Proefexamen Globalisering
Opgave 1 Een mislukte overname1
Antwoorden op vragen uit de tabel.
1 In het Midden-Oosten, op het Arabisch schiereiland. 2 Het is een onderdeel van de Verenigde Arabische Emiraten. 3 De winning van olie en gas.
4 104 miljoen ton (in 1999).
5 De opbrengsten van olie en gas vielen tegen. Daardoor daalde het BNP tussen 1990 en 1998 met 0 tot 5%. 6 Er zijn veel buitenlandse investeringen in de VS. Het land heeft geld nodig en laat buitenlands kapitaal toe.
7 Veel olie en gas gaan per schip uit de emiraten naar andere delen van de wereld. Scheepvaart is dus een belangrijke manier van transport voor Dubai.
8 De publieke opinie was niet rijp voor zo'n overname. Dubai staat bekend als een traditioneel land met veel invloed van de godsdienst (slow world). Dat was voor veel Amerikanen moeilijk te combineren met economische overnames (fast world). 2
a Optie 1: Het is terecht dat de overname niet doorgaat, want sommige Arabische mensen willen de VS aanvallen en zij zullen alle mogelijkheden gebruiken om ongezien het land binnen te komen.
Politiek: De VS hebben meer controle op personen aan de grens als ze daar geen/weinig buitenlandse bedrijven hebben. Economisch: Er zal zich wel een andere koper melden die de havens over wil nemen.
Cultureel: De Amerikaanse cultuur is erg dominant in de wereld. Onder andere de Arabieren willen dat een beetje tegengaan. Dat willen de meeste Amerikanen niet.
Optie 2: Het is niet terecht dat de overname niet doorgaat, want we hebben in Amerika een open economie en dan moeten ook bedrijven uit de Arabische wereld toegang krijgen tot Amerika.
Politiek: Dubai is een partner van de VS in veel opzichten. Door de overname af te wijzen, kan deze relatie verstoord worden.
Economisch: De VS hebben veel geld nodig om hun hoge welvaart vol te houden. Een deel van dat geld komt van buitenlandse investeringen. Die moet je niet tegenhouden.
Cultureel: De Amerikaanse cultuur staat al eeuwenlang open voor mensen uit andere gebieden. Dat was altijd heel gunstig. Daar moet nu geen verandering in komen.
b Schaalniveau optie 1: Op mondiaal niveau kopen de westerse landen (en dus ook de VS) veel olie. De Arabische landen ontvangen daar heel veel geld voor. Dit geld wordt gebruikt om in andere gebieden te investeren.
Op nationaal niveau speelt het wantrouwen dat veel Amerikanen hebben tegen verschillende Arabische landen.
Schaalniveau optie 2: Op mondiaal niveau zijn de VS een van de grootste producenten en handelslanden. Goederenstromen en geldstromen horen daarbij. De VS investeren veel in het buitenland en het buitenland investeert in de VS.
Op nationaal niveau zijn het vooral havens en andere internationale bedrijven die veel buitenlandse contacten hebben. c Zie de antwoorden bij a en b.
d De volgende begrippen lijken in deze antwoorden op hun plaats:
- Amerikanisering: op politiek, economisch en cultureel terrein is de Amerikaanse cultuur over de hele wereld doorgedrongen.
- Fundamentalisme: niet iedereen vindt deze amerikanisering prettig. Op heel veel plaatsen in de wereld leidt dat tot bezwaren. Soms gaan deze zover dat groepen mensen zich in politiek en godsdienstig opzicht radicaal opstellen. - Global shift: al geruime tijd is sprake van verplaatsing van bedrijven en economische activiteiten uit West-Europa en Noord-Amerika. Door deze verplaatsing komt er geld in landen die vroeger arm waren. Een deel van dit geld komt weer terug in de rijke landen als bedrijven overgenomen worden.
- Global sourcing: de regeringen van de Arabische landen in het Midden-Oosten weten dat de olie over enige tijd op is. Sommige bestuurders proberen daarom nu, overal in de wereld, bedrijven over te nemen die dan in de toekomst voldoende geld moeten opbrengen voor deze landen.
- Internationalisering: Arabische bedrijven verspreiden zich naar andere landen en worden dus internationaal.
- Semiperiferie: de landen in het Midden-Oosten zijn voor een deel vergevorderd met hun ontwikkeling, maar in veel opzichten nog niet.
- Vrijhandel: bedrijven moeten in alle landen kunnen handelen. De afwijzing van de overname door Dubai past dus niet goed in het principe van vrijhandel dat de VS meestal volgen.
Opgave 2 Migratie
3 Twee van de volgende antwoorden: - vrij (internationaal) verkeer van mensen
- betere communicatie; meer informatie over andere gebieden - beter, goedkoper transport
4 Twee van de volgende kenmerken: - In de herkomstlanden is weinig werk. - In de herkomstlanden is veel armoede.
- In de herkomstlanden groeit de bevolking snel. 5 Taal: Arabisch en andere talen.
Godsdienst: islam en andere godsdiensten.
6 Werknemers in de olie-industrie en huishoudelijk personeel. 7 Voorbeeld van een verklarende aardrijkskundige vraag:
In welke landen is het percentage buitenlandse arbeiders erg hoog en hoe komt dat? Antwoord:
Er zijn veel buitenlandse arbeiders in landen met weinig inwoners. Daar is het tekort aan personeel het grootst. En daar is, door de komst van buitenlanders, al snel een hoog percentage bereikt.
Er zijn veel buitenlanders in de landen met een hoog BNP. Daar is de welvaart hoog en daar blijft veel laaggeschoold werk over.
8 Er ontstaat een internationale rechtsorde (alle landen moeten ongeveer dezelfde regels hanteren), waarbij landen elkaar controleren en aanspreken op praktijken die niet goed zijn.
9 Verschillende landen zijn bang voor een conflict met de Arabische leiders, zowel in politiek opzicht als wat betreft de olieleveranties.
Veel gastarbeiders komen uit arme landen. Daar zet de internationale gemeenschap zich niet zo voor in. 10 Good governance.
11 Ze doen vaak hooggeschoold werk.
12 De leiders van de Arabische landen keuren de westerse cultuur vaak af (bijvoorbeeld kleding en autorijdende vrouwen). Ze willen dat de westerlingen zo min mogelijk met de Arabieren in contact komen.
13 In de Arabische landen wonen buitenlanders in de gated communities. Behalve dat deze mensen uit een ander land komen, hebben ze ook een totaal andere cultuur.
Opgave 3 Bestaansmiddelen
14 Met de HDI-index wordt de mate van ontwikkeling aangegeven. Het is een combinatie van onder andere BNP en levensverwachting.
15 Het BNP is in de Golfstaten meestal wel hoog, maar op andere terreinen (onder andere de openheid van economie en politiek) mankeert er nog veel.
16 - Er is geen complementariteit. Alle landen in dit gebied leveren dezelfde producten. - Er zijn geen tussenliggende hindernissen of mogelijkheden.
- De transporteerbaarheid is geen probleem.
17 De landen werken samen, bijvoorbeeld bij het aantrekken van buitenlandse investeerders. 18 Er is weinig neerslag en een hoge verdamping. Het is er dus erg droog.
19 Het oppompen van fossiel water en het ontzilten van zeewater.
20 De aanvoer van water door pijpleidingen, bijvoorbeeld uit Turkije.
21 - Door de globalisering is het veel makkelijker (en goedkoper) om voedsel te importeren.
- Door de globalisering is het mogelijk om ook water van het ene land naar het andere land te vervoeren.
22 Nee. De landen in de Golf kunnen nooit goedkoop voedsel verbouwen. Dat moet eigenlijk in andere landen gebeuren. 23 Olieraffinage en chemische industrie.
24 Textielindustrie. Die is heel sterk in opkomst in bijvoorbeeld China en India. In deze nieuwe industrielanden zijn de lonen heel laag.
25 - Ontzilten van zeewater vraagt veel energie. Dat is in de Arabische landen voldoende aanwezig. - Ontzilten van zeewater is duur. In de meeste Arabische landen is voldoende geld aanwezig. - Afrikaanse landen hebben die mogelijkheden niet.
26 De oliewinning, de raffinage en de verwerking van olie. 27 - In de Arabische landen zijn de lonen niet laag.
- In de Arabische wereld is niet zoveel personeel beschikbaar. - De Arabische landen vormen een relatief kleine afzetmarkt.
28 Aan global sourcing. Fastfoodketens bijvoorbeeld zoeken in alle landen naar koopkrachtige klanten.
29 Het is erg eenzijdig. Dit maakt de Arabische landen kwetsbaar. Als in andere gebieden olie gevonden wordt, kan de positie van de Arabische landen achteruitgaan.
30 - Er is schaarste aan olie. - Veel landen willen olie kopen.
- De voorraden in het Midden-Oosten zijn erg groot.
31 Er zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid olie die geproduceerd wordt en over de prijs (dat gebeurde in de OPEC).
Opgave 4 Computeropgaven 32 De stad is enorm gegroeid.
De bevolking van de meeste Arabische landen groeit heel snel. Steeds meer mensen trekken uit kleine plaatsen naar de grote stad.
33 Er zijn geen krottenwijken. De uitbreiding van de stad is erg planmatig verlopen. 34 False colour. Op de rode cirkels staan nog graan, de grijze cirkels zijn al geoogst. 35 Het water komt uit de grond. Het is een aquifer.
36 Het is fossiel water. Het wordt (bijna) niet meer bijgevuld. Eens is het op.
