Onderzoek naar een aantal eigenschappen van natte elementen als onderdeel van de capaciteitsberekening van "Midden-Delfland"

NN31545,0686

NOTA 686 a u g u s t u s 1972 Instituut voor C u l t u u r t e c h n i e k en Waterhuishouding

Wageningen

ONDERZOEK NAAR EEN AANTAL EIGENSCHAPPEN VAN N A T T E E L E M E N T E N ALS ONDERDEEL VAN DE C A P A C I T E I T S

-BEREKENING VAN 'MIDDEN-DELFLAND"

G. B a k k e r

BIBLIOTHEEK STARINGGEBOUW

N o t a ' s van het Instituut zijn in p r i n c i p e i n t e r n e c o m m u n i c a t i e m i d d e l e n , dus geen officiële p u b l i k a t i e s .

Hun inhoud v a r i e e r t s t e r k en kan zowel b e t r e k k i n g hebben op een e e n voudige w e e r g a v e van c i j f e r r e e k s e n , a l s op een c o n c l u d e r e n d e d i s c u s s i e van o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n . In de m e e s t e gevallen zullen de c o n -c l u s i e s e -c h t e r van v o o r l o p i g e a a r d zijn omdat het o n d e r z o e k nog n i e t is a f g e s l o t e n .

B e p a a l d e n o t a ' s k o m e n niet voor v e r s p r e i d i n g buiten het Instituut in a a n m e r k i n g

I N H O U D B i z . 1.. INLEIDING 1 1. 1. A l g e m e e n 1 1. 2. D o e l s t e l l i n g 2 1. 2. 1. D o e l s t e l l i n g van h e t g r o t e o n d e r z o e k ten

behoeve van h e t p r o j e c t 'Midden-Delfland' 2 1. 2. 2. D o e l s t e l l i n g van het s c r i p t i e o n d e r z o e k 2

1. 3. Opzet 2 1 . 3 . 1 . Opzet van het g r o t e o n d e r z o e k ten b e h o e v e

van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' 2 1. 3. 2. Opzet van het s c r i p t i e o n d e r z o e k 4 2. PROGNOSEMETHODEN IN DE O P E N L U C H T R E C R E A T I E 5 2. 1. A l g e m e e n 5 2. 1. 1. P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n g e g e v e n s 6 2. 1. 2. P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op o b j e c t -gegevens 8 2. 1. 3. P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n - en objectgegevens 11 2. 1. 4. Gewenste p r o g n o s e m e t h o d e voor het o n d e r z o e k

ten behoeve van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' 12

2. 2. G r a v i t y - m o d e l 12 2. 2. 1. A l g e m e e n 13 2. 2. 2. Opbouw van h e t g r a v i t y - m o d e l 14

2. 2. 3. T o e p a s s i n g e n van h e t g r a v i t y - m o d e l 17 2. 3. T o e p a s s i n g van het g r a v i t y - m o d e l voor h e t p r o j e c t

'Midden-Delfland' 17 2. 4. Samenvatting 20

B i z . 3. A L T E R N A T I E V E R E C R E A T I E O B J E C T E N VAN H E T

P R O J E C T ' M I D D E N - D E L F L A N D ' 21

3. 1. A l g e m e e n 21 3. 2. K a r a k t e r van de v e r s c h i l l e n d e r e c r e a t i e o b j e c t e n 21

4. TELLINGEN VAN H E T AANTAL B E Z O E K E R S P E R

O B J E C T 27 4. 1. A l g e m e e n 27 4. 2. A a n t a l b e z o e k e r s p e r object 29 4. 2. 1. M e c h a n i s c h e tellingen 29 4. 2. 2. Visuele tellingen 32 4. 2. 3. B e z o e k c i j f e r s 36 4. 2. 3. 1. A a n t a l b e z o e k e r s p e r dag 36 4. 2. 3. 2. M a x i m a a l m o m e n t a n e b e z o e k 41 4. 2. 3. 3. Maatgevend bezoek 43 4. 3. O v e r s c h r i j d i n g s c u r v e n 46 4. 4. S a m e n v a t t i n g 51 5. AFSTANDSFUNCTIES 52 5. 1. A l g e m e e n 52 5. 2. S t e e k p r o e f g r o o t t e p e r bad 53 5. 3. H e r k o m s t p l a a t s - afstand 55 5. 4. Cumulatief p r o c e n t u e l e b e z o e k - a f s t a n d s c u r v e 57 5. 5. Relatief b e z o e k - a f s t a n d s c u r v e 62 5. 6. S a m e n v a t t i n g 66 6. SAMENVATTING EN CONCLUSIES 67 6. 1. S a m e n v a t t i n g 67 6. 2. C o n c l u s i e s 70 6. 3. V o o r t z e t t i n g van het a l g e m e n e o n d e r z o e k 71 LITERATUUR 73 BIJLAGE 1 77 B I J L A G E 2 82 B I J L A G E 3 83

1. INLEIDING

1 . 1 . A l g e m e e n

Men w o r d t e r zich s t e e d s m e e r van b e w u s t dat ' r u i m t e ' in N e d e r l a n d z e e r s c h a a r s i s . Voor de p e r s o n e n die de o p d r a c h t hebben g e k r e g e n o m d e z e ' r u i m t e ' in te r i c h t e n , w o r d t d e z e moeilijkheid s t e e d s g r o t e r .

Dit heeft e r m e d e toe geleid, dat m o d e l l e n zijn ontwikkeld w a a r m e e g e t r a c h t w o r d t de r e ë l e behoefte te b e p a l e n . Met b e -hulp van d e z e m o d e l l e n kan m e n vooraf t o e t s e n hoe b e p a a l d e v o r m e n van r u i m t e g e b r u i k h e t l e e f k l i m a a t b e ï n v l o e d e n .

Zo zijn m o d e l l e n ontwikkeld w a a r m e e de v e r k e e r s d r u k t e g e s c h a t kan w o r d e n t u s s e n een woon en w e r k g e b i e d . Met b e -hulp van a n d e r e m o d e l l e n is bijvoorbeeld de d r u k t e s c h a t t e n die w o r d t uitgeoefend door b e w o n e r s van een stad op een a a n -g r e n z e n d n a t u u r -g e b i e d . Voor a l l e m o d e l l e n blijft -gelden dat zij een m i d d e l zijn o m de w e r k e l i j k e s i t u a t i e te b e n a d e r e n . Steeds zal de g e b r u i k e r van m o d e l l e n zich af m o e t e n v r a g e n in h o e -v e r r e het m o d e l de w e r k e l i j k e s i t u a t i e b e n a d e r t .

In dit s c r i p t i e o n d e r z o e k zal h e t g r a v i t y - m o d e l t e r s p r a k e k o m e n . Met behulp van dit m o d e l kunnen onder a n d e r e de v e r -k e e r s s t r o m e n g e s c h a t w o r d e n die tengevolge van een te s t i c h t e n r e c r e a t i e p r o j e c t zullen o n t s t a a n . De s c h a t t i n g s w a a r d e n kunnen onder a n d e r e g e b r u i k t w o r d e n t e r bepaling van de g e w e n s t e c a p a c i t e i t van h e t nieuw te s t i c h t e n p r o j e c t en t e r v a s t s t e l l i n g van de ontsluiting van het r e c r e a t i e g e b i e d .

1.2. D o e l s t e l l i n g

1. 2. 1. D o e l s t e l l i n g van het g r o t e o n d e r z o e k ten b e h o e v e van h e t p r o j e c t 'Midden-Delfland'

De d o e l s t e l l i n g van h e t g r o t e o n d e r z o e k i s :

- h e t m e t behulp van een m o d e l s t u d i e (het g r a v i t y - m o d e l ) de v r a a g n a a r het p r o j e c t 'MiddenDelfland' b e p a l e n uit de h e r k o m s t g e g e v e n s van de b e z o e k e r s van de a l t e r n a t i e v e r e c r e a -t i e o b j e c -t e n van he-t p r o j e c -t ' M i d d e n - D e l f l a n d ' . - h e t m e t behulp van d a g b e z o e k c i j f e r s , n o r m d a g en m a x i m a a l m o m e n t a a n b e z o e k v a s t s t e l l e n van de o n t w e r p c a p a c i t e i t van h e t gehele p r o j e c t ' M i d d e n D e l f l a n d ' o m h i e r m e e de d i m e n s i o n e r i n g van zowel h e t b i j b e h o r e n d e w e g e n s t e l s e l a l s d e e l e m e n -t e n in he-t p r o j e c -t -te kunnen b e p a l e n .

Zie voor een o v e r z i c h t van de a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' p a r a g r a a f 1. 3 . 1.

1. 2. 2. D o e l s t e l l i n g van het s c r i p t i e o n d e r z o e k

Het doel van dit s c r i p t i e o n d e r z o e k is het v e r z a m e l e n van h e t b a s i s m a t e r i a a l voor de m o d e l s t u d i e , o m s c h r e v e n in p a r a -g r a a f 1. 2. 1.

Dit houdt in het zo mogelijk p e r a l t e r n a t i e f r e c r e a t i e o b j e c t b e p a l e n van:

- de a f s t a n d s c u r v e n

- de o v e r s c h r i j d i n g s c u r v e

- h e t m a x i m a a l m o m e n t a n e b e z o e k - de m a a t g e v e n d e dag

Met behulp van de g e n o e m d e g e g e v e n s kan h e t m o d e l w o r d e n t o e g e p a s t .

1.3. O p z e t

1. 3 . 1. Opzet van het g r o t e o n d e r z o e k ten behoeve van het p r o j e c t 'Midden-Delfland'

t e v e n s fig. 1. 1. N o o r d z e e k u s t - a. Noordwijk b . W a s s e n a a r c. T e r Heijde d. ' s - G r a v e n z a n d e e. O o s t - V o o r n e f. Rockanje 2. Kaag en B r a a s s e m 3. Reeuwijkse p l a s s e n 4. R o t t e m e r e n 5. Oude M a a s 6. B r i e l s e M a a s 7. K r a l i n g s e bos

Uit enquêtegegevens en t e l l i n g e n , gehouden bij de zeven a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n van het p r o j e c t ' M i d d e n -Delfland' w o r d t een indruk v e r k r e g e n hoe groot de v r a a g is n a a r d e z e objecten in dit d e e l van N e d e r l a n d . Deze gegevens hebben nagenoeg a l l e e n b e t r e k k i n g op de v r a a g n a a r s t r a n d -b a d r e c r e a t i e zoals zij in a l g e m e n e v o r m v o o r k o m t , n a m e l i j k een c o m b i n a t i e van z w e m m e n , zonnen, wandelen, e t c . op, in, a a n en in de nabijheid van een w a t e r p l a s .

D a a r tevens in het p r o j e c t 'MiddenDelfland' m o g e l i j k heden k o m e n voor de w a t e r s p o r t r e c r e a t i e (zeilen en w a t e r -skiën) i s h e t g e w e n s t ook h i e r v a n b e z o e k c i j f e r s t e v e r z a m e l e n . Van de Oude M a a s , B r i e l s e M a a s , R o t t e m e r e n en R e e u w i j k s e p l a s s e n zijn van d e z e v o r m van r e c r e a t i e e c h t e r geen gegevens bekend/. Vandaar dat in dit o n d e r z o e k a l l e e n de v r a a g n a a r

s t r a n d b a d r e c r e a t i e w o r d t b e p a a l d . De e n q u ê t e g e g e v e n s en t e l l i n g e n van de zeven objecten zullen zodanig v e r w e r k t w o r d e n dat zij b r u i k b a a r zijn voor de m o d e l s t u d i e . Dit houdt h e t

volgende in:

p e r object m o e t e n de h e r k o m s t g e b i e d e n van de b e z o e k e r s b e -kend zijn; t e v e n s h e t a a n t a l b e z o e k e r s p e r h e r k o m s t g e b i e d . H i e r u i t kunnen de twee af s t a n d s c u r v e n b e p a a l d w o r d e n w a a r d o o r een indruk w o r d t v e r k r e g e n van de i n v l o e d s s f e e r van h e t betreffende object en de m a t e van g e b r u i k .

- p e r object m o e t e n zo mogelijk de d a g b e z o e k c i j f e r s voor een geheel r e c r e a t i e s e i z o e n bekend zijn. H i e r m e e kan m e n b e p a len hoe d r u k een object b e z o c h t w o r d t en hoe d e z e r e c r e a t i e -d r u k over het gehele s e i z o e n v e r -d e e l -d i s .

Zijn e e n m a a l d e z e punten bekend, dan kan m e n gefundeerd w a a r d e n gaan geven a a n de v e r s c h i l l e n d e onbekenden van de f o r m u l e van het g r a v i t y - m o d e l : (zie p a r a g r a a f 2. 2. 2. , f o r m u l e 8).

De wijze w a a r o p het g r a v i t y m o d e l in het a l g e m e n e o n d e r -zoek w o r d t t o e g e p a s t , s t a a t b e s c h r e v e n in p a r a g r a a f 2. 3. T e v e n s kan m e t behulp van het g r a v i t y m o d e l de te v e r w a c h t e n r e c r e a -t i e s -t r o m e n bepaald w o r d e n die o n -t s -t a a n -tengevolge van de aanleg van het p r o j e c t ' M i d d e n - D e l f l a n d ' . Dit i s b e l a n g r i j k in v e r b a n d m e t het ontsluiting s plan van het p r o j e c t .

Door studie te m a k e n van de a c t i v i t e i t e n die nu p l a a t s vinden op de a l t e r n a t i e v e objecten kunnen n o r m e n w o r d e n afgeleid welke a l s b a s i s kunnen dienen voor het i n r i c h t i n g s p l a n voor de v e r -s c h i l l e n d e e l e m e n t e n van h e t p r o j e c t ' M i d d e n - D e l f l a n d ' .

1. 3. 2. Opzet van het s c r i p t i e o n d e r z o e k

Z o a l s uit de d o e l s t e l l i n g e n van h e t g r o t e en s c r i p t i e o n d e r z o e k a l blijkt, is het l a a t s t g e n o e m d e o n d e r z o e k een o n d e r d e e l van het a l g e m e n e o n d e r z o e k .

In dit o n d e r z o e k worden de r e e d s a a n w e z i g e enquêtegegevens en tellingen van de v e r s c h i l l e n d e objecten v e r w e r k t op de wijze z o a l s in p a r a g r a a f 1. 2. 2. en 1. 3. 1. is a a n g e g e v e n .

H i e r o n d e r volgt een o v e r z i c h t van de gegevens die r e e d s b e -kend zijn of nog v e r z a m e l d w o r d e n :

N o o r d z e e k u s t : van a l l e b a d p l a a t s e n zijn voor een geheel r e c r e a t i e s e i z o e n de d a g b e z o e k c i j f e r s bekend. H i e r u i t zullen o v e r s c h r i j d i n g s c u r v e n w o r d e n b e p a a l d . Van de b a d p l a a t s e n O o s t -Voorne en Rockanje w o r d e n de h e r k o m s t g e g e v e n s van de b e z o e k e r s voor twee s t r a n d d a g e n bekend;

Kaag en B r a a s s e m : van dit r e c r e a t i e g e b i e d zijn de h e r k o m s t -gegevens van de o e v e r r e c r e a n t e n voor één dag bekend. T e v e n s zijn van d e z e zelfde objecten een a a n t a l u u r b e z o e k c i j f e r s bekend.

- R e e u w i j k s e p l a s s e n en R o t t e m e r e n : van d e z e p l a s s e n g e b i e d e n zijn e v e n e e n s de h e r k o m s t g e g e v e n s van de b e z o e k e r s voor één dag bekend. T e v e n s zijn de b i j b e h o r e n d e d a g b e z o e k c i j -f e r s bekend.

Oude M a a s en B r i e l s e M a a s : van d e z e twee r e c r e a t i e g e b i e den zijn de d a g b e z o e k c i j f e r s bekend van een g e h e e l r e c r e a t i e s e i z o e n . Met behulp van d e z e gegevens kunnen de o v e r -s c h r i j d i n g -s c u r v e n w o r d e n b e p a a l d . D a a r n a a -s t zullen van d e z e twee gebieden ook de h e r k o m s t p l a a t s e n van de b e z o e k e r s bekend w o r d e n .

K r a l i n g s e b o s : van dit object zullen nog dit j a a r de d a g b e z o e k -c i j f e r s bekend zijn voor een g e h e e l r e -c r e a t i e s e i z o e n ,

t e r w i j l h e r k o m s t g e g e v e n s van b e z o e k e r s van het object voor één dag bekend zullen w o r d e n .

Na in dit hoofdstuk aangegeven te hebben wat de d o e l s t e l -lingen en opzetten zijn van het g r o t e en s c r i p t i e o n d e r z o e k , z a l in hoofdstuk 2 ingegaan w o r d e n op v e r s c h i l l e n d e p r o g n o s e -m e t h o d e n .

2. P R O G N O S E M E T H O D E N IN D E OPENLUCHTRECREATIE

2. 1. A l g e m e e n

Sinds enkele j a r e n w o r d e n in W e s t E u r o p a p r o g n o s e m e -thoden ontwikkeld, die een b e t e r antwoord m o e t e n geven op v r a g e n die bij de o p e n l u c h t r e c r e a t i e n a a r v o r e n k o m e n .

Een a a n t a l van d e z e v r a g e n zijn:

- hoe groot is de v r a a g n a a r een b e p a a l d e v o r m van r e c r e a t i e , - hoe groot m o e t de c a p a c i t e i t w o r d e n van een p r o j e c t ,

- hoe m o e t een p r o j e c t w o r d e n i n g e r i c h t ?

D e z e p r o g n o s e m e t h o d e n zijn in de volgende hoofdtypen onder te v e r d e l e n (KERSTENS, 1970):

A . r e t r o s p e c t i e v e methoden B . p r o s p e c t i e v e m e t h o d e n .

ad A. Bij de r e t r o s p e c t i e v e m e t h o d e , ook wel p r o j e c t i e v e methode genoemd, w o r d t het ( v e r r e ) v e r l e d e n g e p r o j e c -t e e r d op de -t o e k o m s -t . Men kan bij d e z e p r o j e c -t i e een c o r r e c t i e a a n b r e n g e n w a n n e e r m e n v e r w a c h t dat de w a a r -genomen tendens zich e n i g s z i n s gewijzigd zal v o o r t z e t t e n . ad B . Het g e d r a g van m e n s e n w o r d t bij de p r o s p e c t i e v e m e t h o d e

v e r o n d e r s t e l d beïnvloed te w o r d e n door w e n s b e e l d e n . In de volgende p a r a g r a f e n van dit hoofdstuk zal n a d e r w o r den ingegaan op een a a n t a l v e r s c h i l l e n d e v o r m e n van de r e t r o

-s p e c t i e v e m e t h o d e , n a m e l i j k :

1. p r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n g e g e v e n s , 2. p r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op o b j e c t g e g e v e n s ,

3. p r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n - en o b j e c t g e g e v e n s . D a a r voor het betreffende o n d e r z o e k ten behoeve van het p r o j e c t 'MiddenDelfland' een z w a a r t e k r a c h t m o d e l w o r d t g e h a n -t e e r d , welk model g e b a s e e r d is op b r o n - en o b j e c -t g e g e v e n s , zal de r e t r o s p e c t i e v e methode v e r d e r w o r d e n u i t g e w e r k t dan de p r o s p e c t i e v e m e t h o d e .

De r e d e n w a a r o m bij het g r o t e o n d e r z o e k voor het g r a v i t y -m o d e l is gekozen, zal u i t e e n g e z e t w o r d e n in p a r a g r a a f 2. 1. 4. 2. 1. 1. P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n g e g e v e n s

T e r verduidelijking zal a l l e r e e r s t n a d e r w o r d e n o m s c h r e v e n wat onder b r o n g e g e v e n s w o r d t v e r s t a a n .

B r o n g e g e v e n s zijn metingen van het r e c r e a t i e g e d r a g van de bevolking van een b e p a a l d u n i v e r s u m , zoals een stad, r e g i o , e t c . gekoppeld a a n de bepaling van s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n (STUDIEGROEP BEHOEFTEPROGNOSES, 1971).

Een v e r e i s t e bij dit b r o n o n d e r z o e k is dat ten e e r s t e de s t e e k p r o e f g r o o t t e van voldoende omvang m o e t zijn om een b e t r o u w b a r e schatting van h e t r e c r e a t i e g e d r a g van de b e t r e f -fende b e v o l k i n g s g r o e p te v e r k r i j g e n en ten tweede dat h e t r e c r e a t i e g e d r a g aan een aantal f a c t o r e n zoals bijvoorbeeld w o o n s i t u a t i e , inkomen, opleidingsniveau, e t c . m o e t w o r d e n g e r e l a t e e r d .

De prognosemethoden gebaseerd op brongegevens zijn te verdelen in twee groepen:

1. r e k e n s c h e m a ' s 2. v r a a g m o d e l l e n

ad 1. R e k e n s c h e m a ' s worden g e b r u i k t o m een e e r s t e indruk t e k r i j g e n van het r e c r e a t i e g e d r a g van een b e p a a l d e b e v o l -k i n g s g r o e p . G e t r a c h t w o r d t een r e l a t i e te vinden t u s s e n dit r e c r e a t i e g e d r a g en een a a n t a l s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n , zoals leeftijd, h o e v e e l h e i d v r i j e tijd, inkomen, e t c . Zowel in N e d e r l a n d a l s in het buitenland zijn een a a n t a l o n d e r z o e k i n g e n v e r r i c h t m e t behulp van d e z e r e k e n s c h e m a ' s , w a a r o n d e r in N e d e r l a n d :

r a m i n g van het a a n t a l r e c r e a n t e n in het L a u w e r s z e e -gebied (BRUNING, 1969)

r a m i n g van het a a n t a l s t r a n d b a d r e c r e a n t e n in de p r o -vincie D r e n t h e (VAN LIER, 1968)

opzet van een r e c r e a t i e b a s i s p l a n in Twente ( R E C R E A -TIESCHAP TWENTE, 1969).

In het buitenland:

- OUTDOOR RECREATION RESOURCES REVIEW COMMISSION (O. R. R . R . C . ) , 1962: d e z e c o m m i s s i e k r e e g onder a n d e r e a l s o p d r a c h t de r e c r e a t i e b e h o e f t e n te b e p a l e n van het A m e r i k a a n s e volk voor de j a r e n 1962, 1976 en 2000.

ad 2. V r a a g m o d e l l e n zijn wiskundige m o d e l l e n die een inzicht geven in de v r a a g n a a r een b e p a a l d e v o r m van r e c r e a t i e in een b e p a a l d j a a r in afhankelijkheid van een a a n t a l f a c t o r e n . In deze wiskundige m o d e l l e n komen n a a s t de v a r i a b e l e n die g e b r u i k t w o r d e n bij de r e k e n s c h e m a ' s nog enkele a n d e r e s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n v o o r , •waarvan v e r m o e d w o r d t d a t zij het r e c r e a t i e g e d r a g

beïnvloeden. Over het a l g e m e e n zullen de v r a a g m o d e l len d a a r o m een b e t e r e b e n a d e r i n g geven van h e t r e c r e a -t i e g e d r a g dan r e k e n s c h e m a ' s .

a l s volgt uit: V = f ( x4 xn) (1) w a a r i n : V = de v r a a g n a a r een b e p a a l d e v o r m van r e c r e a t i e x . , . . . x = s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n die de v r a a g 1' n s n a a r een b e p a a l d e v o r m van r e c r e a t i e beïnvloeden

In N e d e r l a n d heeft m e n nog niet de b e s c h i k k i n g over v r a a g -m o d e l l e n . In het buitenland d a a r e n t e g e n wel) w a a r o n d e r :

- o n d e r z o e k dat u i t g e v o e r d is door de O. R. R . R . C . (1962) (zie ad 1)

o n d e r z o e k n a a r op w a t e r g e r i c h t e v o r m e n van o p e n l u c h t r e c r e a -tie voor de bevolking van de stad St. Louis in de V e r e n i g d e

Staten (GILLESPIE en BREWER, 1968).

2. 1. 2. P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op objectgegevens

Onder objectgegevens w o r d e n v e r s t a a n de m e t i n g e n van het r e c r e a t i e g e d r a g van d a t d e e l van de bevolking dat een bepaald object b e z o e k t , gekoppeld aan de r i j a f s t a n d en/of de bepaling van s o c i o e c o n o m i s c h e f a c t o r e n (STUDIEGROEP B E H O E F T E -PROGNOSES, 1971).

Voor de ontwikkeling van m o d e l l e n m e t behulp van de o b j e c t -gegevens i s het noodzakelijk een a a n t a l s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n van de bevolking van de h e r k o m s t g e b i e d e n te b e p a l e n .

Een v e r e i s t e bij het o b j e c t o n d e r z o e k is dat;

- de u i t k o m s t van de s t e e k p r o e f die bij d e z e p r o g n o s e m e t h o d e w o r d t genomen een j u i s t e w e e r g a v e is van het r e c r e a t i e g e d r a g van dat d e e l van de bevolking dat het object b e z o e k t . H i e r b i j kan nog w o r d e n v e r m e l d dat de s t e e k p r o e f g r o o t m o e t zijn w a n n e e r de b e z o e k e r s n a a r a a n t a l w o r d e n g e r e l a t e e r d aan de t o t a l e bevolking van elk h e r k o m s t g e b i e d (veelal een

af-s t a n d af-s z o n e of g e m e e n t e ) . Dit iaf-s o m de volgende r e d e n : objecten die een g r o o t a a n t a l b e z o e k e r s t r e k k e n , hebben vele h e r k o m s t

-gebieden, t e r w i j l j u i s t uit de v e r d e r weg gelegen en/of k l e i n e r e h e r k o m s t g e b i e d e n s l e c h t s kleine a a n t a l l e n b e z o e -k e r s -k o m e n , het r e c r e a t i e g e d r a g a a n de r i j a f s t a n d en/of de s o c i o e c o n o -m i s c h e k e n -m e r k e n van de h e r k o -m s t g e b i e d e n -m o e t w o r d e n g e r e l a t e e r d . De p r o g n o s e m e t h o d e n , g e b a s e e r d op objectgegevens zijn te v e r d e l e n in twee g r o e p e n : 1. r e k e n s c h e m a ' s 2. g e b r u i k s m o d e l l e n

ad 1. Bij de r e k e n s c h e m a ' s w o r d t over h e t a l g e m e e n de af-stand a l s v a r i a b e l e genomen. Deze r e k e n s c h e m a ' s zijn dan v a a k g e b a s e e r d op a f s t a n d s f o r m u l e s .

E r zijn bij d e z e p r o g n o s e m e t h o d e n twee a f s t a n d s f o r m u -l e s te o n d e r s c h e i d e n : a. de c u m u l a t i e v e p r o c e n t u e l e b e z o e k - a f s t a n d s c u r v e . In f o r m u l e v o r m : y = 100 . ( 1 - e "C , X ) (2) of y = 100 . ( 1 - a . e "C , X ) (3) •waarin: y = cumulatief p r o c e n t u e e l bezoek x = afgelegde afstand e = g r o n d t a l d e r n a t u u r l i j k e l o g a r i t m e a, c = e m p i r i s c h te bepalen coëfficiënten

De gevonden c u r v e geeft de v e r d e l i n g van de b e z o e k e r s over de v e r s c h i l l e n d e a f s t a n d s k l a s s e n w e e r . Het is een object een gebiedsgebonden r e l a t i e en m a a k t het mogelijk de i n v l o e d s s f e e r van het object te b e p a l e n . Veelal w o r d t de g r e n s aangegeven w a a r b i n n e n 90% van h e t t o t a l e d a g b e z o e k v e r t r o k k e n i s .

De f o r m u l e die de b e s t e a a n s l u i t i n g geeft m e t de w a a r g e -n o m e -n s i t u a t i e (deze heeft de hoogste R - w a a r d e ) zal voor het betreffende object g e b r u i k t w o r d e n .

C u r v e n van hetzelfde object, op v e r s c h i l l e n d e dagen bepaald, kunnen s t e r k van v o r m v e r s c h i l l e n .

b . de r e l a t i e f b e z o e k - a f s t a n d s c u r v e . In f o r m u l e v o r m : y = a . e "b'X + d (4) w a a r i n : y = 100 v / p , h e t r e l a t i e v e b e z o e k p e r h e r k o m s t -gebied v = a a n t a l b e z o e k e r s p e r h e r k o m s t g e b i e d p = a a n t a l i n w o n e r s van het h e r k o m s t g e b i e d x = afgelegde afstand e = g r o n d t a l d e r n a t u u r l i j k e l o g a r i t m e a , b , d = e m p i r i s c h te b e p a l e n coëfficiënten D e z e c u r v e geeft w e e r h e t v e r b a n d t u s s e n h e t r e l a t i e f b e z o e k p e r h e r k o m s t g e b i e d en de afgelegde afstand. Het is een hoofdzakelijk object-gebonden r e l a t i e die h e t mogelijk m a a k t de v r a a g binnen een b e p a a l d e r e g i o (veelal een a f s t a n d s k l a s s e ) n a a r een b e p a a l d object te b e r e k e n e n . In het v e r l e d e n is al v e e l g e b r u i k g e m a a k t van d e z e a f s t a n d s -f o r m u l e s , onder a n d e r e b i j : - een o n d e r z o e k op s t r a n d b a d e n in D r e n t h e , G e l d e r l a n d en N o o r d - B r a b a n t (VAN LIER, 1969 en 1970) en een o n d e r z o e k n a a r t o e r r i j d e n , s p o r t v i s s e r i j en r i v i e r o e v e r -r e c -r e a t i e in een p o l d e -r g e b i e d (BAKKER, 1971 en 1972).

In dit s c r i p t i e o n d e r z o e k zal ook m e t d e z e afstand s functie s w o r d e n g e w e r k t . Om de g e w e n s t e c a p a c i t e i t van het p r o j e c t

'Midden-Delfland' v a s t te s t e l l e n , is het noodzakelijk o m vooraf de i n v l o e d s s f e r e n van de a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' te b e p a l e n . Tevens z a l vooraf de

v r a a g n a a r d e z e a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n b e r e k e n d m o e t e n w o r d e n (zie Hoofdstuk 5).

ad 2. G e b r u i k s m o d e l l e n zijn wiskundige m o d e l l e n die een inzicht geven in de v r a a g n a a r een b e p a a l d r e c r e a t i e -object in afhankelijkheid van een a a n t a l f a c t o r e n en ob j ec teigen s chappen.

E v e n a l s de v r a a g m o d e l l e n b e v a t t e n de g e b r u i k s m o d e l l e n m e e r ' v e r k l a r e n d e ' v a r i a b e l e n dan de r e k e n

-s c h e m a ' -s w a a r d o o r m e t behulp van d e z e m o d e l l e n m e t een g r o t e r e nauwkeurigheid de v r a a g n a a r een bepaald p r o j e c t bepaald kan w o r d e n dan m e t r e k e n s c h e m a ' s . In a l g e m e n e f o r m u l e v o r m ziet het g e b r u i k s m o d e l e r a l s volgt uit: V = f ( d , xl f x j (5) w a a r i n : V = de v r a a g n a a r een b e p a a l d p r o j e c t d = afgelegde afstand x . , . . . x = de vraag-bei'nvloedende s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n en o b j e c t e i g e n s c h a p p e n 2. 1 . 3 . P r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op b r o n en o b j e c t -gegevens In de p a r a g r a f e n 2. 1. 1. en 2. 1. 2. zijn de b e g r i p p e n b r o n en objectgegevens g e d e f i n i e e r d . Een g e z a m e n l i j k e v e r w e r -king van d e z e twee s o o r t e n van g e g e v e n s , z o a l s dit g e b e u r t bij b o v e n g e n o e m d e p r o g n o s e m e t h o d e , geeft een b e t e r e bepaling van de v r a a g n a a r een p r o j e c t dan mogelijk is m e t behulp van de p r o g n o s e m e t h o d e n v e r m e l d in de p a r a g r a f e n 2. 1. 1. en 2. 1. 2. Afhankelijk van de p r o g n o s e m e t h o d e w o r d t bepaald hoe v e r m e n m o e t gaan m e t het b r o n en o b j e c t -o n d e r z -o e k . In het ene geval zal m e e r de n a d r u k vallen -op het object, in het a n d e r e geval m e e r op de b r o n .

N a a s t het v o o r d e e l dat p r o g n o s e m e t h o d e n , g e b a s e e r d op b r o n - en o b j e c t g e g e v e n s , een m e e r n a u w k e u r i g e b e n a d e r i n g geven van de v r a a g n a a r een p r o j e c t dan de a n d e r e m e t h o d e n afzonderlijk, i s het t e v e n s mogelijk de v e r s c h i l l e n d e m o -d e l l e n van -d e z e p r o g n o s e m e t h o -d e op e l k a a r te t o e t s e n .

Als bij een g e ï n t e g r e e r d b r o n - en o b j e c t o n d e r z o e k voor een b e p a a l d e r e g i o de v r a a g , g e b r u i k s en z w a a r t e k r a c h t s m o d e l l e n zijn g e c o n s t r u e e r d , dan m o e t de t o t a l e v r a a g o n g e -v e e r aan de -volgende gelijkheid -voldoen (STUDIEGROEP B E H O E F T E P R O G N O S E S , 1971): 1 m n V = 2 v = 2 g = 2 z (6) i = l x j = l J k = l K w a a r i n : V = de t o t a l e v r a a g n a a r o p e n l u c h t r e c r e a t i e binnen de r e g i o v. = de door m i d d e l van een v r a a g m o d e l b e r e k e n d e v r a a g

n a a r v o r m i van o p e n l u c h t r e c r e a t i e h e t d o o r m i d d e l va

b r u i k van object j het door m i d d e l va bezoek a a n object k

g. = h e t d o o r m i d d e l van een g e b r u i k s m o d e l b e r e k e n d

ge-z, = het door m i d d e l van het z w a a r t e k r a c h t s m o d e l b e r e k e n d k

2. 1. 4. Gewenste p r o g n o s e m e t h o d e voor het o n d e r z o e k ten behoeve van het p r o j e c t 'Midden-Delfland'

Hoewel een g e ï n t e g r e e r d b r o n - en o b j e c t o n d e r z o e k m e e r tijd v e r g t o m uit de w e r k e n dan een b r o n - of o b j e c t o n d e r z o e k ,

b i e d t d e z e p r o g n o s e m e t h o d e toch v o o r d e l e n (zie p a r a g r a a f 2. 1 . 3 . ) . D a a r n a a s t biedt d e z e p r o g n o s e m e t h o d e h e t v o o r d e e l dat de r e c r e a t i e s t r o m e n van v e r s c h i l l e n d e woongebieden n a a r v e r -s c h i l l e n d e r e c r e a t i e o b j e c t e n -s i m u l t a a n w o r d e n a a n g e p a k t .

Een t o e n a m e van de r e c r e a t i e s t r o o m n a a r één object i m p l i -c e e r t n a m e l i j k een afname van de r e -c r e a t i e s t r o o m n a a r de a n d e r e objecten. K o r t o m , het gehele r e c r e a t i e g e d r a g van een

r e g i o w o r d t door d e z e m o d e l l e n w e e r g e g e v e n .

Voor het g r o t e o n d e r z o e k is d a a r o m voor een d e r g e l i j k m o d e l , het g r a v i t y - m o d e l g e n a a m d , gekozen.

2 . 2 . G r a v i t y - m o d e l 2. 2. 1. A l g e m e e n

Onder een g r a v i t y - m o d e l w o r d t h i e r v e r s t a a n een wiskundig m o d e l , w a a r b i j de v e r k e e r s r e l a t i e t u s s e n r e c r e a n t e n l e v e r e n d e polen, bijvoorbeeld g e m e e n t e n , en r e c r e a t i e b i e d e n d e objecten w o r d t w e e r g e g e v e n .

Met behulp van het g r a v i t y - m o d e l zijn een a a n t a l p r o b l e m e n die bij het s t i c h t e n van nieuwe r e c r e a t i e p r o j e c t e n v o o r k o m e n , goed op te l o s s e n .

Bij een te s t i c h t e n p r o j e c t zullen de t o e k o m s t i g e b e z o e k e r s b e s t a a n uit twee g r o e p e n n a m e l i j k :

a. b e z o e k e r s die voor de a a n l e g van het p r o j e c t a n d e r e objecten b e z o c h t e n . De e venwicht s situatie t u s s e n de b e s t a a n d e o b j e c -ten w o r d t v e r s t o o r d en een nieuwe e v e n w i c h t s t o e s t a n d z a l zich i n s t e l l e n .

b . b e z o e k e r s d i e , v o o r d a t het p r o j e c t w e r d g e s t i c h t , geen a n d e r e objecten b e z o c h t e n . De k o m s t van het p r o j e c t heeft t e v e n s h e t t o t a a l a a n t a l r e c r e a n t e n voor een b e p a a l d e v o r m van r e c r e a t i e v e r g r o o t .

D e z e v e r a n d e r i n g van de r e c r e a t i e s t r o m e n t u s s e n r e c r e a n -ten l e v e r e n d e polen en de r e c r e a t i e b i e d e n d e objec-ten kan onder a n d e r e b e r e k e n d w o r d e n m e t behulp van het g r a v i t y - m o d e l .

In het k o r t s a m e n g e v a t kan g e s t e l d w o r d e n d a t het g r a v i t y -m o d e l t e g e b r u i k e n is v o o r :

1. de o p t i m a l e p l a a t s k e u z e van een nieuw a a n te leggen p r o j e c t 2. c a p a c i t e i t s b e r e k e n i n g van een p r o j e c t

3. v o o r s p e l l i n g van de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g rond een a a n te leggen p r o j e c t .

W a n n e e r m e n een p l a a t s bepaald heeft w a a r het p r o j e c t m o e t k o m e n , kan a l s volgt te w e r k w o r d e n gegaan: m e t behulp van het m o d e l kan het a a n t a l te v e r w a c h t e n b e z o e k e r s p e r h e r k o m s t p l a a t s bepaald w o r d e n in afhankelijkheid van s o c i o

-e c o n o m i s c h -e f a c t o r -e n -en d-e a l t -e r n a t i -e v -e r -e c r -e a t i -e m o g -e l i j k h -e d -e n ; s o m m e r i n g van de b e z o e k e r s a a n t a l l e n p e r h e r k o m s t p l a a t s

geeft het t o t a a l b e z o e k van het p r o j e c t .

De r e l a t i e h e r k o m s t p l a a t s - p r o j e c t geeft een inzicht in de v e r k e e r s b e w e g i n g e n rond het p r o j e c t . Door het b o v e n s t a a n d e opnieuw door te/tekenen voor a l t e r n a t i e v e s t i c h t i n g s p l a a t s e n kan leiden tot een b e t e r e (optimale) keuze van de s t i c h t i n g s -p l a a t s van h e t -p r o j e c t .

2. 2. 2. Opbouw van het g r a v i t y - m o d e l

De s t o c h a s t i s c h e v e r g e l i j k i n g die g e b r u i k t w o r d t bij het m o d e l i s afgeleid uit de g r a v i t a t i e w e t van Newton:

m . . m_ K = j . — ! Z- (7) D2 w a a r i n : K = a a n t r e k k i n g s k r a c h t t u s s e n twee l i c h a m e n m . , m_ = m a s s a van beide l i c h a m e n D = afstand t u s s e n de twee l i c h a m e n j = g r a v i t a t i e c o n s t a n t e

PALLIN (1930) heeft d e z e f o r m u l e e n i g s z i n s gewijzigd en g e b r u i k t voor de b e r e k e n i n g van v e r k e e r s p r o g n o s e s (HARTMAN, 1968). P P VM N = c

; '

a

<

8

>

DM N w a a r i n : V ,m = a a n t a l r i t t e n t u s s e n zone M en zone N MN P r e s p e c t i e v e l i j k Pj = v e r k e e r s p r o d u k t i e van zone M, r e s p e c -t i e v e l i j k van zone N

D . ,,T = afstand t u s s e n zone M en zone N

MN

c = c o n s t a n t e

a, n = e m p i r i s c h e coëfficiënten

ELLIS en VAN DOREN (1966) hebben d a a r n a een b e s c h r i j v i n g gegeven van de t o e p a s s i n g van een d e r g e l i j k e f o r m u l e voor

h e t r e c r e a t i e v e r k e e r t u s s e n een a a n t a l polen ( r e c r e a n t e n l e v e -r e n d e polen en -r e c -r e a t i e b i e d e n d e objecten). Deze f o -r m u l e ziet e r a l s volgt uit:

I.. IJ = G P . . A. 1

J

T D . .b i j J A.

2 V

J = l TD., i j (9) w a a r i n : I.. = i n t e r a c t i e t u s s e n i en j i j G = g r a v i t a t i e - c o n s t a n t e P . = bevolking van o o r s p r o n g i A. = a t t r a c t i e - i n d e x van b e s t e m m i n g j T D . . = m i n i m a l e t i j d - a f s t a n d op de r o u t e van i n a a r j b = afstandexponent

In dit m o d e l zijn 3 e l e m e n t e n te o n d e r s c h e i d e n (NIEDER -CORN en B E C H D O L T , 1969):

a. een o o r s p r o n g - f a c t o r of ' g e n e r a t o r ' —>~ P . b . een b e s t e m m i n g - f a c t o r of ' a b s o r b e e r d e r ' — • A . c. een w e e r s t a n d - f a c t o r — > ~ T D . .

i j

In het k o r t zal op d e z e d r i e punten w o r d e n ingegaan:

ad a. In d e z e factor liggen de e i g e n s c h a p p e n van een h e r k o m s t p l a a t s en h a a r b e w o n e r s v a s t z o a l s : i n w o n e r a a n t a l , a u t o b e z i t , u r b a n i s a t i e g r a a d , e t c . Het zijn dezelfde s o c i o -e c o n o m i s c h -e f a c t o r -e n , di-e in -e-en v r a a g m o d -e l v o o r k o m -e n die h i e r de ' g e n e r a t o r ' b e ï n v l o e d e n . E v e n a l s in het

v r a a g m o d e l geeft d e z e factor de behoefte n a a r een b e p a a l -de v o r m van o p e n l u c h t r e c r e a t i e a a n .

ad b . In d e z e factor liggen de e i g e n s c h a p p e n van h e t object

v a s t z o a l s : a c c o m m o d a t i e , omvang, bekendheid, b e r e i k -b a a r h e i d , e t c . De ' a -b s o r -b e e r d e r ' w o r d t h i e r -beïnvloed

door de s o c i o - e c o n o m i s c h e f a c t o r e n en o b j e c t e i g e n s c h a p p e n die bij h e t g e b r u i k s m o d e l r e e d s t e r s p r a k e zijn g e k o m e n . Door de s o m van de b e s t e m m i n g s f a c t o r e n , ook wel

a t t r a c t i e - i n d i c e s genoemd, 1, 0 te s t e l l e n ( y a. = 1, 0) , i = l x

w a a r d e r i n g s s c h a a l b e r e k e n d w o r d e n . Bij het t o e p a s s e n van het m o d e l in een s i t u a t i e w a a r b i j een nieuw p r o j e c t w o r d t ontworpen, zal aan het nieuwe p r o j e c t een w a a r -d e r i n g s c i j f e r A m o e t e n w o r -d e n gegeven w a a r b i j -de

gevonden s c h a a l a l s m a a t s t a f dient.

De b e s t e m m i n g s f a c t o r e n van de b e s t a a n d e objecten

w o r d e n e c h t e r g e c o r r i g e e r d m e t behulp van o n d e r s t a a n d e f o r m u l e , o m d a t a n d e r s n i e t m e e r voldaan w o r d t a a n de eis dat de s o m van a l l e a t t r a c t i e - i n d i c e s 1, 0 m o e t zijn (VAN LIER en VAN KEULEN, 1970).

(10) 1 A. = J 1 + A. J n+1 n+1 w a a r i n : A. = de g e c o r r i g e e r d e a t t r a c t i e - i n d e x van object J A . = de oude a t t r a c t i e - i n d e x van object J

J J

A . = de a t t r a c t i e - i n d e x van p r o j e c t (N+l)

ad c. In d e z e factor liggen onder a n d e r e de m a t e van o n t s l u i ting en h e t g e b r u i k t e v e r v o e r m i d d e l v a s t . Voor de b e r e -kening van de w a a r d e van de w e e r s t a n d s f a c t o r wordt vaak één van d e volgende f o r m u l e s g e b r u i k t :

• W = eD (11) en W = Db (12) w a a r i n : W = w e e r s t a n d f a c t o r e = g r o n d t a l d e r n a t u u r l i j k e l o g a r i t m e D = afgelegde afstand b = e m p i r i s c h te b e p a l e n coëfficiënt

2. 2. 3. Toepassingen van het gravity-model

Zowel in Nederland als in het buitenland zijn enkele eenvou-dige gravity-modellen ontwikkeld:

- onderzoek naar het recreatieverkeer dat ontstaat door

bezoek aan strandbaden (VAN LIER en VAN KEULEN, 1970) - onderzoek naar het recreatieverkeer, veroorzaakt door

kampeerders in 55 Michigan State Parks (ELLIS en VAN DOREN, 1966)

2.3. T o e p a s s i n g v a n h e t g r a v i t y - m o d e l v o o r h e t p r o j e c t ' M i d d e n - D e l f l a n d '

Met behulp van formule 13 of 14 zal het gravity-model worden toegepast bij het grote onderzoek

G. . A. i J

h,r-

a

-——% (*

3

>

2

—-t—

j=i D T ^ J IJ en G. . A . i J -b.D i j L . = a . - ^ 1 (14) i . J _{- . A.} 2 J j = l -b.D.. waarin:

I.. = interactie tussen i en j

i j

(X = gravitatieconstante

G. = bevolkingsaantal van oorsprong i A. = attractie-index van bestemming j

D.. = de minimale afstand van i naar j over de weg gemeten b = afstand exponent

In d e z e v e r g e l i j k i n g e n zijn bekend:

I.. : uit de enquêtegegevens van de v e r s c h i l l e n d e baden kan het a a n t a l p e r s o n e n d a t uit een b e p a a l d u n i v e r s u m k o m t en n a a r een bepaald r e c r e a t i e o b j e c t g a a t , g e s c h a t w o r d e n . G. : uit C . B . S . s t a t e n kan h e t b e v o l k i n g s a a n t a l van een b e

-paald u n i v e r s u m w o r d e n a f g e l e z e n .

D . . : de m i n i m a l e afstand van i n a a r j kan vanaf k a a r t e n

i j w o r d e n g e m e t e n OC : d e z e k r i j g t de w a a r d e 1. A l l e r e e r s t w o r d t h e t g r a v i t y m o d e l t o e g e p a s t op de b e s t a a n de s i t u a t i e . De volgende r e c r e a t i e o b j e c . t e n w o r d e n a l s b e s t e m -m i n g s g e b i e d in h e t -m o d e l i n g e v o e r d : - N o o r d z e e k u s t - Kaag en B r a a s s e m - R e e u w i j k s e p l a s s e n - R o t t e m e r e n - Oude M a a s - B r i e l s e M a a s - K r a l i n g s e bos

Van d e z e 7 objecten w o r d e n de a t t r a c t i e c o ë f f i c i ë n t e n (A.) op twee m a n i e r e n g e s c h a t :

1. door v e r g e l i j k i n g van de v e r s c h i l l e n d e objecten m e t e l k a a r ;

r e l a t i e v e w a a r d e . _ Zoals in p a r a g r a a f 2. 2. 2. al i s gezegd m o e t 2 A .

i = l •*

gelijk a a n 1, 0 zijn. J

2. d o o r een a b s o l u t e m a a t t e b e p a l e n door m i d d e l van een o b j e c -tieve cijfer w a a r d e r i n g van e l e m e n t e n in een object;

a b s o l u t e w a a r d e .

Op d e z e m a n i e r w o r d e n v i e r m o d e l l e n b e r e k e n d .

De onbekende b w o r d t nu b e p a a l d zowel m e t b e h u l p van v e r g e -lijking 13 a l s 14. Die w a a r d e van b , welke d e l a a g s t e w a a r d e geeft van

2 ( L . - L. )2 (15)

2 en dus de h o o g s t e R - w a a r d e , w o r d t a l s de b e s t e o p l o s s i n g beschouwd. V e r v o l g e n s w o r d t dit b o v e n s t a a n d e h e r h a a l d , e c h t e r m e t dit v e r s c h i l d a t nu de A . - w a a r d e n n i e t w o r d e n g e s c h a t , m a a r J

e v e n a l s de afstand exponent b zowel uit v e r g e l i j k i n g 13 a l s 14 w o r d t b e p a a l d . Ook h i e r geldt dat de c o m b i n a t i e van b en de

2

b i j b e h o r e n d e A . - w a a r d e n die de h o o g s t e R - w a a r d e geeft, de b e s t e oplossing i s .

Uit d e z e v i e r v e r k r e g e n w a a r d e n van b m e t b i j b e h o r e n d e 2

R - w a a r d e n w o r d t nu die b - w a a r d e gekozen, die de b e s t e a a n s l u i t i n g geeft t u s s e n de b e r e k e n d e s i t u a t i e en de w a a r g e n o m e n s i t u a t i e in de zeven h i e r v o o r genoemde r e c r e a t i e o b j e c -ten. Over h e t a l g e m e e n zal dit de b - w a a r d e zijn m e t de

2

h o o g s t e b i j b e h o r e n d e R - w a a r d e .

A a n g e n o m e n w o r d t d a t de b w a a r d e , die de a f s t a n d s g e v o e -ligheid aangeeft, niet zal v e r a n d e r e n in de p e r i o d e w a a r v o o r d e z e p r o g n o s e m e t h o d e geldt. Dit houdt in d a t d e z e b - w a a r d e a l s een b e k e n d e beschouwd m a g w o r d e n in de volgende fase van het o n d e r z o e k w a a r i n het g e c a l i b r e e r d e m o d e l w o r d t t o e g e p a s t ten behoeve van het p r o j e c t ' M i d d e n - D e l f l a n d ' .

Bij de 7 h i e r v o o r genoemde b e s t e m m i n g s g e b i e d e n w o r d t nu p r o j e c t 'Midden-Delfland' gevoegd.

Bekend zijn:

CL : d e z e k r i j g t w e e r de w a a r d e 1

b : d e z e is in de v o o r g a a n d e fase van het o n d e r z o e k b e p a a l d G. : d e z e w a a r d e n kunnen w e e r uit C . B . S . - s t a t e n w o r d e n

ï

o v e r g e n o m e n

D . . : de afstanden kunnen w e e r vanaf de k a a r t w o r d e n g e m e t e n . Het p r o b l e e m is nu o m de a t t r a c t i e c o ë f f i c i ë n t van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' te b e p a l e n . Op de volgende 2 m a n i e r e n w o r d t d e z e A . - w a a r d e v a s t g e s t e l d :

1. A c h t e r e e n v o l g e n s zal aan h e t p r o j e c t 'Midden-Delfland' v e r s c h i l l e n d e a a n t r e k k e l i j k h e d e n gegeven w o r d e n die te v e r g e l i j k e n zijn m e t de a a n t r e k k e l i j k h e i d van één van de 7 a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n die r e e d s in d e z e p a r a g r a a f zijn g e n o e m d . H i e r v a n is de A . - w a a r d e r e e d s b e p a a l d .

Met behulp van f o r m u l e (10) zullen d e nieuwe A . - w a a r d e n b e p a a l d m o e t e n w o r d e n van d e 7 a l t e r n a t i e v e objecten, omdat voldaan m o e t w o r d e n a a n : 8 2 A . = 1,0 . i=l J

Zodoende k o m t bij elke A . w a a r d e van h e t p r o j e c t ' M i d d e n -J

Delfland' een b i j b e h o r e n d e I. „ - w a a r d e , en k r i j g t m e n een i n d r u k hoe g r o o t de c a p a c i t e i t m o e t zijn van het p r o j e c t .

2. E e n a n d e r e m e t h o d e o m de a t t r a c t i e c o ë f f i c i ë n t van h e t p r o j e c t 'Midden-Delfland' te b e p a l e n is d o o r vooraf een studie te m a k e n van het i n r i c h t i n g s p l a n van dit p r o j e c t . H i e r u i t kan dan de A . - w a a r d e w o r d e n g e s c h a t . Door d e z e w a a r d e m e t d e a n d e r e bekenden in de g e w e n s t e f o r m u l e (13 of 14) te v e r w e r -ken, vindt m e n uiteindelijk w e e r de I. „ - w a a r d e , w a a r u i t de g e w e n s t e c a p a c i t e i t van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' kan w o r d e n b e p a a l d .

2 . 4 . S a m e n v a t t i n g

In de v o o r g a a n d e p a r a g r a f e n van hoofdstuk 2 i s ingegaan op v e r s c h i l l e n d e v o r m e n van p r o g n o s e m e t h o d e n m e t behulp w a a r v a n m e n een indruk kan k r i j g e n van het (toekomstig) r e c r e a t i e g e d r a g van b e p a a l d e b e v o l k i n g s g r o e p e n . Aangegeven i s d a t m e n in

N e d e r l a n d zich tot nu toe hoofdzakelijk heeft beziggehouden m e t eenvoudige methoden z o a l s r e k e n s c h e m a ' s . Gezien de v o o r d e l e n van p r o g n o s e m e t h o d e n g e b a s e e r d op zowel b r o n - a l s objectgegevens heeft m e n h i e r a a n voor h e t a l g e m e n e o n d e r z o e k w a a r v a n d e z e s c r i p t i e de v o o r s t u d i e i s , de v o o r k e u r gegeven boven a n d e r e p r o g n o s e m e t h o d e n . G e t r a c h t z a l w o r d e n een m o d e l te ontwikkelen d a t de b e s t a a n d e s i t u a t i e j u i s t w e e r -geeft.

Met behulp van dit g e c a l i b r e e r d e m o d e l z a l dan een a n t -woord w o r d e n gegeven op de v r a a g 1) hoe groot de c a p a c i t e i t van het p r o j e c t 'Midden-Delfland' m o e t zijn, 2) op welke wijze het p r o j e c t i n g e r i c h t m o e t w o r d e n en 3) hoe h e t p r o j e c t o n t -sloten m o e t w o r d e n .

3. A L T E R N A T I E V E R E C R E A T I E O B J E C T E N VAN H E T P R O J E C T ' M I D D E N - D E L F L A N D '

3 . 1 . A l g e m e e n

In p a r a g r a a f 2. 3. is u i t e e n g e z e t hoe het g r a v i t y - m o d e l t o e g e p a s t zal w o r d e n bij het a l g e m e n e o n d e r z o e k . Onder a n d e r e zullen de a t t r a c t i e c o ë f f i c i ë n t e n w o r d e n g e s c h a t door de zeven a l t e r n a t i e v e objecten m e t e l k a a r te v e r g e l i j k e n .

H i e r v o o r is het noodzakelijk te weten hoe de i n r i c h t i n g is van de v e r s c h i l l e n d e objecten en op welke wijze de b e z o e -k e r s g e b r u i -k -kunnen m a -k e n van d e z e objecten. T e v e n s zal n a g e g a a n w o r d e n hoe de ligging van de v e r s c h i l l e n d e objecten is ten opzichte van de w o o n c e n t r a en hoe d e z e r e c r e a t i e

-gebieden o n t s l o t e n zijn.

In p a r a g r a a f 3. 2. zal het k a r a k t e r b e p a a l d w o r d e n van de volgende objecten (zie fig. l) :

1. N o o r d z e e k u s t - a. Noordwijk b . W a s s e n a a r c. T e r Heijde d. ' s - G r a v e n z a n d e e. O o s t - V o o r n e f. Rockanj e 2. Kaag en B r a a s s e m 3. Reeuwijkse p l a s s e n 4. R o t t e m e r e n 5. Oude M a a s 6. B r i e l s e M a a s 3 . 2 . K a r a k t e r v a n d e v e r s c h i l l e n d e r e c r e a t i e -o b j e c t e n

A c h t e r e e n v o l g e n s zal van de objecten genoemd in p a r a -graaf 3. 1. globaal n a g e g a a n w o r d e n :

- hoe de i n r i c h t i n g i s ,

- hoe de wijze van g e b r u i k i s ,

Ter H e y d e ' s - G r a v e n zand'

Oost voo m e R o c k a n j e

Fig. 1. Ligging van de zeven alternatieve recreatieobjecten van het project 'Midden-Delfland'

- hoe het object ontsloten w o r d t . ad 1. N o o r d z e e k u s t :

De b a d p l a a t s e n a a n de N o o r d z e e k u s t n e m e n een b i j z o n -d e r e p l a a t s in v e r g e l e k e n m e t -de o v e r i g e a l t e r n a t i e v e

r e c r e a t i e o b j e c t e n .

De wijze van g e b r u i k van het s t r a n d is o v e r a l gelijk en wijkt niet af van a n d e r e s t r a n d g e b i e d e n . Dit k o m t m e d e door het feit dat de i n r i c h t i n g o v e r a l nagenoeg identiek i s .

a. Noordwijk, L a n g e v e l d e r s l a g (ten n o o r d e n van N o o r d -wijk):

Hoewel Noordwijk een a l l r o u n d b a d p l a a t s i s , ligt m o m e n t e e l toch wel het a c c e n t op de u i t b r e i d i n g van k a m p e e r -t e r r e i n e n m e -t vakan-tiewoningen. Op 17 k m afs-tand van d e z e s t r a n d s l a g ligt het e e r s t e g r o t e w o o n c e n t r u m ,

n a m e l i j k L e i d e n m e t r u i m 100 000 i n w o n e r s . Deze s t r a n d -slag is voor a l l e s o o r t e n van v e r k e e r toegankelijk en dicht bij het s t r a n d vindt m e n een p a r k e e r p l a a t s voor c a .

800 a u t o ' s . Het o p e n b a r e v e r v o e r r i j d t niet n a a r deze s t r a n d s l a g .

b . W a s s e n a a r , W a s s e n a a r s e s l a g :

Het s t r a n d van de W a s s e n a a r s e s l a g ligt o n g e v e e r 5 k m van W a s s e n a a r , 14 k m van Den Haag en 14 k m van L e i d e n . Dichtbij het s t r a n d vindt m e n r u i m e p a r k e e r g e l e g e n h e i d voor m o t o r v o e r t u i g e n . Voor de b u s s e n geldt een half-u half-u r d i e n s t n a a r d e z e s t r a n d s l a g .

c. T e r Heijde:

Het s t r a n d van T e r Heijde ligt o n g e v e e r op 8 k m ten zuiden van Den Haag en op 1 k m en 4 k m van r e s p e c t i e v e lijk M o n s t e r en P o e l d i j k . Het r e c r e a t i e g e b i e d i s l a n d -schappelijk gezien m i n d e r a a n t r e k k e l i j k dan de twee h i e r b o v e n genoemde gebieden. De d u i n e n r i j t u s s e n Hoek van Holland en Den Haag is z e e r s m a l . Een g r o o t d e e l van dit s t r a n d w o r d t door de Delflandse Hoofden o n t s i e r d . Zij m a k e n bovendien op vele punten het z w e m m e n g e -v a a r l i j k . Ook het gebied a c h t e r de duinen heeft de

r e c r e a n t 'weinig a a n t r e k k e l i j k s te b i e d e n .

J u i s t a c h t e r de d u i n e n r i j vindt m e n een g r o t e p a r k e e r -p l a a t s voor m o t o r v o e r t u i g e n . Het d o r -p T e r Heijde heeft een b u s v e r b i n d i n g m e t de omliggende p l a a t s e n .

d. ' s - G r a v e n z a n d e :

Het s t r a n d van ' s - G r a v e n z a n d e ligt o n g e v e e r op 2 k m van ' s - G r a v e n z a n d e , 7 k m van Naaldwijk, 5 k m van Hoek van Holland en 13 k m van Den H a a g . Het l a n d s c h a p van dit s t r a n d g e b i e d en zijn omgeving i s te v e r g e l i j k e n m e t h e t gebied van T e r Heijde. Het s t r a n d w o r d t door een

s m a l l e , s e m i v e r h a r d e weg ontsloten. E r i s geen p a r -k e e r p l a a t s in de omgeving van het s t r a n d . Oo-k is e r geen o p e n b a a r v e r v o e r n a a r d e z e s t r a n d s l a g .

e. O o s t - V o o r n e :

Het s t r a n d van O o s t - V o o r n e ligt o n g e v e e r op 3 k m van h e t d o r p O o s t - V o o r n e . In de omgeving van dit s t r a n d liggen geen g r o t e w o o n c e n t r a . Wel t r e f t m e n rond O o s t Voorne vele k a m p e e r t e r r e i n e n en t e r r e i n e n m e t v a k a n -tiewoningen a a n .

Het b i j z o n d e r e van dit s t r a n d is d a t het o v e r g r o t e afstanden z e e r b r e e d is (+ 500 m ) . Het a a n g r e n z e n d e d u i n -gebied is g r o t e n d e e l s v r i j toegankelijk voor r e c r e a n t e n . Het s t r a n d is goed o n t s l o t e n . Een v e r h a r d e weg loopt van O o s t V o o r n e tot op h e t s t r a n d . P a r k e r e n van v o e r -tuigen is op h e t s t r a n d t o e g e s t a a n .

f. Rockanje:

Het s t r a n d van Rockanje ligt op c a . 2 k m van het d o r p . Ook in de omgeving van dit s t r a n d vindt m e n n a a s t

Rockanje geen g r o t e w o o n c e n t r a . Wel zijn bij Rockanje vele v e r b l i j f s r e c r e a t i e t e r r e i n e n a a n g e l e g d .

Het s t r a n d is goed ontsloten door m i d d e l van twee v e r -h a r d e wegen w a a r langs p a r k e e r p l a a t s e n liggen die o n g e v e e r 50 m van h e t s t r a n d zijn v e r w i j d e r d . In het a a n g r e n z e n d e duingebied zijn g r o t e d e l e n n i e t t o e g a n -kelijk voor r e c r e a n t e n .

oost - oever Braasemermeer

zuid - oever Reeuwijkseplassen

ad 2. Kaag en B r a a s s e m

Dit p l a s s e n g e b i e d biedt hoofdzakelijk mogelijkheden voor de w a t e r s p o r t r e c r e a t i e . D a a r n a a s t zijn e r mogelijkheden voor de o e v e r r e c r e a t i e op de z u i d - o e v e r van de Kaag

(langs de Zijl en de R i n g v a a r t ) en op de z u i d en w e s t -o e v e r van de B r a a s s e m (langs de Wijde A a ) . In t -o t a a l i s + 22, 5 k m o e v e r l e n g t e g e s c h i k t voor de o e v e r

r e c r e a t i e . Langs de Kaag vindt m e n onder a n d e r e j a c h t -h a v e n s bij W a r m o n d , Z e v e n -h u i z e n en Kaag; langs de B r a a s s e m onder a n d e r e bij Hoogmade, R o e l o f a r e n d s -veen en R i j n s a t e r w o u d e . In t o t a a l zijn e r in dit gebied + 3700 l i g p l a a t s e n voor boten in j a c h t h a v e n s . De o p p e r -vlakte w a t e r van h e t gehele gebied i s + 940 ha (STUDIE-G R O E P PLASSEN(STUDIE-GEBIED, 1970). In de nabije omgeving ( < 1 0 km) van dit p l a s s e n g e b i e d liggen geen g r o t e

w o o n c e n t r a . Binnen een s t r a a l van 30 k m treft m e n e c h t e r d e volgende s t e d e n a a n : A m s t e r d a m , Den Haag, H a a r l e m , L e i d e n en A m s t e l v e e n .

De ontsluiting van het gebied i s goed t e n o e m e n . Onder a n d e r e de E10, lopende van A m s t e r d a m n a a r Den Haag , loopt d o o r dit p l a s s e n g e b i e d .

ad 3. R e e u w i j k s e p l a s s e n

Ook d e z e p l a s s e n b i e d e n mogelijkheden voor de o e v e r -en w a t e r s p o r t r e c r e a t i e .

O e v e r r e c r e a t i e t r e f t m e n hoofdzakelijk in h e t c e n t r a l e d e e l van dit r e c r e a t i e g e b i e d a a n .

De wegen die d o o r dit m e e r van + 650 ha lopen, d e l e n h e t in een a a n t a l k l e i n e r e m e r e n op. Dit m a a k t h e t

p l a s s e n g e b i e d m i n d e r a a n t r e k k e l i j k voor d e w a t e r s p o r t . J a c h t h a v e n s treft m e n aan nabij Gouda en in Sluipwijk. Aan de z u i d - o e v e r van de R e e u w i j k s e p l a s s e n ligt de

g e m e e n t e Gouda. Binnen een s t r a a l van 30 k m liggen de s t e d e n Den H a a g , R o t t e r d a m en U t r e c h t .

De ontsluiting van h e t gebied is r e d e l i j k . Ten n o o r d e n en w e s t e n van d e z e p l a s s e n lopen r e s p e c t i e v e l i j k de E8 (Den H a a g - U t r e c h t ) en E36 ( R o t t e r d a m - U t r e c h t ) . De

c a p a c i t e i t . ad 4. R o t t e m e r e n

In dit p l a s s e n g e b i e d zijn mogelijkheden aanwezig voor de o e v e r - en w a t e r s p o r t r e c r e a t i e .

De o e v e r r e c r e a t i e t r e f t m e n zowel op de oostelijke a l s w e s t e l i j k e o e v e r a a n . Ten n o o r d e n van Oud V e r l a a t zijn l i g p l a a t s e n voor boten in j a c h t h a v e n s . De o p p e r v l a k t e w a t e r van dit gebied b e d r a a g t o n g e v e e r 100 ha.

Op 15 k m afstand van de R o t t e m e r e n ligt R o t t e r d a m , op 25 k m Den Haag en L e i d e n .

De ontsluiting van dit r e c r e a t i e g e b i e d is vanaf de n o o r d -zijde goed (E8), vanaf de zuid-zijde m a t i g . Rond de gehele p l a s ligt een fietspad. De w e s t o e v e r is op twee punten te b e r e i k e n m e t een auto; nagenoeg langs de gehele o o s t -o e v e r l-o-opt een r i j w e g , die t-oegankelijk is v-o-or a l l e s o o r t e n v e r k e e r .

ad 5. Oude M a a s g e b i e d

De Oude M a a s , gelegen t u s s e n D o r d r e c h t en V l a a r d i n g e n is c a . 30 k m lang. Dit w a t e r is door h e t m a k e n van

w a t e r s p o r t v o o r z i e n i n g e n z e e r g e s c h i k t voor d e z e v o r m van r e c r e a t i e (jachthavens zijn onder a n d e r e aangelegd in P o o r t u g a a l , Oud B e y e r l a n d , H e e r j a n s d a m en

P u t t e r s h o e k ) .

D a a r n a a s t zijn ten n o o r d e n van Oud B e y e r l a n d op de n o o r d - o e v e r van de Oude M a a s s p e e l - en ligweiden m e t p a r k e e r v o o r z i e n i n g e n a a n g e l e g d . Deze gebieden zijn z e e r geschikt voor de o e v e r r e c r e a t i e .

Het Oude M a a s g e b i e d ligt n i e t v e r van de g r o t e woon-c e n t r a . Vanuit het middelpunt van dit gebied g e r e k e n d liggen de s t e d e n R o t t e r d a m en D o r d r e c h t op 10 k m , Delft op 25 k m en Den Haag op 30 k m afstand. Het r e c r e a t i e -gebied van de Oude M a a s is r e d e l i j k ontsloten. G r o t e wegen lopen in de omgeving van dit gebied: de E10 ( R o t t e r d a m B r e d a ) en de v e r b i n d i n g s w e g R o t t e r d a m -Z e e l a n d . Vanaf d e z e wegen kan m e n op v e r s c h i l l e n d e punten a f s l a a n n a a r dit r e c r e a t i e g e b i e d , welke t o e v o e r

-wegen s m a l en m o e i l i j k te vinden zijn. ad 6. B r i e l s e M a a s g e b i e d

Dit r e c r e a t i e o b j e c t van f o r m a a t i s g e h e e l aangelegd en g e s c h i k t g e m a a k t voor de o e v e r - en w a t e r s p o r t r e c r e a t i e . Het object heeft een o p p e r v l a k t e van o n g e v e e r 720 ha, w a a r v a n de p l a s o n g e v e e r 400 ha i n n e e m t . De o e v e r -lengte is + 22 k m w a a r v a n + 10 k m toegankelijk is voor de r e c r e a n t e n (PROVINCIALE PLANOLOGISCHE DIENST in ZUID-HOLLAND, 1968). O e v e r r e c r e a t i e w o r d t zowel op de n o o r d - a l s de z u i d - o e v e r aangetroffen. Op v e r s c h i l l e n d e punten langs het m e e r heeft m e n j a c h t -h a v e n s aangelegd: B r i e l l e , Zwartewaal', e t c .

E v e n a l s bij de Oude M a a s geldt ook voor dit r e c r e a t i e -gebied d a t het op k o r t e afstand van de woon-gebieden van het w e s t e n ligt: 17 k m van Delft, 20 k m van R o t t e r d a m , 22 k m van Den Haag; a l l e b e r e k e n d vanuit het m i d d e l -punt van h e t gebied. De ontsluiting van de n o o r d e l i j k e o e v e r is z e e r goed. Een b r e d e d o o r g a a n d e weg loopt op de n o o r d o e v e r . H i e r l a n g s zijn v e e r t i e n p a r k e e r t e r

-r e i n e n a a n g e l e g d . De z u i d - o e v e -r w o -r d t ontsloten doo-r zeven v e r h a r d e s m a l l e landbouwwegen.

4. TELLINGEN VAN H E T AANTAL BEZOEKERS P E R O B J E C T

4. 1. A l g e m e e n

Zoals in hoofdstuk 2 al is u i t e e n g e z e t , is het bij de t o e p a s -sing van het g r a v i t y - m o d e l t e r b e r e k e n i n g van de c a p a c i t e i t van een nieuw te s t i c h t e n bad noodzakelijk te weten hoe d r u k de a l t e r n a t i e v e r e c r e a t i e o b j e c t e n in de omgeving van het p r o j e c t w o r d e n b e z o c h t .

Om dit te weten te können heeft m e n bij een a a n t a l van d e z e objecten p n e u m a t i s c h e t e l l e r s g e p l a a t s t die het a a n t a l p a s s e r e n d e v o e r t u i g a s s e n t e l t . A a n g e n o m e n w o r d t d a t de a s s e n c o ë f -ficiënt (2 x a a n t a l g e p a s s e e r d e v o e r t u i g e n / a a n t a l a s s e n ) 1 i s .

Door nu op een a a n t a l dagen v i s u e l e t e l l i n g e n t e v e r r i c h t e n bij d e z e v e r k e e r s t e l l e r s , k r i j g t m e n een indruk in welke v e r -houding de v e r s c h i l l e n d e v o e r t u i g k l a s s e n ten opzichte van e l k a a r v o o r k o m e n (de v o e r t u i g v e r d e l i n g ) , h o e v e e l p e r s o n e n gemiddeld p e r v o e r t u i g k l a s s e v e r v o e r d w o r d e n (de b e z e t t i n g s -g r a a d ) en in welke r i c h t i n -g de v o e r t u i -g e n -gaan.

Met behulp van d e z e g e g e v e n s kan nu uit h e t a a n t a l g e r e

-g i s t r e e r d e a a n s l a -g e n vrij n a u w k e u r i -g h e t t o t a a l a a n t a l p a s s a n t e n ( r e c r e a n t e n van het object) w o r d e n g e s c h a t .

Door nu de b e z o e k c i j f e r s van de v e r s c h i l l e n d e dagen a f n e -mend in g r o o t t e in een grafiek te p l a a t s e n ( o v e r s c h r i j d i n g s c u r v e ) , k r i j g t m e n een goede i n d r u k van de b e t e k e n i s van h e t betreffende

object voor de r e c r e a t i e .

Van de d r i e h i e r n a genoemde objecten zijn t e l g e g e v e n s bekend o v e r e e n p e r i o d e van enkele m a a n d e n :

1. N o o r d z e e k u s t : Voor de z e s b a d p l a a t s e n (a tot en m e t f) heeft de P r o v i n c i a l e W a t e r s t a a t in Zuid-Holland voor de p e r i o d e 7 juni tot en m e t 1 oktober 1970 v e r k e e r s i n t e n s i t e i t e n bepaald p e r e t m a a l m e t behulp van p n e u m a t i s c h e t e l l e r s .

Voor de b a d p l a a t s e n Rockanje en O o s t V o o r n e zijn d e z e t e l -lingen in 1971 h e r h a a l d . Dit g e b e u r d e in de p e r i o d e 3 m e i tot en m e t 1 o k t o b e r . T e v e n s zijn d a a r twee dagen v i s u e l e tellingen gehouden.

D e z e tellingen, gehouden bij Rockanje zijn voor d i t o n d e r z o e k niet b r u i k b a a r . De p e r s o n e n die geteld hebben, stonden t u s s e n de p a r k e e r p l a a t s en het s t r a n d . D a a r d o o r zijn niet de v o e r t u i g v e r d e l i n g en de b e z e t t i n g s g r a d e n van de v e r s c h i l -lende s o o r t e n v o e r t u i g e n bekend. Wel kunnen d e z e gegevens g e b r u i k t w o r d e n voor de bepaling van het m o m e n t a n e bezoek. Voor h e t s t r a n d van O o s t - V o o r n e zijn de v o e r t u i g v e r d e l i n g en de b e z e t t i n g s g r a d e n p e r v o e r t u i g k l a s s e wel bekend. 2 en 3 . Oude M a a s en B r i e l s e M a a s : De P r o v i n c i a l e W a t e r s t a a t

in Zuid-Holland heeft in deze r e c r e a t i e g e b i e d e n in de p e r i o d e 3 m e i tot en m e t 1 oktober 1971 p n e u m a t i s c h e

t e l l e r s g e p l a a t s t t e r bepaling van de v e r k e e r s i n t e n s i t e i t p e r e t m a a l . Tevens heeft m e n h i e r v i s u e e l geteld: de n o o r d - o e v e r

van het B r i e l s e m e e r één dag, de o v e r i g e gebieden twee d a g e n . Dit t e r bepaling van de v o e r t u i g v e r d e l i n g en de b e z e t t i n g s g r a a d p e r v o e r t u i g k l a s s e .

Van de 3 o v e r i g e objecten, Kaag en B r a a s s e m , R e e u w i j k s e p l a s s e n en R o t t e m e r e n , zijn m a a r van twee of d r i e dagen de b e z o e k c i j f e r s bekend. Dit a a n t a l is te g e r i n g om een indruk te k r i j g e n hoe het b e z o e k e r s a a n t a l in een r e c r e a t i e s e i z o e n v e r l o o p t .

4 . 2 . A a n t a l b e z o e k e r s p e r o b j e c t

In de d r i e h i e r n a v o l g e n d e p a r a g r a f e n zal p e r object m e t behulp van de v o e r t u i g v e r d e l i n g de b e z e t t i n g s g r a a d en de t e l

-gegevens van de p n e u m a t i s c h e t e l l e r s het dagbezoek p e r object w o r d e n b e r e k e n d .

4. 2. 1. M e c h a n i s c h e tellingen

In p a r a g r a a f 4. 1. is r e e d s v e r m e l d bij welke objecten m e c h a n i s c h e tellingen zijn v e r r i c h t en in welke p e r i o d e dit heeft p l a a t s g e v o n d e n .

In het k o r t zal nog n a g e g a a n w o r d e n w a a r m e n bij de v e r -s c h i l l e n d e objecten de t e l a p p a r a t u u r heeft g e p l a a t -s t .

Het is van groot belang d a t d e z e t e l l e r s g e p l a a t s t w o r d e n op punten w a a r zij (vrijwel) a l l e e n het r e c r e a t i e v e r k e e r t e l l e n van h e t nabijgelegen r e c r e a t i e o b j e c t .

- N o o r d z e e k u s t :

a. Noordwijk ( L a n g e v e l d e r s l a g ) :

Aan h e t begin van d e z e s t r a n d s l a g is een t e l l e r g e p l a a t s t op de rijweg en h e t n a a s t gelegen fietspad. Voor de a u t o -m o b i l i s t e n is e r geen gelegenheid -m e e r o-m na het p a s s e r e n van de slang nog een weg te k i e z e n die niet n a a r zee

leidt, zodat wordt a a n g e n o m e n d a t de inzittenden van de g e p a s s e e r d e m o t o r v o e r t u i g e n n a a r het s t r a n d of de duinen gaan.

Voor de f i e t s e r s is e r een mogelijkheid om na h e t p a s s e r e n van de t e l s l a n g het fietspad te k i e z e n d a t door de duinen

n a a r het zuiden loopt. Aangenomen wordt e c h t e r dat het a a n t a l p e r s o n e n dat via dit fietspad het s t r a n d van de L a n g e v e l d e r s l a g bezoekt nagenoeg even groot is a l s het a a n t a l f i e t s e r s dat over de t e l s l a n g rijdt en het fietspad n a a r het zuiden k i e s t en dus niet het s t r a n d b e z o e k t . Dit houdt in dat wordt a a n g e n o m e n dat het a a n t a l t e l l e r -a -a n s l -a g e n op de rijweg en het fietsp-ad o n g e c o r r i g e e r d g e b r u i k t kan worden om het b e z o e k e r s a a n t a l te b e r e k e n e n van h e t s t r a n d van de L a n g e v e l d e r s l a g .

- b . W a s s e n a a r ( W a s s e n a a r s e s l a g ) :

Aan het begin van de W a s s e n a a r s e s l a g zijn t e l l e r s g e -p l a a t s t bij de rijweg en het naa stgtJ egen fiets-pad. Na het p a s s e r e n van het v e r k e e r van de te Ie lang is er geen m o g e -lijkheid m e e r om een weg in te slaan die niet n a a r h e t s t r a n d en de duinen leidt.

De g e r e g i s t r e e r d e t e l l e r a a n s l a g e n kunnen dus o n g e c o r r i g e e r d g e b r u i k t worden voor de bepaling van het b e z o e k e r s -a -a n t -a l v-an het s t r -a n d g e b i e d v-an W -a s s e n -a -a r .

- c. T e r Heijde:

Bij de ingang van de p a r k e e r p l a a t s a a n de voet van de duinen heeft m e n een t e l l e r g e p l a a t s t die het a a n t a l p a s s e r e n d e m o t o r v o e r t u i g e n r e g i s t r e e r d .

A a n g e n o m e n -wordt dat a l l e s t r a n d - en d u i n b e z o e k e r s die m e t een m o t o r v o e r t u i g komen, gebruik m a k e n van d e z e p a r k e e r p l a a t s . Ook h i e r kan dan het b e z o e k e r s a a n t a l m e d e bepaald w o r d e n m e t behulp van het a a n t a l t e l l e r a a n s l a g e n . - d. ' s - G r a v e n z a n d e :

Aan de zijweg van Den Haag n a a r Hoek van Holland nabij ' s G r a v e n z a n d e is een t e l l e r g e p l a a t s t die het a a n t a l p a s s e -r e n d e m o t o -r v o e -r t u i g e n -r e g i s t -r e e -r t . Is het v e -r k e e -r e e n m a a l d e z e t e l l e r g e p a s s e e r d , dan is e r geen mogelijkheid m e e r om een weg in te slaan die niet n a a r het s t r a n d en de

duinen leidt.

H i e r kan m e d e m e t behulp van het a a n t a l g e r e g i s t r e e r d e t e l l e r a a n s l a g e n het b e z o e k e r s a a n t a l bepaald worden van het b i j b e h o r e n d e s t r a n d - en duinengebied.

c. O o s t - V o o r n e :

Nagenoeg aan het eind van de weg van O o s t - V o o r n e n a a r h e t s t r a n d heeft m e n bij de rijweg en het n a a s t l i g g e n d e fietspad een t e l l e r g e p l a a t s t .

Is het v e r k e e r e e n m a a l één van d e z e t e l l e r s g e p a s s e e r d , dan is het n i e t m e e r mogelijk een weg te k i e z e n die niet n a a r het s t r a n d en de duinen l e i d t .

Ook h i e r kan dus m e t behulp van h e t a a n t a l g e r e g i s t r e e r d e t e l l e r a a n s l a g e n het b e z o e k e r s a a n t a l b e p a a l d w o r d e n van h e t b i j b e h o r e n d e s t r a n d - en duinengebied.

f. Rockanje:

Bij de 2 S t r a n d s l a g e n van Rockanje heeft m e n een a a n t a l p n e u m a t i s c h e t e l l e r s g e p l a a t s t die m o t o r v o e r t u i g e n t e l l e n . Bij de e e r s t e slag heeft m e n de t e l l e r g e p l a a t s t bij de ingang van de p a r k e e r p l a a t s j u i s t a c h t e r de duinen. A a n g e n o m e n w o r d t dat a l l e b e z o e k e r s die m e t een m o t o r -v o e r t u i g n a a r dit s t r a n d g e b i e d k o m e n , g e b r u i k m a k e n van d e z e p a r k e e r p l a a t s . D e r h a l v e kunnen de t e l l e r a a n -s l a g e n o n g e c o r r i g e e r d w o r d e n g e b r u i k t t e r bepaling van het t o t a l e d a g b e z o e k van dit s t r a n d .

Bij b e i d e wegen van de tweede slag zijn e v e n e e n s t e l l e r s g e p l a a t s t . Zij liggen op enige afstand voor de p a r k e e r -p l a a t s e n .

Hoewel de mogelijkheid aanwezig is dat m e n na het p a s -s e r e n van het t e l a p p a r a a t via de a n d e r e weg n a a r

Rockanje t e r u g kan r i j d e n z o n d e r n a a r het s t r a n d te zijn g e w e e s t , w o r d t a a n g e n o m e n d a t dit z e e r weinig g e b e u r t . D e r h a l v e kan ook h i e r m e d e m e t behulp van h e t a a n t a l g e r e g i s t r e e r d e t e l l e r a a n s l a g e n het b e z o e k e r s a a n t a l b e paald w o r d e n van het b i j b e h o r e n d e s t r a n d en d u i n e n -gebied.

Oude M a a s :

- Hoge veld en Ziedewijds eland

Bij de toegangswegen n a a r d e z e l i g - en s p e e l w e i d e n heeft m e n t e l l e r s g e p l a a t s t die het a a n t a l p a s s e r e n d e m o t o r -v o e r t u i g e n r e g i s t r e r e n . Na h e t p a s s e r e n -van de t e l s l a n g e n