvallende punten aan het licht gekomen.
De meest opvallende resultaten:
- 33 van de 120 onderzochte gerechten voldeden aan de Schijf van Vijf criteria voor energie. - 60 van de 120 onderzochte gerechten voldeden aan de richtlijn voor de vezelconsumptie. - 100 van de 120 onderzochte gerechten voldeden niet aan de Schijf van Vijf criteria voor zout
en bevatten dus meer dan 2 gram zout.
- 31 van de 40 vegetarische gerechten voldeden aan de criteria voor de vezelconsumptie. - 84,7% (n=188) van de respondenten vindt de hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden
van MarleenKookt precies goed.
- 57,2% (n=127) van de respondenten vindt het heel belangrijk dat de warme avondmaaltijden van MarleenKookt gezond zijn en 37,4% (n=83) vindt het belangrijk dat de warme
avondmaaltijden gezond zijn.
- 82% (n=182) van de respondenten vindt dat een lekkere maaltijd voldoende op smaak gemaakt is met kruiden.
- 73% (n=162) van de respondenten vindt dat een lekkere maaltijd voldoende groente bevat. - 46,8% (n=104) van de respondenten vindt dat er niets verbeterd hoeft te worden.
- 19,8% (n=44) van de respondenten vindt dat de porties groter mogen. Hieronder worden de meest opvallende resultaten bediscussieerd.
Hoeveelheid energie in warme avondmaaltijden MarleenKookt
In dit onderzoek is gebleken dat een groot deel van alle onderzochte warme avondmaaltijden niet voldeden aan de Schijf van Vijf criteria voor energie in de warme avondmaaltijd (400-700 kcal per maaltijden) (8). Aan de criteria voldeden 7 van de 40 vlees-/visgerechten, 12 van de 40 vegetarische gerechten en 14 van de 40 ‘Klassiekers’. In totaal zijn dit slechts 33 van de 120 onderzochte
gerechten die voldeden aan de criteria voor energie. Dit is een veel te laag aantal voor een bedrijf dat gezonde warme avondmaaltijden wilt aanbieden, want dan is het van belang dat alle maaltijden voldoen aan de criteria. De overige maaltijden die onderzocht waren, bevatten meer dan 700 kcal energie. Wanneer men meer energie consumeert dan het lichaam verbruikt, zal het teveel aan energie opgeslagen worden als lichaamsvet. Dit zorgt voor een gewichtstoename en op den duur kan dit leiden tot overgewicht of obesitas (17). Uit onderzoek blijkt dat kant-en-klaar maaltijden onder andere veel energie bevatten, omdat er veelal energierijke producten worden verwerkt in de maaltijden (18). Tevens wordt een hoge consumptie van kant-en-klaar maaltijden geassocieerd met een hogere energie-inname. Het verminderen van de hoeveelheid energie in kant-en-klaar
maaltijden kan mogelijk leiden tot een lagere dagelijkse hoeveelheid energie-inname en heeft een positief effect op de gezondheid (19).
Hoeveelheid voedingsvezels in warme avondmaaltijden MarleenKookt
Tevens toont dit onderzoek aan dat een groot deel van alle onderzochte warme avondmaaltijden niet voldeden aan de richtlijnen voor de vezelconsumptie (14 gram vezels per 1000 kcal) (6). Aan deze richtlijn voldeden 13 van de 40 vlees-/visgerechten, 31 van de 40 vegetarische gerechten en 16 van de 40 ‘Klassiekers’. Dit betekent dat in totaal slechts 60 van de 120 onderzochte warme
avondmaaltijden voldeden aan de richtlijn voor de vezelconsumptie. Dit is ook een erg laag aantal voor een bedrijf dat beweert gezonde warme avondmaaltijden aan te bieden. Het is van belang dat alle maaltijden gaan voldoen aan de richtlijn voor de vezelconsumptie. Uit de
avondmaaltijd, want dit is 33,9% van de dagelijkse inname (20). Uit onderzoek is gebleken dat kant-en-klaar maaltijden niet altijd voldoende voedingsvezels bevatten, omdat er onvoldoende vezelrijke producten, zoals groente, volkoren graanproducten en peulvruchten in worden verwerkt (15). Dit betekent dat het van groot belang is dat de warme avondmaaltijden van MarleenKookt worden verbeterd, zodat deze voldoende voedingsvezels bevatten. Voedingsvezels zijn namelijk erg
belangrijk voor de gezondheid, omdat ze bijdragen aan een goede spijsvertering, verzadigd gevoel na de warme avondmaaltijd en verminderen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker (21). Ook bevorderen ze de stoelgang, verlagen ze het totaal cholesterol en
LDL-cholesterol. Daarnaast hebben voedingsvezels een positief effect op de postprandiale bloedglucose, omdat ze het bloedsuikerspiegel niet laten stijgen in tegenstelling tot andere koolhydraten (22). Door ervoor te zorgen dat alle warme avondmaaltijden van MarleenKookt voldoen aan de richtlijn voor de vezelconsumptie zal dit het risico op negatieve gezondheidseffecten verlagen.
Een belangrijke bron van vezels is groente en 73% (n=162) van de respondenten vindt dat een lekkere maaltijd voldoende groente bevat. Tevens gaf maar liefst 5,4% (n=12) van de respondenten als verbeterpunt dat er meer groente in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt mogen, terwijl dit antwoord niet eens tussen de standaard antwoordmogelijkheden stond. Het antwoord is dan ook meermaals zelfstandig gegeven via de antwoordmogelijkheid: ‘anders, namelijk …’. Uit de criteria van de Schijf van Vijf blijkt dat een warme avondmaaltijd minimaal 150 gram groente bevat (8). Dit betekent dat er geen maximum gesteld wordt aan de hoeveelheid groente in een
avondmaaltijd. Het kan dus een effectieve manier zijn om meer groenten toe te voegen aan de gerechten, zodat de warme avondmaaltijden voldoen aan de richtlijnen voor de vezelconsumptie. Hoeveelheid zout in warme avondmaaltijden MarleenKookt
De hoeveelheid zout voldoet in een groot deel van alle onderzochte warme avondmaaltijden niet aan de Schijf van Vijf criteria voor zout (max. 2 gram zout per warme avondmaaltijd) (8). Aan deze
richtlijn voldeden 8 van de 40 vlees-/visgerechten, 6 van de 40 vegetarische gerechten en 6 van de 40 ‘Klassiekers’. Dit zijn erg weinig warme avondmaaltijden die voldoen aan de criteria, want in totaal voldoen slechts 20 van de 120 warme avondmaaltijden. De overige 100 van de 120 onderzochte warme avondmaaltijden bevatten meer dan 2 gram zout. Dit is een te hoog aantal met te veel zout voor een bedrijf dat gezonde warme avondmaaltijden aanbiedt. Uit onderzoek is al gebleken dat kant-en-klaar maaltijden over het algemeen te veel zout bevatten, mede doordat er tijdens het bereiden veel zout wordt toegevoegd aan de maaltijden (18). Zout wordt vaak toegevoegd aan kant-en-klaar avondmaaltijden voor verbetering van de smaak of het verlengen van de houdbaarheid (23). Een hoge zoutinname verhoogt de kans op veel negatieve gezondheidseffecten, zoals verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierziekten, maagkanker en botontkalking (24). Doordat de meeste warme avondmaaltijden van MarleenKookt te veel zout bevatten, lopen de klanten een hoger risico op de negatieve gezondheidseffecten. Het is van groot belang dat alle warme avondmaaltijden maximaal 2 gram zout bevatten, zodat deze daadwerkelijk gezond zijn voor de klanten.
De smaak van de warme avondmaaltijden
Van de respondenten vindt 84,7% (n=188) de hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden van MarleenKookt precies goed. Dit terwijl zij aangeven dat ze het (heel) belangrijk vinden dat de warme avondmaaltijden gezond moeten zijn. Van de respondenten vindt 57,2% (n=127) het heel belangrijk dat de warme maaltijden van MarleenKookt gezond zijn en 37,4% (n=83) vindt het belangrijk dat de warme maaltijden gezond zijn. Uit dit onderzoek is al gebleken dat slechts 20 van de 120
onderzochte warme avondmaaltijden voldoen aan de Schijf van Vijf criteria voor zout. Hart- en vaatziekten zijn de voornaamste doodsoorzaak in de wereld. Door een te hoge inname van zout kan het risico op deze ziekten vergroot worden (4). Uit onderzoek in Jordanië blijkt dat het risico op beroertes, hart- en vaatziekten positief gecorreleerd wordt met een hoge zoutinname. Uit dit onderzoek blijkt ook dat 82% van de onderzoeksgroep denkt dat ze niet te veel zout innemen, terwijl
Hieruit blijkt dat men vaak zelf niet door heeft dat de geconsumeerde hoeveelheid zout helemaal niet gezond is. Uit onderzoek blijkt dat een brede voedingskennis van belang is voor het beoordelen van maaltijden. Kennis met betrekking tot voedingsaanbevelingen kan ervoor zorgen dat de mens beter in staat is om gezonde keuzes te maken(26).
Tevens vindt 82% (n=182) van de respondenten dat een lekkere maaltijd voldoende op smaak
gemaakt is met kruiden. Volgens de Nierstichting kan de hoeveelheid zout in warme avondmaaltijden verminderd worden door het gebruik van verse kruiden. Hiervoor hebben zij de kruidenwijzer
ontwikkeld, die per voedingsmiddel aangeeft welke kruiden erbij passen. De Nierstichting beweert dat men door het gebruik van verse kruiden in plaats van zout, went aan pure smaken en de
behoefte aan zout verminderd (27). Uit de enquête bleek dat 76,1% (n=169) van de respondenten de hoeveelheid kruiden in de huidige warme avondmaaltijden precies goed vond. Dit zou betekenen dat er niet meer kruiden toegevoegd hoeven te worden volgens de klanten. Tijdens het berekenen van de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden viel het op dat er in de receptuur veelal gebruik werd gemaakt van koriander. Dit is een kruid met een overheersende smaak, waardoor voorzichtig omgegaan dient te worden met het toevoegen ervan aan warme avondmaaltijden (28). De klanten kunnen om deze reden al snel vinden dat de warme avondmaaltijden van MarleenKookt precies goed gekruid zijn. Door gebruik te maken van minder overheersende kruiden op basis van de
kruidenwijzer, kan het zout vervangen worden. Het consumeren van warme avondmaaltijden met meer dan 2 gram zout geeft een verhoogd risico op negatieve gezondheidseffecten. Uit ander onderzoek is al gebleken dat men niet goed in staat is om de geconsumeerde hoeveelheid zout goed in te schatten (25). Het gezondheidsaspect van de warme maaltijd wordt in dit geval dus gekozen boven het aanbieden van een lekkere maaltijd. Mede doordat het grootste gedeelte van de
respondenten het belangrijk of heel belangrijk vindt dat de warme avondmaaltijden gezond zijn. Ook gaf 25,7% (n=57) van de respondenten aan voornamelijk bij Marleenkookt te bestellen, omdat de maaltijden gezond zijn en 15,3% (n=34) gaf aan voornamelijk te bestellen, omdat de maaltijden lekker zijn. Hieruit blijkt ook dat een groter deel van de klanten het gezondheidsaspect belangrijker vindt dan dat de warme avondmaaltijd lekker is.
Geen verbeterpunten voor huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt
Uit het onderzoek is al gebleken dat een te groot deel van alle onderzochte warme avondmaaltijden niet voldoet aan de richtlijnen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum. Dit betekent dat deze maaltijden niet als gezond beschouwd kunnen worden. Uit de enquête van dit onderzoek is gebleken dat 46,8% (n=104) van de respondenten vindt dat er niets verbeterd hoeft te worden aan de huidige warme avondmaaltijden van MarleenKookt. Dit zou betekenen dat zij de huidige
maaltijden goed vinden, terwijl deze niet als gezond beschouwd mogen worden. Dat een groot deel van de respondenten vindt dat deze ongezonde maaltijden niet verbeterd hoeven te worden, is in strijd met het feit dat respectievelijk 57,2% (n=127) en 37,4% (n=83) van de respondenten het heel belangrijk of belangrijk vindt dat de warme avondmaaltijden gezond zijn. Het is zonder
meetinstrumenten moeilijk in te schatten welke hoeveelheden van de verschillende voedingsstoffen in een warme avondmaaltijd zitten. Uit onderzoek blijkt dat de mens van zichzelf een zwak vermogen heeft om de energiedichtheid van een maaltijd in te schatten (3). De klanten gaan er nu vanuit dat de maaltijden gezond zijn, omdat deze als gezond worden aangeboden door MarleenKookt. Om deze reden is het van belang dat er voedingswaarden worden vermeld bij de warme avondmaaltijden van MarleenKookt, zodat de klanten beter kunnen inschatten of een maaltijd gezond is. In dit onderzoek geeft 42,3% (n=94) van de respondenten aan dat het vermelden van de voedingswaarden van de warme avondmaaltijden invloed zal hebben op hun keuzes. Voedingskennis in combinatie met het vermelden van voedingswaarden zorgt ervoor dat gezonde keuzes gemaakt kunnen worden (29). Portiegroottes van de maaltijden
In dit onderzoek voldeden slechts 33 van de 120 warme avondmaaltijden aan de Schijf van Vijf criteria voor energie. De overige maaltijden bevatten meer dan 700 kcal. Dit betekent dat de
maaltijden niet als gezond beschouwd kunnen worden en de porties eigenlijk al te groot zijn. Toch is uit dit onderzoek gebleken dat 19,8% (n=44) van de respondenten vindt dat de porties groter mogen. Dit is in strijd met het feit dat 57,2% (n=127) van de respondenten het heel belangrijk vindt dat de warme maaltijden van MarleenKookt gezond zijn en 37,4% (n=83) vindt het belangrijk dat de warme avondmaaltijden gezond zijn. Uit ander onderzoek is al gebleken dat de mens een zwak vermogen heeft om de energiedichtheid van een maaltijd goed in te schatten. De portiegrootte van de
dagelijkse hoeveelheid geconsumeerde voeding bleef hetzelfde, terwijl de energiedichtheid sterk kon variëren (3). Indien mensen gewend zijn om thuis grotere porties te eten, die minder energiedicht zijn dan de maaltijden van MarleenKookt, zullen zij een grotere portie verlangen van MarleenKookt. Het is voor MarleenKookt daarom van belang om minder energiedichte producten te gebruiken, zoals halfvolle melk i.p.v. volle melk en mager vlees i.p.v. vet vlees. Door hier rekening mee te houden, kunnen de porties groter worden, terwijl de energiedichtheid wordt verlaagd. Uiteindelijk kan een warme avondmaaltijd dan voldoen aan de Schijf van Vijf criteria voor energie, terwijl de porties juist groter geworden zijn.
Overeenkomsten met vergelijkbare producten en hoe zijn die overeenkomsten te verklaren? Supermarkten zien de verkoop van kant-en-klaarmaaltijden verder toenemen(30). Uit een Brits onderzoek naar kant-en-klaarmaaltijden in de supermarkt blijkt dat de maaltijden hoog in vet en zout zijn(31). Dit wordt ondersteund door het Voedingscentrum. Het Voedingscentrum geeft aan dat deze maaltijden weinig groente en vezels bevatten en veel verzadigd vet en zout(32). Hieruit blijkt dat de kant-en-klaarmaaltijden meestal niet gezond zijn, terwijl veel klanten steeds bewustere
voedselkeuzes maken(33). Dit onderzoek sluit goed aan op deze toename. De enquête die is afgenomen onder de klanten van Marleenkookt ondersteunt deze aanname. De klanten geven namelijk aan dat er behoefte is aan gezonde avondmaaltijden en transparantie van
voedingswaarden. Respectievelijk 57,2% (n=127) en 37,4% (n=83) van de respondenten vinden het heel belangrijk of belangrijk dat de warme avondmaaltijden gezond zijn. Ook is gebleken dat 58,6% (n=130) van de respondenten het handig vindt als de voedingswaarden van de warme
avondmaaltijden op de website worden vermeld.
4.2 Beperkingen van het onderzoek
Een beperking aan dit onderzoek is dat de voedingswaarden van slechts 120 maaltijden zijn verzameld. Er bestonden tijdens dit onderzoek in totaal 269 warme avondmaaltijden binnen de categorieën: vlees-/visgerecht, vegetarisch gerecht en de ‘klassieker’. De foutmarge is 6,7% bij een steekproefgrootte van 120, populatie van 269 en een betrouwbaarheidsniveau van 95% (13).
Doordat er slechts 120 gerechten zijn berekend, hebben gerechten met afwijkende voedingswaarden een grotere invloed op de resultaten. Voor alle gerechten in dit onderzoek is per categorie een gemiddelde van de voedingswaarden berekend. Een nadeel van het gebruik van gemiddeldes is de gevoeligheid voor uitschieters. De gemiddelde waarden per categorie kunnen tot 6,7% aan de boven en onderkant afwijken. Dit heeft invloed op de interne validiteit van het onderzoek, want de
steekproefgrootte van de gerechten in dit onderzoek is te klein om een betrouwbare conclusie te trekken over de voedingswaarden. Voor vervolgonderzoek is het gewenst om foutmarge van 5% of lager te hanteren, zodat de resultaten nauwkeuriger aangetoond kunnen worden en uitschieters minder invloed hebben.
Een ander beperking van dit onderzoek is dat de doelgroep bestaat uit volwassenen, zonder leeftijdsgrenzen en onderscheid in geslacht. Dit kan invloed hebben op de behoeftes, want uit de Schijf van Vijf blijkt dat er zowel per geslacht als leeftijdscategorie andere dagelijkse
voedingsadviezen gelden(8). Zo hebben ouderen (65+) onder andere een hogere eiwitbehoefte dan volwassenen tussen de 19 en 65 jaar. De eiwitaanbeveling voor ouderen is 1,0 – 1,2 g/kg
ouderen voldoen niet aan deze eiwitaanbeveling, omdat de voedingskwaliteit slecht is. Dit betekent dat de maaltijden niet gezond zijn voor de ouderen, waardoor zij onder andere functionele
beperkingen, zoals een verminderde spierkracht kunnen krijgen (35). Voor vervolgonderzoek is het van belang dat er onderscheidt wordt gemaakt tussen volwassenen uit verschillende
leeftijdscategorieën, zodat MarleenKookt gezonde warme avondmaaltijden kan aanbieden, die voldoen aan de behoefte van alle volwassenen uit de verschillende leeftijdscategorieën.
Ook heeft de enquête in dit onderzoek een zwak punt. Deze werd afgenomen om de behoefte en wensen van de klanten te achterhalen. De zwakke kant van de enquête is de algemeenheid van de vragen. De vragen zijn niet gericht op specifieke warme avondmaaltijden, maar op de algemene ervaring van de vlees-/visgerechten, vegetarische gerechten en de ‘klassiekers’. Hierdoor kunnen resultaten uit de enquête alleen over het algemeen overgenomen worden. Er kan bijvoorbeeld niet worden geconcludeerd dat de samenstelling van vlees-/visgerechten verbeterd mag worden. Doordat hier niet op ingespeeld is met de enquête, zijn alle wensen van de klanten voor de warme avondmaaltijden van MarleenKookt erg algemeen geworden. Er is in het adviesrapport dan ook niet specifiek ingegaan op welke soort gerechten de wensen van de klanten van toepassing zijn. Bij vervolgonderzoek kan dit uitgebreider onderzocht worden door de focus op warme avondmaaltijden uit een bepaalde categorie te leggen, zoals bijvoorbeeld de vlees-/visgerechten.
Daarnaast kan de berekende hoeveelheid zout, afwijken van de realiteit. Tijdens het onderzoek is opgevallen dat sommige recepten op smaak aangepast kunnen worden. In de receptuur staat bij sommige gerecht: “voeg extra zout toe naar smaak”. Bij het navragen naar deze extra hoeveelheid werd aangegeven 5g zout per kg wordt aangehouden, maar dat er soms wat extra wordt
toegevoegd. Er was niet bekend hoeveel dit was per gerecht, omdat dit zonder te wegen wordt toegevoegd op het moment van koken, indien nodig.
4.3 Positieve punten van het onderzoek
Dit onderzoek is uniek, omdat er nog niet eerder onderzoek is gedaan naar het optimaliseren van de warme avondmaaltijden van een kant-en-klaar maaltijdservice in Nederland, zodat deze lekker en gezond aangeboden kunnen worden aan volwassenen. Het is een sterk punt dat onderzocht is hoe een warme avondmaaltijd gezond en toch lekker aangeboden kan worden. Het aanbieden van gezonde warme avondmaaltijden stond centraal, maar het is daarbij ook van belang dat deze toch lekker blijven. De smaak van de warme avondmaaltijd heeft ook enige invloed op de
klanttevredenheid en de keuze voor een aankoop (36). Indien een maaltijd gezond wordt gemaakt, maar het is niet naar de wensen van de klanten, zal het risico ontstaan dat klanten niet meer of minder frequent warme avondmaaltijden van MarleenKookt aanschaffen. Om deze reden is er een enquête afgenomen die de klanttevredenheid en wensen van de klanten meet. Op basis van deze gegevens is onderzocht of er behoefte was aan gezonde maaltijden, hoe de smaak van de maaltijden ervaren werd, waar een lekke maaltijd volgens de klanten aan dient te voldoen en wat de
verbeterpunten voor de warme avondmaaltijden van MarleenKookt zijn. De vragen van de enquête hebben wij laten controleren door Lieve (medewerkster MarleenKookt), die vaker enquêtes voor MarleenKookt ontwerpt. Er kan gesteld worden dat de inhoud van de enquête valide is, omdat alle aspecten die van belang zijn voor dit onderzoek naar de klanttevredenheid en waaraan een lekkere maaltijd dient te voldoen, vertegenwoordigd zijn.
Een sterk punt van dit onderzoek is het aantal respondenten voor de enquête. Het doel was om een betrouwbaarheidsmarge van 95% te hanteren. Voor dit onderzoek hebben 222 respondenten de enquête ingevuld bij een steekproef van 521 klanten, waardoor een foutmarge van 4,99% en 95,1% betrouwbaarheidsniveau wordt aangehouden (13). Uit de enquête blijkt ook dat de klanten
