Die organiese stemreg in verband met vroue-stemreg / deur L. P. Vorster

- - - D I E - - -

_•

_.

·

oRGANIESE

STEM

REG

IN VER8AND MET

V

roue-stemreg.

(Deur

Os. Louis P.

Vorster,

L

V.)

.'\. H. Koomans, Beperk, Potchefstroom.

DIE ORGANIESE STEMREG IN VERB.AND KET VROUE-STEMREG.

(deur I>". J,ouis P Vor,,n:r L.V. l

Daar i::; oor die he1e beskaafde ,,·erelcl al lang 'u ernstige b.:weging ten gu 11ste \'iHL \Toue-sternreg. Deur rtie laast ;rote oorlog i>' die k11·es;::ie 1·erskerp geword. en in he· parr.1· la11de mu die 11·ereld is dit reeds \\'et gen·onl. o:lede jaar [, '11 111o"ie te11 gun:-:te (luan«111 in rhe lir• , olk~raad met 1uee1"lerhei<l YUU St\:mme a<1n -?rl1'" .. 1 Vanjaar i~ 11·t-8!' · (lergelikc mosie aauge· l 1::n · ·olg do 1tvnu j, ·n pri\ at1;: "et,;onnr~rp n1 :roue-> . lr •• \! iugeu

,.,

1

Dir is i'gtt:r 1tie 11·a,u·;;ky

1t-\i •.. <lat so '11 ,1.;'t 1. 1iar ' 'lit <lie Volksraar1 sal ge-. ·er \H•l'<l Hie. Oil' .au on=- .-11·ewel u1a1u· 'l.lu1TOC•r laa1· maak lfat die or--ratttld·" Jaarran 1n1u;:taan<l£: ·1<11· die eauk n?er llia)l .,, kra~ :;al 1-1anpak ell trug (kur e dr.' we. Daarom is rlit no<lig d<1t lerle 1 all tli.:

P

<1

rl

e-.. 1H hierop YOOrhereid 111•)et \n~e". uie ullo::eu uie. 11\ilnr

t

.i:e s1wk ook ern;;tig ,·oor LliL: aanc1ag 1 an di..; ptt-, k ~dn·.:11g wort! .:11 lei1li11g aan <1ie publiekc opiuie gt--, word. Dit kr1t11 1111 »oor dat (lii' stroom 11ie Jnl't:!r t0 ·.>er i>: ni,· <leur 'n hdlstarrigr negatiewe !JO.;i-;;i,: in ti::

:...een1. Dit i::; hoog rye! 'it C{!1S yolk orn die ,;:rnk <:l'nsr.ig dt 1!1. a<tnge,.;i)! te ~ien <"ll ~Ui\\·ere bcgin::.ei,- 1·i1· ·ii·· i_,c-nandeling d;tan iu1 up te spoor. <>n die \·olksoJ:>in ie Iangf, regte lyue re lei. Hierun1 lid ik <h ·u volk n'rtegen -woor•liger met n-eugde l>egroet enige htiewe in di.e µu-blieke pcrs nm genf?te l'll :;aakkuudige nrnune uit ons

n1lk «<•a-' rnn Pi. t..'. \\". <luToit . .h.C.de\\'<:ten an-dere.

Uit 'n Bybels oogpunt.

l >it u-ef t11y dat die bogerneklt.: skryWl'l's dit: kwessie n1ornarnelik uit 'n Bybehe oogpunt l>eskou. Dit is ,;oo>: 1lit behoort te we.:s. w1mt ons kau. Ooue s,· clank. nog as ·n kri$ten 1 olk aangemerk word :<011·d wa1 die Hollandse a:; tlie Fngelse sekf:it:: ran di"° be,·vlkin,!! 1111u

-:;:1rnn. ~Oll wod ens 11le Bvbel we! ni,· \J.:,,,;,kou a-. :i

l

1>1~1rll.

1

•d\

,·ir

1m~

n1"d,•n1e

;;t~

at,;-

C't1 1111tat:<lrnl'J\' ·i11°

rig~ing nit: .nrnar tog gee die 13.>hel ciic l>re~ grond,;laa

aan van •li .. 11wnslik liestam1 en samelewing ·n 11·ys on,;: terug near di<' hegin~els WflRruit clie ontspruit i.,;. Ons

><trewe as ·11 kri><ten \olk mot't "'·ees om re lf'Pf. Pn onse 11·etge•ing iJ1 t<' rig. rnlgen,; die orclinansie;:: - cl ie ge -openbaarde 'il·il - Yan Gpd. D~e geopenbaarde 1dl is

,-ir on" kenh11.ar 11it die 'Byhel. uit c1il' ;\nrnur, nit

rli1:-geskiede11is en tradisies nm on<: l'Olk (•n 11it ~mt \'OOr·

11nme kri!'t.en k•eraars en 1(olb:rnnm1e on,; 1"<·rkondig.

Nou meen ik dat; die fout 11·ai hogernekh· ,;krywer,; in die publieke pen: gemaak het <laarin gelt>g•· i;: clat

!tulle uitgaan nm die i 11 d i Yid u a I i ,; r i "-. :;tetw reg>;rel><l'I t'll dan bybel;:e hewy;:gronde aa1t1·oer orn

hulle ~r1tndpunt 1·an Hior of tegen \TOiie stemrr>g te bt·

11-_1 "· Dit lllOd aan "11 it?'1er

a:

e

·u stunie \'l'lll die B...-. uel ge11rna.k lier. duidelik 11·el'-<. 1lar-hr.l·11·el claarin u~l"

1lie indi1·:rlu ,!!clrn.ndel \1·ord. en 'Y regre en pligt·l' t.:01-nor God en sy lltedemens .I11irlt-lik om"hyi "·ord-tog

waar dit aankom op die ;:amdewing en rLe: regtr· l'n

µligre 1Yat daaruir 'oondoei. die or g 11 tt i e;: e he --;komring •an die men;::dom daar op dit' Yoorgron.-1 tl't>l'. Di" iie\l''l"<:e hierrnor is sn ralnk clat clir- rreno.:a :" slegs daarop ;e \Yij' •ht .. liod n·t

?

r-.n

hl0eol df:·

g

:1~~

v

ge,ln~

1a11 die men<:e genrnnk het... On]; .ii .. go1lrlelik1~ oril

t-n11ti"ie:- omi:rent . .-Ii.:-· 1·c-rho11din_::( \"all 1n:in en n ou tt:1-ll·

1 .. 1rnwL1ar ~t>mi.!.! !1i.-1T:rn. l/ie gL•lr0l1:· ge,.:kierl,,ni!> 1:•11 kH11l1·!i11g1• 1-:111 fio.J mer ,lie .Llrt.;:u11lt'.'r>' en 111et die

1 olk Yan lsri«·I in (Le hie,;;oncler. nwar ook tnet alls

tm:-ir-~ ':111 <lit' "·._.relrl le11 Pr 00nlrh·1liw· b1'11·yse hier-11m. ..\,, Lio.I

..,.,,g

..

rlat hy die ung .. rq:righ..-d..:

1-.m

,1ie

; ~1111.:rt·

""i

lie<;o.;,k ;.rnn die kind .. r,· rot in rlie •l.:rde e11 1 tt'l'd.- g..-li11' · 1lan Jig hierin ook op~("lorc •lie or!!anit'>'

1· ... rlia11d 1·an ,]ie gt::::lagt-e. Ook 1l1•11r 1li1• .~elid~· ~ u11 c

·pt-,bll11t'llt ell I irn:l!H€}ik in die ],rit"ll t• I 1111 1lit.! .\pO::.t<:·l l'a11l11s 11·1ml 1lieS.,IMe leer 1·erko111li~. Jk 11·il hieroor

uie 'erder 11itn·ei nie. nrnar rnt>en g.:n•••'~::'<l<llll aangeuxm te

h.:.

1lnr 1liegt>tH: 1rnt op die inni1·id11ali<::tie>< ~tandpunt sr.aan hulle uie op ·n <"Ui1n:•rt byl>l'l-<t- :-tun<lpunt· lit·· 1·i11d uie. Hulk is buitekant die h1·hel:-e: ;:poor en die

ar0 aumente deur hl1lle uit diP Ihh• t:i .rnmrev~ oer laat sig moeilik by die $tt>Ul1pum a;:i.npas.

G-eskied&nis van die Stemreg.

Ongelukkig is van dag, so ver my bekend. onder al -le beskaafde nasies die stemreg-"·ette gegrnnd op die

i n d i v id u al is t, i es ~termeg begin~el. Dit sal my te ver uit my pad Yoer om hier breed uit te wei oor die geskiedeni5 Yan die ontwikkeling van die stemreg,

maar tog moet ik clit korteliks aansliip. On.der die ou Germaanse volke Yan Europa ,rnarnit ons Yoortgespruit is werd in die be1·aadslaging oor en in die bestuur \'an die lundsake wel degelik rekening gehou met die orga -nies 1·erbm;1d rn11 tlie rnll> of nnsie. Ondet· die ou Leen

-stebeh, wat toe in swimg was het alleen die Leenhere,

die grote grondbesitlers, deel geneem in die beraads la-ging en iu die bestuur rnn tlie landsake. ::.Vlaar so'n J,eenheer 11·as dan ook die Yertee1l\rnotcliger 1·an s;y ,.;tan-i of ,,clan'" 1\-;uu·o11der nie net sy familie maar ook

s~· onderhoi-igc gcrekcn 1rerd. Hy was '11 stamlwof, 'n

wate iauJsn1der. ~o 1·U.1<l on::> dit vundng nog groteu -Jeels bY die uutuut-rnll;e soos h. \". bY die Kaffer:;,

1rnar

die

Hoofu1a11no a,; soJuui.g sitting neem in dit• ,.Bagotla., of landsraa<l. Die engelse ,House of Lordt:.' is ook nog ·n oorblyfael 1an die stelsel mu \ertegen -11·oor<ligmg.

Later is die 1ertc"nwoorcEging meer ingerig ge"·otJ op die lyne van die ver:<killende stande. Die rnornaarn

-st<e stande was d ic Adel (L.rndshere). die Hoge

Gees-telik heid (venecmrnordigendc die }\:erk) en die Stede. (Yertegenwoordigen<le die burgery) ook bierin lig nog die

&rkenning rnn c1ie Ol'gauie" 1·e1·band rnn die same!eYing.

IJater by die meer en meH· uitbre1ding Yan die stemreg i:; <lit ook i1ltyd meer en rneer individualisties geword. Op die indiYidu:llistiese le11·ensbeskouwing het die Franse HeYolusie die kroon geset. Ons wil nie die m1ttige Jesse wali die be1reg~ng aan die men.<;tlom

geleer het ontken nie, maar tog 11·as die leuse

nm:

1· r y h e i cl, g e I y k h e i

r1

en b r o e d e r s k a

p

in d.ie sin waiu·in dit toe gebruik 11·erd deur en dem·

..-ab

en misleidencL Die organiese grondslae nm die menselik en volks-b0staan is misken ge"·ord, en die meusdom werd beskou as ·n aantal losse individus Jeur die sraatsband nan mekaar gebind eu onder wie dau kwansuis nyheid, gelykheid en broeder:>kap moes be

-5

staau. Tog is ook toen nog uitsluitelik die mauue!:'tc

rn-reg gehandhaaf geword. dog dit kon rue anders maar

moes, volgPns die \'erkondigde leer. op <lie

lang baan noodwendig lei tot di~ toekem1iu~ van die "ternreg ook aan d:e 1-rou. 'Yat ons dan ook yandag in die rigting aanskou is 1lie v

rug-te ·van d:e leer ..-an die Ftanse revolusie. Uit die hegin -r,els spruit dan ook vir ·u groot dee! \·oort die woeli n-ge van onse tyd op politiek en sosiaal gebie<l \Yf\!lr\aB

:Bolshevisrue die jongste ver;;kyning is.

Tog, hoe ons ook !ll Y<m dag in die nettc en strikk~

daarvan vas sit. is die indi,idualisti~e lewenshe

skou-wing in stryd met. Gods \Yoord. in ;;tryd met rlie natum van <lie menselik hestaan. in stryrl met onse :;;u

iii

~\ fri

-kaansi> rnlksg-eskie<leni"- en \·olksaar<l sowel Yan 1liL' ou

oorspronkelik'e Holaln1l;:e Koloniste. a!s van die eng:e!.,e

,,. ettlcr~" nm 1820 en nm die \'n<wtrekkers. .

Verskillende stelsels van Volks-ve~genwoordiging.

Dat diL' iudi1·idualistie,,oe sternreg-stebel geen

ui-wer en be1·redigende ' olksYertegenwoordiging gee nie.

word algemeen ge,·oe! en erken-. Daarom n·ord rans ooral in die \Yereld geHoek 11aa1· 'n meer ben·edigen<lP volk&Yert-egem,·oordiging en die n oue ,;temrcg beweging

is een fase hiervan.

Bietionder aandag trek ·.-inti 11 at genoem wor<l di~

E

v en re

1

1

i g e Vert e gen \1· o o r

d

i g i 11 g. lo Holland is dit reeds ingernee. Dit bt•><tsan daarin dut aan eJke politieke part:v nie reg gegee \YOrrl om. SOYed lede vir die •olksraad te kies as waartofl so 'n party

.naare\\·eredigheirl (in Yerg-el.d.;ing 111et andere pat'tye) van die getal stemgeregde persone wat daaraan behoor.

geregtig is.-r1it wil

se

die Antire,olutionaire part:· kiet soveel lerle. die Roomse soveel. die Dernokratiese

sm·eel ens. al naar evenredig-hid ...-an ilie getalsterld:~

van die 'erskillende pru-t:e. Tn hoeve1TP ·lit in Hol.

land beantwoord. kan ik nie

.::e

nie. mnt=1.r fog: heskou ik

dit als 'n boogs onbevredi!Seude stel!<el. \Yant. ten eer -Pt.P wissel politieke partye gedurig en kom daar t

t>l-keus nuwe partye of ook kombinasies van partye. )faar

'n groter beswaar hierteen i!< dat politieke partye mee.r 'n ktmsmatige skepping rnn flie mens is. dan 'n ~ui­

6

n AnJer st61nreg stel ...

et

war, ook aandag \·errlien

1:- wa~ genoe!11 word Belange Vertcgenwoor

-,j i g i 11 g. Hier<lie skl,;el :s cok enige tyd gelede Jeur .. I-! t't "\\"este11 .. bepleit ge"·ord. Dit gaan uit. Yan die

hegin~d dat al die rnrskilleH<le bdange, v a k k e van

11~ \ erheid en profe~"i e :;. sous [,a.i.<lbou, n:e·

tt"dt, fabriek11·ese, handel, at!1eid, onderwy.,. eus. en.s.

\"Ol~eu,, die beteken[s Yau dk 1 ir <lie Yo1ksle1re.

iu

di·e

\'o!k.;rnad woet YNteernroordig wee~. Hoewel hit:r·

1·uqt· 1·ed r,e

>'e

is en dir ·u ::;tap irndcr kow aan die or-gHuie:ot: stelilreg, tog is 't Uit <laal'Olll J10g nie. ,,Jlet

\\.ei:;teu .. het UaU uok Ull· Hie be<lu.:J Uiu a:; uitsiuiteud :,.ysteem ~au 1·ertegemroordigrng. uiaar iic-r. liepleic; ·n 1 e!"<e<:;lllru0t·<liging daarnaa::;, wat ·u aispii:::gdi.ug sul gee mu ,Le ge~~tesrigtiuge en .stromiuge iu die Volkslewt:.

~la.1r 1lit sal moeilik wees 0111 <lie twee si6te1ue tie ko1n.

i1iu,·d'. Uongen::, is hieneeu <lie be,;ware: bteus <lac, be·

1ang,,, rnb:kc Yan nyn~rhei<l eu,,. :so in>1ie:ka<1r loop Jat dir. moeilik :::al \\"ees iu n~le g.:,\·alle 0111 te be:,,,lis onJt;r war.tcr kategorie iewanJ. ruuet geplaas won.I. .Jlaar wy

\ oornuatn,;te l>e:owaur hierteen i,, J.ut <lit te werktuiglik !.!eln1secr i,, up ·u matl::'.rialistie:-e le\1-e11:;beskouwiug e11 :;.:t-u reke11i11g Lou illi:'r <lie llaruudi1t· 0rg11uiese lie· ,raall:,11'.)f'e nui die tuensbeid.

111 e11kde lautle van Europa \. rulge1i::, Lll) llleegedi:::d i:; in

Bdgit:

en ook vroeer in Ptui:;en j

Le.,,,taau

1vat ge-llOc'ltt 11·urcl die i' 1nra1 e of ook :\ k k u 111 u i at i e·

11· e u f 1· e c l 1-o u d i gt· " r t: in r " g. J )i"

;..:L·lnt,.;t:er up besitting, :;oLlat alle pt'L'>:!L•·

He l1e11ede n sekere be:;ittiugs 1.uaarstaf :::lt:gs

~e11 ::;tern het, J.i<cgene 1n>t bo1n: die

Les:t

t

iugsrnaatsta

f

,

rinwr nog onJer ·n ancler hogere be::itringsn.td&r·stctf 1·al, 1 lie<' >-tcn1111e. e11 diege1lt' war !.u 1lie llogere l>el'itring!i

lll:fobt:1t Yal. (lrie stemu1e kan uitbreng. Ook in ~at~!

!11·t

1·<',ur

J.ie im-oering mu die 1111\re ki<·s11·er \·au J~llG

di..- plnra!e :,;temreg be:;taan. so<iat it:muud \1·11c die n·

r-•:!,r,· bl".,,-itting:i in hYee of meer i-erski!lencle kjesufJ

e-Ln!.'s lit::,.it ht:t in elk Yan die kie$adfelin~s een stem

lwu uitbreng. Die beginsel rnn Jubbele

~

f

selfs Jrie·

\'OU(ligc sr.emreg is dus ook in Suid Afrika. nie iet-s ge

-Led nnut;:; nie. Dog, \n1ar dir uet uerus op besiniugs.

j, d.t 11de1111:rnl te materialisti.::s. Groti: nkdomrn1:

km

\1·p] ,[i, n om oir> Yolk.,le\1·e te sterk eo 'te sreun, dog

behal we die gti 1.-<rnr <lut rnn die meerdere ste1t11"€g wat

Jaarop gebaseer \\·ord misbruik kall gemaak word tot

Yerdrukhng vau die armere klasse, rnuak rykdom op

..;igself nie ·n org<mieSe dee! 1·£m die volk uit nie. Ock

hit:1· i::: 1an pas .. dat dit inc·n~ (en oo]; ·n \'Olk) by br00<J alleen nie sal lt·ef nie."

Die Organiese Stem.reg.

\° ou kom ik tot wai; genoern word die U r g a n i e

-,; e ::; Ii e rn reg. J>ie l>eskuuwing e11 gedagtes wat ik

hier 11011 \reergee her by wy v1.u,,:taan Jeur die lest:

\'an \mt in Holland enige jt\te gele<le, roen die Kie,;reg n:rancleriug a.an ,lie onle \1·as, deur kristt~n volksmanue L•cpleit gt:\rnrd i,, ( l.toe11·el ::;onder prakries re.;ultaab) as

'

li"

l ~ L' " i n " li o o f -" t e JU r e g. JJie gedagte het ik uitgt:werk en g.::11·y,;ig nna.r die itard en omstandighe

-de 1 au ons ~uid _\ frikaanse 1·0lksbestaa11. ln soverre is du.,; 11·at ik hier ten beste get:J oorsproukeli1: en iett.

nullt:,.. trot11n~n" ik \1·ec·t Ille 1·a11 enig andet •.krgelik voorLedd.

\\':;t j,,_ no1; (Le organie~e sternreg:' Die lllensdorn

Hl vok dkt: nasie: d yolk is nie maur ·II konglomeraut

')f e<t11lt:1·oegsd rn n ·n ,,;eker aantal iudhi<lue ( eenlinge)

ni...-. i." ook nie w:iar ·n b]oot irn:nsel ik uitge(lagte or -gHni;:;a"it uie. t<taur .,; ·n lev.·e11<lt, deur God geskapene er1 1·o!gens :;y ordiuansies 11atL1udik ontll'ikkelde organ:,;. lilt'. J >it i:;. !lie ·n eenrnud.igr:, ui!! ·n st:'ker aantal indi-\idu" l1e"rna11de. urnar ·u heel :<amege,.;telcle •>rganisme. ·11 i\(JJ111•kk,.c. Jlie kent egter wuaruit dit ontstaan is e11 nog ,:reed;: 01•g1·bou 011 1 oortgepiant 11·ord is die familie

of l!llisge,;in. .\fa<tr die frtmilie self i>- ook 'n samege -;.::tc-lde organi,.:t11e. l>:wrin ltt'f ons a:m. as ditJ 1·o!ledig

is. r!ie Vi1<1l'r ,i.-; hoof. cLe :\Jocder a~ llie !wipe teenoor 1tie Ynrler. dl 1lnn die kinder,; wat tlem Vader en \! 0<·-d,'r moet opge..-0ed '>';ord tot nurtige lede v;,n kerk ~u

.•!wir. en 1Tie dan "elf latl'l' 1reer deur hu11dikt> uit an-,]er fcl111ilit',; !lt1\1·e famih:!;; yorm. l.h die indi1·idua

lls-tic->'P lt?11·e11:<lJ<•,.cko1t1ving kon1 die fa1'nilie-le1re nie tot ::::.1· regte nie. Hierr11-i1~ JJlOl:'t tD<:'ge>:kryf 11·ord flie Yer -Yal mu cli,. i:ill!ilie-le;1·e en al die rnaat:-ikappdike

eu-1rcl~ IY;tt daaru·t 1·oonspruir. \Vil ons die familie in ere )1Hsrt>l t:n ·n einde n111ak aan die E:-tmel:s dau moet ₀n;., b1·gin 111et 11ie or~al11E»<e le"·,·n"-heskml\\·ing te predik eu

8

b.-:ter tc henden. I >ii gt'e · 11 n1ens d it:: regte be::;d nm :\\

pligte en Yirantwoorddiklkrlc en 1rnrk .lie selfsug teen. Ons rnoet dun ook aan 1Jie huisge-;in 'n meer•lern st

em-~rag CJf ,.;tt>111lievoegdl1t•id t<>ekeu a,; Wilt tans die ge,·al

1~.

Die Enkelvoudige Stem.

l\awurlik b<'.,_taan ·n nasie of 1'olk nie enkel en al-lee11 uir huisge::;inne of fa111ilie::; n·c. Daar is duiscnde ongerrout.le per::;tme 1·an beidt: sek8e ,,·at min of 111eer

selfstawlig be;;ruan 11mar tog geen liuisgesiu bet nie.

Hull.· 1naak ook dr·el uit ,-an 1lie sbato;liggaarn of

gro-tere organi:m1e. :\laar lllllle i::; on1·ol!edige, of ou1 dit bdt'r uit. te druk. e11kelloudige sello iu die 5taats'.·,.;-gaau1. J>it :;preek dus a,.: nmself

(ht

aan elk rnn h1dle nie e\1-eYt·d st·gge,.:kap ..i1 ste1ube-voegtlheid kun to·-gekon wonl nie :<s aan .lie persoon ,,·at ·n hui,,ge..;in vertet>m\·oon1ig. \\'at nou die ongetrout1e n1an berref. h_y lw,.:it rinder die tee1111·0orllige 1n~lte 1·an die lan1l sy reg 1·an ;.(··u ;-;rem <'11 l1ierby rnoet 1lit gelaat \\'Ord .

..\laar nou kun1 <lie 1-rang hoe ·l·-.n met Jit: wedu\\·ee:-> ell 111eisie;-; wat moudig 1,o; l'll du,,: ook

'n sdfatan:Eg bc:;t:lan 1'0d :' Hu lie is oak i11kornplf.t& of enl;el\"\>ndige ,.:ell..- in die sraatsliggaarn ewe goecl a::;

<lie ongetroude 1na11~. Dit kom my yoor. 1ht. in di~ teemrnordige o-;taat 1·;1n out11·ikkeling waarin die he -skaafrle na-'ies ,·erk.,ff, 1.of tlit 11(iU guc<l of :;leg i". 1lit laar ik da.ar) en 11aar ougetronde \T(>Ue 1:::11 ~1·e<l1nn~s

ge-dwing 11·ord 0111 v;r hulk eie lewensonderhoud te sor

g-en <lit iu so 1·eel ,·,.,rskillenlle beroepe wat uoeet al-leen 1·ir lllanne toegankelik 1rns.-ik ,.:edit kom my voor 'n onregrnardighei<l te 1ree~ om hulle Yan <lie ste111r ... g uit te sluit. waar ongerrou<le mans dit ue:<1t. Of om !lit a11den.; ,·oor re :;tel. \\'aar dit> ongerroude nou me in gdeundwid i;; 01u aau haar eigelike 1·oeping n.l. uw l1uis\T<•1t en m1.erler te wee,;. ge1·olg te gee nie. daar 1 noet ons liaar a>' · u uitsomlering op die red be-r;ko11. f11 sulk '11 g<'val u1oer on;; he»kou clat die man wat haar tnoet \·ertePnwoordig. 0nthreek. ~ou leer

die B,·beJ en ook d:e natuur ons dat. 1rnar die rnau

ontbre~k--om \1·elke omsaak dan ook-daar is die vrou

geregtig en >"tlf!- gcroepl) olll persoonlik self op

t-e

tree 0'11 ilie J,,.,Ja11.!5e wat aan haar we~·ertrou is te

be!rnr-tig. Daar kan dus m.i.s. geen enkele 13ybelse of

nn-tuurlike of geskiedkuudige grand nangerner word

waarom aan .noue in die posisie as selfsrnndig

on-geh'oude meisies

of

weduwes; die s-temreg nie

sal

toe-.!!ckt"'n word nie.

Die meervoudige SteDll'eg.

)faar uou kom die \·raag, as aan die onget.roude

vrou die stemreg toegekeu word, hoe dan wet die

ge-tt·oude non? )ifoet ;;y mindenrnardig geag word Jou die ongdrnude vrou :> )[y antwoord is: in geen deel nie.

Sy

•enul lrnar hoge, gewigtige eu ve raut-woordelike roeping a,,; huis\·rou en moeder.

Sy

it;

Jeur haM lnm·elik en haar moeder-,;\·n tot volkome

ont-wikkeling gekom as deel Yim die l~lcinere organisme:

die huisge,:in. \\aa.ruit die srnat opgebon en die "\"Olk \·oortgeplant \\Ord. In haar huisgesin lig huur bieson· dere roeping en werkkri.11g. Daar knu "-"5- !war indoe<l

en ook haar stem Jaat gelde op haar

inan

en haar kin

-ders. En a5 Y wect om dit op die ree:te W\:<e te doen

,:al s5· vau daa~·uit ·11 vee1 srcrker, m~gtige!· en edeler

indoed op dje rnlkslewe uitoefen as die ongetroude dit bY die stembus kan doen.

· Tog moer ook aan die ge~roude 1-rou iu

so

H~rre

die stemreg toegeken word dat Han haar man as haar

hoof en ham· \·ertegemrnord[ger ·11 clubbele stf'rn moet

roegeken word. XiemanJ segge di;{~ hierdeur aan dit:"

getroude n:ou omeg aangedaau word en <lat sy deur

haat man sal bedrieg 1Yord. Op m1Her kandidaat die

man die rn·ee stemrne moer uitbreng

is

·n ·saak 1rflt

i;us:::en man en \TOu in <lie Stille huislike kting 1110et

lieslis word, golyk so Yele andere sake deur

gesament-Jik oorleg tusse1t !tulle he;:;lis 1rord. 'u \"rou srel tog

l1y baar huwelik haarsdf. haar gebele toekoms en

hm·e besitting~ l l\"UJlt so hoor dit eigelik te wees) in

die lrnnde .,·au haar m•m en n:•dies daardem in sekere

mate haar selfstandig b~;:raan. Sy is dus afhankelik

,·an haar man en moet hem Yern-ou. En die \ertroue

cleut die n·ou in baar man gestel en die gernel nw

meerdere \·erantwoorcleiikheid sal hem sterk maak eu

ernstiger

in

die uitoefening Yan sy pligte. , o ge~0t-l

<lie

m11u ~y waa:rdigheid >el'hoog en die nou stel

haar eer daarin dat ha.a-:r mnn so ·n wnardigheid besit.

Sy

trag

nie

hem uit

die.

pad re

sroot

eu sy plek in te

lO

11eem nie. maar ;;.'· staat na~.:: bern. as ;:y hulpe teenoor hem. en die glorie ,~mt hy met haur hulp Yenrerf

straal ook op haal' eu haar kinders af. Ro kom die fa.

milie !ewe in ecr en aanc.ien. iets "·at die hele

be-skaafde \rerelrl. en ook ons \Olk. tam: biesonder nodig

het.

:Jfaar ik gaan nog ·n ;:;tap \erder en eis <lat aan

die hoof Yan ·n huisgesin nog ook ·n <lerde stem moet

gegee word, ten behoeYe rnn ;:y onmondige kinders.

Dit spreek tog Yanself cl.at die per·soon wat d':e

'er-nntwoordelikheid en die onderhoud en oprned;ng van kinders-die toekom;:tige ;:taat-dra, en daarom ook ·n groter belang bet in die "·els:rn en toekoms van die

staat. 'n groter segp:eskap in die lanclsvertegen"· oordi-ging moet besit as iemand ~mt net sigself of sigseli en

sy vrou verteenwoordig. Hierom moet 'n getrowle

man dat 'n nou en, segge drie of meer, onmondige

kinder;, bo 'i jaar oud het drie stem

m

e

kan u;tbren!! ·

1 ,-ir hem::;t::II. 1 'ir sY n ou en 1 vir SY kinders. J,. hY of ;:,· 'n wedunaar ·of wedu"'e met

3.

of meer

0n-m'onJ

i

g

~

k.nde1s b0 die 7 jaar dan 2 stemnw: l ';r

hem of hanr;:elf Pn 1 'ir die onmondige kinde:r~. T1:rw:; I

clan clke ongcrn1:1de man of nr•u <:onder kinders. m -hY of ' llie no<li.ze kwalifika'-i<'s he<:it een _tern 1nrF-&

h&.

.

So 111t:en ik kom 011s rleur ·lie 01·aanie<=e ste1Jtre~

tot ·n sui were. ln·belse Pn n:t ruurl :kf' \'~!!'~' t:rte.:0~·001:.

·liging

"·nt

in oorrem:tt-mming ~al \\"""' rtkl 11ie ~e

skiedrni>.. 11ic· tl"rtrli,;ies en 11i1• :1::r1l \·an on,. ~ .\ i l 1 kaano::e n11<>.ie.

Konklusie.

0111 Lo;.ta•1ll<1 .. ri.>dene lier i], ill 191 in di<:' 1-)li« Yolk'3raad op ·n ,·oor;:;tel ,·ir non•'·. 1e1tWt>g die hier

-\ olgellde amendPment. in.gerl ien:

., (1) dat alle ongehuwde Yl'Oll\YSf•t-rsonen. die a n-clerszins stemgerechtigd zijn. het st<-mr<'rht znllPn ont Yangen:

(2) <lat eeu sremgercd1_tigde n1an "·ettig gehtm·d. een additionele stem zal hebben ren behoeYe ,-an zijn

\TOU\\', zolaug Y-ij 111 !even i~ ~n niet wettig \'lln hen1

gescheiden of rnn hem van rnfel en bed gescheiden is:

kinderen in leve.-n heeft tussen \le leefl:ij<l vau vijf

en een en twintig jaren;

(B) dat alle stemgerechtlgde weduwnaren en w

e-d uwen en wdtig gescheiden, of rnn tafel en bed

gc-"'clieidt>11. mans en vrouweu, behah-e bun cigeu stem

l'Cll acldirionele stem zulleu hcbben indien zij niet u1i11

-dcr

<

I

nn

<Irie ki11c1eren

i

n

leven hebben tussen

de

leef-l"ijrl rnn ,-ijf en een en t,,·intig j:iren (i.n het geval \·au

~··,ch•·iden of n1n tafel en bed ,!lf'St'heiden cchtgenoteu

Y.odr111igc a•1'1ii:iouele :;tern te \1·or<len gebruikt door d

e-gtrne 1·:1n h1'll iwu wie de zorg nm 1le kinderen door het

hof 11·L·t·d roe1·erhouwd)."

Hier<lie uinendemeut is roe- ni ... ]_,,- tlic Volbrnac! ·leurgegairn nie. Van jaar by die behandeling ~an weer ·u mo>:ie vii· H()uwe sternreg hf't ik \Ye••r die organiese

0>temreg op bogemelue grnnde bt>pleit. .\lam· dit skyu

of die le<le van die Yolk$raad die beginsel nag nie he

-gryp nie. Ongelukkig beers in onse tyd die huast:ge

opperYlaldi:ig-opportunistiese gees so sterk tlat di f; mnar

moeilik gttan om 'n ;;impatieke '!ehoor te ,-incl vir 'n

ernstige en ingewikkelde

naag::tuk

)faar hierby moet ik erken dat ik my sien,.,ry:;e oor die s~wk 11og nie

he-hoorlik onder diE- aa11dag rnn die publiek gPhreug het

nie, en daarom ht>t ik dit nou gedaan.

Pfaktiese

Besware.

Xou wil ik nog enige praktiese liesware, wat freu

die organie!'\e stemreg kan ingebring ,,·nrd. trag te on

-<lervang_

'n

Beswaar

wat

molik geoppet sal word is

d

a

t

die

organiese stemreg soos delll'

m5-

11iteengeset. moeilik by onse teem,·oordige stemreg-wette kan aangepa.s word . .As egtf'r mv voorstel. in Hll8 h~- die Volksraad

ingedien, nagelees. ~ord ~al blyk rlar dlt gernaklik kan

gedoen word.

a

s

slegs die gemelc1e punte

nu

n

ons

lri

ee

-wette. soo" die nou bestaan. me gevoeg word.

'n Tweede bes\HlHr mu. kan geopper l\·ord. is d11t die praktiese uitvoerin!l van so 'n ldes\\·et heel '>'a&

moeilikhecle se.l oplewer. dam· gednrige verander;nge

iu ciie kieser;;,lyste ;;;al moet aangebreng word al uaa.r

1lat.

die stembe·roegdhr.irl ~-a11 ·n pcl'soon n:ronder. >Iaar

soos t<:eds qerrneld bestaan

th\i\.

r

i11 ,,01nmige lande

.

~-12

'n paar jaar gelede die geval. En as dit

i.ll

die gevalle nie onuit'IO€tbaar is of was nie. waatom <;al dit dan uau onuitrnetl.rnar 'reec,;. ln idlt: gt:-Yal lJeskou ik llie f.n·aktit>Se moeilikh~le maa.r as lied oudergeskik eu volsttek uie ouootkomelik nit-.

'n Derdi:: be::;wasr kau \\"ee,; <lat dull o<,L: diu ;;..:·

kleunl~

e

n

kaffornieidc iu die K. Pro,-., as hulle di~

,·ereiste k\nilifika;;it;S b~it. die srenireg St<l kry, t:ri

<lat getroude kleurlinge en J;af:f"t,.; don oo!; in ,li.; 1\.

Pto'-'. twee of Jrie stew wt- sttl l\~"l.n

hy.

Hierop ant

-wooi:ci ik <lat tN·w~-1 <lie kteurling scetmeg in di~ 1\..P.

eenma~l bestLl.llll flit geen wesenlik on<lt:t:skei<l i;al ma&k

uie of ·u "'nkele 111tid J;e stenm:~ kry en of ·n enkelu

g~i:roude kaff€.r of kleurling hree of drie :;te111tue kry 11ie. Iuteen<lei:l !l't:loof ik dat hiet<lt:u1· die klem:lin:! ::.tt:mrfg in wrgcl5·king met die b!aukc ;.tt:ntrcg e;:n·

,·et~

swilk Jun \·er"terk ~ai \vm·J_ l>ie ,-d·eiilte raste ~ieu­

dcm 1:~ lnmrloo~ _ kwi!lifikl{s:e:> i:;: <:illllcEk h?og

(

.u.

l.

\':l-)t.;: t:it:ndom £ cv; <:n innu·loon ge<lun~ude J.

1

e

gafir:le

J

a<\

!

'

,

..;

o

uder

dit:ni;-vrnler!1rckiug. ~JOJ

-;citfat

ma~t

heel

wt"inig ouget.rou(le kl~urling kafi~rin~id~ die kwaliiika.

-,,j~ ::;al be;;ir. En d!itlr ,·it <lie: dubbele en drit:rnuclige

:;renueg ook ... ii2 d ubbele eu Lil'ie~·oudige H1ste eie:udoin

d.

h11urloou Lnllitikilsie, ::.a! kn~is

"

·

ord.

StU dttar ma&r h€!el \1·.,inig ,gt•troude klemlinge <'n kaffers wees wat

dir, UdtC.

Slotwoo:rd,

1 k 1d rcn "lmte aan

a;e

h~ind gee dnt. persone war. met. nw ,[,,n;;wi:"e oor,o;t:nst<:-m of ook nie ooreenstem

11ie. 11i~ m,iar ~er die Sllt\k b...- die Iese hierrnn moet

!aat nit'. lk gi:luoi clnr 11\\.

pian

,·ir vetbeteriugs

>at-baar i'" t-11 ~11 l (h\:1rom ~ni!!0 "·elgemeenrta kl'itiek met

'reugde { • .;gi·oer. Y r:-r.Jc:r -\·etlanµ ik

(fa

t

die S<Htk op

pnbliek~

•e

rg

a<lc-

:r:n

gi'! he-spe.::t:k

word

o

pdat

OD$

v

oik

hieruit we r,rpheid km kom. \\°onl <lit nie gedaau nic dnl'.l vree;; ik dM on,;:. ;;p<ie<li~er a~ oni; • erwag-'toue stem.reg puur en ."-impel 01.1

i

ud

i..-i

d

ual

i

s

tieo:

~

i:me sal h,v. En dir sal dan \\·e.,-,,. iu ~tr:-,1 met die

he

g

ins€:ls

i.n

Go&

\\'oord nt:'crrt.:l.:O

\'ir d:.e

mem

;eli

k

e

,,.~melc:wing, in

,..rry<l

mei <1i~

11

atnur

,

-im

1lie

men

s

l

·

-lik orgnnisr11e, in :;n·~-d n1tot 011$e gt:::-kieLleni:> eu tru · di;:;e" en in "tl'.\ ,J 111>'t on"'r 1·0Jk-.,1:1r'1. Pi; .~>1! ·11 n~mp