MarleenKookt Januari
4. Aanbevelingen warme avondmaaltijden
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verbeteringen en aanpassingen die MarleenKookt kan toepassen om de warme avondmaaltijden te optimaliseren, zodat deze gezond en toch lekker aangeboden kunnen worden.
Energie
Op basis van de Schijf van Vijf criteria voor hoofdgerechten adviseren wij om de energie in warme maaltijden tussen 400 en 700 kcal aan te bieden. Dit wordt beschouwd als een gezonde hoeveelheid voor de gemiddelde Nederlander(1). Deze hoeveelheid lijkt in vergelijking met de huidige maaltijden aan de lage kant, maar de samenstelling van macronutriënten kunnen aangepast worden. Om aan deze criteria te voldoen, raden wij het aan om minder ongezonde vetrijke producten, zoals kaas, volle melkproducten, vet vlees en roomboter in de gerechten te verwerken (3). Dit soort producten zorgen er al snel voor dat er veel energie wordt toegevoegd aan een warme avondmaaltijd. Uit onderzoek blijkt dat de mens een zwak vermogen heeft om de energiedichtheid van een maaltijd in te schatten. De mens heeft over het algemeen de neiging om elke dag een vergelijkbare hoeveelheid te consumeren. Hierbij wordt niet nagedacht over de samenstelling en energiedichtheid van een maaltijd (4). Het maakt voor de klanten dus niet uit dat warme avondmaaltijd minder energie bevat, zolang de portiegrootte maar vergelijkbaar is met een gemiddelde warme avondmaaltijd.
Voedingsvezels
Voor het gebruik van voedingsvezels in warme avondmaaltijden adviseren wij om de richtlijn voor vezelconsumptie van de Gezondheidsraad aan te houden. In deze richtlijn wordt uitgegaan van 14 gram vezels per 1000 kilocalorieën (2). Alleen in de vegetarische gerechten wordt over het algemeen voldaan aan deze richtlijn. Om de hoeveelheid vezels in de warme avondmaaltijden aan de richtlijn te laten voldoen, adviseren wij het gebruik van vezelrijke producten, zoals volkoren graanproducten, peulvruchten, groente en noten (extra) toe te voegen aan de vlees-/vis gerechten en de ‘Klassiekers’ (5). Volgens het Voedingscentrum moet een warme maaltijd minimaal 150 gram groente bevatten (1). Uit de enquête is ook gebleken dat de klanten het belangrijk vinden dat er voldoende groente in een warme maaltijd zit. Om deze reden wordt aangeraden om de richtlijn van het Voedingscentrum aan te houden voor de hoeveelheid groente in de maaltijden.
Zout
Om de hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden te beperken, raden wij aan om tijdens de bereiding geen zout toe te voegen. Indien er zout wordt toegevoegd aan een gerecht wordt bij MarleenKookt uitgegaan van 5g zout per kg. Hierdoor zullen de warme avondmaaltijden van MarleenKookt nauwelijks voldoen aan de Schijf van Vijf criteria voor zout in avondmaaltijden (max. 2g zout)(1).
Om de hoeveelheid zout in de maaltijden te beperken kan geprobeerd worden om stapsgewijs af te bouwen. Probeer de eerste weken uit te gaan van 2,5 gram zout per kg. Naderhand kan deze hoeveelheid verder afgebouwd worden, totdat er niet of nauwelijks nog zout wordt toegevoegd aan de gerechten. Ook kan er in de keuken gekozen worden voor zoutstrooiers met weinig strooigaten. Doordat er tijdens de bereiding extra zout toegevoegd moet worden door middel van een
zoutstrooier, zal er minder zout aan de gerechten toegevoegd worden. Het kost tijd om dit aan grote hoeveelheden voedsel toe te voegen door middel van een zoutstrooier. De tijd in de keuken is vaak kostbaar, waardoor het toevoegen van zout op deze wijze beperkt wordt. Wij adviseren om een zoutstrooier met zo min mogelijk en kleine gaten te nemen, omdat deze aanzienlijk minder zout toe voegen als een zoutstrooier met veel gaten in hetzelfde tijdsbestek (6).
Daarnaast kan het zout vervangen worden door verse kruiden om de maaltijd op smaak te brengen. Hiervoor kan de kruidenwijzer van de Nierstichting gebruikt worden, zodat er goed afgestemd kan worden welke kruiden bij welke voedingsmiddelen passen(7). Door het toevoegen van verse kruiden in plaats van zout, zal de hoeveelheid zout in de warme avondmaaltijden flink dalen.
Gezonde voedingsmiddelen
Voor het gebruik van gezonde producten in de keuken, adviseren wij om gebruik te maken van de schijfcriteria voor de verschillende productgroepen. Hierin staat vermeld welke voedingsmiddelen binnen en buiten de Schijf van Vijf vallen(1). Wij raden aan om bij het samenstellen van de recepten voor de warme avondmaaltijden zoveel mogelijk voedingsmiddelen binnen de Schijf van Vijf te gebruiken. Zo wordt ervoor gezorgd dat de gezondere keuzes binnen een productgroep in de receptuur worden toegepast, waardoor het gerecht daadwerkelijk als gezond aangeboden kan worden. Kies bijvoorbeeld voor verse groente i.p.v. groente uit blik, zilvervliesrijst i.p.v. witte rijst en halfvolle melk i.p.v. volle melk (1). In bijlage 2 staan alle productgroepen met de schijfcriteria weergegeven.
Literatuurlijst
1. Richtlijnen Schijf van Vijf. Voedingscentrum. November 2018.
https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professiona ls/Schijf%20van%20Vijf/Voedingscentrum%20Richtlijnen%20Schijf%20van%20Vijf%202016% 204.pdf
2. Richtlijn voor de vezelconsumptie. Gezondheidsraad. 21 maart 2006.
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2006/03/21/richtlijn-voor-de- vezelconsumptie
3. Vetten. Voedingscentrum. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vetten.aspx 4. Jaworowska, A., Blackham, T., Davies I.G., Stevenson, L. Nutritional challenges and health
implications of takeaway and fast food. Nutr Rev, Volume 71, Issue 5, 1 May 2013, Pages 310–8.
5. Vezels. Voedingscentrum. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vezels.aspx#blok3 6. Goffe, L., Wrieden, W., Penn, L., Hillier-Brown, F., Lake, A.A., Araujo-Soares, V., Summerbell,
C., White, M., Adamson, A.J., Adams, J. Reducing the salt added to takeaway food: within- subjects comparison of salt delivered by five and 17 holed salt shakers in controlled conditions. PLoS One. 26 september 2016; 11(9).