Ziektelast als gevolg van ongunstige arbeidsomstandigheden in Nederland

in hoofdstuk 3 hebben uitgewerkt (paragraaf 4.1). Daarna bekijken we hoe de Global Burden of Disease- schattingen van de WHO voor Nederland uitvallen (paragraaf 4.2). Aan het eind van dit hoofdstuk bekijken we de eventuele verschillen (paragraaf 4.3).

4.1

Ziektelast als gevolg van ongunstige arbeidsomstandigheden in

Nederland

Er is voor Nederland niet eerder een schatting gemaakt van de totale fractie aan arbeidsomstandigheden toe te schrijven ziektelast, dus voor alle denkbare gezondheidsschadelijke blootstellingen tezamen, anders dan de schatting van de WHO (zie paragraaf 4.2). Wel heeft men recent geschat dat de blootstelling aan stoffen in de arbeidssituatie verantwoordelijk is voor ruim 1% van de ziektelast in Nederland (Baars et al., 2005). Dit betreft dan vooral de ziektelast ten gevolge van asbestgerelateerde longziekten, contacteczeem en infecties van de bovenste luchtwegen.

Met behulp van de gegevens uit hoofdstuk 3 kunnen we een schatting maken van de totale ziektelast als gevolg van ongunstige arbeidsomstandigheden. Hierbij gaan we uit van de ziektelast van de

afzonderlijke aandoeningen veroorzaakt door ongunstige arbeidsomstandigheden in de werkzame beroepsbevolking en in de gewerkt hebbende 65-plussers. Deze aandoeningen zijn uitgewerkt omdat het aandoeningen zijn die relatief veel ziektelast in Nederland veroorzaken en een duidelijke relatie met arbeidsomstandigheden hebben. Een samenvatting van deze resultaten staat in Tabel 4.1.

Arbeidsgerelateerde ziektelast in Nederland is 2-4% van de totale ziektelast in Nederland

Als we ervan uitgaan dat we de ziektelast van deze afzonderlijke aandoeningen veroorzaakt door arbeidsomstandigheden bij elkaar mogen optellen15, dan schatten we de totale ziektelast als gevolg van

ongunstige arbeidsomstandigheden in de werkzame en gewerkt hebbende bevolking op 129.800 DALY’s. Dat komt overeen met 2,9% van de totale ziektelast in Nederland.16

In deze ziektelast hebben we niet meegenomen de ziektelast ten gevolge van arbeidsomstandigheden van veelvoorkomende arbeidsgerelateerde aandoeningen zoals blaas- en neusbijholtekanker, leukemie, parkinsonisme, periferie neuropathie, reproductiestoornissen en aangeboren afwijkingen,

beroepsgebonden infectieziekten (zie Tekstblok 3.1) en eventueel andere arbeidsgerelateerde aandoeningen. Ook hebben we alleen de ziektelast door hart- en vaatziekten, huidkanker, rhinitis en sinusitis meegenomen ten gevolge van blootstelling aan stoffen en niet de ziektelast ten gevolge van andere arbeidsomstandigheden.

15 _{Het optellen van de ziektelast mag strikt genomen, maar wel met de kanttekening dat nog niet zeker is in hoeverre overlap van}

ziekten en comorbiditeit een rol speelt in de hoeveelheid verloren kwaliteit van leven. We gaan ervan uit dat er weinig comorbiditeit als gevolg van arbeid in de werkzame beroepsbevolking plaatsvindt. Dit is anders dan in de situatie van de verschillende arbeidsomstandigheden bij een ziekte, die we vanwege zeer waarschijnlijke overlap van arbeidsomstandigheden waaraan werknemers zijn blootgesteld, niet bij elkaar mogen optellen (zie hoofdstuk 3).

Tabel 4.1: Ziektelast (in DALY’s) in Nederland als gevolg van blootstelling in het beroep voor de werkzame en de gewerkt hebbende bevolking, gerangschikt op ziektelast toewijsbaar aan

arbeidsomstandigheden in de werkzame beroepsbevolking (laatste kolom).

Totale ziektelast in bevolking

Ziektelast toewijs- baar aan arbeidsom- standigheden1)

Ziektelast toewijsbaar aan arbeidsomstandigheden in de werkzame beroepsbevolking

Burn-out 20.3002) _20.3002)

KANS 13.1003) _13.100

Arbeidsongevallen 8.900 8.600 6.900

Longkanker (incl. passief roken)

niet-asbestgerelateerde longkanker4) _{< 37.200}37.2004) 13.100_12.5004) 6.500_6.2004) Rugklachten 34.800 7.200 6.400 PTSS 18.500 6.4005) _6.4005) Contacteczeem 29.500 5.500 5.500 COPD 145.400 19.300 5.300 Astma 34.900 2.300 2.100 Knieartrose 56.400 8.5006) _1.9006) Slechthorendheid 52.700 4.300 1.500 Heupartrose 41.500 2.900 500 Hart- en vaatziekten7,8) _{339.700 9.400 9.400} Rhinitis en sinusitis7) _{21.600 3.500 3.500} Mesothelioom7) _{5.000 5.000 1.100}

Huidkanker7)_{, ‘excl. UV-straling bij} buitenwerkers’

15.100 400 300

Totaal 129.800 94.700

1) Inclusief gewerkt hebbende bevolking.

2) Ziektelast door burn-out als gevolg van hoge werkdruk. Aangezien we geen totale ziektelast door burn-out als gevolg van arbeidsomstandigheden hebben kunnen berekenen, hebben we voor het bepalen van de totale ziektelast de ziektelast door burn-out als gevolg van werkdruk genomen, aangezien werkdruk de

arbeidsomstandigheid is die de hoogste arbeidsgerelateerde ziektelast door burn-out geeft en de ziektelast als gevolg van burn-out nooit lager kan zijn dan de ziektelast als gevolg van werkdruk.

3) Het is onbekend hoeveel de ziektelast bedraagt in de gewerkt hebbende bevolking 65-plussers, de ziektelast als gevolg van arbeidsomstandigheden is dus hoger dan hier gepresenteerd.

4) Voor PTSS hebben we in hoofdstuk 3 een range berekend (1.000-11.800), voor het schatten van de totale ziektelast door PTSS als gevolg van arbeidsomstandigheden gebruiken we het gemiddelde van deze range. 5) Niet-asbestgerelateerde longkanker is een subcategorie van longkanker. De ziektelast door niet-

asbestgerelateerde longkanker als gevolg van arbeidsomstandigheden hebben we berekend in hoofdstuk 3. Voor de schatting van de totale ziektelast als gevolg van arbeidsomstandigheden nemen we de ziektelast door longkanker in plaats van die van niet-asbestgerelateerde longkanker.

6) Als gevolg van zware lasten tillen en knielen of hurken. De totale arbeidsgerelateerde ziektelast door

knieartrose kan niet lager zijn dan de ziektelast van één arbeidsomstandigheid. De arbeidsomstandigheid die de meeste ziektelast oplevert, was zware lasten tillen en knielen of hurken.

7) Gegevens zijn gebaseerd op de studie naar stoffenblootstelling (Baars et al., 2005) en zijn omgerekend naar 2003. De arbeidsomstandigheden omvatten alleen blootstelling aan stoffen.

8) Combinatie van coronaire hartziekten, beroerte en hartfalen.

Voor het Nationaal Kompas is geschat dat de ziekten en aandoeningen in het Kompas 65% van de ziektelast in de Nederlandse bevolking dekken (Hoeymans et al., 2006b). Bij gebrek aan een betere schatting zouden we er ook van kunnen uitgaan dat we 65% van alle arbeidsgerelateerde ziektelast hebben gedekt. Burn-out, KANS, PTSS en mesothelioom zijn echter niet opgenomen in de schatting van

het Nationaal Kompas Volksgezondheid, maar wel in onze arbeidsgerelateerde schatting, die gebaseerd is op de meest voorkomende arbeidsgerelateerde aandoeningen. Het is dan ook aannemelijk dat wij met onze arbeidsgerelateerde schatting meer ziektelast dekken. Gaan we bij bovenstaande

ziektelastberekeningen bijvoorbeeld uit van een 75% dekking, dan komt 100% van de ziektelast ten gevolge van ongunstige arbeidsomstandigheden op 173.100 DALY’s. Dit komt overeen met 3,9% van de totale ziektelast in Nederland.

In bovenstaande berekening van de ziektelast hebben we de ziektelast in de werkzame beroepsbevolking en in de gewerkt hebbende beroepsbevolking samengevoegd. Nemen we in onze schattingen de

berekeningen in de gewerkt hebbende beroepsbevolking van 65 jaar en ouder niet mee, dan schatten we de ziektelast ten gevolge van arbeidsomstandigheden in de werkzame beroepsbevolking op 94.700 DALY’s (2,1% van de totale ziektelast in Nederland). Als we er wederom van uitgaan dat we met onze gegevens 75% dekken, dan komt 100% uit op 126.300 DALY’s (2,8% van de totale ziektelast in Nederland). Hiermee kan worden gesteld dat ongeveer 2-3% van de ziektelast zich voordoet in de werkzame beroepsbevolking. De rest van de arbeidsgerelateerde ziektelast doet zich voor in de gewerkt hebbende bevolking.