HOOFDSTUK 1 PROJECT VIER- DE- ZONDAG 1.1 Inleiding
Sinds 2008 worden in de Hervormde Gemeente ‘s- Gravendeel vier- de – zondagdiensten
georganiseerd. Deze vier- de- zondagdiensten vinden plaats op de vierde zondag van de maand en daarbij klinkt de oproep deze zondag te vieren. De vier- de- zondagdienst is een gastendienst, die tot doel heeft belangstellende buitenstaanders en randkerkelijken aan te trekken en hen in contact te brengen met het evangelie van Jezus Christus. De dienst kenmerkt zich door een muziek- en liederenkeuze die minder traditioneel is dan op de andere zondagen. De aanwezigheid van een combo met zangeressen draagt ertoe bij dat de sfeer minder formeel is. Gemeenteleden kunnen gebruik maken van flyers om mensen voor deze dienst uit te nodigen. De prediking is eenvoudiger, beslist niet te verwarren met simpel. In de dienst verlenen gemeenteleden hun medewerking voor de schriftlezing en het gebed. Na afloop van de vier- de- zondagdienst is er gelegenheid koffie te drinken in het dichtbij gelegen Ons Centrum, een gebouw dat eigendom is van de Hervormde Gemeente en dienst doet voor tal van gemeenteactiviteiten.
Sindsdien begroet de gemeente mensen, die de weg naar de kerk weer of voor het eerst vinden. Deze mensen komen en gaan. Nu de gemeente zich op deze wijze naar buiten richt, is er behoefte aan een vervolgtraject met deze mensen. Vragen die in de gemeente spelen zijn onder andere:
Wie zijn deze mensen en hoe kunnen we ze een welkom thuis bieden? Wat zoeken ze en vinden ze dat ook? Wat kan de gemeente voor hen betekenen?
Als student in de afstudeerfase van de opleiding Godsdienst Pastoraal Werk en betrokken bij de missionaire roeping van de kerk heeft de Hervormde Gemeente in ’s- Gravendeel mij, de opdrachtnemer, in de gelegenheid gesteld hiervan een project te maken. Dit project sluit aan bij het verlangen van de Hervormde Gemeente om gestalte te geven aan haar missionaire taak. 1.2 Probleemstelling en doelstelling
Probleemstelling
De vraag die door middel van onderzoek beantwoord dient te worden is hoe de Hervormde
Gemeente ’s- Gravendeel vorm kan geven aan (vervolg)contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de – zondagdiensten1.
Doelstelling
Om dit doel te kunnen bereiken ontwikkelt de Hervormde Gemeente in ’s- Gravendeel een plan van aanpak voor (vervolg)contacten met niet – of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten.
1.3 Onderzoeksvragen
1.Hoe kunnen de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten bereikt worden?
2.Wie zijn de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten? 3.Hoe kunnen de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers gesignaleerd- en
geïdentificeerd worden?
1 Definitie: Een niet- of nauwelijks meelevende bezoeker is iemand die
1)niet of nauwelijks reguliere diensten bezoekt, (Onder nauwelijks bezoek valt de kerstnachtdienst en/of doop/ rouwdiensten)
2)geen deel uitmaakt van kringwerk binnen de gemeente en 3)die geen ta(a)k(en) in de kerk vervult.
Het doop- en/of belijdend lidmaat zijn van de bezoeker wordt buiten beschouwing gelaten alsmede de financiële betrokkenheid.
Caroline van Hoek- Moerman 4: Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook
met betrekking tot:
a) de gastvrijheid van, - (en contacten met) de gemeente. b) de vier – de – zondagdienst.
5. In welke mate kan er voor (vervolg)contacten gebruik gemaakt worden van bestaande netwerken, contacten, groepen in de gemeente?
6.Welke nieuwe activiteiten / initiatieven zijn nodig om in te spelen op behoeften van niet- en nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten?
7. Welke taken, gaven en talenten zijn er nodig en beschikbaar om deze (vervolg)contacten mogelijk te maken?
8.Welke werving/ toerusting van leiding/ vrijwilligers is er nodig?
9. Hoe kan de communicatie- en informatievoorziening vanuit de Hervormde Gemeente worden aangepast om niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten een beeld te geven van gemeenteactiviteiten die voor hen aantrekkelijk kunnen zijn?
1.4 Projectresultaten
1.Tijdens de projectperiode worden persoonlijke gesprekken gevoerd en contacten gelegd met de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten, die na de
projectperiode kunnen worden voortgezet.
2.Een rapport waarin enerzijds een beeld wordt gegeven van wat niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdiensten hopen te vinden in de Hervormde Gemeente en anderzijds wat onze gemeente deze bezoekers kan bieden.
1.5 Het onderzoek
Het onderzoek valt te kwalificeren als een praktijk gericht onderzoek. Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe de Hervormde Gemeente in ’s- Gravendeel vorm kan geven aan (vervolg)contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van vier- de – zondagdiensten. Het antwoord hierop werd gezocht door middel van praktisch en theoretisch onderzoek: Het praktijkonderzoek bestond uit het houden van
a)een interview met René van Loon; hervormd predikant in Capelle aan de IJssel.
Ds. van Loon heeft ervaring met missionair werk in relatie tot de gemeente en heeft daarvoor verschillende publicaties op zijn naam staan.
b)een behoefteonderzoek door middel van interviews onder 23 niet – of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst.
Het theoretische onderzoek vond plaats door bestudering van literatuur over missionair gemeente zijn in een (post)moderne samenleving. Het doel van het onderzoek is dat de uitkomsten daarvan worden gebruikt om de situatie die leidde tot het onderzoek te verbeteren of te veranderen, namelijk dat de Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel een plan van aanpak ontwikkelt voor (vervolg)contacten met niet – of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten. Dit plan van aanpak is te lezen in hoofdstuk 5.
1.6 Opbouw in verdere hoofdstukken
Hoofdstuk 2 zal een beschrijving geven van de Hervormde Gemeente ‘s- Gravendeel en de ontwikkeling die leidde tot het organiseren van de vier- de- zondagdienst. In hoofdstuk 3 zal het praktijkdeel van het onderzoek worden omschreven inclusief de conclusies. In paragraaf 1 staan het resultaat en de conclusies van het interview met ds. René van Loon. In paragraaf 2 staan de reflecties en conclusies van de interviews met de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdiensten. De onderzoeksvragen 1,2,4,5 en 9 worden in dit deel behandeld.
In hoofdstuk 4 zal een stuk theorievorming vanuit de missionaire literatuur beschreven worden. Wat betekent het voor de theologie van de gemeente om mensen van ‘buiten’ binnen te laten en een thuis te geven? In deze literatuur zal naar een antwoord op de onderzoeksvragen 5 tot en met 8 worden gezocht. Hoofdstuk 5 vormt het plan van aanpak, zijnde projectresultaat 2. Onder elke
onderzoeksvraag zijn conclusies te lezen uit zowel het praktijk- als theoretische onderzoek. Aansluitend worden aanbevelingen gegeven om (vervolg)contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst vorm te geven. Voor het antwoord op onderzoeksvraag 3 is tijdens het onderzoek inzicht ontstaan en een bruikbare methode ontwikkeld. De antwoorden op de onderzoeksvragen 7 en 8 hebben zich tijdens de uitvoering van het
praktijkonderzoek ontwikkeld.
Caroline van Hoek- Moerman
2.1 Het dorp
Het dorp ’s- Gravendeel heeft een kleine 9.000 inwoners en is een landelijke gemeente, gelegen in het oostelijk deel van de Hoeksche Waard aan de westoever van de Dordtse Kil. Via de Kiltunnel is er een aansluiting op de A16 (Rotterdam-Breda) en op de rondweg Dordrecht (richting Papendrecht). Door de eeuwen heen heeft ’s- Gravendeel bekend gestaan als een vlassersdorp. Sinds het begin van de jaren zeventig is de vlasindustrie echter geheel uit het dorp verdwenen.
Bestuurlijk is de gemeente ’s-Gravendeel met ingang van 2007 opgehouden te bestaan en samengevoegd met de gemeente Binnenmaas tot een nieuwe gemeente Binnenmaas met circa 28.000 inwoners. De laatste gemeenteraad van ’s-Gravendeel als zelfstandige gemeente was als volgt samengesteld: 5 zetels voor PvdA, 3 voor CDA, 2 voor VVD, 2 voor SGP en 1 voor D66.
Gezien de ligging van het dorp is in ’s- Gravendeel sprake van een oriëntatie op zowel de Hoeksche Waard als op Dordrecht (de meest dichtbijgelegen grote stad). Sinds 1996 maakt ’s- Gravendeel ook deel uit van het samenwerkingsverband van de Drechtsteden, waarmee regionale afstemming beoogd wordt over ruimtelijke en economische ontwikkeling
2.2 De Hervormde Gemeente a.Geschiedenis
De Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel bestaat sinds 1595. De geschiedenis van de gemeente is uitvoerig beschreven in het boek “Als een boom aan de rivier” dat in 1995 verscheen naar aanleiding van het 400-jarig bestaan van de gemeente. De titel van dit boek verwijst naar het kerkzegel van de Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel: een boom, geplant aan waterstromen, die zijn vrucht geeft (ontleend aan Psalm 1:3a).
b.Beginselen
De belangrijkste beginselen van de Hervormde Gemeente zijn als volgt verwoord:Als gemeente zien we de Bijbel als het door God geïnspireerde Woord en daarom ook als enige bron en norm voor de christelijke leer en het christelijk leven (in lijn met artikel I.3 van de kerkorde van de PKN). Onze leer en ons leven dienen dan ook in overeenstemming te zijn met Gods Woord; zowel gezamenlijk (als gemeente) als individueel (als leden daarvan).
Op grond van de Bijbelse openbaring belijden we als gemeente dat er één God is, bestaande in drie personen: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. God heeft zich in de geschiedenis (aan en via Zijn volk Israël en in Jezus Christus, de Zoon die mens werd) geopenbaard met de bedoeling dat we Hem zouden kennen en in relatie met Hem zouden leven. Deze openbaring is vastgelegd in de Bijbel en betreft zowel Gods wezen als Gods wil. Op grond van de Bijbelse openbaring belijden we als gemeente ook dat het alleen door (geloof in) het verzoenende werk van Jezus Christus mogelijk is om de door onze zonde verbroken relatie met God te herstellen.
c.Positiebepaling binnen de Protestantse Kerk Nederland
Sinds 1 mei 2004 maakt de Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland en behoort tot de classis Barendrecht. Binnen dit kerkgenootschap is sprake van een behoorlijke diversiteit aan opvattingen en praktijken. De Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel wil met een positieve grondhouding participeren in de PKN vanuit een identiteit en koers die Bijbelgetrouw en confessioneel is in de lijn met de klassieke belijdenisgeschriften. Van oudsher is er echter ruimte voor een zekere diversiteit in geloofsopvattingen en -belevingen. In de gemeente zijn evangelicale invloeden zichtbaar in de instelling van gemeentegroeigroepen (EW); de oprichting van een ‘gavenbank’ en participatie in de alpha-cursus.
Per 1 januari 2006 bestaat de gemeente uit 1585 pastorale eenheden en telt de gemeente 2752 leden. De leden zijn als volgt onder te verdelen:
- belijdende leden 583 21%
- doopleden 1919 70%
- verbondenen (voorheen geboorteleden) 250 9%
Per 1 januari 2006 is de leeftijdsopbouw van de leden als volgt:
- 0 t/m 19 jaar 337 12%
- 20 t/m 39 jaar 602 22%
- 40 t/m 64 jaar 1113 41%
- vanaf 65 jaar 700 25%
2.4 Beleidsplan Hervormde Gemeente
De Hervormde Gemeente in ’s- Gravendeel heeft voor de periode 2008-2011 een beleidsplan opgesteld. Een uitgebreid bezinnings- en beleidsproces heeft zowel binnen de kerkenraad als gemeentebreed via een serie gemeenteavonden plaatsgevonden. Dit proces heeft geresulteerd in een beleidsplan dat helder aangeeft wie de Hervormde Gemeente in ’s- Gravendeel is, waar zij voor staat en waar zij voor gaat.
2.5 Visie Hervormde Gemeente
In het beleidsplan wordt de volgende visie verwoord:Als leden van de Hervormde Gemeente ’s- Gravendeel leven we tot eer van God, tot zegen van elkaar en tot heil van de wereld; in het bijzonder van ons dorp ’s- Gravendeel. In de kracht van de Heilige Geest:
- hebben we God lief en aanbidden we Hem als Zijn kinderen - volgen we Jezus na en gehoorzamen Hem als Zijn discipelen
- vormen we samen een gemeenschap als leden van Gods gezin en leden van Jezus’ lichaam die liefdevol naar elkaar omzien
- dienen we God, elkaar en de wereld met tijd, kracht, inzet, geld, goed, gaven en talenten - zijn we in de wereld getuige van Jezus in woord en daad teneinde nieuwe discipelen te
maken. Daarbij staan we open voor samenwerking met andere kerken in ons dorp en ervaren we een bijzondere verantwoordelijkheid voor diegenen die van oudsher verbonden waren met of betrokken waren bij onze gemeente, maar van de gemeente en haar Heer vervreemd zijn geraakt of dreigen te raken.
Uit het bij 2.4 genoemde bezinnings- en beleidsproces is een lijst van speerpunten gekomen met op nummer drie het doel, dat de gemeente meer getuigenis, gastvrijheid en openheid naar
belangstellende buitenstaanders en randkerkelijken wil nastreven.
De Hervormde Gemeente is voor dit doel in 2008 gestart met het organiseren van
vier –de- zondagdiensten; een laagdrempelige gastendienst die qua vorm en invulling, meer dan reguliere diensten, gericht is op belangstellende buitenstaanders, randkerkelijke leden, tieners, jongeren en jonge gezinnen, zonder andere gemeenteleden daarbij uit te sluiten.
Elke vierde zondag van de maand wordt deze dienst gevierd.
De vier- de- zondag is vooral bedoeld om mensen (zowel ouderen als jongeren) die persoonlijk of als gezin normaliter weinig of niet (meer) naar de kerk komen een gelegenheid te bieden om de zondag te vieren op een manier die qua invulling, vormgeving en beleving beter bij hen aansluit dan een reguliere kerkdienst, zonder daarbij af te doen aan de inhoud van de boodschap.
Door het invoeren van de maandelijkse vier- de- zondag worden 10 gelegenheden per jaar gecreëerd om (groepen) mensen die nu in de reguliere samenkomsten gemist worden actief te benaderen om naar een speciale kerkdienst te komen en meer deel van de kerkelijke gemeenschap te worden. Hierbij kan enerzijds worden gedacht aan:
Caroline van Hoek- Moerman - jonge gezinnen, tieners en jongeren (te benaderen middels goede promotie, met
nadrukkelijke inschakeling van de bestaande kanalen, zoals zondagsschoolleiding, Aanloopleiding, Schakelbestuur, kerkbode en zondagsbrief, etc.)
- randkerkelijke leden en belangstellende buitenstaanders
(te benaderen door gemeenteleden, via Alpha-cursussen, via regionale media, posters, flyers, etc.) Richting de gemeente wordt de vier- de- zondag gepresenteerd als een soort laagdrempelige ‘gastendienst’: gemeenteleden worden daarbij gestimuleerd om ‘gasten’ (vrienden, buren, collega’s, etc.) mee te nemen naar- of uit te nodigen voor de vier- de- zondag.
De invulling, vormgeving en beleving van de vier- de- zondag is op een aantal punten anders dan die van reguliere diensten. In plaats van een wat plechtige, steriel- statische en traditioneel- formele sfeer wordt gestreefd naar een meer open, ontspannen, dynamische en spontane sfeer waarin ook jongeren en belangstellende buitenstaanders zich meer thuis voelen.
Het speciale laagdrempelige karakter van de vier- de- zondag komt tot uiting in de volgende aspecten: - naast het orgel ook begeleiding door een combo met vocalgroep.
- veel ruimte voor bekende liederen uit Johan de Heer, Youth for Christ, ELB en Opwekking - geen liturgisch jargon of liturgische voorspelbaarheid
- ruimte voor verrassing, interactie en afwijkende vormen
- aandacht voor kinderen
- een thematische aanpak, waarbij een relevant thema centraal staat - een praktijkgerichte en praktische preek (geen theoretische verhandeling)
- inspelen op de beeldcultuur door gebruik te maken van symbolen, beelden of drama - inschakeling van gemeenteleden (jongeren en ouderen), bij schriftlezing en gebed
- koffiedrinken en ontmoeting in Ons Centrum (na afloop)
De vraag is of het speciale laagdrempelige karakter van de vier- de- zondagdienst ook zo wordt ervaren door de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers. Het antwoord daarop wordt gezocht in het interview naar aanleiding van onderzoeksvraag 4: Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook met betrekking tot de gastvrijheid van, - (en contacten met) de gemeente en met betrekking tot de vier – de – zondagdienst. (Ho.3 par.2.5 en 2.6)
3.1 Resultaat interview ds René van Loon
In dit hoofdstuk zal het praktijkdeel van het onderzoek worden omschreven inclusief de conclusies. Het praktijkdeel bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een interview met ds. Renée .van Loon, die veel ervaring heeft op het gebied van missionair werk in relatie tot de gemeente en die mij werd aanbevolen door mijn projectcoach B. Roor. Het tweede deel geeft een weergave van het interview van 23 niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst.
Op dinsdag 24 november 2009 heb ik, de opdrachtnemer, een bezoek gebracht aan ds .René van Loon, hervormd predikant in Capelle aan de IJssel. Ds. van Loon heeft meegewerkt aan het boek ‘De werkers van het laatste uur’ van Stefan Paas. Dit boek is een handboek dat visie, bezinning en praktische adviezen aan kerken biedt, die nieuwe mensen welkom willen heten in de gemeente. Ds. van Loon heeft mij voorafgaand aan dit bezoek een digitale versie van zijn nieuwe boek ‘Kerk zijn voor de buurt’ opgestuurd zodat ik kennis kon nemen van de werkwijze die hij hanteert om missionair gemeente te zijn in Capelle aan de IJssel. Voorafgaand aan dit interview heb ik hem het projectplan doen toekomen. Het betrof een open interview waaruit ik kernpunten wilde halen die mij verder konden helpen in project vier- de- zondag voor de Hervormde Gemeente in ‘s- Gravendeel. Wanneer komt iemand missionair in beeld?
Mensen raken uit hun evenwicht als hun leven wordt verstoord door geboorte, ziekte, dood, verhuizing, werkeloosheid of andere gebeurtenissen.
Als dit evenwicht wordt verstoord komt er ruimte voor nieuwe dingen. Mensen worden geraakt door iets wat gebeurd is.
Wanneer een ongelovige een band heeft met een christen en de ongelovige raakt uit evenwicht, dan kan hij/ zij door deze christen op het spoor van het geloof worden gezet.
Vroeger dacht ik dat iemand eerst over het geloof ging nadenken, individueel ging geloven, en daarna zich bij een kerk aansloot. (belief- belong) Ik ben erachter gekomen dat het juist andersom werkt. (belong- belief)
Ziet u project vier- de – zondag missionair of pastoraal?
Ik vind dat het beide gebieden betreft. Vanuit de missie ontstaat direct pastoraat. Meestal hebben deze mensen extra zorg nodig.
Wat vindt u belangrijk als het om het organiseren van gastendiensten gaat?
Als je een bijzondere dienst speciaal voor zoekers organiseert, moet je dankbaar zijn met het kleine. Het meest relevante bij nieuwkomers is hen op een cursus te krijgen.
Hier kunnen ze zich thuis voelen( belong) en gaandeweg hun vragen stellen en het geloof leren ontdekken.(belief)
Hoe signaleert en identificeert uw gemeente haar gasten?
Het is een kleine kerk met ongeveer 250 mensen. Dit gaat informeel. Na een paar keer wordt iemand eens aangesproken door een gastvrouw.
Het nadeel hiervan is dat het ongestructureerd gebeurt. Er kan dus iemand tussendoor glippen. Een ander controlemiddel wat wij hebben is dat ik, als predikant, bij de uitgang de mensen een hand geef.
Kunt u mij tips geven hoe vorm kan worden gegeven aan (vervolg) contacten met gasten?
1) Doe een evaluatieformulier bij de liturgie: Hoe vond u de dienst? Stel wat algemene vragen. Geef mensen de mogelijkheid hun adres op te geven om informatie te ontvangen over een gesprek of alpha- cursus. Mensen kunnen dat dan in de bank laten liggen.
2) Stel jezelf de vraag of je mensen niet op de huid zit. Mensen willen freewheelen. 3) Nieuwkomers komen niet altijd direct voor de preek maar kijken hoe de mensen zijn.
Caroline van Hoek- Moerman Dus gastvrij zijn!
4) Met wie zijn de gasten meegekomen? Kijk daar goed naar.
Conclusies:
1. 1. Wanneer een ongelovige een band heeft met een christen en de ongelovige raakt uit evenwicht, dan kan hij/ zij door deze christen op het spoor van het geloof worden gezet. Relaties hebben met ongelovigen is werkelijk noodzakelijk om hen, als dat moment- of die periode van disbalans daar is, te kunnen wijzen- en betrekken op het evangelie. (zout en licht zijn)
2. Het meest relevante bij nieuwkomers is hen op een langer lopende activiteit te krijgen. Hier kunnen ze zich thuis voelen( belong) en gaandeweg hun vragen stellen en het geloof leren ontdekken. (belief)
2. 3. Nieuwkomers kijken hoe mensen in de gemeente zijn: gastvrijheid is belangrijk. 3. 4. Een evaluatieformulier bij de liturgie geeft nieuwkomers de gelegenheid aan te geven
of ze informatie of contact willen.
3.2 Resultaten interview met 23 niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst.
3.2.1 Inleiding interview
In dit interview is informatie verzameld onder 23 niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst. (Verder in de reflecties in het interview aangeduid als nnmb van de 4dz) Het gaat om mensen die in de periode van september tot en met november 2009 in de diensten zijn gesignaleerd. De interviews zijn afgenomen in januari 2010 door een team van 11 interviewers; allen betrokken gemeenteleden uit de Hervormde Gemeente van ‘s- Gravendeel. Het leggen van (vervolg) contact door het interview zelf was belangrijk, in verband met projectresultaat 1, maar het was ook van belang om te weten te komen wat de nnmb van de 4dz van de Hervormde gemeente vinden. Voelen zij zich er thuis? Wat zoeken zij in de vier – de – zondagdienst en vinden ze dat ook? Wat kan de Hervormde Gemeente voor hen betekenen? Hoe kan (vervolg)contact worden gelegd? Om deze vragen beantwoord te krijgen heb ik gekozen voor een behoefteonderzoek. De reden daarvoor is dat door de uitkomsten van de onderzoeksvragen actie kan worden ondernomen om de juiste dingen te doen voor de juiste mensen.
Voor het samenstellen van het interview heb ik gekeken naar de probleemstelling van het
projectplan: Hoe kan de Hervormde Gemeente in ‘s- Gravendeel vorm geven aan (vervolg) contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdiensten? Om deze vraag te beantwoorden dienden negen onderzoeksvragen beantwoord te worden, waarvan vijf stuks in het interview. Het betreft de onderzoeksvragen 1,2,4,5 en 9. Na elke serie interview vragen, behorend bij een van deze onderzoeksvragen, worden conclusies getrokken. Een conclusie kan soms ook vaag zijn of nieuwe vragen oproepen. Van vragen die in dit proces ontstaan zijn, wordt in hoofdstuk 4 naar antwoorden gezocht in de literatuur. Voor het interview heb ik gekozen voor een gestructureerd interview met open – en meerkeuzevragen.
3.2.2 Opbouw interview
Het interview 2 zelf is verdeeld in 5 onderdelen: communicatie; algemeen deel; vier- de- zondag algemeen; vier- de- zondag persoonlijk en aanbod.
1. Communicatie (7 vragen)
Ik heb het interview laten beginnen met de vragen over het websitebezoek zodat daar direct een terugkoppeling naar kon worden gemaakt. Niet alle respondenten hebben van te voren de website bezocht (n= 13) maar toch schiep het kansen om mensen te laten nadenken over wat er op de internetsite van de Hervormd gemeente in ‘s- Gravendeel te vinden zou moeten zijn.
2. Algemeen deel (3 vragen)
Deze vragen heb ik gemaakt om duidelijk te krijgen welke bekendheid deze nnmb van de 4dz hebben met kerk/ geloof en welk beeld zij hebben van de Hervormde Gemeente in ‘s- Gravendeel. Het zou een stukje inzicht geven in wie deze mensen zijn.
3.Vier – de – zondag algemeen (8 vragen)
Hiervan hoopte ik een beeld te krijgen van hoe gastvrij de nnmb van de 4dz de Hervormde
Gemeente vinden. Ook wordt de vraag gesteld op welke manier de respondenten het prettig vinden benaderd te worden na afloop van een vier- de- zondagdienst.
4.Vier- de- zondag persoonlijk (7 vragen)
Bij deze vragen wilde ik een beeld krijgen wat de nnmb van de 4dz beweegt om naar de vier- de- zondagdiensten komen. Voorziet de vier- de- zondagdienst in een behoefte en kan de respondent daar iets meer over vertellen?
5. Aanbod(5 vragen)
In deze vragen wordt gepeild of de Hervormde Gemeente voor de nnmb van de 4dz persoonlijk iets betekenen kan. Zou er een activiteit of vorm van contact kunnen zijn waar men gebruik van zou willen maken of is dit aanbod een stap te ver?
In een totaal van 30 vragen heb ik zowel open vragen verwerkt als meerkeuzevragen.
Voor de meerkeuzevragen heb ik gebruik gemaakt van twee- tot zevenpuntsschalen omdat er vaak meerdere antwoorden op een vraag mogelijk waren. De meeste open vragen heb ik na afloop gerubriceerd tot een bepaald antwoord zodat het overzichtelijk in een grafiek kon worden
weergegeven. De scores zijn zowel absoluut weergegeven als in procenten.
3.2.3 Het bereiken van niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdienst.
Onderzoeksvraag 1: Hoe kunnen de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten bereikt worden?
Onderdeel I Communicatie vraag 1
Op welke wijze informeert u zich over kerkdiensten in de kerk? (N=23)
Opvallend is dat van de ondervraagden 44% aan informatie komt over kerkdiensten via gemeenteleden, familie en vrienden. Dan wint 20% informatie in via de kerkbode/kerkblad.
2 Baarda D.B, de Goede M.P.M, Basisboek Methoden en technieken, praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van onderzoek, Houten, 1994. Dit boek is gebruikt voor het opzetten van het interview met de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst.
Caroline van Hoek- Moerman Dit is een informatieblad waar je lid van moet worden om wekelijks informatie over kerkdiensten/ gemeentenieuws te ontvangen van Hervormde Gemeenten in de Hoekse Waard. Slechts 17%
(4 personen) gebruiken de website voor informatie over kerkdiensten. Ook wint 20% informatie in via de zondagsbrief. De zondagsbrief wordt elke zondag in de kerk uitgedeeld. Er zijn gemeenteleden die ook extra exemplaren meenemen om aan mensen te geven die de dienst niet kunnen bijwonen. Kennelijk hebben de nnmb van de 4dz zodanig contact met gemeenteleden dat zij weten waar zij aan informatie kunnen komen. Wat zegt dit over deze gasten? Zie verdere reflectie bij de volgende interviewvraag.
Onderdeel I Communicatie vraag 2
Op welke wijze informeert u zich over activiteiten in de kerk? (n=23)
REFLECTIE: Weer komt met 30% de eerste informatievoorziening van gemeenteleden, vrienden en familie. In zowel deze- als de vorige vraag had ik de keuzemogelijkheden gegeven van:
0 weekbladen 0 internet 0 anders.
In vraag 1 werd 21x voor ‘anders’ gekozen en in vraag 2 wel 17x. Het verbaasde mij in eerste instantie. Wat zegt dit over mijn beeld van de nnmb van de 4dz?
Zijn zij te situeren in de groep mensen waarvoor de gemeente een bijzondere verantwoordelijkheid voelt omdat zij van oudsher verbonden waren met of betrokken waren bij onze gemeente, maar van de gemeente en haar Heer vervreemd zijn geraakt of dreigen te raken? (2.5 visie gemeente)
Ik had hun positie ‘over de rand’ ingeschat maar het blijkt dat deze groep mensen ‘binnen – of op de rand’ te vinden is. Zij staan meer in contact met gemeenteleden dan ik had gedacht. Dat blijkt wel uit de categorisering die ik op voorhand gemaakt had. Dat wordt bevestigd doordat voor het inwinnen van informatie 15x wordt aangegeven dat men gebruik maakt van het kerkblad/de kerkbode; de zondagsbrief; de rondzendbrief of het groene boekje. Dat betreft allemaal interne informatie- voorziening van de gemeente. In totaal kijkt 26% in weekbladen voor informatie over activiteiten van de gemeente. Slechts één persoon zoekt op de internetsite van de Hervormde Gemeente voor informatie. Deze informatiebron gaat binnenkort meer gepromoot worden.
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 1
Hoe bent u de vier- de- zondag op het spoor gekomen? (n=23)
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
REFLECTIE: In 70 % van de gevallen is een nnmb van de 4dz over de dienst verteld. Met kop en schouders steekt dit erboven uit. Dit geeft kennelijk het grootste effect! Het belangrijkste is om vanuit relaties/ contacten mensen te vertellen wat we in de aanbieding hebben! Toch is 20% van de ondervraagden de 4dz op het spoor gekomen door het kerkblad/ bode; die bij familie thuis gelezen wordt.
Onderzoeksvraag 1: Hoe kunnen de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de –
zondagdiensten bereikt worden?
Conclusies
1. 1.De niet – of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst kunnen in de 2. eerste plaats mondeling bereikt worden door gemeenteleden. Van de respondenten is 70% 3. door gemeenteleden op het spoor van de vier- de- zondag gekomen!
4. Op de tweede plaats kunnen zij bereikt worden via interne bladen vanuit de gemeente zoals 5. de Zondagsbrief en de kerkbode, die hen voorziet van informatie over kerkdiensten en 6. activiteiten.
7.
2.Het contact met gemeenteleden en gebruik van interne informatievoorziening vertelt over de positie van de nnmb van de 4dz dat zij zich niet ‘over de rand’ bevinden, maar eerder ‘op – of binnen de rand’. Zij staan meer in contact met gemeenteleden dan verwacht door de
opdrachtnemer. In het visiedocument van de Hervormde Gemeente wordt in hoofdstuk 2.5 gesproken over mensen waarvoor de gemeente een bijzondere verantwoordelijkheid voelt omdat zij van oudsher verbonden waren met of betrokken waren bij de gemeente, maar van de
gemeente en haar Heer vervreemd zijn geraakt of dreigen te raken. De vraag is of de niet- of nauwelijks betrokken bezoekers van de vier- de- zondagdienst de mensen zijn waar in dit visiedocument aan gerefereerd wordt. Deze vraag kan niet vanuit dit onderzoek beantwoord worden omdat in de definitie van de nnmb van de 4dz het doop/ belijdend lid zijn geen rol speelde en om die reden in het interview daarover geen vragen zijn gesteld. Er zijn echter wel sterke aanwijzingen dat mensen uit de geïnterviewde groep wel van oudsher verbonden waren met of betrokken waren bij de gemeente. Het antwoord op deelonderzoeksvraag 2 is daarbij interessant te noemen.
3.Het internet speelt voor informatievoorziening een beperkte rol van betekenis.
3.2.4 De niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdienst. Onderzoeksvraag 2: Wie zijn de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten?
Onderdeel II Algemeen , vraag 1
Op welke wijze heeft u bekendheid met de kerk/ het geloof in het algemeen?
Absoluut %
Opvoeding (= thuis, christelijke school, zondagsschool) 21 91,3
Joodse achtergrond 1 4,3
Zijdelings in jeugd (bijbelles OBS + moeder legde feestdagen uit) 1 4,3
Totaal 23 100,0
REFLECTIE: Van de 23 respondenten hebben 21 mensen door hun opvoeding bekendheid met het geloof en de kerk opgedaan. Wat zegt dit over wie wij aantrekken? Weer lijkt hier een groep mensen in beeld te komen waarvoor de gemeente een bijzondere verantwoordelijkheid voelt omdat zij van oudsher verbonden waren met of betrokken waren bij onze gemeente, maar van de gemeente en haar Heer vervreemd zijn geraakt of dreigen te raken.
Caroline van Hoek- Moerman
Onderdeel II Algemeen , vraag 2
Welk beeld heeft u van de Hervormde Gemeente ‘s- Gravendeel? (n=23)
positief (hechte gemeenschap etc) 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
REFLECTIE: Het wordt uit de antwoorden duidelijk dat het grootste deel van de respondenten een positief beeld hebben van de Hervormde Gemeente ‘s- Gravendeel. Dat de gemeente als afstandelijk wordt gezien zou te maken kunnen hebben met het feit dat gemeenteleden niet makkelijk op gasten afstappen.
Onderdeel II Algemeen , vraag 2 en 3 gekoppeld. Hoe is dat beeld ontstaan?
(5x)Negatief beeld en hoe dat is ontstaan.
Ten opzichte van de stad behoudend. Beeld is ontstaan door de overgang van een stad naar een dorp.
Afstandelijk, voelt zich eenling; heeft in al die jaren slechts 1x maal de predikant op bezoek gehad. Komt weleens over als ‘kliek’. Het zijn vaak dezelfde mensen die gevraagd worden iets te doen tijdens de kerkdiensten. Dit beeld is ontstaan door het verleden.
Streng door een negatieve ervaring op basis van het verleden.
Teleurgesteld in de gemeente ten tijde van een zeer moeilijke periode in het leven (18x)Positief beeld , waarvan 5 weergegeven, en hoe dat is ontstaan.
Zoals de mensen er heen lopen en na de dienst weggaan; ze hebben iets met elkaar. Ze gaan met een doel naar de kerk. Het is een gemêleerd gezelschap; oud, jong, en dan de kinderen die naar de zondagsschool gaan. Kennelijk vinden de mensen steun bij elkaar in goede- en in slechte tijden. Dat beeld is ontstaan omdat ik dat zie vanuit ons keukenraam en ook als ik in de kerk ben zie ik de saamhorigheid. Je zit daar samen met hetzelfde doel; steun vinden en een preek horen waar je sterker van wordt en iets mee kan doen.
Vroeger: oubollig, conservatief, behoudend. Nu: veranderd, meer evangelisch, open voor vernieuwing.
Dat beeld is ontstaan door gedegen opvoeding, slapen in de bank, aanwezig zijn was belangrijk. Nu: dankzij de vier – de – zondag blijf je wakker, bij de les.
De gemeente is vrij toegankelijk voor ‘onbekenden’. Je moet er niet van alles qua kleding en haardracht. Je wordt niet in een keurslijf gedrukt. Je kunt er komen zoals je bent, je bent welkom. Dit beeld is voorafgaand aan haar bezoek aan de vier- de- zondag ontstaan :
-Door mensen waarvan ze weet dat ze naar de Hervormde Gemeente gaan.
-Doordat ze met sommige leden van de Hervormde Gemeente in gesprek is gekomen en door hen is uitgenodigd. Tijdens haar bezoek aan de vierdezondag:
-Doordat je voelt dat je welkom bent (omdat mensen je groeten of aanspreken). -Door hoe de mensen in de kerk eruit zien (qua kleding/haardracht/etc).
-Door welke mensen je in de kerk ziet (ook mensen die je er niet zou verwachten).
Een echte kerk(gebouw). Een kerk voor iedereen; een open gemeente, ik voel me welkom. Er hangt een gemoedelijke sfeer en ik ervaar een gevoel van medeleven. Dat beeld is ontstaan door de mensen die je ontmoet.
Een goed beeld; het is een prachtige kerk; om te zien en om wat ze doen. Dat beeld is ontstaan door met iemand mee te gaan naar de kerk en door de bijbel te lezen. (= antwoord op vraag 1 maar illustreert het beeld dat respondent van gemeente heeft.) Mijn buurvrouw heeft mij meegenomen naar een evangeliegemeente in Dordrecht. Ik kan me daar alleen niet overgeven aan wat ik zing. Het klopt niet met mijn gevoel. Ik ben namelijk geen christen. Zo’n dienst is te heftig voor mij. Ik kreeg het gevoel niet eerder weg te komen dan dat ik bekeerd was. Dat vind ik niet fijn. Het lijkt alsof ik anders niet goed ben. In de 4dz is er meer ruimte. Ik kan meer als mijzelf binnenstappen en het op mijn gemakje bekijken. Ik vind het dan belangrijk waar ze het over hebben in de preek. Toen ik de eerste keer binnenstapte voelde ik mij bekeken maar dat duurde maar even.
REFLECTIE: negatief
Negatieve beelden uit het verleden maar ook een bepaalde mate van niet – betrokkenheid uit de gemeente. Het probleem van een grotere gemeente is dat mensen gemakkelijk kunnen worden vergeten. Dit resulteert in gevoelens van teleurstelling. Aan de andere kant kan er ook sprake zijn van een stuk passiviteit van degene in nood. Er kan namelijk ook om bezoek worden gevraagd waarna duidelijk kan worden dat een persoon meer pastorale zorg nodig heeft.
REFLECTIE:positief
Een actieve gemeente waar men zich over het algemeen welkom voelt. Er is ruimte om te snuffelen. Je mag komen zoals je bent. Het is een hechte gemeenschap; mensen kennen elkaar en delen lief en leed met elkaar. Je bent er welkom. Kennelijk wekken de activiteiten die rond de kerk plaatsvinden ook nieuwsgierigheid op waardoor men zich afvraagt wat er te vinden is. Een positief beeld zoals ‘hechte gemeenschap ‘ kan ook negatief worden vertaald in ‘kliek’.
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 2 Weet u wat de term Vier- de - Zondag inhoudt?(n = 23)
REFLECTIE: Van de respondenten waren 18 personen (80%) op de hoogte van de betekenis van de term vier- de- zondag. Dat 20% dit niet weet kan een reden zijn om af en toe te herhalen wat de inhoud ervan is.
Caroline van Hoek- Moerman
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 3 Hoe vaak heeft u de vier- de- zondag bezocht?
1 X 2 X 3 X > 3 maal weet niet meer
0 2 4 6 8 10 12
REFLECTIE: Bijna 50% is al meer dan drie maal naar de 4dz gekomen. Dit zijn de mensen die volgens de opdrachtnemer aangesproken kunnen worden om eens mee te gaan naar OC voor een kopje koffie. Er is dan ruimte geweest om aan de gemeente te snuffelen. Ze zijn (nog) niet afgehaakt en contact leggen komt nu aan de orde. Als er geen contact wordt gelegd kan er desinteresse of afstand optreden. Gasten zullen moeten merken in ieder geval gezien te zijn, gegroet te zijn etc.
Onderzoeksvraag 2: Wie zijn de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de –
zondagdiensten?
Conclusies:
De niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst zijn mensen die 1.voor het overgrote deel (ca. 90%) christelijke wortels hebben en
2. een overwegend positief beeld van de gemeente hebben. Van de respondenten geeft 78% positief en 22% negatieve reacties. Kernachtige formulering:
Negatief: behoudend, afstandelijk, kliek, streng, teleurgesteld in gemeente.
Positief: gastvrij, hechte gemeenschap, thuisgevoel, toegankelijk, ruimte om te snuffelen 3.grotendeels In contact staan met gemeenteleden.(n.a.v onderzoeksvraag 1)
4.regelmatig de vier- de- zondagdienst bezoeken. (48% drie- of meer keer)
5. meestal weten wat de term vier- de- zondag inhoudt. Dat 20% dit niet weet kan een reden zijn om af en toe te herhalen wat de inhoud ervan is.
6.zich welkom voelen in de vier- de- zondagdienst om drie redenen, die in het antwoord op onderzoeksvraag 4a te lezen zijn.
3.2.5 Gastvrijheid van - , en contacten met de gemeente.
Onderzoeksvraag 4a: Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook met betrekking tot de gastvrijheid van - , en contacten met de gemeente?
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 4
Voelt u zich welkom in de Vier - de - Zondagdienst? (n= 23)
absoluu t
%
ja 22 95,7
gedeeltelijk wel en gedeeltelijk niet 1 4,3
nee 0 0,0
Totaal 23 100,0
REFLECTIE:Van de hele groep hebben 22 mensen aangegeven zich welkom te voelen. Degene die voor het antwoord: gedeeltelijk wel/niet heeft gekozen heeft inmiddels zijn mening bijgesteld. Dit betekent dat alle geïnterviewden weten dat ze welkom zijn!
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 5 Hoe komt dat? (meerdere antwoorden mogelijk) (n= 23)
REFLECTIE: De belangrijkste reden die mensen aangeven voor ‘het zich welkom voelen’ is voor ongeveer 50% van de mensen de lage drempel van de vier – de –zondagdienst. Men voelt zich thuis. Een goede tweede met 26 % is het contact met de gemeenteleden ‘het gezien worden’. Deze twee uitkomsten gaan denk ik hand in hand. Als niemand je groet neemt de vervreemding toe en voel je je steeds minder thuis. Ook de herkenning van het kerkbezoek uit het verleden speelt met 17% een rol in het zich welkom voelen. Kennelijk voldoet de vier – de- zondag aan het doel om randkerkelijken aan te trekken.
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 6
Als Hervormde Gemeente proberen wij op een aantal manieren gastvrij te zijn. Welke van de volgende dingen geven u het gevoel welkom te zijn in de vier- de- zondagdienst? (n= 23)
Caroline van Hoek- Moerman De p reek is in beg rijpe lijke t aal Muz iek - en lie dere nkeu ze Men sen groe ten je Welk om w orde n ge hete n bij b inne nkom st Perso onlijk e uitg enod iging voor 4dz . Welk omstw oord oud erlin g aan vang dien st Ande rs..ac tuele alled aags e ond erwe rpen Ande rs..lit urgie aanw ezig 0 5 10 15 20 25
REFLECTIE: Vraag 5 was open gesteld en vraag 6 was een meerkeuzevraag waarbij men meerdere antwoorden kon geven. Wat heel belangrijk is voor 91% van de geïnterviewden is dat de preek in begrijpelijke taal is. Mensen willen een toepassing op het eigen leven kunnen maken en moeilijke begrippen (tenzij uitgelegd) belemmeren dit proces. Ook de muziekkeuze valt in de smaak met 74%. Enerzijds is er aanbod van liederen uit het liedboek der kerken en de liedbundel van Johan de Heer. Anderzijds worden ook liederen uit Opwekking en de Evangelische Liedbundel gezongen, waardoor er zowel ‘herkenning van vroeger’ is als een eigentijds geluid. Kinderen zingen regelmatig het lied wat die week op de christelijke basisschool is geleerd. Zo is er voor iedereen wel iets bij.
Ook het feit dat bezoekers gegroet worden scoort hoog met 74%. Hieruit mag geconcludeerd worden dat ‘groeten er toe doet’! Ook bij binnenkomst in de kerk geeft 70% aan het fijn te vinden te worden
begroet. Wat houd je tegen om bij binnenkomst de mensen die naast je zitten te groeten. Wat voor kwaad kan het doen om na de dienst dezelfde mensen een prettige zondag te wensen of iets dergelijks. Het maakt een verschil omdat je wordt gezien en dit kan ook als teken van God worden vertaald dat mensen weten ‘er te mogen zijn’. Daarnaast geeft 56% aan dat een persoonlijke uitnodiging voor de vier- de- zondagdienst hen het gevoel geeft welkom te zijn.
Onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 8
Kunt u tips geven waarmee de Hervormde Gemeente kan groeien in haar gastvrijheid naar bezoekers/ gasten? (n= 23)
REFLECTIE: Van de respondenten heeft 30% geen tips. Daarna geven respondenten met 13% aan dat het goed is zoals het is;- met 13% dat het goed is om elkaar persoonlijk te begroeten en – met 13% dat het belangrijk is dat je opgemerkt wordt en er contact gelegd wordt.
Onderzoeksvraag 4a Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook met betrekking tot de gastvrijheid van, - (en contacten met) de gemeente?
Conclusies:
1 Alle geïnterviewde nnmb van de 4dz voelen zich welkom in de 4d- zondagdienst! 2.Als spontaan antwoord op de open vraag hoe dat komt dat men zich welkom voelt geeft 48% aan dat de laagdrempeligheid van de vier- de zondagdienst aan dat
welkomstgevoel bijdraagt. Het contact met gemeenteleden is voor 26% een belangrijke reden en op de derde plaats met 17,5% speelt de ‘herkenning van vroeger’ een rol.
3. Op de vraag wat voor vormen van gastvrijheid bijdragen aan het gevoel welkom te zijn worden de volgende redenen gekozen: (n=23)
De preek is in begrijpelijke taal 91,3% Muziek- en liederenkeuze 73,9% Mensen groeten je 73,9% Welkom worden geheten bij binnenkomst 69,6% Persoonlijke uitnodiging voor 4dz 56,5% Welkomstwoord ouderling 30,4% Anders..actuele alledaagse onderwerpen 4,3% Anders..liturgie aanwezig 4,3%
4.Hoewel de dienst als laagdrempeliger wordt ervaren, vindt ruim de helft van de mensen het belangrijk om uitgenodigd te worden door iemand vanuit de relatiesfeer.
3.2.6 De vier – de – zondagdienst.
Onderzoeksvraag 4b :Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook met betrekking tot de vier – de – zondagdienst?
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 1.
Wat spreekt u aan in de Vier - de - Zondagdienst? (n= 23)
Zang en m uziek Pree k in begr ijpeli jke ta al Them a dich tbij d ageli jks le ven/ toep asba ar Dien st 'vo elt' s pecia al Laag drem pelig Parti cipati e gem eent elede n in dien st Mog elijkh eid te 'snu ffelen ' aan gem eent e en pred iking 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
Caroline van Hoek- Moerman aangegeven dat hen aanspreekt dat de preek in begrijpelijke taal is. In onderdeel III Vier - de - Zondag algemeen vraag 6 sprongen deze twee antwoorden er ook uit bij de vraag wat de nnmb van de 4dz het gevoel gaf welkom te zijn in de vier- de- zondagdienst. Kennelijk zijn deze twee aspecten,( naast het leggen van contact,) de hoofdpunten die nnmb van de 4dz belangrijk vinden.
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 2. Wat spreekt u niet aan in de Vier - de - Zondagdienst? (n= 8)
absoluu t
%
Weerstand inhoud preek 3 37,5
Het is goed zoals het is 2 25
Preek niet praktisch genoeg 1 12,5
Teveel zang 1 12,5
Kerkorgel 1 12,5
Totaal 8 100
REFLECTIE: Er waren acht personen die kritiek hadden op elementen van de vier- de- zondagdienst. De weerstand tegen de inhoud van de preek voor twee personen de behandeling van het thema hemel en hel’ in. Deze nnmb van de 4dz waren gevoelig op dit thema en voelden zich veroordeeld. Dit is inmiddels niet meer zo. De derde persoon kon zich de inhoud niet meer herinneren waartegen zij aversie had.
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 3.
Kunt u vertellen wat u bewoog/ beweegt om de Vier - de - Zondag te bezoeken? (n= 23) 0 1 2 3 4 5 6 7
REFLECTIE: Dit zijn de meest interessante antwoorden van het interview. Wat zoeken de nnmb van de 4dz in de gemeente? Duidelijk is dat de vier – de – zondagdienst een stuk aantrekkelijker wordt gevonden dan andere diensten. Er is behoefte aan verbondenheid met de gemeente en tevens wordt er gebruik van de vier- de- zondagdienst gemaakt als opstap om weer naar de kerk te komen. Nieuwsgierigheid speelt bij drie mensen een rol in die zin van ‘Vind ik er iets wat ik nu niet heb?’ Ook leeft de vraag hoe het komt dat mensen steun vinden in de kerk, de bijbel en in God. Deze persoon wordt bewogen naar de 4dzdienst te komen door nieuwsgierigheid en
jaloezie. Een ander is weer nieuwsgierig naar hetgeen waarop in de kerk wel en niet wordt gefocust. Houvast, herkenning en geloofsverdieping zoeken mensen die aangeven zoekend te zijn in het geloof. Eigenlijk zijn het allemaal redenen die ons inzicht geven in deze bezoekers. Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 4.
Heeft de dienst voor u in een behoefte voorzien? (n= 23)
Absoluut %
Ja 19 82,6
Deels 3 13,0
Nee 1 4,3
Totaal 23 100,0
Van deels zijn de positieve antwoorden meegeteld in het antwoord op vraagnummer 5 (n=22) Van deels zijn de negatieve antwoorden meegeteld in het antwoord op vraagnummer 6 (n= 4)
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 5. Zo ja, kunt u daar iets over vertellen? (n= 22) (M.a.w In welke behoefte heeft het voorzien?) (Meerdere antwoorden zijn mogelijk)
absoluut %
Troost, steun, rust (hart) 10 40
Geestelijke voeding (hoofd) 7 28
Terugkeer naar gemeente 3 12
nee 3 12
Zicht op wat geloof betekent 2 8
Totaal 25 100
REFLECTIE:Ruim 45% van de ondervraagden heeft troost, steun of rust ervaren in het bezoeken van een vier- de- zondagdienst. Ruim 32% werd geestelijk gevoed in de zin van bezinning; inspiratie. Ook speelde voortwee personen ‘het terugkeren naar de gemeente’ een rol. Twee personen hebben een stukje meer zicht gekregen op wat geloof betekent.
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 6. Zo nee, kunt u daar iets over vertellen? (n= 4)
absoluut
Belerende dienst over de hel 1
Niet eens zijn met de inhoud van de preek 1
Dienst voldeed niet bewust aan geestelijke behoefte 1
Thuis bijbel lezen op eigen manier en - tempo 1
Totaal 4
REFLECTIE: De uitslag spreekt voor zich.
Caroline van Hoek- Moerman Wat had u dan gehoopt te vinden? (n= 2)
absoluut Troost 1 Herkenning en toepassing naar eigen leven 1 Totaal 2
Onderdeel IV Vier – de – Zondag persoonlijk vraag 8.
Als u een thema voor de vier- de- zondag mocht kiezen, waar zou dat dan over gaan? Enige voorbeelden uit de 14 gegeven thema’s zijn:
’Ik en mijn geloof’ met een uitleg hoe je stappen kunt zetten in het geloof;
“Maskers af”; Leven na de dood; Wat is geloven? Waarom ga/ moet je naar de kerk? REFLECTIE: De thema’s die de geïnterviewden opgeven geven een beeld van wat heb bezighoudt
en kunnen behulpzaam zijn voor de prediking.
Onderzoeksvraag 4b: Wat zoeken de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers en vinden zij dat ook met betrekking tot de vier – de – zondagdienst.
Conclusies:
1. Voor 83% van de nnmb van de 4dz voorziet de 4dz in een behoefte, 13% koos deels en voor 4% voorziet de 4dz daar niet in. Het antwoord op de vraag wat de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst zoeken in de vier- de zondagdienst is (46%) troost, steun en rust voor het hart.Dan zoekt 32% geestelijke voeding voor het hoofd en 13% geeft aan te verlangen naar terugkeer in de gemeente. De mensen die aangaven dat in hun behoeften niet was voorzien, hadden gehoopt troost of herkenning/ toepassing naar het eigen leven te vinden.
2. De drie belangrijkste zaken die nnmb van de 4dz aanspreken in de 4dz is de zang en muziek(70%); de preek in begrijpelijke taal(52%) en dat deze preek actueel en toepasbaar is(40%).
3.De mogelijkheid te ‘snuffelen’ eindigt weliswaar op de laatste plaats maar is een element dat aandacht verdient omdat enerzijds de Hervormde Gemeente een gemeente wil zijn waar ‘gesnuffeld’ kan worden zonder gelijk gasten goedbedoeld ‘te bespringen’. Anderzijds zijn er ook gasten zijn die niet gelijk benaderd willen worden, hetgeen duidelijk wordt in de beantwoording van vraag 5.
4.Wat niet aanspreekt in de 4dz is door acht mensen beantwoord. Redenen zijn oa. Het niet eens zijn met de inhoud van de preek; te veel zang; het kerkorgel.
5. Redenen voor de nnmb van de 4dz om de 4dz te bezoeken is voor 26% een meer aantrekkelijke dienst; 17% komt voor verbondenheid met de gemeente; 17% ziet de 4dz als een opstap om weer naar de kerk te komen. Nieuwsgierigheid speelt voor 13% een rol: “Vind ik er iets dat ik nu niet heb?” Ook het zoeken van houvast, herkenning en geloofsverdieping speelt voor 13% een rol.
Gemeente doet met de spanning die dit oproept ten aanzien van het bezoeken van reguliere kerkdiensten door de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst. Dit vormt een aandachtspunt voor de toekomst.
3.2.7 Gebruik voor (vervolg)contact van bestaande netwerken, contacten, groepen in de gemeente. Onderzoeksvraag 5:
In welke mate kan er voor (vervolg)contacten gebruik gemaakt worden van bestaande netwerken, contacten, groepen in de gemeente?
Onderdeel V Behoeften en Aanbod vraag 1
Kunt u zich voorstellen dat de gemeente (daarin) iets voor mensen
betekenen kan? (Door 22 mensen positief beantwoord; aanvulling vult antwoord aan.)
REFLECTIE: Contact met een meelevende gemeenschap is voor 50% van de ondervraagden belangrijk Steun vinden door het geloof volgt daarop met 23%. Deze twee zijn niet echt los van elkaar te zien. Steun door je geloof krijg je namelijk ook door contact met medegelovigen.
Onderdeel V Behoeften en Aanbod vraag 2
Zou de kerk/ gemeente voor u persoonlijk iets kunnen betekenen? (n=23) absoluu t % Nee 11 47,8 Ja 10 43,5 Geen mening 2 8,7 Totaal 23 100,0
REFLECTIE: Ongeveer 48% geeft aan dat de gemeente voor hen persoonlijk niets kan betekenen. Daartegenover staat 44% die aangeeft dat de gemeente wel voor hen persoonlijk iets betekenen kan. Met deze vraag dient rekening gehouden te worden met het feit dat niet iedereen bekend is met het aanbod van de gemeente. Mensen willen kennelijk de tijd en ruimte krijgen om de gemeente beter te leren kennen. Zij zijn huiverig voor te directe benadering, hetgeen blijkt in de beantwoording van de volgende vraag.
Onderdeel V Behoeften en Aanbod vraag 3
Als het antwoord op vraag 2 'ja' is, zou er dan een activiteit of een vorm van contact vanuit de gemeente kunnen zijn waar u gebruik van zou willen maken?(n=13)
absoluut
Huidig kerkbezoek voldoet aan behoefte 4
Cursus christelijk geloof 3
Vaker naar 4dz komen als nieuwe predikant er is 2
Misschien later 1
Al weten waar terecht te kunnen bij behoefte
aan gesprek geloof/ God 1
Alleen in de kerk luisteren orgelspel 1
Caroline van Hoek- Moerman
Totaal 13
REFLECTIE:Van de 12 ondervraagden die aangaven gebruik te willen maken van contact geven vier mensen aan dat zij een vervolgstap willen maken in de vorm van het bezoeken van een gemeentegroeigroep of het willen bezoeken van een cursus over het christelijk geloof. Onderdeel V Behoeften en Aanbod vraag 4
Zou u het op prijs stellen om nog een keer verder te praten over het geloof of over de kerk?
(of iets wat eerder ter sprake is geweest)
absoluut
Nee 10
Nu niet, misschien later 9
ja 3
Totaal 22
REFLECTIE: Met degenen die ‘ja’ antwoordden is een afspraak gemaakt.
Verder is duidelijk dat 46% niet op een vervolgafspraak zit te wachten. Het is misschien anders als er een directe aanleiding voor de geïnterviewde is, als men zogezegd ‘uit balans raakt’. Daarom zegt 41% niet nu, maar misschien ter zijner tijd een gesprek over geloof of kerk op prijs te stellen. Het is mijns inziens belangrijk om er, als dat tijdstip aanbreekt, voor deze mensen te zijn. Een indringende vraag die beantwoord moet worden is: Zijn de nnmb van de 4dz op de hoogte waar ze dan kunnen aankloppen? Bij bekende gemeenteleden? De predikant? Het pastorale team? De ouderlingen? Dit zal duidelijk gecommuniceerd moeten worden naar de nnmb van de 4dz. Ik denk aan de tip die ds. R.van Loon gaf om een antwoordstrook in de liturgie van de vier- de- zondagdienst te doen die men kan invullen en achterlaten in de bank met het verzoek om contact. Zo geef je mensen de gelegenheid èn de ruimte om zelf aan te geven wanneer contact nodig is. Onderdeel V Behoeften en Aanbod vraag 5
Heeft u nog vragen of iets waar u op terug wilt komen? (n=23)
absoluut
Nee 20
Ja, vier - de - Zondag is een goed initiatief. 1 Ja, er is een hogere drempel op andere zondagen. 1
Ja, graag meer actualiteiten in preek. 1
Totaal 23
Onderzoeksvraag 5: In welke mate kan er voor (vervolg)contacten gebruik gemaakt worden van bestaande netwerken, contacten, groepen in de gemeente?
Conclusies:
Van de niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst:
1) 1.geven allen aan dat ze zich konden voorstellen dat de gemeente iets voor mensen betekenen kan. (Iets wordt verstaan als steun door het geloof en contact met een meelevende gemeenschap) 2) 2.geeft 46% aan geen behoefte te hebben aan een vervolggesprek over kerk of geloof;
geeft 41% dat niet nu, maar misschien later wel te willen. Degenen die wel een vervolggesprek wilden zijn bezocht.
3.2.8 Communicatie- en informatievoorziening vanuit de Hervormde Gemeente Onderzoeksvraag 9:
Hoe kan de communicatie- en informatievoorziening vanuit de Hervormde Gemeente worden
aangepast om niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten een beeld te geven van gemeenteactiviteiten die voor hen aantrekkelijk kunnen zijn?
Onderdeel I Communicatie vraag 3
Welke informatie heeft u opgezocht op de website van de Hervormde Gemeente? (n= 13) Activ iteite n (G GG, je ugd, zond agss choo l) Info rond om ke rkdi enste n Niet s spe cifiek s Zond agsb rief Iden titeit gem eent e Bete keni s chr isteli jk ge loof 0 0.51 1.52 2.53 3.54 4.5
REFLECTIE:Er werd door de respondenten voornamelijk gezocht op activiteiten en informatie rondom de kerkdiensten.
Onderdeel I Communicatie vraag 4
Kon u de informatie makkelijk vinden? (n= 12)
absoluut
Ja 8
Nee 4
Totaal 12
Caroline van Hoek- Moerman Als het antwoord 'nee' is, waarom kon u de informatie
dan niet makkelijk vinden?
absoluu t
Website niet bereikbaar 2
Officieel en onbekend taalgebruik 1
Meerdere malen moeten doorklikken om dienst te 1
beluisteren(omslachtig)
Totaal 4
Reflectie: Van de respondenten die op de website van Hervormd ’s- Gravendeel hebben gezocht, kon 1/3 deel de informatie niet makkelijk vinden. Redenen waren dat de website niet bereikbaar was; er werd onbekend taalgebruik gebezigd en het was nodig meerdere malen door te klikken om een dienst te beluisteren hetgeen als ‘omslachtig’ werd omschreven.
Onderdeel I Communicatie vraag 6
Welke informatie moet er voor belangstellenden te vinden zijn op de internetsite van de Hervormde Gemeente? (Meerdere antwoorden zijn mogelijk) (n= 14)
absoluut
Informatie rondom diensten 10
Activiteiten vanuit de Hervormde Gemeente 4
De zondagsbrief 2
Identiteit gemeente 2
Betekenis christelijk geloof 1
Totaal 19
Reflectie: Informatie over kerkdiensten en activiteiten zijn de belangrijkste items die volgens De respondenten op een website van de Hervormde Gemeente te vinden moeten zijn. Onderdeel I Communicatie vraag 7
Heeft u ideeën/ tips waardoor de internetsite van de Hervormde Gemeente verbeterd kan worden?(n=6)
absoluut
Verjongen, is nu saai/oubollig 3
Meer overzichtelijk 3
Link op internetsite Gemeente Binnenmaas 1
Op andere manier kennismaken met mensen die in kerk actief zijn 1
Totaal 8
Reflectie: Uit de antwoorden komt duidelijk naar voren dat een deel van de respondenten vindt dat de huidige site nu saai en oubollig aandoet. Ook zou de huidige site overzichtelijker mogen zijn.
Vraag 9: Hoe kan de communicatie- en informatievoorziening vanuit de Hervormde Gemeente worden aangepast om niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten een beeld te geven van gemeenteactiviteiten die voor hen aantrekkelijk kunnen zijn?
1.Er werd door de respondenten voornamelijk gezocht op activiteiten en informatie rondom de kerkdiensten.
2.Van de respondenten die op de website van Hervormd ’s- Gravendeel hebben gezocht,
kon 1/3 deel de informatie niet makkelijk vinden. Redenen waren dat de website niet bereikbaar was; er werd onbekend taalgebruik gebezigd en het was nodig meerdere malen door te klikken om een dienst te beluisteren hetgeen als ‘omslachtig’ werd omschreven.
3. Informatie over kerkdiensten en activiteiten zijn de belangrijkste items die volgens de respondenten op een website van de Hervormde Gemeente te vinden moeten zijn.
4.Uit de antwoorden komt duidelijk naar voren dat de huidige site nu saai en oubollig aandoet. Ook zou de huidige site overzichtelijker mogen zijn.
HOOFDSTUK 4 THEORIEDEEL VAN HET ONDERZOEK
Dit onderzoek gaat over de probleemstelling hoe de Hervormde Gemeente ‘s- Gravendeel vorm kan geven aan (vervolg) contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst.
In de literatuur is gebruik gemaakt van het werk ‘De werkers van het laatste uur’ van Stefan Paas, omdat dit boek draait om de vraag hoe kerken mensen, die tot geloof komen, welkom kunnen heten in de gemeente. Het boek ‘Missionair is mogelijk’ van Jurjen de Groot, Niels de Jong en Arjan Markus, verschafte een handreiking voor het opzetten van missionair werk. Dit boek was in dit hoofdstuk behulpzaam als onderbouwing voor aanbevelingen die ik in hoofdstuk 5 geef om ‘vorm te geven aan (vervolg) contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst’. In hoofdstuk drie zijn conclusies getrokken naar aanleiding van het praktijkdeel van het onderzoek. Deze conclusies hebben op hun beurt geleid tot vragen of onderwerpen die om theologische en theoretische beantwoording en - verantwoording vragen. In de paragrafen van dit hoofdstuk worden onderwerpen of vragen behandeld die van belang zijn voor de beantwoording van de
probleemstelling:
4.1 De kerk in verhouding tot het Koninkrijk van God. 4.2 Wat zijn kenmerken van toetreders?
4.3 Wat zijn bijbelse lijnen voor de benadering van toetreders?
4.4 Een weg naar missionair gemeentezijn. Na iedere paragraaf wordt gereflecteerd op onderzoekgegevens met betrekking tot deze stof, waarna conclusies worden getrokken. Deze worden verwerkt in de aanbevelingen in het plan van aanpak in hoofdstuk 5. Empirische gegevens zijn van waarde bij het nadenken over hoe vorm kan worden gegeven aan (vervolg)contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondag. Om niet de indruk te wekken dat dit het enige is, begin ik dit hoofdstuk met een aantal opmerkingen over de kerk in verhouding tot het Koninkrijk van God.
4.1 De kerk in verhouding tot het Koninkrijk van God
Wat gebeurt er wanneer wij tot Christus komen? 3 Vanaf bijbelse tijden is dit wonder omschreven met een enorme reeks analogieën. Enkele voorbeelden daarvan zijn; opnieuw geboren worden, gerechtvaardigd of vrijgesproken worden door God; uit de duisternis geroepen zijn tot Gods licht; ingelijfd zijn in Gods Koninkrijk; eigendom zijn van Christus; gered zijn van zonden, verzoend zijn met God door de dood van Jezus Christus en het inwendig getuigenis van de Heilige Geest hebben ontvangen.
Caroline van Hoek- Moerman
Dit veelvoud van beelden laat zien dat christen worden in theologische zin een complexe zaak is. Voor de kerk mag het duidelijk zijn dat de intrede van nieuwe christenen in de gemeenschap van het Koninkrijk een veelheid van processen en ervaringen is, die slechts in een levenstijd voor iemand enigszins duidelijk worden. In het bijbelse spraakgebruik ligt de nadruk niet op de externe toetreding van iemand tot een kerkelijke organisatie. Dat is natuurlijk wel belangrijk maar waar het om draait is dat iemand wordt opgenomen in Gods handelen in Christus en de Heilige Geest. Daarom moeten we onszelf in de eerste plaats niet in een antropocentrische horizon plaatsen, waar gerichtheid is op onszelf (wat wij ermee kunnen), op de kerkelijke gemeenschap waartoe we behoren, of hoe we handelen als christen. Wij moeten onszelf juist in een theocentrische horizon plaatsen en stevig gevestigd zijn op wat God heeft gedaan in Christus en op wat de Heilige Geest voortdurend aan het doen is. Dan ligt het accent op de majesteit en de ontzagwekkende activiteit van de drie- enige God. Evangelisatie is nauw verbonden met Gods handelen in de geschiedenis. Zijn komst is gerelateerd aan de verkondiging van het evangelie aan alle volken( Marc.13:10). Evangelisatie komt voort uit de instelling van Gods soevereine regering op aarde . Het centrale doel ervan is dat mensen stevig worden geworteld in die regering, zodat zij een nieuw leven kunnen beginnen als mensen die
verzoening, barmhartigheid en vrede verspreiden waar zij komen. De unieke en onvervangbare plaats van evangelisatie in de kerk is het inwijden van mensen in de regering van God, die werd uitgeroepen in het werk van Jezus Christus in Israël en wordt voortgezet door Zijn genade, via het werk van de Heilige Geest. Deze inwijding is uniek en kan niet gereduceerd worden tot het intreden in een plaatselijke kerk, al is die intrede er wel een onmisbaar onderdeel van. Kerken die toetreders mogen verwelkomen, zullen dit moeten beseffen. Niet het instituut ‘kerk’ staat op dat moment centraal, maar het heelal weergalmt van de hemelse vreugde dat Gods regering doorgaat. Een kerk die daarvan getuige en daartoe middel mag zijn, zal zich dan op geen enkele wijze aan haar roeping onttrekken. Wij staan op heilige grond!
Reflectie:
Als ik kijk naar het opgestelde projectresultaat 24 van deze opdracht zou de indruk kunnen ontstaan in een antropocentrische horizon terecht te zijn gekomen. Er wordt vanuit de menselijke behoefte gedacht: “U vraagt, wij bieden”; het vraag- en aanbodprincipe. Van het grootste belang is het project vanuit de theocentrische horizon te zien, namelijk dat het accent ligt op de majesteit en de
ontzagwekkende activiteit van de drie- enige God. Hij wil mensen inwijden in Zijn regering, die werd uitgeroepen in het werk van Jezus Christus in Israël en wordt voortgezet door Zijn genade, via het werk van de Heilige Geest. De vraag is dan eerder wat wij niet- of nauwelijks meelevende bezoekers kunnen bieden om kennis te laten maken en in contact te komen met de genade van Jezus Christus. Natuurlijk is het dan belangrijk om te weten waar mensen ‘zitten’ zodat vanuit die positie aan hen activiteiten kunnen worden geboden die daarbij aansluiten. God draait het vraag- en aanbodprincipe om. Zijn aanbod van liefde en redding aan in Jezus Christus klinkt eerst, waarna de vraag/ honger/ dorst naar het aanbod leidt.
Conclusies:
4 Een plan van aanpak waarin enerzijds een beeld wordt gegeven van wat niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier - de – zondagdiensten hopen te vinden in de Hervormde Gemeente en anderzijds wat onze gemeente deze bezoekers kan bieden.
In het bijbelse spraakgebruik ligt de nadruk niet op de externe toetreding van iemand tot een kerkelijke organisatie. Dat is natuurlijk wel belangrijk maar waar het om draait is dat iemand wordt opgenomen in Gods handelen in Christus en de Heilige Geest.
Bij het vormgeven aan (vervolg)contacten met niet- of nauwelijks meelevende bezoekers van de vier- de- zondagdienst, mag het enige accent dus niet liggen op wat voor hen gedaan of nagelaten moet worden en welke activiteiten al dan niet aangeboden moeten worden; het vraag- en aanbodprincipe. Het accent dient te liggen op Gods soevereine regering op aarde. Het centrale doel daarvan is dat mensen in die regering worden ingewijd, die werd uitgeroepen in het werk van Jezus Christus in Israël en wordt voortgezet door Zijn genade, via het werk van de Heilige Geest. Dat betekent stevig
te worden geworteld in die regering, zodat een nieuw leven kan worden begonnen als mensen die, als volgelingen van Jezus, verzoening, barmhartigheid en vrede verspreiden waar zij komen.
4.2 Wat zijn kenmerken van toetreders?
Begin jaren negentig vond er in Engeland5 en in 1987 in Duitsland6 grootse onderzoeken plaats naar toetreders in de gemeente en de rol die allerlei factoren hadden gespeeld in hun tot geloof komen en hun lidmaatschap van de kerk. Dergelijk groots opgezet kwantitatief onderzoek ontbreekt in
Nederland. Wel zijn er in ons land verschillende kwalitatieve onderzoeken gedaan7. In de
Nederlandse onderzoeken gaat het om een totaal van circa honderd ondervraagde personen over een periode van zo’n acht jaar. In die gesprekken zijn duidelijke rode lijnen aan te wijzen in kenmerken van toetreders:
1.De overgrote meerderheid van de toetreders komt in contact met de kerk via persoonlijke en langdurige contacten met christenen.
Het lijkt er op dat dit gegeven niet altijd voldoende is doorgedrongen tot de kerken. Een vorm van evangelisatie waar alleen losse acties worden georganiseerd, gaan niet uit van dat principe. Mensen worden in hoofdzaak (75-80% van de toetreders)bereikt via vrienden en in iets mindere mate via familie. Vrijwel de enige evangelisatiepraktijk die ‘werkt’, zo blijkt steeds weer, is een praktijk waarbij gemeenteleden worden toegerust, gemotiveerd en gestimuleerd om contacten met niet- kerkelijke mensen te leggen en te benutten en hen als de tijd daarvoor rijp is uit te nodigen voor een
vervolgactiviteit. Het hart van een missionaire gemeente klopt in de netwerken van de
gemeenteleden zelf. In een uitnodigende stijl kan het Evangelie ter sprake komen als mogelijke levensoriëntatie. Niet dwingend of opgelegd, maar gastvrij en gunnend.8 Eèn van de grote problemen bij de toerusting en motivering van gemeenteleden om in hun eigen omgeving getuige te zijn , is dat zij belangstellenden niet kunnen of durven uit te nodigen voor ‘iets van de kerk’. Zij kunnen best goede gesprekken voeren, maar de motivatie om verder te gaan met iemand is dan niet groot Een dergelijke evangelisatiepraktijk vraagt dus om een kerkelijk leven met openingen. Wie gemeenteleden hiertoe stimuleert moet goed weten wat hij doet. Gemeenteleden zetten hun vriendschappen en misschien zelfs hun carrière op het spel, wanneer zij vrienden en collega’s uitnodigen. Zij zullen dat alleen maar doen wanneer zij de overtuiging hebben dat er ‘iets bij is’ voor hun vrienden en collega’s en dat die niet zullen afknappen op wat zij horen en zien.
5 Finney,J, Finding Faith Today: How does it happen?, Westlea 1992.
6 Schwarz, C.A., Effectief evangeliseren door de geestelijke gaven, Hoornaar 1995, 16-17
7 Paas, S. Thuiskomen: Gesprekken met toetreders, (Brochures Deputaten Evangelisatie CGK, 4), Veenendaal 2003.
Schelling, P. Tegen de stroom in : Waarom mensen toetreden tot de kerk, Zoetermeer 1996 Loon, van,C.M, Hoe komen Nederlanders tot geloof?, ongepubliceerde doctoraalscriptie, UU 1998.
